Handboek jeugdzorg deel 2

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Handboek jeugdzorg deel 2"

Transcriptie

1 Handboek jeugdzorg deel 2

2 Handboek jeugdzorg deel 2 Methodieken van programma s Onder redactie van: prof. dr. J. Hermanns prof dr. C. van Nijnatten prof. dr. F. Verheij drs. M. Reuling Bohn Stafleu van Loghum Houten 2005

3 2005 Bohn Stafleu van Loghum, Houten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum heeft zorgvuldig getracht alle rechthebbenden van de in deze uitgave opgenomen illustraties te achterhalen. Bent u, als rechthebbende, van mening dat wij daar onvoldoende in geslaagd zijn, dan verzoeken wij u vriendelijk contact met ons op te nemen. ISBN NUR 847 Ontwerp omslag: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Alfabase, Alphen aan den Rijn. De hoofdstukken in deze bundel zijn oorspronkelijk verschenen in het losbladige Handboek Jeugdzorg. Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten Distributeur in België: Standaard Uitgeverij Belgiëlei 147a 2018 Antwerpen

4 Inhoud Ten geleide 1 Deel A Preventie 7 1 Preventie 9 2 Opvoedingsondersteuning 23 3 Pedagogische advisering 35 4 Empowerment 49 5 Videohometraining 63 6 Ervarend leren 77 7 Home-Start 95 8 Family preservation Praktisch pedagogische thuishulp Ouderbegeleiding 133 Deel B Zorg en gezag Advies- en Meldpunten Kindermishandeling Uithuisplaatsingen Ondertoezichtstelling 179 Deel C (Semi-)residentieel Leefgroepwerk Residentiële programma s voor kinderen Residentiële programma s voor jongeren Pleegzorg Strafrechtelijke reacties op jeugdcriminaliteit Klinische psychiatrische programma s voor kinderen Klinische psychiatrische programma s voor jongeren Klinische psychiatrische gezins(dag)behandeling 327

5 Deel D Begeleiding Casemanagement Buurtgerichte programma s Kamertraining Arbeidstoeleiding 409 Deel E Behandeling Psychoanalytische kindertherapie Speltherapie Beeldcommunicatie Groepstherapie Sociale vaardigheidstrainingen Systeemgerichte behandeling Farmacologische behandeling 533 Personalia 559 Register 563

6 Ten geleide Wat is jeugdzorg? Ongeveer 10 tot 15% van alle kinderen en jongeren ervaart jaarlijks problemen bij het opgroeien die hun dagelijkse functioneren zo belemmeren dat hun ouders of zijzelf daarvoor professionele hulp zoeken (Rispens et al., 1996; Zeijl et al., 2005). Doorgaans is de hulp kortdurend en bestaat deze uit enkele gesprekken. Ongeveer 2 tot 5% van de problemen is van ernstige aard en behoeft langdurigere en intensievere hulp. In een nog beperkter aantal gevallen wordt door de overheid ingegrepen in de situatie thuis omdat deze voor de ontwikkeling van het kind te bedreigend is. Er wordt dan een maatregel voor jeugdbescherming getroffen. Dit gebeurt ongeveer keer per jaar. Dit handboek gaat over het geheel van de professionele hulp die kinderen, jongeren en hun ouders in Nederland kunnen krijgen. Deze hulp wordt hier jeugdzorg genoemd. Daarbij wordt niet alleen de hulp bedoeld die in het kader van de wet op de jeugdzorg wordt geboden (na een indicatie door het Bureau Jeugdzorg). In dit handboek wordt daar een aanzienlijk ruimer werkveld onder verstaan. Ook jeugdbeschermingsmaatregelen, de geestelijke gezondheidszorg en het preventieve en opvoedingsondersteunende aanbod van de lokale en regionale voorzieningen worden daartoe gerekend. Het gemeenschappelijke element is dat kinderen, jongeren en hun ouders individuele hulp krijgen bij de problemen die ze ervaren bij het opgroeien, respectievelijk het opvoeden. In dit handboek komen algemene voorlichtende en op alle kinderen en ouders gerichte preventieve activiteiten daarom slechts zijdelings aan de orde. Het Handboek jeugdzorg De beide delen van het Handboek jeugdzorg samen geven een overzicht van dit werkveld. Een groot aantal auteurs schreef een hoofdstuk over een onderwerp waarin ze gespecialiseerd zijn. In deel 1 worden achtergronden en doelgroepen van de jeugdzorg besproken. Deel 2 beschrijft een groot aantal methodieken en programma s, zoals ze in de dagelijkse uitvoeringspraktijk worden toegepast.

