Gezondheidsenquête door middel van Interview België 2001

Transcriptie

1 Gezondheidsenquête door middel van Interview België 21 Deel 2 Gezondheidstoestand IPH/EPI REPORTS nr 22-22

2 Afdeling Epidemiologie Juliette Wytsmanstraat 14 5 Brussel Tel : 2/ his@iph.fgov.be index4.htm Leuvenseweg 44 Brussel Onderzoeksteam : Jamila Buziarsist Stefaan Demarest Lydia Gisle Jean Tafforeau Johan Van der Heyden Herman Van Oyen Met de medewerking van : Pieter-Jan Miermans Francis Sartor Logistieke steun : Monique Schoonenburg Véronique Verhocht Nationaal Instituut voor de Statistiek : IPH/EPI REPORTS Nr Depotnummer: D/22/255/4

3 Inhoudstafel Gezondheidsenquête, België, 21 DEEL 1 : Introductie... 8 Doel en opzet van de Gezondheidsenquête 21 I. Inhoud van de bevraging... 8 II. Samenstelling van de steekproef III. Actoren IV. Veldwerkorganisatie V. Netwerk enquêteurs VI. Kwaliteitsbewaking VII. Participatiegraad VIII. Wegingsfactoren IX. Tabellen X. Studiepopulatie... 4 DEEL 2 : 1. Gezondheidstoestand Subjectieve gezondheid Lichamelijke gezondheid Chronische aandoeningen Acute aandoeningen Mentale gezondheid Beperkingen en Participatieproblemen DEEL 3 : 2. Leefstijl Lichamelijke activiteit Voeding Voedingsstatus Voedingsgewoonten Gebruik van alcohol Tabaksgebruik Gebruik van illegale drugs Gezondheid en seksualiteit...79 Blz.

4 Gezondheidsenquête, België, 21 Inhoudstafel DEEL 4 : Blz. 3. Preventie Vaccinatie bij volwassenen Cardiovasculaire preventie Vroegtijdige opsporing van diabetes Vroegtijdige opsporing van borstkanker Vroegtijdige opsporing van baarmoederhalskanker DEEL 5 : 4. Medische consumptie Contacten met zorgverstrekkers Contacten met de huisarts Contacten met de specialist Contacten met de spoedgevallendienst Contatcten met de tandarts Contacten met paramedische zorgverstrekkers Opname in het ziekenhuis Gebruik van geneesmiddelen Patiëntentevredenheid Niet-conventionele geneeswijzen DEEL 6 : 5. Gezondheid en samenleving Toegankelijkheid van gezondheidszorgen Socio-economische verschillen in gezondheid Gezondheid en omgeving Ongevallen, verkeersveiligheid en geweld Sociale gezondheid Sociale en preventieve diensten

5 Gezondheidsenquête, België, Subjectieve Gezondheid

6 Gezondheidsenquête, België, 21 Dit onderzoek wordt uitgevoerd op initiatief van : M. AELVOET Minister van Consumentenzaken, Volksgezondheid en Leefmilieu J. CHABERT Minister van Openbare Werken, Vervoer, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest T. DETIENNE Minister van Sociale Aangelegenheden en Gezondheid van het Waals Gewest D. GOSUIN Minister van Leefmilieu en Waterbeleid, Natuurbehoud, Openbare Netheid en Buitenlandse Handel van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest N. MARECHAL Minister van Jeugdhulp en Gezondheid van de Franse Gemeenschap H. NIESSEN Minister van Jeugd en Gezin, Monumenten en Landschappen, Gezondheid en Sociale Zaken van de Duitstalige Gemeenschap F. VANDENBROUCKE Minister van Sociale Zaken en Pensioenen M. VOGELS Minister van Welzijn, Gezondheid en Gelijke Kansen van de Vlaamse Gemeenschap.

7 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid 1. Gezondheidstoestand Inzicht krijgen in de gezondheidstoestand van een bevolking is een belangrijk aandachtspunt van veel onderzoekers. Daar waar vroeger de interesse van beleidsmensen zich nagenoeg uitsluitend situeerde op het niveau van de gezondheidszorg, ligt de nadruk nu op een globaal gezondheidsbeleid. Vanuit deze visie is gezondheidsmeting uiteraard zeer belangrijk. Een gezondheidsenquête is een belangrijk instrument om iets te weten te komen over de gezondheidstoestand van een bevolking. Daarbij gaat het in de eerste plaats om de gezondheidstoestand van de respondenten in het algemeen en niet zo zeer om acute, kortdurende klachten en aandoeningen. Dit verschil wordt in de engelstalige literatuur aangeduid met het verschil tussen health status en state of health (1). Gegevens over de gezondheidstoestand in een gezondheidsenquête zijn o.m. belangrijk voor rapportages aan de WGO (Health for All-indicatoren), maar kunnen ook gebruikt worden ten behoeve van uiteenlopende probleemstellingen: relatie tussen gezondheidstoestand en het gebruik van medische voorzieningen, analyses betreffende determinanten van gezondheid en ziekte, achterhalen van verschillen in gezondheidstoestand tussen bevolkingscategorieën, Het meetinstrument moet derhalve meerdere doelen dienen, waardoor het eerder algemeen dan specifiek, eerder breed dan diepgaand van aard is. Ondanks het feit dat gezondheid het onderwerp van studie is, heeft het merendeel van de onderwerpen betrekking op ziekte. Een positieve benadering van gezondheid, zoals in de WGO-definitie 1 heeft wel aandacht gehad, maar heeft met enkele kleine uitzonderingen niet geleid tot bruikbare vraagstellingen (2) (3). Wanneer men gezondheid door middel van een enquête wil meten, moet men bedenken, dat de verkregen informatie afkomstig is van de betrokkene zelf, waardoor die informatie subjectief gekleurd is. Het ervaren gezondheidsgevoel speelt daarbij altijd een rol. Binnen deze beperking is het echter mogelijk, om enquête vragen te onderscheiden, die betrekking hebben op meer objectieve gegevens aan de ene kant en enquêtevragen, die expliciet gericht zijn op meer subjectieve gegevens aan de andere kant. Voorbeelden van het eerste zijn onder andere lengte en gewicht; als voorbeelden van het laatste kan de tevredenheid met de eigen gezondheidstoestand vernoemd worden. Tussen deze twee uitersten zijn vele vragen denkbaar, die hetzij meer bij de objectieve kant van het continuüm, hetzij meer bij de subjectieve kant ervan geplaatst kunnen worden. Verwant aan het verschil subjectieve objectieve gezondheidstoestand kunnen we ook een onderscheid maken tussen gegevens met betrekking tot de medisch-biologische diagnose aan de ene kant en de gevolgen van een aandoening voor de betrokkenen aan de andere kant. Beide aspecten komen in de gezondheidsenquête aan bod; dit uiteraard binnen de beperkingen die een enquête stelt aan het verkrijgen van informatie over medisch-biologische diagnosen. Voorts is het onderscheid tussen informatie over psychische en informatie over lichamelijke gezondheid van belang bij de taak om gezondheid door middel van een enquête te meten. De enquête bevat dan ook vragen i.v.m. beide gezondheidsaspecten. Een laatste dimensie die bij het operationaliseren van gezondheid een rol speelt, heeft te maken met de duur van het gezondheidsprobleem. Het gaat daarbij om acute tegenover chronische klachten en ziekten. De nadruk ligt op chronische, langdurige aandoeningen, omdat deze wegens de voortdurende belasting relevanter zijn voor een beschrijving van de gezondheidstoestand dan acute kortdurende verschijnselen. Toch wordt ook aan deze laatste in de gezondheidsenquête 21 aandacht besteed. 1 een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn, en niet louter de afwezigheid van ziekte.. 45

