Module: Verloskundige praktijk - h45. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 26 July 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.

2 Inhoudsopgave Verloskundige praktijk Intro Vooraf Eindproduct-Beoordeling Doelen-Concepten Kennisbank Werkwijze Verwerking Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Stap5 Stap6 Stap7 Stap8 Extra Toetsen Verloskundige praktijk Antwoorden Verwerking Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Verloskundige praktijk Intro Filmpje over een verloskundige in opleiding: Het Nederlandse verloskundig systeem is uniek. Zwangere vrouwen worden begeleid door verloskundigen, ook tijdens de bevalling. Je kunt zelf ervoor kiezen of je thuis of in het ziekenhuis bevalt. Er is een actieve samenwerking tussen gynaecologen en verloskundigen, zodat bij complicaties specialistische zorg in het ziekenhuis kan worden geboden. Alleen vrouwen met een medische indicatie, staan onder controle van een gynaecoloog. In de andere westerse landen heb je als zwangere vrouw per definitie een gezondheidsrisico. Zwangere vrouwen worden in deze landen begeleid door gynaecologen en bevallen in het ziekenhuis. Je rondt deze opdracht af met het maken van een folder over een gezonde leefstijl voor zwangere vrouwen. Pagina 2

4 Vooraf Eindproduct-Beoordeling Eindproduct Je rondt de module af met het maken van een voorlichtingsfolder voor de verloskundigenpraktijk. De voorlichtingsfolder bevat nuttige informatie voor de aanstaande moeder over en gezonde leefstijl tijdens de zwangerschap. Beoordeling Je laat het eindproduct beoordelen door je docent. Je docent gebruikt de volgende punten bij het beoordelen: in de folder komt tenminste aan bod: alcohol, drugs, roken, Foliumzuur, Vitamine A, Vitamine D, medicijnen, besmettelijke ziekten; de folder sluit goed op de doelgroep; de vormgeving van de folder ziet er verzorgd uit; de folder is in correct Nederlands geschreven. Doelen-Concepten Pagina 3

5 Na deze module ken je: verschillen tussen ei- en zaadcellen het verschil tussen bruin en wit vet de voor- en nadelen van moedermelk de lengte van een normale zwangerschapsduur de werkzaamheden van de verloskundige begrijp je: waar de bevruchting plaatsvindt hoe tweelingen ontstaan kun je: uitleggen hoe en wanneer de bevruchte eicel zich innestelt de kenmerken en functie omschrijven van de navelstreng, placenta, vruchtwater en vruchtvliezen een korte omschrijving geven van de volgende begrippen: blastula, hechtsteel, zygote, embryo, foetus de ontwikkeling van een baby beschrijven van bevruchte eicel tot direct na de geboorte figuren en tabellen uit Biodata/Binas die gaan over bevruchting, zwangerschap gebruiken een grafiek maken van de hormoonhuishouding tijdens een zwangerschap de fasen van een vaginale bevalling uitleggen Deelconcepten Geslachtscellen, eicel, zaadcel, bevruchting, klievingsdeling, embryo, foetus, placenta, vruchtwater, navelstreng, HCG, menstruatiecyclus. Kennisbank KB: Geslachtsorganen KB: Ontwikkeling in de baarmoeder KB: Geboorte KB: De hormonale regeling van de voortplanting Werkwijze De module 'Verloskundige praktijk' bestaat uit een groot aantal opdrachten. Op bijgaand werkplan kun je invullen welke opdrachten je gedaan hebt. Zo houd je goed overzicht. Pagina 4

6 Download hier het Werkplan 'Verloskundige praktijk'. Werkvorm De stappen 1 tot en met 6 bevat examenstof. Stap 7 is een keuzeopdracht. Bespreek met je docent of je die gaat uitvoeren. Je werkt bij het eindproduct in tweetallen. Benodigdheden: A3-papier tekengerei Artikel Wit vet en bruin vet Tijd Voor deze module heb je ongeveer 6 slu nodig. Pagina 5