7 2 Handboek jeugdzorg deel 2 Het handboek is in de periode als een losbladig systeem naar zijn huidige inhoud toegegroeid. In 2005 zijn alle hoofdstukken gereviseerd en met de meest recente informatie bijgewerkt. Enkele bijdragen zijn niet overgenomen, omdat ze te veel gebonden waren aan actuele beleidsontwikkelingen. De jeugdzorg staat niet stil. Er vinden steeds nieuwe ontwikkelingen plaats. Er wordt voortdurend nieuw beleid gemaakt en er worden nieuwe methodieken geïntroduceerd. Tegelijkertijd blijkt dat het werkveld jeugdzorg een eigen traditie en een eigen aanpak van de problemen van cliënten ontwikkelt die niet van dag tot dag verandert. Het Handboek jeugdzorg probeert deze vaste waarden van de jeugdzorg te beschrijven. Voor wie bedoeld? In de jeugdzorg werken tienduizenden personen. Daarnaast bereiden zich duizenden studenten aan hogere beroepsopleidingen en universiteiten voor op een functie in de jeugdzorg. Voor al deze personen is het Handboek jeugdzorg bedoeld. Het biedt een overzicht over het geheel van de jeugdzorg en levert voor ieder onderwerp een inleiding. Voor meer diepgaande studie is in ieder hoofdstuk literatuur opgenomen. De redactie heeft erop toegezien dat de inhoud van en het taalgebruik in de hoofdstukken aansluit op de voorkennis die verworven wordt in de verschillende HBO-opleidingen die voorbereiden op een functie in de jeugdzorg. Inhoud deel 2 In dit boek wordt de dagelijkse uitvoeringspraktijk van de jeugdzorg beschreven. Dit gebeurt in in totaal 33 hoofdstukken. Ieder hoofdstuk is geschreven door een auteur die op dat terrein als gezaghebbend mag worden aangemerkt. Dit deel is getiteld Methodieken en programma s. Onder een methodiek wordt verstaan: een bepaalde systematische en geprotocolleerde werkwijze om kinderen, jongeren en/of hun ouders te helpen met het oplossen of omgaan met een omschreven probleem (bijvoorbeeld videohometraining, zie hoofdstuk 5). Een programma is een georganiseerd samenstel van methodieken en condities waaronder die methodieken worden toegepast. Dit samenstel is gericht op bepaalde doelgroepen (bijvoorbeeld residentiële programma s voor jongeren met gedragsproblemen, zie hoofdstuk 17). Het onderscheid tussen methodiek en programma is niet scherp te maken. Vandaar dat ze bij de indeling van het handboek niet onderscheiden worden. Het is overigens in het algemeen moeilijk een systematische indeling in de uitvoeringspraktijk van de jeugdzorg te maken. Door verschillende historische en institutionele achtergronden, verschillende theoretische oriëntaties en door de toespitsing van de zorg op specifieke doelgroepen is een aanbod gegroeid dat niet van tevoren bedacht is, maar meer gebaseerd is op ontwik-