8 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 De volgen onderwerpen komen in de gezondheidsenquête 21 aan bod ter indicering van (on)gezondheid: 1. Subjectief oordeel over de eigen gezondheid en ervaren gezondheidsverandering 2. Langdurige aandoeningen 3. Kortdurende aandoeningen 4. Langdurige functiebeperkingen 5. Psychische gezondheid De conceptuele aspecten met betrekking tot elk van deze verschillende domeinen wordt verder uitgediept in de betrokken modules. Referenties (1) Bergner M. Measurement of Health Status. Medical care 1985; 23(5): (2) De Kleijn-De Vrankrijker MW. Internationale aspecten van gezondheidsmeting. In: Gunning-Schepers LJ, Mootz M, editors. Gezondheidsmeting. Houten: Van Loghum, (3) Mootz M, Van den Berg J. [Indicators of health status in the CBS-Health Interview Survey]. Mndber Gezondheid (CBS) 1989; 2:4-. 46

9 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid 1.1. Subjectieve gezondheid Gezondheidstoestand Subjective Gezondheid Leefstijl Lichamelijke Gezondheid Preventie Medische Consumptie Mentale Gezondheid Beperkingen en Participatieproblemen Gezondheid en Samenleving I. Samenvatting en conclusies De subjectieve gezondheid is een globale maatstaf die verschillende dimensies van gezondheid omvat (fysieke, sociale en emotionele). De notie subjectieve appreciatie wijst erop dat het hier veeleer gaat om een emotionele reactie dan om een systematische cognitieve analyse. De vraag verwijst naar de gezondheidsstatus maar wellicht ook naar de levenskwaliteit die nauw verbonden is met de gezondheid. Driekwart van de bevolking in België evalueert de eigen gezondheid als goed tot zeer goed, terwijl een kwart van oordeel is dat de eigen gezondheid onbevredigend is. Tegelijk vindt driekwart van de bevolking dat de hun gezondheid onveranderd is gebleven in de loop van het afgelopen jaar, 13 is van oordeel dat deze verbeterd is, terwijl 13 vindt dat ze erop achteruitgegaan is. Vrouwen zijn in het algemeen talrijker om hun gezondheid als minder goed in te schatten en om aan te geven dat deze erop achteruitgegaan is in de loop van de afgelopen twaalf maanden. De verschillen tussen mannen en vrouwen zijn reëel: vrouwen lijken meer de tendens te hebben om makkelijker problemen van psychische of mentale aard te rapporteren. Deze vraag verdient zeker verdere aandacht. Het percentage personen die de eigen gezondheid als onbevredigend beoordeelt, stijgt met de leeftijd en bedraagt uiteindelijk 5 bij diegenen van 75 jaar of ouder. De verslechtering van de gezondheid in de loop van het afgelopen jaar is het meest frequent vanaf de leeftijd van 65 jaar. Vrouwen klagen meer dan mannen in quasi alle leeftijdscategorieën. Er kon worden vastgesteld dat erin het Brussels Gewest een significant verschil is bij de groep tussen 15 en 24 jaar: 2 van de vrouwen is ontevreden over de eigen gezondheid tegen slechts 5 van de mannen in dezelfde leeftijdscategorie! 47

10 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 Het opleidingsniveau vertoont een directe relatie met de subjectieve gezondheid: lager geschoolden geven vaker een slechtere (subjectieve) gezondheid aan. Deze verschillen kunnen zowel voor het geheel van het land als voor elke regio afzonderlijk vastgesteld worden. Deze sociale gradiënt kan wellicht verklaard worden door verschillen in leefgewoonten enerzijds en verschillen in de arbeidsomgeving anderzijds. De gezondheidsperceptie varieert niet significant in functie van het urbanisatieniveau. Alhoewel 26 van de inwoners van Brussel de eigen gezondheid als onbevredigend inschat, is het verschil met de andere steden, semi-stedelijke of landelijke gebieden niet significant. De gezondheidsperceptie varieert daarentegen naargelang de regio: slechts 21 van de inwoners van het Vlaams Gewest is ontevreden over de eigen gezondheid tegen 26 in het Brussels en Waals Gewest. De resultaten van 21 zijn quasi gelijk aan deze van 1997 : 22 van de personen gaf in 1997 aan ontevreden te zijn over de eigen gezondheid en 23 in 21. Er kan een licht verschil vastgesteld worden voor wat de resultaten voor het Vlaams Gewest betreft. Waar in van de bevolking (van 15 jaar of ouder) ontevreden was over de eigen gezondheid, is dit percentage gestegen tot 21 in 21, maar het verschil tussen beide jaren is niet significant. Voor het ogenblik zijn slechts de resultaten van twee meetmomenten gekend (1997 en 21), maar een regelmatige herhaling van de bevraging zal toelaten de evolutie van de gezondheidsstatus van verschillende groepen in de samenleving in kaart te brengen. Het zou nuttig zijn de vraag naar de gezondheidsperceptie systematisch in gezondheidsenquêtes in België op te nemen om zodoende vergelijking van de onderzoeksresultaten mogelijk te maken. Indien met de resultaten van de Gezondheidsenquête 1997 vergelijkt met deze van de Panelstudie, kan België worden geplaatst tussen de landen met de beste scores op Europees niveau. De resultaten van deze enquête doen herinneren aan een van de argumenten van Illich die stelde dat de dood, het lijden en ziekte integraal deel uitmaken van het menselijk bestaan en dat een goede gezondheid gedefinieerd kan worden als de capaciteit om in harmonie te leven met zijn eigen realiteit Indien de geneeskunde, nadat ze alles gedaan heeft om het lijden en ziekte te verminderen, aan mensen deze capaciteit terug kan aanleren, zal de tevredenheid over de eigen gezondheid zonder enige twijfel hoger liggen dan vastgesteld in deze enquête. II. Inleiding De subjectieve appreciatie die mensen van hun eigen gezondheid hebben, is een essentiële vraag die in een groot aantal gezondheidsenquêtes is opgenomen. Een algemene vraag naar de gezondheidsperceptie is bovendien de meest gebruikte vraag in het kader van gezondheidsenquêtes op Europees niveau. Ze is gemakkelijk te gebruiken en laat toe verschillende populaties met elkaar te vergelijken. Het gaat hierbij om de volgende vraag : hoe is uw algemene gezondheidstoestand? Het is hier duidelijk dat het gaat om een subjectieve appreciatie die mensen omtrent hun eigen gezondheid hebben. De subjectieve gezondheid is een globale maatstaf die verschillende dimensies van gezondheid (fysieke, sociale en emotionele) omvat. Ze wordt beïnvloed door de aanwezigheid van symptomen of specifieke klachten of door diagnose door een geneesheer van een mogelijke ziekte. Er werden reeds talrijke studies uitgevoerd naar die factoren die de inschatting van de eigen gezondheid beïnvloeden. Dit heeft tot dusver nog niet toegelaten om een precieze conceptuele omschrijving ervan te geven (1). De notie subjectieve appreciatie wijst erop dat het hier veeleer gaat om een emotionele reactie om een systematische cognitieve analyse. De vraag verwijst naar de gezondheidsstatus maar wellicht ook naar de levenskwaliteit (gelieerd aan gezondheid). 48