7 Verwerking Stap1 Opdracht 1 Geslachtscellen Mensen planten zich geslachtelijk voort. Dat wil zeggen dat hierbij geslachtscellen zijn betrokken: eicellen en zaadcellen. Bestudeer de theorie in de Kennisbank: KB: Zaadcelproductie Neem de onderstaande tabel over en zet de woorden op de juiste plaats. Kies uit: zenuwcel - zaadcel - eicel - spiercel Diploïd Haploïd Zaadcellen De zaadcellen van de man hebben een lengte van ongeveer 1/20 mm en ze zijn opgebouwd uit een kop, een tussenstuk en een staart. In de kop bevindt zich de kern met het erfelijk materiaal. In bepaalde cellen van de zaadbal wordt het mannelijk geslachtshormoon (testosteron) gevormd. De zaadcellen die zijn aangemaakt in de zaadballen gaan naar de bijballen. Door de zure omgeving in de en door het gebrek aan zuurstof, zijn de zaadcellen onbeweeglijk. Tot de zaadlozing! Dan worden de zaadcellen door spierweefsel in de wand van de bijbal naar de zaadleiders gedreven. Eicellen De ongeveer haploïde eicellen-in-aanleg zijn bij het meisje al vanaf de geboorte opgeslagen in de eierstokken. Ze zijn omgeven door een dun laagje cellen, samen de follikel genoemd. Tijdens de geslachtsrijpe fase groeit er iedere maand een follikel. De follikel maakt een beetje vocht aan zodat er een blaasje ontstaat. Wanneer de druk te groot is, springt de follikel open en de rijpe eicel wordt de trechter van de eileider in gedreven. Pagina 6

8 Dit is de eisprong of ovulatie. De eicel is in verhouding met de zaadcel groot, namelijk een doorsnede van 0,12 mm. Na de eisprong noem je de rest van het follikel, het gele lichaam. Nog twee weken na de ovulatie zorgt dit voor hormonen. En na bevruchting zelfs vier maanden. Bestudeer de theorie in de Kennisbank: KB: Follikels rijpen Opdracht 2 Menstruatiecyclus Het rijpen van een eicel is een deel van de menstruatiecyclus. Nog even alles over de menstruatiecyclus op een rijtje: Video: De menstruatiecyclus Follikels kn.nu/tda75 1 Op welke plaats rijpt een follikel? Waaraan kun je zien dat er een zwangerschap is opgetreden? a. De follikel rijpt in een eierstok; je ziet dat het gele lichaam in stand blijft. b. De follikel rijpt in een eierstok; je ziet dat het gele lichaam verschrompelt. c. De follikel rijpt in een eileider; je ziet dat het gele lichaam in stand blijft. d. De follikel rijpt in een eileider; je ziet dat het gele lichaam verschrompelt. 2 Kunnen er bij een zwangere vrouw menstruaties plaatsvinden? En kunnen er ovulaties plaatsvinden? Pagina 7

9 a. Er kunnen zowel menstruaties als ovulaties plaatsvinden. b. Er kunnen menstruaties plaatsvinden, maar geen ovulaties. c. Er kunnen ovulaties plaatsvinden, maar geen menstruaties. d. Er kunnen geen menstruaties en ook geen ovulaties plaatsvinden. 3 Hieronder zie je een jaarkalender waarin een vrouw een paar maanden heeft bijgehouden wanneer ze ongesteld was. Tijdens de vakantie in juni wordt ze zwanger. Op welke dag is vermoedelijk haar ovulatie in mei geweest? En in welke maand wordt haar kindje geboren? a. Op 10 mei. Het kindje wordt in de maand januari geboren. b. Op 10 mei. Het kindje wordt in de maand februari geboren. c. Op 24 mei. Het kindje wordt in de maand januari geboren. d. Op 24 mei. Het kindje wordt in de maand februari geboren. 4 Aan welk nummer in de afbeelding is informatie af te leiden of er wel of geen zwangerschap is opgetreden? En is er dan wel of geen sprake van een zwangerschap? Pagina 8