8 Ten geleide 3 kelingen in het werk en ontwikkelingen in maatschappelijke vragen. Voor meer informatie hierover wordt verwezen naar deel 1 van het Handboek jeugdzorg. Aangezien er geen systematische opbouw is in deel 2, is gekozen voor een min of meer arbitraire indeling in vier delen, die overigens herkenbaar zal zijn voor de werkers in de jeugdzorg. Begonnen wordt met een aantal methodieken en programma s op het terrein van de preventie (onderdeel A). Preventie wordt hierbij gezien als secundaire preventie. Dit zijn vroegtijdige, lichte of intensieve, maar korte, methodieken of programma s die worden ingezet bij problemen die naar verwachting geen langdurige en intensieve hulp behoeven. In de periode dat de jeugdzorg nog vooral uit institutionele zorg bestond, werd preventie vooral gezien als het voorkómen van uithuisplaatsing. Inmiddels hebben de hier besproken preventieve methodieken ook een zelfstandige functie gekregen en worden ze steeds meer gezien als een aanbod voor kinderen, jongeren en ouders dat past bij bepaalde vragen en problemen. In een aantal hoofdstukken (hoofdstuk 4, Empowerment, en hoofdstuk 8, Family preservation) wordt getoond dat oorspronkelijk preventief bedoelde programma s ook effectief kunnen zijn bij ernstige en langdurige problemen in bijvoorbeeld de zogenaamde multiproblem-gezinnen. Onderdeel B gaat over zorg en gezag en heeft betrekking op situaties waarin de verontrusting over de opvoedingssituatie van kinderen zo groot wordt dat dit leidt tot een melding (meestal door derden) bij de jeugdzorg (in casu het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling). In een aantal gevallen leidt het onderkennen van een zorgwekkende opvoedingssituatie tot een kinderbeschermingsmaatregel, zoals een ondertoezichtstelling. Mogelijk volgt een uithuisplaatsing. Al deze onderwerpen komen aan de orde. In onderdeel C (Semi-residentieel en residentieel) hebben alle hoofdstukken betrekking op programma s voor jeugdzorg waarbij het kind gedeeltelijk of permanent niet meer thuis, maar in een voorziening of pleegezin verblijft. Verschillende typen instellingen, verschillende doelgroepen en verschillende methodische invalshoeken worden in dit deel behandeld. Onder de noemer Begeleiding worden in onderdeel D methodieken en programma s besproken waarbij het accent ligt op begeleiding van kinderen, jongeren en/of hun ouders in het dagelijks leven of in de voorbereiding daarop. Hoofdstuk 23, Casemanagement, heeft daarbij een wat bredere optiek dan de andere hoofdstukken in onderdeel D en betreft algemene uitgangspunten en werkwijzen van casemanagement. Onderdeel E, tot slot, bevat onder de noemer Behandeling enkele hoofdstukken over therapeutische methodieken die vaak in de jeugdzorg worden gebruikt. Deze methodieken zijn niet gebonden aan bepaalde doelgroepen of aan institutionele contexten, maar hebben een breed toepassingsgebied in de jeugdzorg. Voor iedere behandeling bestaan uiteraard wel specifieke indicaties en contra-indicaties.

9 4 Handboek jeugdzorg deel 2 Dankwoord Het Handboek jeugdzorg is een gezamenlijk project van tientallen personen. Het belangrijkst zijn de auteurs. Zij schreven ieder een informatieve en leesbare tekst over hun vakgebied. Daarbij voegden ze zich in het vaste format voor de hoofdstukken dat de redactie bedacht had en waren steeds bereid de revisieaanwijzingen van de redactie te vertalen in nieuwe versies van de tekst. Vanaf het allereerste begin was dr. Monika Smit lid van de redactie. Zij heeft vele waardevolle bijdragen geleverd aan het losbladige Handboek jeugdzorg en aan de redactievoering ervan. Ze is met het redactiewerk gestopt omdat dit niet langer te combineren was met een nieuwe drukke baan. Vanaf dat moment heeft de redactie zich steeds incompleet gevoeld. Dank is ook verschuldigd aan Channah Zwiep die aanvankelijk als redactiesecretaris het project ondersteunde. De redactie is de uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum en de achtereenvolgende uitgevers (Jacob Klaver, Nicole van Hoorn en Ingrid Nijkamp) die het project zakelijk begeleidden, erkentelijk voor het vertrouwen dat er steeds geweest is in het product Handboek jeugdzorg en de redactie. Jo Hermanns Fop Verheij Carol van Nijnatten Marianne Reuling

10 Literatuur Rispens, J., & Hermanns, J. et al. (red.) (1996). Opvoeden in Nederland. Assen: Van Gorcum. Zeijl, E., & Crone, M. et al. (red.) (2005). Kinderen in Nederland. Den Haag/Leiden: Sociaal en Cultureel Planbureau TNO Kwaliteit van Leven.