11 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Van de doelstellingen die gedefinieerd werden door de WGO, is de tweede erop gericht aan eenieder de mogelijkheid te geven om zijn ieder gezondheidspotentieel te ontwikkelen. Een reeks indicatoren werden voorgesteld op het domein van de levensverwachting in goede gezondheid. De subjectieve gezondheid kan als basis dienen voor het ontwikkelen van een dergelijke indicator. De ervaring die in de loop van de tijd werd opgebouwd, laat toe om de subjectieve evaluatie van de gezondheid als een van de beste gezondheidsindicatoren te beschouwen en dit zowel op individueel als op maatschappelijk niveau. De validiteit van deze indicator werd reeds door talloze studies aangetoond. Telkenmale kon een hechte samenhang tussen de subjectieve gezondheid en tal van metingen van de huidige en toekomstige gezondheid worden vastgesteld. Tal van auteurs hebben aangetoond dat de subjectieve perceptie van de eigen gezondheid de impact van klachten en ziektes waaraan de bevraagde persoon lijdt, weerspiegelt (2). De subjectieve gezondheid is teven nauw verbonden met de mortaliteit (3) en de levensverwachting (4-11). Het is daarenboven een goede predictor voor de morbiditeit, de functionele status, de invaliditeit en het gebruik van zorgen (12). De subjectieve gezondheid kan dan ook beschouwd worden als een zeer nuttig instrument voor het detecteren van groepen met een verhoogd risico. Recent werd aangetoond dat een indicator gebaseerd op de vergelijking van de eigen gezondheid met deze van anderen van dezelfde leeftijd nog een betere predictor zou zijn (13). De globale inschatting van de gezondheid op maatschappelijk niveau is een belangrijke indicator voor wat betreft de noden op het vlak van de gezondheidszorgen van een populatie. Het gaat hierbij om een fundamentele meting in het kader van de evaluatie van de gezondheidsstatus en de levenskwaliteit van een bevolking (14). Deze subjectieve evaluatie laat in bepaalde mate toe de culturele diversiteit te overstijgen waardoor een internationale vergelijking van de gezondheidsstatus van zeer verschillende populaties mogelijk wordt. Omgekeerd kan deze subjectiviteit ook deels beïnvloed worden door een maatschappelijk culturele geneigdheid om makkelijker te klagen of om een eerder pessimistisch gericht te zijn. Vanuit conceptueel oogpunt bestaat er nog enige twijfel omtrent de validiteit van een algemene vraag naar de subjectieve gezondheid. Zo is de link tussen subjectieve gezondheid en chronische morbiditeit nog niet duidelijk uitgeklaard, terwijl de relatie die er zou bestaan met de functionele status danig beïnvloed wordt door etnische kenmerken (1). Naast de huidige inschatting van de eigen gezondheid werd in het kader van de Gezondheidsenquête tevens gepeild naar mogelijke veranderingen in de gezondheid gedurende het afgelopen jaar ( Reported Health Transition ). Longitudinale studies hebben aangetoond dat deze vraag nauw samenhangt met de reële evolutie van de fysieke en/of mentale gezondheid in de loop van deze referentieperiode (4). Ondanks het algemeen karakter van de vraag naar de subjectieve gezondheid, is het belangrijk deze indicator te meten op het niveau van de populatie. Het kan een bijdrage leveren tot de evaluatie van de vooruitgang op het domein van gezondheid. Wie is er immers beter geplaast dan het individu om zijn eigen gezondheid in te schatten? Belgische gegevens van de Eurobarometer enquêtes (1989,199) hebben aangetoond (15) dat 29 van de Belgen de eigen gezondheid als zeer goed inschat, 65 als goed en 5 als slecht. De vraag die in deze enquête gebruikt werd, wijkt echter af van de standaardvraag voorgesteld op dit domein (in de vraagstelling wordt verwezen naar de gezondheidsstatus op dit moment en er worden slechts drie antwoordcategorieën voorzien). Daarnaast werden, in de jaren , personen ouder dan 65 jaar bevraagd in het kader van het opvolgingsonderzoek van de BIRNH-studie. 67 ervan gaf aan dat hun huidige gezondheid goed of zeer goed was, terwijl 33 van oordeel was dat deze aanvaardvaar, slecht of zeer slecht was. 49

12 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 Enquêtes uitgevoerd in scholen (16,17) in de periode tonen aan dat 8 à van de jongeren ( tot 2 jaar) de eigen gezondheid als slecht omschreef. Ook hier wijkt echter de vraagstelling af van de standaardvraag voorgesteld op dit domein (de vraag - in het Engels - is de volgende How healthy do you think you are? en er worden slechts drie antwoordcategorieën voorzien). Op Europees niveau heeft Eurostat een vergelijking van de gegevens (verzameld in 1997) in het kader van de Panelstudie van huishoudens gepubliceerd (18). De vraag gehanteerd in deze studie beantwoordt aan de standaardnormen: een conforme vraagstelling en 5 antwoordcategorieën. België neemt hierin een middenpositie in. Indien met de resultaten van de Gezondheidsenquête 1997 vergelijkt met deze van de Panelstudie, kan België worden geplaatst tussen de landen met de beste scores op Europees niveau. (19). III. Vragen Het doel van de bevraging is het meten van de subjectieve appreciatie van mensen van hun gezondheidsstatus. Twee vragen met betrekking tot de perceptie van de eigen gezondheid werden gehanteerd: PE1. Hoe is uw algemene gezondheidstoestand? PE2. Hoe beoordeelt u uw gezondheidstoestand nu, in vergelijking met een jaar geleden? Twee andere vragen werden toegevoegd : PE3. Lijdt u aan een langdurige ziekte of aandoening (gezondheidsprobleem)? PE4. Bent u, vanwege een gezondheidsprobleem, sinds 6 maanden of langer beperkt geweest in activiteiten die mensen gewoonlijk doen? De laatste vragen worden in het hiernavolgende niet besproken; zij werden enkel in de Gezondheidsenquête 21 opgenomen om een toekomstige module European mini health status te testen. Het doel ervan is het realiseren van een validatiestudie en niet het afzonderlijk analyseren van deze twee vragen. IV. Indicatoren De gezondheidsperceptie is een van de voornaamste indicatoren voor het opvolgen van de gezondheid en de levenskwaliteit, en werd hernomen in objectief 2 van de strategie van de WGO (12). Voor het meten van de gezondheidsperceptie beveelt de WGO aan (12) om het percentage van de bevolking met een goede of zeer goede gezondheid (in contrast met redelijke, slechte of zeer slechte gezondheid) in kaart te brengen. Het kan wellicht interessant zijn in de toekomst de aandacht speciaal te richten op diegenen die hun eigen gezondheid als slecht of zeer slecht omschrijven. Naast de klassieke bivariate en multivariate analyses die doorgevoerd zullen worden in het kader van deze enquête kan de vraag naar de subjectieve gezondheid ook gekoppeld worden met de mortaliteitsstatistieken om zodoende de indicator levensverwachting in goede gezondheid te construeren (2). De analyse van mogelijke wijzigingen in de gezondheidsstatus in de loop van het afgelopen jaar ( Reported Health Transition ) zal op een identieke uitgevoerd worden wijze als deze toegepast voor de gezondheidsperceptie. De informatie zal behandeld worden als een ordinale variabele: de proportie in elke categorie - gezondheid gelijke gebleven, gezondheid verbeterd en gezondheid verslechterd zal bestudeerd worden (2). De vragen werden opgenomen in de schriftelijke vragenlijst en richten zich enkel tot personen van minstens 15 jaar. 5