10 a. Ja dat is te zien aan nummer 1. Er is wel sprake van een zwangerschap. b. Ja, dat is te zien aan nummer 2. Er is wel sprake van een zwangerschap. c. Ja, dat is te zien aan nummer 2. Er is geen sprake van een zwangerschap. d. Nee, dit is niet te zien. 5 Na een bevruchting blijft er in de eierstok waar de eicel uitkwam een weefsel achter. Dit wordt het gele lichaam genoemd. Welke functie gaat dit gele lichaam na de bevruchting krijgen? a. Het gaat dienen om de resterende zaadcellen in de eileider te doden. b. Het gaat een menstruatie op gang brengen. c. Het gaat hormonen produceren die het baarmoederslijmvlies in stand houden. d. Het laat nieuwe eicellen rijpen. 6 Uit de dikte van het baarmoederslijmvlies (zie afbeelding) kun je afleiden dat er sprake is van een zwangerschap. Met de letters R, S en T zijn drie gebeurtenissen tijdens deze zwangerschap aangegeven. Wat stellen de gebeurtenissen die aangegeven zijn met letter voor? Pagina 9

11 a. R is het einde van de menstruatie - S is de innesteling van de bevruchte eicel - T is de ovulatie. b. R is het einde van de menstruatie - S is de ovulatie - T is de innesteling van de bevruchte eicel. c. R is de start van de menstruatie - S is het einde van de menstruatie - T is de ovulatie. d. R is de start van de menstruatie - S is de ovulatie - T is de innesteling van de bevruchte eicel. Stap2 Hoe vindt de bevruchting plaats? Wat weet je al? De volgende beweringen worden gedaan over de bevruchting. Welke zijn waar? I. II. III. IV. V. De bevruchting vindt plaats in de baarmoeder. Er kan maar één zaadcel met een eicel versmelten. Bij de innesteling gaat het klompje cellen in de wand van de eileider zitten. De eicel wordt bevrucht in de eileider. Na de bevruchting spreek je over een zygote. Video: Bevruchting Bekijk nog eens in detail hoe de bevruchting plaats vindt: bevruchting bij zoogdieren - Bestudeer de theorie in de Kennisbank: KB: Ontwikkeling in de baarmoeder KB: Innesteling Opdracht 1 Bevruchting en innesteling Bekijk in Binas welke figuren je kunt gebruiken over de bevruchting en innesteling. Kies twee afbeeldingen uit en leg aan een klasgenoot het figuur stap voor stap uit. Bedenk samen een proefwerkvraag voor de overige leerlingen met behulp van dit figuur. Denk eraan: ook zij mogen Binas er straks bijhouden! Pagina 10

12 Doe dit ook voor de tweede figuur. Lever de vragen met antwoorden in bij je docent. Zwanger en dan? Maak een mindmap met zoveel mogelijk dingen die veranderen in het lichaam van een zwangere vrouw. De mindmap kan op het (digi)bord worden gemaakt. Weet je nog hoe je een mindmap moet maken? Nee? Kijk dan hier: Stap3 Hormonen tijdens de zwangerschap Door de tijd heen van bevruchting, innesteling en groei van het embryo schommelt de hormoonspiegel van een zwangere vrouw. Hormonen die een rol spelen zijn oestrogenen, progesteron, HcG, oxytocine en prolactine. Bestudeer de theorie van de Kennisbank: KB: Hormonen tijdens de zwangerschap Opdracht 1 Menstruatiecyclus Je ziet hier een grafiek van de menstruatiecyclus als de eicel niet wordt bevrucht door een zaadcel. Pagina 11

13 a. Op welke manier zou je de ovulatie kunnen meten? Leg je antwoord uit. b. Wat gaat er aan deze grafiek veranderen als de eicel wel wordt bevrucht? Pagina 12