Handboek jeugdzorg deel 1

Handboek jeugdzorg deel 1 Handboek jeugdzorg deel 1 Handboek jeugdzorg deel 1 Stromingen en specifieke doelgroepen Onder redactie van: prof. dr. J. Hermanns prof dr. C. van Nijnatten prof. dr. F. Verheij drs. M. Reuling Bohn Stafleu

Nadere informatie

Helpen bij partnerrelatieproblemen

Helpen bij partnerrelatieproblemen Helpen bij partnerrelatieproblemen Helpen bij partnerrelatieproblemen Het praktijkboek Alfons Vansteenwegen Derde, herziene druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2005 2005 Bohn Stafleu van Loghum, Houten

Nadere informatie

Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk. John Sijnke

Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk. John Sijnke Wie heeft de regie? Wie heeft de regie? Kwaliteit van bestaan in de praktijk John Sijnke Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij 2009 Alle rechten

Nadere informatie

Stoppen met roken Cursus

Stoppen met roken Cursus Stoppen met roken Stoppen met roken Cursus F.A. Willemsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave

Nadere informatie

Thuisloosheid bij jongeren en volwassenen

Thuisloosheid bij jongeren en volwassenen Thuisloosheid bij jongeren en volwassenen Werken in sph Redactie: Marijke van Bommel Maria van Deutekom Britt Fontaine Marja Magnée Alfons Ravelli Thuisloosheid bij jongeren en volwassenen Auteurs: Marc

Nadere informatie

Werken in sph. Maria van Deutekom Britt Fontaine Godelieve van Hees Marja Magnée Alfons Ravelli

Werken in sph. Maria van Deutekom Britt Fontaine Godelieve van Hees Marja Magnée Alfons Ravelli Verslaafden Werken in sph Redactie: Dineke Behrend Maria van Deutekom Britt Fontaine Godelieve van Hees Marja Magnée Alfons Ravelli 2 Verslaafden Auteur: Hans van Nes Bohn Stafleu Van Loghum Houten, 2004

Nadere informatie

Psychosociale problemen

Psychosociale problemen Psychosociale problemen Reeks Kinderen en Adolescenten. Problemen en risicosituaties Psychosociale problemen is het tweede deel van de tiendelige reeks Kinderen en Adolescenten - Problemen en risicosituaties.

Nadere informatie

ESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd

ESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd ESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd ESAT- Screening van ASS op jonge leeftijd Praktische handleiding voor signalering, screening en diagnostiek prof. dr. J. Buitelaar drs. E. van Daalen dr. C. Dietz

Nadere informatie

Eerste hulp bij faalangst

Eerste hulp bij faalangst Eerste hulp bij faalangst Eerste hulp bij faalangst Faalangsttraining voor jongeren van 10 tot 18 jaar drs. Petra Lahr drs. Daphne Rijkée Houten 2017 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer

Nadere informatie

Gedragsproblemen bij kinderen

Gedragsproblemen bij kinderen Gedragsproblemen bij kinderen Reeks Praktische Kindergeneeskunde Redactie: V.R. Drexhage, kinderarts L.W.E. van Heurn, kinderchirurg C.M.F. Kneepkens, kinderarts R. Pieterse, kinderarts E. van Rijswijk,

Nadere informatie

Niet meer depressief

Niet meer depressief Niet meer depressief Dit boek, Niet meer depressief; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de

Nadere informatie

Groenengrijs. Jong en oud met elkaar in gesprek. Karen van Kordelaar. Astrid Vlak. Yolande Kuin. Gerben Westerhof

Groenengrijs. Jong en oud met elkaar in gesprek. Karen van Kordelaar. Astrid Vlak. Yolande Kuin. Gerben Westerhof Groenengrijs Groenengrijs Jong en oud met elkaar in gesprek Karen van Kordelaar Astrid Vlak Yolande Kuin Gerben Westerhof Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van