13 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid V. Resultaten V.1. België V.1.1. Gezondheidsperceptie (PE1_1) In België beoordeelt 77 van de bevolking (van 15 jaar of ouder) de eigen gezondheid als goed of zeer goed, terwijl 23 van oordeel is dat hun gezondheid niet bevredigend is (redelijk, slecht of zeer slecht). 25 van de vrouwen is ontevreden over de eigen gezondheid tegen slechts 2 van de mannen. Dit verschil is evenwel niet significant (Tabel ). Niettemin is dit verschil tussen mannen en vrouwen reëel ; vrouwen lijken meer de tendens te hebben om makkelijker problemen van psychische of mentale aard te rapporteren (21). Het percentage personen dat de eigen gezondheid als onbevredigend beoordeelt evolueert met de leeftijd : voor de leeftijd van 35 jaar en daarop steeds stijgend om uiteindelijk 54 te zijn bij personen van 75 jaar of ouder. Deze percentages zijn in quasi alle leeftijdsgroepen hoger bij vrouwen dan bij mannen (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) dat de eigen gezondheid als redelijk tot zeer slecht beoordeelt, naar leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator pe1_1 BE Indicator pe1_1 BE Mannen Vrouwen Indicator pe1_1 BE Mannen Vrouwen 51

14 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 Het opleidingsniveau is direct gerelateerd met de subjectieve gezondheid : 41 van diegenen met een diploma lager onderwijs stelt ontevreden te zijn over de eigen gezondheid. Deze proportie daalt stelselmatig voor de hogere opleidingsniveau s: 32 van diegenen met een diploma lager secundair onderwijs, 18 van diegenen met een diploma hoger secundair onderwijs en 14 van diegenen met een diploma hoger onderwijs. Deze sociale gradiënt kan wellicht verklaard worden door verschillen in leefgewoonten enerzijds en verschillen in arbeidsomgeving anderzijds (22). 26 van de inwoners van de stad Brussel schat de eigen gezondheid als onbevredigend in, een percentage dat relatief hoog is indien vergeleken worden met andere stedelijke gebieden of met semi-stedelijke en landelijke gebieden. Dit verschil is evenwel niet significant (Tabel ) na standaardisatie voor leeftijd en geslacht (evenmin als rekening gehouden wordt met andere parameters zoals het opleidingsniveau). De subjectieve gezondheid varieert gevoelig van de ene regio tot de andere : 21 van de inwoners van het Vlaams Gewest is ontevreden over de eigen gezondheid tegen 26 in het Brussels en het Waals Gewest. De verschillen tussen het Vlaams Gewest enerzijds en het Brussels en Waals Gewest anderzijds blijven bestaan na standaardisatie voor leeftijd en geslacht. Ook indien rekening gehouden wordt met mogelijke verschillen in opleidingsniveau blijven de vermelde verschillen bestaan. Dit betekent dat deze verschillen niet (uitsluitend) verklaard kunnen worden door verschillen tussen de regio s voor wat betreft het opleidingsniveau. In 1997 schatte 78 van de personen (van 15 jaar of ouder) de eigen gezondheid als goed of zeer goed in, terwijl 22 aangaf niet tevreden te zijn over de eigen gezondheid (redelijk, slecht of zeer slecht). De resultaten van de enquêtering in 21 zijn quasi identiek (respectievelijk 77 en 23). Van die personen die stellen tevreden te zijn over de eigen gezondheid, geeft 15 aan dat hun gezondheid verbeterd is in de loop van het afgelopen jaar terwijl 8 stelt dat hun gezondheid onveranderd is gebleven in de loop van de afgelopen twaalf maanden. Omgekeerd, geeft 35 van die personen die niet tevreden zijn over de eigen gezondheid geeft aan dat de eigen gezondheid erop achteruit is gegaan in de loop van de afgelopen twaalf maanden, terwijl 54 stelt dat hun gezondheidstoestand onveranderd is gebleven. 23 van de Belgen van 15 jaar of ouder geeft aan ontevreden te zijn over de eigen gezondheid. Dit percentage is 24 bij de Europese niet-belgen en 23 bij de niet Europese niet-belgen. Deze verschillen zijn evenwel niet significant na controle voor leeftijd en geslacht. Ook indien rekening gehouden wordt met andere parameters zoals het opleidingsniveau en de verblijfplaats (regio), blijven deze verschillen niet significant. V.1.2. Gezondheidsevolutie (PE2_1) In België geeft 13 van de ondervraagde personen (van 15 jaar of ouder) aan dat de eigen gezondheid erop vooruit gegaan is, voor 74 is ze niet veranderd terwijl 13 aangeeft dat ze erop achteruit gegaan is. Vrouwen geven meer aan dat hun gezondheid er het afgelopen jaar op is achteruit gegaan : 14 tegen 11 bij de mannen. Dit verschil is evenwel niet significant (Tabel ). Het aantal personen dat aangeeft dat hun gezondheid in de loop van het afgelopen jaar verslechterd is, is het hoogst vanaf de leeftijd van 65 jaar (19) of ouder (31 bij personen van 75 jaar of ouder). In quasi alle leeftijdsklassen is dit percentage hoger bij de vrouwen dan bij de mannen (Figuur ). 52

15 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Figuur : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat de eigen gezondheid verslechterd is in de loop van het afgelopen jaar, naar leeftijd en geslacht, Gezondheidsenquête, België, Indicator pe2_1 BE Indicator pe2_1 BE Mannen Vrouwen Indicator pe2_1 BE Mannen Vrouwen De relatie tussen het opleidingsniveau en de evolutie van de gezondheidstoestand in de loop van het afgelopen jaar is niet erg duidelijk. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht lijken twee groepen onderscheiden te kunnen worden: (1) die personen die niet minstens het niveau hoger secundair onderwijs gevolgd hebben (2 onder hen geeft een verslechtering aan van de eigen gezondheid aan). (2) die personen die minstens het niveau hoger secundair onderwijs gevolgd hebben ( onder hen geeft een verslechtering aan van de eigen gezondheid aan). Het aantal personen die aangeeft dat hun gezondheid erop achteruit gegaan is in de loop van het afgelopen jaar varieert niet significant noch in functie van de urbanisatiegraad, noch in functie van hun verblijfplaats (regio). In 1997, gaf 11 van de ondervraagde personen aan dat hun gezondheid verslechterd is in de loop van het afgelopen jaar. Het resultaat vastgesteld in 21 is quasi identiek hiermee (13). 53