14 Opdracht 2 Menstruatiegrafiek Ga naar de menstruatiegrafiek in BINAS/Biodata. Kopieer het figuur en teken het vervolg voor een maand na een succesvolle bevruchting! Gebruik zo nodig: KB: Grafieken en tabellen Controleer je antwoord met een medeleerling. Lever de grafiek in bij de docent. Opdracht 3 Zwangerschap a. Vandaag komt een zwangere vrouw bij de verloskundige. De verloskundige vraagt of ze: Ga na hoe een zwangerschapstest werkt en doe een korte handleiding in je portfolio. Bronnen: een zwangerschapstest heeft gedaan weet wanneer haar laatste menstruatie was b. Verzin zelf een datum van de laatste menstruatie of je hoort deze van de docent. Bereken de uitgerekende datum van de vrouw. Je kunt dit doen door uit te gaan van een regelmatige cyclus van 28 dagen. Of bereken de datum digitaal. c. Door de organisatie Moeders voor moeders wordt in de eerste maanden van de zwangerschap urine van zwangere vrouwen opgehaald en verzameld. Uit de urine wordt een hormoon gehaald en dit wordt gebruikt bij de behandeling van vrouwen met een bepaalde vorm van verminderde vruchtbaarheid. Om welk hormoon gaat het hier? Waardoor ontstaat de onvruchtbaarheid precies bij de vrouwen die met dit hormoon behandeld worden.? Opdracht 4 Mindmap Vul je mindmap van stap 2 verder aan met zoveel mogelijk dingen die veranderen in het lichaam van een zwangere vrouw. Stap4 Pagina 13

15 Ontwikkeling in de baarmoeder Bestudeer de theorie van de Kennisbank: KB: Geboorte Video: Zwangerschap Je hebt in stap 2 en 3 veel begrippen gehoord en gezien. Maak van de begrippen digitale flitskaarten of maak papieren kaartjes. Schrijf de volgende begrippen op de kaartjes: navelstreng, placenta, vruchtwater en binnenste- en buitenste vruchtvlies, foetus, hechtsteel, embryoblast of embryonaalknop, klievingsdeling, blastocyste of blastula en zygote, embryo. Noteer op de achterkant de kenmerken èn functies op van de begrippen. Opdracht 1 Embryo a. De mens heeft een dubbele bloedsomloop: het bloed stroomt per omloop twee keer door het hart. Kun jij bij een embryonale bloedsomloop van eenzelfde functionele dubbele bloedsomloop spreken? b. In welk bloedvat bij een embryo zal de zuurstofspanning van het bloed het hoogst zijn: in de onderste holle ader of in de bovenste holle ader? Opdracht 2 Mindmap Vul je mindmap van stap 2 verder aan. Opdracht 3 Ellipsomtrekken Maak op een A3- vel met ellipsomtrekken op ware grootte de groei van het embryo duidelijk. Doe dit per week voor de eerste maand en daarna per maand. Teken een? als het hartje klopt en een? als de vingers gevormd worden. Gebruik informatie uit de films om je tekening aan te vullen of te verbeteren. Bronnen: Video: Ontwikkeling ongeboren baby Pagina 14

16 Opdracht 4 Tweelingen Lees het volgende artikel Zestienjarige jongen draagt broer in buik. Bestudeer de theorie van de Kennisbank: KB: Tweelingen a. Leg uit of het in de tekst om een één- of een tweejarige tweeling gaat. b. Waar komt de term Siamese tweeling vandaan? Opdracht 5 Één- en twee-eiige tweelingen Maak zelf een schema waarin je het ontstaan van één- en twee-eiige tweelingen duidelijk maakt. Leg je schema uit aan een klasgenoot en wissel van rol. Stap5 Beschuit met muisjes Per land verschillen de gebruiken bij de geboorte van een kind. Zoek op internet naar de betekenis van verschillende geboorterituelen. Bekijk in de Kennisbank: KB: Bevalling KB: Hormonen tijdens de bevalling Bekijk het filmpje en de animatie over de geboorte: Video Pagina 15