Nadere informatie

Spelend begeleiden van kinderen in het ziekenhuis

Spelend begeleiden van kinderen in het ziekenhuis Spelend begeleiden van kinderen in het ziekenhuis Werken in sph Redactie: Dineke Behrend Maria van Deutekom Britt Fontaine Godelieve van Hees Marja Magnée Alfons Ravelli Spelend begeleiden van kinderen

Nadere informatie

Werkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen

Werkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen Werkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werkboek voor ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen hoort bij de handleiding Integrale

Nadere informatie

Persoonsgerichte zorg

Persoonsgerichte zorg Persoonsgerichte zorg C.J.M. van der Cingel J.S. Jukema Persoonsgerichte zorg Praktijken van goede zorg voor ouderen Houten 2014 ISBN 978-90-368-0448-6 DOI 10.1007/978-90-368-0449-3 ISBN 978-90-368-0449-3

Nadere informatie

Denken + Doen = Durven

Denken + Doen = Durven 1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor jezelf Dit werkboek is van: Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor

Nadere informatie

Minder angstig in sociale situaties

Minder angstig in sociale situaties Minder angstig in sociale situaties Dit boek, Minder angstig in sociale situaties, Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in

Nadere informatie

Mediation als alternatief

Mediation als alternatief Mediation als alternatief Mediation als alternatief Bemiddeling door hulp- en dienstverleners Bert la Poutré Michael Boelrijk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel

Nadere informatie

Angststoornissen en hypochondrie

Angststoornissen en hypochondrie Angststoornissen en hypochondrie Angststoornissen en hypochondrie Diagnostiek en behandeling P.M.G. Emmelkamp T.K. Bouman S. Visser Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel

Nadere informatie

Wat elke professional over de oggz moet weten

Wat elke professional over de oggz moet weten Wat elke professional over de oggz moet weten Wat elke professional over de oggz moet weten Houten 2012 ISBN 978-90-313-9940-6 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 2012 Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Aanvullen of aanvallen?

Aanvullen of aanvallen? Aanvullen of aanvallen? M E T H O D I S C H W E R K E N Methodisch werken is het kenmerk bij uitstek van de professionele beroepsbeoefenaar, dat wil zeggen: doelgericht, planmatig, systematisch gebruikmaken

Nadere informatie

Omgaan met lichamelijke klachten

Omgaan met lichamelijke klachten Omgaan met lichamelijke klachten Dit Werkboek omgaan met lichamelijke klachten is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de

Nadere informatie

Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries

Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries Dit boek, Imaginatie- en rescriptingtherapie voor nachtmerries, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Bij deze titel is tevens een werkboek

Nadere informatie

Van je nachtmerries af

Van je nachtmerries af Van je nachtmerries af 2 van je nachtmerries af Dit boek, Van je nachtmerries af, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor

Nadere informatie

Neem de regie over je depressie

Neem de regie over je depressie Neem de regie over je depressie Dit boek, Neem de regie over je depressie. Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks

Nadere informatie

Omgaan met bloosangst

Omgaan met bloosangst Omgaan met bloosangst Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe men

Nadere informatie

Denken + Doen = Durven

Denken + Doen = Durven 1 Denken + Doen = Durven Werkboek voor ouders Houten Bohn Stafleu van Loghum, 2008 2 Denken + Doen = Durven Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Denken + Doen = Durven, Werkboek voor ouders, is onderdeel

Nadere informatie

Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling

Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Kerncompetenties fysiotherapeuten in ontwikkeling Pieternel Dijkstra en Remco Coppoolse Houten 2011 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer

Nadere informatie

Zakboek ziektebeelden Infectieziekten

Zakboek ziektebeelden Infectieziekten Infectieziekten Zakboek ziektebeelden Infectieziekten Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave

Nadere informatie

Doen en blijven doen

Doen en blijven doen Doen en blijven doen Doen en blijven doen Voorlichting en compliancebevordering door paramedici Marieke van der Burgt en Frank Verhulst Vierde, herziene druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009

Nadere informatie

Leven met een borderline persoonlijkheidsstoornis

Leven met een borderline persoonlijkheidsstoornis Leven met een borderline persoonlijkheidsstoornis Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook

Nadere informatie

Een nieuwe heup of knie

Een nieuwe heup of knie Een nieuwe heup of knie Een nieuwe heup of knie Hoe wordt u weer lichamelijk en sportief actief? Martin Stevens Inge van den Akker-Scheek Jan Hamelink Inge Reininga Karen den Uyl-Verlinden Robert Wagenmakers

Nadere informatie

Voeding bij diabetes mellitus. Dieetbegeleiding van Turkse, Marokkaanse en Hindostaanse bevolkingsgroepen

Voeding bij diabetes mellitus. Dieetbegeleiding van Turkse, Marokkaanse en Hindostaanse bevolkingsgroepen Voeding bij diabetes mellitus Dieetbegeleiding van Turkse, Marokkaanse en Hindostaanse bevolkingsgroepen Voeding bij diabetes mellitus Dieetbegeleiding van Turkse, Marokkaanse en Hindostaanse bevolkingsgroepen

Nadere informatie

Handleiding Gezinsvragenlijst (GVL)

Handleiding Gezinsvragenlijst (GVL) Handleiding Gezinsvragenlijst (GVL) Handleiding Gezinsvragenlijst (GVL) Prof. dr. J.D. van der Ploeg Prof. dr. E.M. Scholte Bohn Stafleu van Loghum Houten, 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel

Nadere informatie

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders MIJN BSL Aan ieder exemplaar van Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Werkboek voor deelnemers is een unieke

Nadere informatie

Zakboek ziektebeelden Cardiologie

Zakboek ziektebeelden Cardiologie Cardiologie Zakboek ziektebeelden Cardiologie Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag

Nadere informatie

Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes. Evidence-based handelen bij lage rugpijn

Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes. Evidence-based handelen bij lage rugpijn Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Prof. dr. M.W. van Tulder Prof. dr. B.W. Koes Evidence-based handelen bij lage rugpijn Epidemiologie, preventie, diagnostiek,

Nadere informatie

De meest gestelde vragen over: cholesterol

De meest gestelde vragen over: cholesterol De meest gestelde vragen over: cholesterol De meest gestelde vragen over: cholesterol Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Supervisie in onderwijs en ontwikkeling

Supervisie in onderwijs en ontwikkeling Supervisie in onderwijs en ontwikkeling Supervisie in onderwijs en ontwikkeling Delen en helen Onder redactie van: Sijtze de Roos Auteurs: Heleen Bakker Hans Borst Corine Havelaar-Bakker Sijtze de Roos

Nadere informatie

Nicolien van Halem Inge Müller. Handboek studievaardigheden voor het hbo

Nicolien van Halem Inge Müller. Handboek studievaardigheden voor het hbo Nicolien van Halem Inge Müller Handboek studievaardigheden voor het hbo Toegang tot de website Op deze website vindt u het ondersteunend materiaal behorende bij Handboek studievaardigheden voor het hbo.

Nadere informatie

Patiënt en recht in de apotheek

Patiënt en recht in de apotheek Patiënt en recht in de apotheek Patiënt en recht in de apotheek mr Jurriane A. Rendering Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten

Nadere informatie

Hypertensie en 24-uursbloeddrukmeting

Hypertensie en 24-uursbloeddrukmeting Hypertensie en 24-uursbloeddrukmeting Hypertensie en 24-uursbloeddrukmeting Een toegevoegde waarde voor de praktijk F.T.J. BOEREBOOM, INTERNIST-NEFROLOOG D. TAVENIER, HUISARTS Houten 2010 2010 Bohn Stafleu

Nadere informatie

Motivatie en mogelijkheden van moeilijke mensen

Motivatie en mogelijkheden van moeilijke mensen Motivatie en mogelijkheden van moeilijke mensen Motivatie en mogelijkheden van moeilijke mensen Redactie: Arno van Dam en Niels Mulder Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum,

Nadere informatie

Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen

Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Zakboek ziektegerelateerde ondervoeding bij volwassenen Onder redactie van: G.A.E.G. van Asseldonk BSc J.J. van Duinen MSc M. Former-Boon R. van