16 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat hun gezondheid redelijk tot zeer slecht is, Gezondheidsenquête, België, 21 Pe1_1 België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 2,4 18,7 (17,-2,4) 4512 Vrouw 25,1 21,8 (2,1-23,6) 4854 LEEFTIJDSGROEP ,9 7,9 ( 6,2-,1) ,9 9,9 ( 8,-12,2) ,8 14,8 (12,6-17,3) ,6 23,6 (2,8-26,7) ,2 3,2 (26,9-33,8) ,2 42, (37,7-46,5) ,2 53,7 (47,9-59,3) 765 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 39, 32,5 (19,7-48,6) 184 Lager onderwijs 4,8 27,2 (23,7-31,1) 1285 Lager secundair 31,9 27,5 (24,-31,4) 1747 Hoger secundair 18,3 18,4 (16,4-2,6) 2712 Hoger onderwijs 13,6 14,6 (12,7-16,7) 3143 URBANISATIEGRAAD Brussel 26,1 23, (2,8-25,4) 2235 Stedelijk gebied 23,3 2,8 (17,5-24,4) 1516 Semi-stedelijk gebied 21,9 19,1 (17,3-21,1) 3122 Landelijk gebied 22,8 2,5 (18,2-23,2) 2493 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 2,9 18,3 (16,6-2,1) 333 Brussels Gewest 26,1 23, (2,8-25,4) 2235 Waals Gewest 26,1 23,8 (21,5-26,3) 381 JAAR ,7 22,1 (2,6-23,6) ,8 2,3 (19,-21,6)

17 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat hun gezondheid erop is achteruitgegaan in de loop van het afgelopen jaar, Gezondheidsenquête, België, 21. Pe2_1 België Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 11,4 11,1 ( 9,9-12,5) 457 Vrouw 14,1 13, (11,6-14,5) 4847 LEEFTIJDSGROEP ,7 7,7 ( 5,7-,3) ,3 9,3 ( 7,3-11,6) ,6 9,6 ( 7,8-11,8) ,8 11,8 ( 9,7-14,2) ,6 12,6 (,2-15,4) ,6 18,5 (15,3-22,1) ,8 3,3 (25,4-35,7) 762 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 18,7 15, ( 7,1-29,) 183 Lager onderwijs 21,7 16,1 (13,2-19,4) 1284 Lager secundair 15,4 14,3 (11,9-17,) 1745 Hoger secundair 9,5 9,8 ( 8,5-11,4) 27 Hoger onderwijs,5 11,2 ( 9,5-13,2) 314 URBANISATIEGRAAD Brussel 13,8 12,8 (11,1-14,6) 223 Stedelijk gebied 14,4 13,7 (11,2-16,6) 1515 Semi-stedelijk gebied 12,9 12, (,5-13,7) 3118 Landelijk gebied 11,5 11,1 ( 9,4-13,) 2491 VERBLIJFPLAATS Vlaams Gewest 12,2 11,4 (,1-12,9) 3324 Brussels Gewest 13,8 12,8 (11,1-14,6) 223 Waals Gewest 13,9 13,3 (11,6-15,2) 38 JAAR 1997,8 11,2 (,3-12,3) ,8 12,1 (11,1-13,1)

18 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 V.2. Vlaams Gewest V.2.1. Gezondheidsperceptie (PE1_1) In het Vlaams Gewest beoordeelt 79 van de bevraagde personen (van 15 jaar of ouder) de eigen gezondheid als goed of zeer goed, terwijl 21 van oordeel is dat hun gezondheid niet bevredigend is (redelijk, slecht of zeer slecht). 22 van de vrouwen is ontevreden over de eigen gezondheid tegen slechts 19 van de mannen. Dit verschil is evenwel niet significant (Tabel ). Het percentage personen dat de eigen gezondheid als onbevredigend beoordeelt evolueert met de leeftijd : 8 voor de leeftijd van 35 jaar, daarna steeds stijgend en uiteindelijk 53 bij personen van 75 jaar of ouder. Deze percentages zijn in quasi alle leeftijdsgroepen hoger bij vrouwen dan bij mannen (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) dat de eigen gezondheid als redelijk tot zeer slecht beoordeelt, naar leeftijd en geslacht, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, Indicator pe1_1 VL Mannen Vrouwen Indicator pe1_1 VL Mannen Vrouwen Het opleidingsniveau is direct gerelateerd met de subjectieve gezondheid. Vooreerst kan een duidelijk verschil vastgesteld worden tussen het ruwe cijfermateriaal en de gestandaardiseerde resultaten (Tabel ): dit kan ongetwijfeld verklaard worden door te wijzen op de nauwe samenhang tussen leeftijdscohorte en het opleidingsniveau: de ouderen zijn tevens diegenen met een eerder laag opleidingsniveau. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht kunnen duidelijk twee groepen onderscheiden worden: 56

19 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid (1)- die personen die niet minstens het niveau hoger secundair onderwijs gevolgd hebben (37 onder hen geeft een verslechtering aan van de eigen gezondheid aan). (2)- die personen die minstens het niveau hoger secundair onderwijs gevolgd hebben (16 onder hen geeft een verslechtering aan van de eigen gezondheid aan). Het oordeel over de eigen gezondheid varieert niet significant in functie van de urbanisatiegraad. In 1997 schatte 82 van de personen (van 15 jaar of ouder) de eigen gezondheid als goed of zeer goed in, terwijl 18 aangaf niet tevreden te zijn over de eigen gezondheid (redelijk, slecht of zeer slecht). De resultaten van de enquêtering in 21 zijn minder positief (respectievelijk 79 en 21), maar de verschillen tussen beide enquêtes zijn niet significant na standaardisatie voor leeftijd en geslacht. V.2.2. Gezondheidsevolutie (PE2_1) In het Vlaams Gewest geeft 12 van de ondervraagde personen (van 15 jaar of ouder) aan dat de eigen gezondheid erop vooruit gegaan is, voor 76 is ze niet veranderd terwijl 12 aangeeft dat ze erop achteruit gegaan is. Vrouwen geven meer aan dat hun gezondheid er het afgelopen jaar op is achteruit gegaan : 13 tegen 11 bij de mannen. Dit verschil is evenwel niet significant (Tabel ). Het aantal personen dat aangeeft dat hun gezondheid in de loop van het afgelopen jaar verslechterd is, is het hoogst vanaf de leeftijd van 65 jaar (18) of ouder (31 bij personen van 75 jaar of ouder). In quasi alle leeftijdsklassen is dit percentage hoger bij de vrouwen dan bij de mannen (Figuur ). Figuur : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat de eigen gezondheid verslechterd is in de loop van het afgelopen jaar, naar leeftijd en geslacht, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, Indicator pe2_1 VL Indicator pe2_1 VL Mannen Vrouwen 5 5 Indicator pe2_1 VL Mannen Vrouwen 57