17 : De geboorte Opdracht 1 De geboorte a. De moeder merkt dat de bevalling op komst is aan de weeën. Wat zijn dat? b. Hoe heet de eerste fase van de bevalling? I. ontsluiting II. uitdrijving III. nageboorte c. Welk hormoon kan worden toegediend om de bevalling te laten beginnen? I. oxytocine II. prolactine III. oestrogeen d. Maak de oefening "Beschuit met muisjes" onderaan deze pagina. Opdracht 2 Geboorterituelen In tweetallen. Per land verschillen de gebruiken bij de geboorte van een kind. Zoek op internet naar de betekenis van verschillende geboorterituelen. Zoek de voor jou vier opmerkelijkste geboorterituelen en verzamel hierover informatie en afbeeldingen en/of filmpjes. Presenteer dit aan de rest van de klas. Nederland staat bekend om de vele thuisbevallingen. In de intro heb je al kunnen lezen dat Nederland uniek is om tijdens de bevalling te worden begeleid door een verloskundige. Uit een wetenschappelijk onderzoek van het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU) blijkt dat vrouwen die thuis bevallen en alsnog naar het ziekenhuis moeten, bijna vier keer meer kans hebben dat hun baby overlijdt dan vrouwen die direct in het ziekenhuis onder toezicht van een gynaecoloog bevallen. De verloskundigen zijn hiermee onder vuur komen te liggen. a. b. c. d. e. In welke fasen van de zwangerschap en bevalling is de verloskundige betrokken? Waaruit bestaan de werkzaamheden van een verloskundige in deze verschillende fasen? Welke opleiding is nodig om verloskundige te worden? Waar kun je deze opleiding volgen en wat zijn de selectiecriteria? Is dit een opleiding en beroep voor jou? Leg uit waarom wel of juist niet. Pagina 16

18 Ga op zoek naar antwoorden op deze vragen. Maak hiervan een kort verslag. Bronnen: Beschuit met muisjes kn.nu/tqwfj 1 Koppel de omschrijving aan het juiste hormoon. Prolactine Oxytocine HGC Oestrogeen Beschikbare keuzes: Zet de melkklieren aan tot melkproductie., Houdt het gele lichaam in stand en zorgt zo dat de progesteronproductie op gang blijft., Brengt door het samentrekken van de baarmoederwandspieren de weën opop gang., Stimuleert de ontwikkeling van het baarmoederslijmvlies. Stap6 Moedermelk Pagina 17

19 Het wel of niet geven van borstvoeding heeft invloed hebben op de hormoonhuishouding van een vrouw. Bestudeer de Kennisbank: KB: Hormonen tijdens de bevalling Opdracht 1 Hormonale relatie Onderzoek de hormonale relatie tussen borstvoeding geven en zwanger worden. Er wordt wel gezegd dat het geven van borstvoeding zijn eigen verkoop stimuleert. Kun je argumenten voor deze uitspraak vinden? Opdracht 2 Hormoonhuishouding Maak een blokschema om de hormoonhuishouding van een net bevallen vrouw weer te even. Opdracht 3 Wisselspel Je gaat met de klas het wandel en wisselspel spelen. Jullie gaan individueel lopen verspreid door de ruimte. De docent geeft een vooraf afgesproken teken/geluid waarop je stil gaat staan. Je vormt een tweetal met de persoon die het dichtste bij staat. De docent stelt een vraag/geeft een opdracht. Vertel aan elkaar het antwoord. Opdracht 4 Voordelen Er zijn in Nederland verenigingen die het geven van borstvoeding propageren. Zoek informatie over de verenigingen. a. Wat zijn hun doelstellingen? b. Wat zijn de genoemde voordelen? Opdracht 5 Nadelen Er kleven ook nadelen aan moedermelk. Er zou teveel dioxide inzitten. Zoek uit waardoor deze stoffen juist in moedermelk terechtkomen. Opdracht 6 Borstvoeding Om ook echt borstvoeding te gaan geven, hangt af van vele zaken. Maak een overzicht van voor- en nadelen van het geven van borstvoeding. Je kunt gebruik maken van de volgende websites: Stap7 Pagina 18

20 Babyvet Baby's hebben een bepaald type vetweefsel, namelijk bruin vet. Bruin vet tref je ook aan bij dieren die een lange winterslaap houden. Bruine vetcellen bevatten veel kleine druppeltjes lipiden (vet) en veel mitochondriën. Bruin vet heeft ook meer haarvaten rondom de cellen, want voor de verbanding in de mitochondria is veel zuurstof nodig. Het bruine vetweefsel vet zit vooral rond de ruggengraat en in de wangen. Baby's gebruiken bruin vet om bij kou hun lichaamstemperatuur op peil te houden. Naarmate we ouder worden hebben we steeds minder bruin vet. Bij volwassenen is er vooral wit vet aanwezig. Wit vet is minder goed omdat het calorieën vasthoudt in plaats van dat het ze verbrandt. Daardoor wordt iemand met veel wit vet alleen maar dikker. Bruin vet gebruikt zelf calorieën, dus is het nodig om calorieën te eten om dit bruine vet te houden. a. Waarom hebben dikke mensen weinig bruin vet nodig? b. Men zegt wel dat het algemeen gebruik van centrale verwarming ook een rol speelt in de toename van de aantallen te dikke mensen. Kan dat kloppen, en hoe kun je dat dan verklaren? Opdracht 1 Wit en bruin vet Lees het artikel Wit vet en bruin vet Op welk spoor zijn de onderzoekers gekomen? a. Noteer de onderzoeksvraag en maak een onderzoeksplan. b. Lever het onderzoeksplan in bij je docent. Dit beeld toont een dwarsdoorsnede van vetweefsel van een muis. De grote witte vlekken zijn witte vetcellen. De kleinere bruine cirkels zijn bruin vet cellen, die energie verbranden om warmte te genereren. Pagina 19

21 Te laat? Waardoor het tijdstip van de bevalling precies wordt bepaald, is nog niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk gaat het om een samenspel van de hormonen van de moeder en die van de baby. Normaal gesproken duurt een zwangerschap ongeveer 40 weken. Soms zal de verloskundige de zwangere na 40 weken zwangerschap gaan strippen. Via inwendig onderzoek met twee vingers komt de verloskundige bij de vliezen en probeert deze los te maken van de baarmoederwand. Na strippen maakt het lichaam de stof prostaglandine aan. Dat maakt de baarmoedermond "rijper". Bovendien kán het binnen 48 uur de weeën opwekken. Wanneer de baby na 42 weken nog steeds niet van plan is om te komen, wordt dat overtijd genoemd. In dat geval kan de bevalling kunstmatig op gang worden gebracht met behulp van een hormooninfuus: de bevalling wordt ingeleid. Te vroeg! Opdracht 2 Foetus Men kan een foetus in een steeds vroeger stadium van ontwikkeling in leven houden. a. Zoek uit welke zwangerschapsduur op dit moment wordt gezien als ondergrens om een kind in leven te houden. b. Welke medische en sociale risico s kunnen verbonden zijn aan het in leven houden van veel te vroeg geboren kinderen? c. Wie moet over het al of niet in leven houden van zo n pasgeborene beslissen? Motiveer je antwoord. d. Vanaf hoeveel weken kan men de prognose voor een pasgeborene goed noemen? Presenteer de antwoorden voor de rest van de klas. Stap8 Pagina 20

22 Afronding Je gaat beginnen aan de afronding van deze module. Wanneer een vrouw zwanger is, is gezonde voeding erg belangrijk. Je weet vast wel dat roken, alcohol en drugs niet goed zijn voor de foetus. Waar dient een zwangere vrouw rekening mee te houden om haar kind zo gezond mogelijk ter wereld te laten komen? Maak voor de verloskundigenpraktijk een voorlichtingsfolder. Laat in de folder tenminste aan bod komen: Alcohol Drugs Roken Foliumzuur Vitamine A Vitamine D Medicijnen Besmettelijke ziekten Bronnen: Foliumzuur Kijk even naar de beoordelingscriteria of je eindproduct hieraan voldoet. Laat het eindproduct beoordelen door je docent. Extra Pagina 21