20 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 De relatie tussen het opleidingsniveau en de evolutie van de gezondheidstoestand in de loop van het afgelopen jaar is niet erg duidelijk. Het aantal personen dat aangeeft dat hun gezondheid erop achteruit gegaan is in de loop van het afgelopen jaar varieert niet significant in functie van de urbanisatiegraad. In 1997 gaf van de ondervraagde personen aan dat hun gezondheid verslechterd is in de loop van het afgelopen jaar. Het resultaat vastgesteld in 21 is quasi identiek hiermee (12). 58

21 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat hun gezondheid redelijk tot zeer slecht is, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, 21 Pe1_1 - Vlaams Gewest Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 19,1 17,3 (15,-19,7) 1654 Vrouw 22,5 19,1 (16,8-21,6) 1676 LEEFTIJDSGROEP ,7 7,7 ( 5,5-,7) ,2 8,2 ( 5,8-11,4) ,8 12,8 (,-16,4) ,7 2,7 (17,1-24,9) ,5 25,6 (21,3-3,3) ,8 41,8 (35,8-47,9) ,3 53, (44,7-61,1) 236 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 33, 24,2 (12,3-42,1) 66 Lager onderwijs 39,7 23,6 (18,8-29,1) 444 Lager secundair 28,9 24,5 (19,6-3,1) 636 Hoger secundair 15,7 15,9 (13,3-18,8) 73 Hoger onderwijs 12,6 14,4 (11,8-17,4) 64 URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 23,2 2,5 (16,7-25,) 777 Semi-stedelijk gebied 2,4 17,3 (15,2-19,6) 1682 Landelijk gebied 2, 17,8 (14,5-21,7) 871 JAAR ,3 18,7 (16,8-2,9) ,9 18,2 (16,5-2,)

22 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat hun gezondheid erop is achteruitgegaan in de loop van het afgelopen jaar, Vlaams Gewest, Gezondheidsenquête, België, 21. Pe2_1 - Vlaams Gewest Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 11,,7 ( 9,-12,6) 1654 Vrouw 13,3 12,1 (,3-14,2) 167 LEEFTIJDSGROEP , 8, ( 5,3-12,) ,8 8,8 ( 6,3-12,1) , 9, ( 6,8-11,9) ,4 11,4 ( 8,6-14,9) ,6 9,6 ( 6,7-13,4) ,9 17,8 (13,8-22,6) ,2 3,9 (23,9-38,8) 235 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 18,3 13,4 ( 4,4-34,1) 65 Lager onderwijs 21,5 15,3 (11,4-2,2) 444 Lager secundair 14,9 13,9 (,8-17,8) 635 Hoger secundair 8,3 8,7 ( 7,-,7) 72 Hoger onderwijs,,9 ( 8,6-13,7) 61 URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 14,7 13,9 (11,-17,4) 775 Semi-stedelijk gebied 12,4 11,5 ( 9,8-13,4) 1679 Landelijk gebied 9,6 9,2 ( 7,-12,1) 87 JAAR ,5,1 ( 8,8-11,6) ,2 11,4 (,1-12,8)

23 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid V.3. Brussels Gewest V.3.1. Gezondheidsperceptie (PE1_1) In het Brussels Gewest beoordeelt 74 van de bevraagde personen (van 15 jaar of ouder) de eigen gezondheid als goed of zeer goed, terwijl 26 van oordeel is dat hun gezondheid niet bevredigend is (redelijk, slecht of zeer slecht). 31 van de vrouwen is ontevreden over de eigen gezondheid tegen slechts 21 van de mannen. Dit verschil is significant (Tabel ). Het percentage personen dat de eigen gezondheid als onbevredigend beoordeelt, evolueert met de leeftijd: 13 voor de leeftijd van 35 jaar, daarna steeds stijgend en uiteindelijk 48 bij personen van 75 jaar of ouder. Deze percentages zijn in quasi alle leeftijdsgroepen hoger bij vrouwen dan bij mannen (Figuur ). Zo kan bij wijze van voorbeeld een significant verschil vastgesteld worden tussen 2 bij de vrouwen in de leeftijdsgroep jaar en 5 bij de mannen in dezelfde leeftijdsgroep! Figuur : Aantal personen (in ) dat de eigen gezondheid als redelijk tot zeer slecht beoordeelt, naar leeftijd en geslacht, Brussels Gewest, Gezondheidsenquête, Indicator pe1_1 BR Mannen Vrouwen 6 6 Indicator pe1_1 BR Mannen Vrouwen 61

24 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 Het opleidingsniveau is direct gerelateerd met de subjectieve gezondheid. Na standaardisatie voor geslacht en leeftijd, kunnen duidelijk twee groepen onderscheiden worden: - personen die niet minstens een diploma hoger secundair onderwijs bezitten (ongeveer 4 geeft aan ontevreden te zijn over de eigen gezondheid). - personen die minstens een diploma hoger secundair onderwijs bezitten (ongeveer 2 geeft aan ontevreden te zijn over de eigen gezondheid). In 1997 schatte 75 van de personen (van 15 jaar of ouder) de eigen gezondheid als goed of zeer goed in, terwijl 25 aangaf niet tevreden te zijn over de eigen gezondheid (redelijk, slecht of zeer slecht). De resultaten van de enquêtering in 21 zijn quasi identiek (respectievelijk 74 en 26). Van die personen die stellen tevreden te zijn over de eigen gezondheid, geeft 19 aan dat hun gezondheid verbeterd is in de loop van het afgelopen jaar, terwijl 74 stelt dat hun gezondheid onveranderd is in de loop van de afgelopen twaalf maanden. Omgekeerd geeft 33 van die personen die niet tevreden zijn over de eigen gezondheid aan dat de eigen gezondheid erop achteruitgegaan is in de loop van de afgelopen twaalf maanden terwijl 57 stelt dat hun gezondheidstoestand onveranderd is gebleven. 26 van de Belgen van 15 jaar of ouder geeft aan ontevreden te zijn over de eigen gezondheid. Dit percentage is dezelfde bij de Europese niet-belgen terwijl het 32 is bij de niet Europese niet-belgen. Dit laatste percentage is significant hoger dan bij de Belgen: de Odds Ratio bedraagt 1,67 (1,7 2,6) na controle voor leeftijd, geslacht en opleidingsniveau. V.3.2. Gezondheidsevolutie (PE2_1) In het Brussels Gewest geeft 16 van de ondervraagde personen (van 15 jaar of ouder) aan dat de eigen gezondheid erop vooruit gegaan is, voor 7 is ze niet veranderd terwijl 14 aangeeft dat ze erop achteruitgegaan is. Vrouwen geven meer aan dat hun gezondheid er het afgelopen jaar op is achteruit gegaan: 16 tegen 12 bij de mannen. Dit verschil is evenwel niet significant (Tabel ). Het aantal personen dat aangeeft dat hun gezondheid in de loop van het afgelopen jaar verslechterd is, stijgt met de leeftijd en bedraagt uiteindelijk 26 bij personen van 75 jaar of ouder. De variatie van deze percentages vertoont een verschillend profiel bij mannen (progressieve stijging vanaf de leeftijd van 45 jaar) dan bij vrouwen waar de percentages overal gelijk én vrij hoog liggen, en er een meer uitgesproken verslechtering is vanaf de leeftijd van 75 jaar of meer (24) (Figuur ) 62