23 Pagina 22

24 Toetsen Verloskundige praktijk Toetsen De opdracht sluit je af met het maken van twee toetsen. De toetsen bestaan uit gesloten en open vragen. De gesloten vragen worden nagekeken door de computer. De open vragen moet je zelf scoren. Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score. Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien. Klik op knoppen om de toetsen te starten. Ontwikkeling kn.nu/hyzwt 1 Hoe verklaar je dat de individuen van een eeneiige tweeling (vrijwel) identiek zijn? a. Ze zijn ontstaan uit dezelfde eicel en zaadcel. b. Ze zijn ontstaan uit twee eicellen die tegelijk bevrucht zijn door twee zaadcellen waaruit een gemeenschappelijke placenta ontstond. c. Ze zijn ontstaan uit één eicel die door twee zaadcellen is bevrucht. Door de gelijke omstandigheden in de baarmoeder worden ze identiek. 2 Op welke plaats vindt de bevruchting plaats? Pagina 23

25 a. 1 b. 2 c. 3 d. 4 3 Ongeveer 5 dagen na de bevruchting is de bevruchte eicel uitgegroeid tot een blaasvormige structuur. Hoe heet deze? a. embryocyst b. gele lichaam c. chorioplast d. trofoblast 4 De foetus is in de baarmoeder beschermd en gevoed door verschillende structuren. Deze zijn deels ontstaan uit weefsel van het embryo zelf. Welke structuren zijn uitsluitend gevormd door cellen van het ontwikkelende embryo? Pagina 24

26 a. Het vruchtwater b. De placenta c. De vruchtvliezen d. De baarmoederwand e. de navelstreng 5 Noem vier voorbeelden van schadelijke stoffen die een zwangerschap nadelig kunnen beïnvloeden. 6 Een pasgeboren baby is beschermd tegen een aantal infectieziekten. Deze bescherming is niet blijvend. Wat is de verklaring voor deze tijdelijke immuniteit? a. Via de placenta zijn ziekteverwekkers uit de bloedbaan van de moeder in het vruchtwater terechtgekomen. De ongeboren baby heeft daartegen antistoffen gemaakt. b. Via de placenta zijn ziekteverwekkers en antistoffen uit de bloedbaan van de moeder in die van de ongeboren baby terechtgekomen. c. Via de placenta zijn antistoffen uit de bloedbaan van de moeder in die van de baby terechtgekomen. 7 Welke bewering over het bloed in de navelstrengader is juist? Pagina 25

27 a. Het bloed in de navelstrengader is zuurstofrijk bloed van de moeder. b. Het bloed in de navelstrengader is zuurstofrijk bloed van het kind. c. Het bloed in de navelstrengader is zuurstofarm bloed van de moeder. d. Het bloed in de navelstrengader is zuurstofarm bloed van het kind. 8 In de afbeelding zie je de embryonale bloedsomloop. Hoe heet het bloedvat dat wordt aangeduid bij de P? Pagina 26

28 a. holle ader b. embryonale longader c. aorta d. ductus Botalli 9 Bij sommige kinderen vergroeit de klep die het ovale venster afsluit niet goed na de geboorte. Dat levert een hartruis op. Er blijft dan een kleine opening tussen de beide boezems. Wat is een gevolg hiervan? a. De rechter harthelft moet meer bloed wegpompen dan normaal b. De linker harthelft moet meer bloed wegpompen dan normaal c. De aorta bevat meer zuurstof dan normaal 10 Tijdens de puberteit vindt een groeispurt plaats. Welke andere levensfase wordt ook gekenmerkt door een groeispurt? a. baby b. schoolkind c. adolescent d. volwassene 11 Het energieverbruik van een pasgeboren baby wordt vergeleken met dat van een volwassene. Per kg lichaamsgewicht gebruikt de één 190 kj en de ander 500 kj in dezelfde tijd. Wie gebruikt 500 kj per kg lichaamsgewicht, de baby of de volwassene, en wat is de verklaring daarvoor? a. De volwassene gebruikt 500 kj per kg lichaamsgewicht. Dit komt omdat de verhouding lichaamsoppervlak/inhoud groter is dan van de baby, en het warmteverlies dus ook. b. De volwassene gebruikt 500 kj per kg lichaamsgewicht. Dit komt omdat het lichaamsoppervlak groter is dan dat van de baby en het warmteverlies dus ook. c. De baby gebruikt 500 kj per kg lichaamsgewicht. Dit komt omdat de verhouding lichaamsoppervlak/inhoud groter is dan van de volwassenen en het warmteverlies dus ook. Hormonale regeling kn.nu/ac78o Pagina 27