25 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Figuur : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat de eigen gezondheid verslechterd is in de loop van het afgelopen jaar, naar leeftijd en geslacht, Brussels Gewest, Gezondheidsenquête, België, Indicator pe2_1 BR Indicator pe2_1 BR Mannen Vrouwen Indicator pe2_1 BR Mannen Vrouwen De relatie tussen het opleidingsniveau en de evolutie van de gezondheidstoestand in de loop van het afgelopen jaar is niet erg duidelijk. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht kunnen geen significante verschillen tussen de onderscheiden opleidingsniveaus vastgesteld worden. In 1997, gaf 14 van de ondervraagde personen aan dat hun gezondheid verslechterd is in de loop van het afgelopen jaar, identiek aan het resultaat vastgesteld in

26 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat hun gezondheid redelijk tot zeer slecht is, Brussels Gewest, Gezondheidsenquête, België, 21 Pe1_1 - Brussels Gewest Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 2,8 19,6 (17,-22,4) 36 Vrouw 3,9 28,2 (25,1-31,5) 1199 LEEFTIJDSGROEP ,5 12,3 ( 8,1-18,3) , 13,9 (,5-18,2) , 16,8 (13,5-2,6) ,1 27,8 (22,5-33,8) ,8 35,6 (29,2-42,7) ,8 42,4 (35,6-49,5) ,1 46,3 (39,2-53,6) 234 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 39, 38,4 (26,-52,6) 69 Lager onderwijs 4,6 34,9 (28,2-42,2) 286 Lager secundair 38,6 35,4 (29,2-42,2) 314 Hoger secundair 25,4 22,7 (18,1-28,) 52 Hoger onderwijs 16,3 15,7 (13,1-18,7) 942 JAAR ,2 25,1 (22,5-27,9) ,1 23,9 (21,8-26,3)

27 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat hun gezondheid erop is achteruitgegaan in de loop van het afgelopen jaar, Brussels Gewest, Gezondheidsenquête, België, 21. Pe2_1 - Brussels Gewest Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 11,6 11,3 ( 9,4-13,6) 33 Vrouw 15,8 14,6 (12,2-17,4) 1197 LEEFTIJDSGROEP , 6,9 ( 3,8-12,2) ,2 12,2 ( 8,9-16,6) ,8,8 ( 8,1-14,1) ,7 12,6 ( 9,2-17,1) , 15,9 (11,6-21,5) ,7 18,5 (13,8-24,3) ,6 24,8 (19,2-31,3) 234 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 2,4 2,3 (12,1-31,9) 69 Lager onderwijs 21, 18,6 (13,2-25,7) 285 Lager secundair 15,7 14,3 (,4-19,5) 312 Hoger secundair,8,1 ( 7,4-13,6) 52 Hoger onderwijs 12,4 12,3 (,-15,1) 941 JAAR ,6 13,4 (11,3-15,8) ,8 12,7 (11,1-14,6)

28 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 V.4. Waals Gewest V.4.1. Gezondheidsperceptie (PE1_1) In het Waals Gewest beoordeelt 74 van de bevraagde personen (van 15 jaar of ouder) de eigen gezondheid als goed of zeer goed, terwijl 26 van oordeel is dat hun gezondheid niet bevredigend is (redelijk, slecht of zeer slecht). 29 van de vrouwen is ontevreden over de eigen gezondheid tegen slechts 23 van de mannen. Dit verschil is significant (Tabel ). Het percentage personen dat de eigen gezondheid als onbevredigend beoordeelt evolueert met de leeftijd : voor de leeftijd van 35 jaar, daarna steeds stijgend en uiteindelijk 59 bij personen van 75 jaar of ouder. De variatie in functie van de leeftijd vertoont een gelijkaardig patroon bij zowel mannen als vrouwen (Figuur ) Figuur : Aantal personen (in ) dat de eigen gezondheid als redelijk tot zeer slecht beoordeelt, naar leeftijd en geslacht, Waals Gewest, Gezondheidsenquête, België, Indicator pe1_1 WA Mannen Vrouwen Indicator pe1_1 WA Mannen Vrouwen 66

29 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Het opleidingsniveau is direct gerelateerd met de subjectieve gezondheid. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht, kunnen duidelijk drie groepen onderscheiden worden: van diegenen die niet minstens een diploma hoger secundair onderwijs bezitten, geeft ongeveer 4 aan ontevreden te zijn over de gezondheid. van diegenen die een diploma hoger secundair onderwijs bezitten, geeft 23 aan ontevreden te zijn over de gezondheid van diegenen die een diploma hoger onderwijs bezitten, geeft 15 aan ontevreden te zijn over de gezondheid. De gezondheidsperceptie varieert niet significant in functie van het urbanisatieniveau. In 1997 schatte 73 van de personen (van 15 jaar of ouder) de eigen gezondheid als goed of zeer goed is, terwijl 27 aangaf niet tevreden te zijn over de eigen gezondheid (redelijk, slecht of zeer slecht). De resultaten van de enquêtering in 21 zijn quasi identiek (respectievelijk 74 en 26). V.4.2. Gezondheidsevolutie (PE2_1) In het Waals Gewest geeft 14 van de ondervraagde personen (van 15 jaar of ouder) aan dat de eigen gezondheid erop vooruit gegaan is, voor 72 is ze niet veranderd terwijl 14 aangeeft dat ze erop achteruit gegaan is. Vrouwen geven meer aan dat hun gezondheid er het afgelopen jaar op is achteruit gegaan: 16 tegen 12 bij de mannen. Dit verschil is evenwel niet significant (Tabel ). Het aantal personen dat aangeeft dat hun gezondheid in de loop van het afgelopen jaar verslechterd is, verhoogd in functie van de leeftijd en bedraagt uiteindelijk 32 bij personen van 75 jaar en ouder. In alle leeftijdsklassen is dit percentage hoger bij de vrouwen dan bij de mannen. Het hoogste percentage personen dat aangeeft dat hun gezondheid erop is achteruitgegaan, kan teruggevonden worden bij mannen vanaf de leeftijd van 75 jaar (Figuur ). 67

30 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 Figuur : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat de eigen gezondheid verslechterd is in de loop van het afgelopen jaar, naar leeftijd en geslacht, Waals Gewest, Gezondheidsenquête, België, Indicator pe2_1 WA Mannen Vrouwen 5 5 Indicator pe2_1 WA Mannen Vrouwen De relatie tussen het opleidingsniveau en de evolutie van de gezondheidstoestand in de loop van het afgelopen jaar is niet erg duidelijk. Na standaardisatie voor leeftijd en geslacht kunnen geen significante verschillen tussen de onderscheiden opleidingsniveaus vastgesteld worden. Het aantal personen dat aangeeft dat hun gezondheid erop is achteruit gegaan in de loop van het afgelopen jaar varieert niet significant in functie van het urbanisatiegraad. In 1997 gaf 12 van de ondervraagde personen aan dat hun gezondheid verslechterd is in de loop van het afgelopen jaar. Het resultaat vastgesteld in 21 is quasi identiek (14). 68

31 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat hun gezondheid redelijk tot zeer slecht is, Waals Gewest, Gezondheidsenquête, België, 21. Pe1_1 - Waals Gewest Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 23, 21,2 (18,3-24,5) 1822 Vrouw 29, 25,5 (22,4-28,8) 1979 LEEFTIJDSGROEP ,9 6,8 ( 4,2-,8) ,8 12,8 ( 9,4-17,4) ,5 18,5 (14,6-23,3) ,2 28,2 (22,9-34,3) ,7 38,7 (32,3-45,5) ,7 42,4 (35,1-5,2) ,1 58,4 (5,2-66,2) 295 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 65,1 61,9 (22,4-9,2) 49 Lager onderwijs 43,4 31,5 (25,9-37,8) 555 Lager secundair 37,5 32,5 (27,7-37,8) 797 Hoger secundair 22,8 22,9 (19,2-27,) 1119 Hoger onderwijs 14,7 14,5 (11,2-18,7) 1137 URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 24,1 21,3 (17,4-25,8) 739 Semi-stedelijk gebied 26,5 23,8 (2,1-28,1) 144 Landelijk gebied 26,2 23,4 (2,1-27,) 1622 JAAR , 27,5 (24,9-3,2) ,1 23,5 (21,2-26,)

32 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid Gezondheidsenquête, België, 21 Tabel : Aantal personen (in ) dat aangeeft dat hun gezondheid erop is achteruitgegaan in de loop van het afgelopen jaar, Waals Gewest, Gezondheidsenquête, België, 21. Pe2_1 - Waals Gewest Ruw Gecorrigeerd (95 BI) N GESLACHT Man 12,3 12, ( 9,8-14,6) 182 Vrouw 15,5 14,2 (12,-16,8) 198 LEEFTIJDSGROEP ,2 7,1 ( 4,7-,7) ,5 9,5 ( 6,4-14,) ,7,7 ( 7,2-15,6) ,3 12,3 ( 8,9-16,7) ,2 18,2 (13,5-23,9) ,2 2, (13,9-27,9) ,8 31,2 (24,3-39,1) 293 OPLEIDINGSNIVEAU Geen diploma 19, 16,3 ( 6,8-34,2) 49 Lager onderwijs 22,3 16,6 (12,3-22,2) 555 Lager secundair 16,4 14,6 (11,2-18,7) 798 Hoger secundair 12,1 12,5 (,-15,6) 1118 Hoger onderwijs,8 11,3 ( 8,2-15,4) 1138 URBANISATIEGRAAD Stedelijk gebied 13,2 12,5 ( 9,4-16,4) 74 Semi-stedelijk gebied 14,2 13,2 (,4-16,7) 1439 Landelijk gebied 13,9 13,1 (,9-15,7) 1621 JAAR ,4 12,6 (,9-14,6) ,9 13,2 (11,5-15,1) 38 7

33 Gezondheidsenquête, België, 21 Gezondheidsstatus : Subjectieve Gezondheid VI. Referenties (1) König-Zahn C, Furer JW, Tax B. Het meten van de gezondheidstoestand. Beschrijving en evaluatie van vragenlijsten. 1. Algemene gezondheid. Assen: Van Gorcum, (2) Ware Jr JE. SF-36 Health Survey: manual and interpretation guide. Boston: The Health Institute, New England Medical Center, (3) Appels A, Bosma H, Grabauskas V, Gostautas A, Sturmans F. Self-rated health and mortality in a Lithuanian and a Dutch population. Soc Sci Med 1996; 42(5): (4) Idler EL, Kasl S. Health perception and survival: do global evaluations of health status really predict mortality? Journal of Gerontology: Social Sciences 1991; 46(2):S (5) Grant MD, Piotrowski ZH, Chappell R. Self-reported health and survival in the longitudinal study of aging, J Clin Epidemiol 1995; 48(3): (6) Mossey JM, Shapiro E. Self-rated health: A predictor of mortality among the elderly. Am J Public Health 1982; 72:8-88. (7) Wolinsky FD, Johnson RJ. Perceived Health Status and Mortality Among Older Men and Women. Journals of Gerontology 1992; 47(6):S34-S312. (8) Wolinsky FD, Callahan CM, Johnson RJ. Subjective health status and mortality in the elderly. Facts and Research in Gerontology 1994: Epidemiology and Aging 1994; (9) McCallum J, Shadbolt B, Wang D. Self-rated health and survival: A 7-year follow-up study of Australian elderly. Am J Public Health 1994; 84:1-15. () Valkonen T, Sihvonen AP, Lahelma E. Health expectancy by level of education in Finland. Soc Sci Med 1997; 44(6): (11) Yu ES, Kean YM, Slymen DJ, Liu WT, Zhang M, Katzman R. Self-perceived health and 5-year mortality risks among the elderly in Shanghai, China [see comments]. Am J Epidemiol 1998; 147(9): (12) de Bruin A, Picavet H, Nossikov A. Health interview surveys. Towards international harmonization of methods and instruments. Copenhagen: WHO-Europe, CBS-Netherlands, (13) Heidrich J, Liese AD, Lowel H, Keil U. Self-rated health and its relation to all-cause and cardiovascular mortality in southern Germany. Results from the MONICA Augsburg cohort study Ann Epidemiol 22; 12(5): (14) Factors associated with self-perceived excellent and very good health among blacks - Kansas, MMWR 1996; 45(42): (15) Demeuse F, Van Oyen H, Tafforeau J. Evaluation subjective du bien-être et de l'état de santé des personnes âgés: différences régionales en Belgique. Arch Public Health 1992; 49: (16) Maes L, Stevens AM, Peeters R. Jongeren en Gezondheid in Vlaanderen. Resultaten van een schoolenquête (17) Piette D, Prevost M, Boutsen M, de Smet P, Leveque A, Barette M. Vers la santé des jeunes en l'an 2? Une étude des comportements et des modes de vie des adolescents de la Communauté française de Belgique de 1986 à Bruxelles: ULB-PROMES, (18) Van den Berg J. Auto-évaluation de l'état de santé dans la Communauté Européenne. Statistiques en Bref, Populations et Conditions Sociales 1997;(12):1-4. (19) Key figures on health, pocketbook. Luxembourg: Eurostat, 22. (2) Van Oyen H, Tafforeau J, Roelands M. Regional inequities in health expectancy in Belgium. Soc Sci Med 1996; 43(11): (21) MacIntyre S, Ford G, Hunt K. Do women 'over-report' morbidity? Men's and women's responses to structured prompting on a standard question on long standing illness. Soc Sci Med 1999; 48(1): (22) Borg V, Kristensen TS. Social class and self-rated health: can the gradient be explained by differences in life style or work environment? Soc Sci Med 2; 51(7):