29 1 In de afbeelding zie je hormoonklieren van man en vrouw aangegeven. Bij welk nummer in de afbeelding wordt er testosteron aangemaakt? 2 Welke van de onderstaande beweringen zijn juist? Meerdere opties mogelijk. a. Hormonen worden afgegeven door klieren met een afvoerbuis naar buiten b. Hormonen worden via het bloed getransporteerd c. Een hormoon komt overal in het lichaam terecht d. Hormonen zijn kleine cellen met een boodschapperfunctie e. Ieder orgaan reageert op elk hormoon 3 Een dertigjarige vrouw moet door een operatie baarmoeder, eileiders en eierstokken missen. Welk hormoon of welke hormonen worden nog geproduceerd door deze vrouw? a. alleen oestrogeen b. alleen progesteron c. zowel oestrogeen als progesteron d. FSH en LH 4 Tijdens de bevalling zorgt oxytocine dat de placenta prostaglandines gaat produceren. Pagina 28

30 De prostaglandines zorgen voor sterkere weeën. Hierdoor wordt de placenta aangezet tot het afgeven van meer prostaglandines. Hoe noemen we deze vorm van regeling? 5 Vul de open plekken in de tekst in. Kies uit de volgende woorden: gele lichaam, baarmoederslijmvlies, eisprong, FSH, menstruatie, bevruchting en progesteron. Als er geen heeft plaatsgevonden sterft ongeveer 14 dagen na de het af. Hierdoor wordt er geen meer geproduceerd. Dit hormoon houdt het in stand. Gevolg van de afname van de productie is dat de begint waarbij het baarmoederslijmvlies wordt uitgedreven. Een ander gevolg van de afname is dat de hypofyse weer begint met het afgeven van zodat een nieuwe eicel kan rijpen. 6 Door de organisatie Moeders voor moeders wordt in de eerste maanden van de zwangerschap urine van zwangere vrouwen opgehaald en verzameld. Uit de urine wordt een hormoon gehaald en dit wordt gebruikt bij de behandeling van vrouwen met een bepaalde vorm van verminderde vruchtbaarheid waarbij de placenta zich niet goed ontwikkelt. Welk hormoon is dit? a. Oxytocine b. Prolactine c. FSH d. HCG Pagina 29

31 Antwoorden Verwerking Stap 3 Opdracht 3 Zwangerschap c. Het gaat hier om het zwangerschapshormoon HCG. Dit hormoon houdt het gele lichaam in stand en voorkomt zo dat het baarmoederslijmvlies voortijdig wordt afgestoten. Stap 4 Opdracht 1 Embryo a. Nee, bij de embryonale bloedsomloop heeft de kleine bloedsomloop (hart - longen - hart) geen functie bij het opnemen van zuurstof in het bloed of bij het afgeven van koolstofdioxide aan de lucht. b. Bij een embryo zal de zuurstofspanning van het bloed in de onderste holle ader hoger zijn dan in de bovenste holle ader. De navelstrengader (met zuurstofrijk bloed) mondt uit in de onderste holle ader. Pagina 30

32 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 26 July 2016 om 09:40 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 4; Leerinhoud en doelen Biologie; Bevruchting bij de mens; Reproductie; Levenscyclus; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 6 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 31