Nadere informatie

Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking

Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Maja van Trigt Werkredactie: Zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Inleiding en ziektebeelden Maja van Trigt Zeist Werkredactie: Amsterdam

Nadere informatie

Cognitieve therapie bij sociale angst

Cognitieve therapie bij sociale angst Cognitieve therapie bij sociale angst Dit boek, Cognitieve therapie bij sociale angst, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Bij deze titel is tevens het werkboek voor cliënten te bestellen:

Nadere informatie

Werkboek voor kinderen en jongeren van ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen

Werkboek voor kinderen en jongeren van ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen Werkboek voor kinderen en jongeren van ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werkboek voor kinderen en jongeren van ouders met psychiatrische en/of verslavingsproblemen

Nadere informatie

Samen terug naar vroeger Activiteiten met ouderen

Samen terug naar vroeger Activiteiten met ouderen Samen terug naar vroeger In deze serie zijn verschenen: Met de seizoenen mee isbn 978 90 313 8337 5 Feesten en feestdagen vieren isbn 978 90 313 8367 2 Samen terug naar vroeger isbn 978 90 313 8868 4 Spel

Nadere informatie

Leven met een psychotische stoornis

Leven met een psychotische stoornis Leven met een psychotische stoornis Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de

Nadere informatie

Leven met een alcoholprobleem

Leven met een alcoholprobleem Leven met een alcoholprobleem Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag

Nadere informatie

Assistent en maatschappij

Assistent en maatschappij Assistent en maatschappij Assistent en maatschappij Burgerschap voor AG B. van Abshoven W. van Grootheest T. Verhoeven Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer

Nadere informatie

Voeding, uitscheiding en diagnostiek

Voeding, uitscheiding en diagnostiek Voeding, uitscheiding en diagnostiek Werkcahier Kwalificatieniveau Geerard Siereveld Cees van Stipdonk Johan van t Wout Skillslab-serie voor verpleegkundige en verzorgende beroepsvaardigheden Houten 2008

Nadere informatie

Maatschappelijk dienstverlenen in een veranderende omgeving

Maatschappelijk dienstverlenen in een veranderende omgeving Maatschappelijk dienstverlenen in een veranderende omgeving BSL - ACA_BK_1KZM - 0000 001 BSL - ACA_BK_1KZM - 0000 002 Maatschappelijk dienstverlenen in een veranderende omgeving Lia van Doorn Coreferaat:

Nadere informatie

Emoties in de zorg Emot.zorg A5-1kzm dyn.indb :49:16

Emoties in de zorg Emot.zorg A5-1kzm dyn.indb :49:16 Emoties in de zorg Spinoza lijkt gelijk te hebben als hij zegt dat het verkrijgen van inzicht in je eigen pijn een van de meest opbeurende activiteiten ter wereld kan zijn. Martha Nussbaum in: Oplevingen

Nadere informatie

Nicolien van Halem Sjaak Groot. Planmatig zorg verlenen

Nicolien van Halem Sjaak Groot. Planmatig zorg verlenen Nicolien van Halem Sjaak Groot Planmatig zorg verlenen Nicolien van Halem Sjaak Groot Planmatig zorg verlenen Houten 2014 ISBN 978-90-368-0587-2 2014 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media

Nadere informatie

Kerncompetenties kraamverzorgenden in ontwikkeling

Kerncompetenties kraamverzorgenden in ontwikkeling Kerncompetenties kraamverzorgenden in ontwikkeling Kerncompetenties kraamverzorgenden in ontwikkeling Pieternel Dijkstra Desirée Groen-Deusings Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van

Nadere informatie

Sociale psychologie en praktijkproblemen

Sociale psychologie en praktijkproblemen Sociale psychologie en praktijkproblemen Sociale psychologie en praktijkproblemen van probleem naar oplossing prof. dr. A.P. Buunk dr. P. Veen tweede, herziene druk Bohn Stafleu Van Loghum Houten/Diegem

Nadere informatie

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders

Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Zorgen voor getraumatiseerde kinderen: een training voor opvoeders Handboek voor trainers Redactie: Leony Coppens Carina van Kregten Houten 2012 2012 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media

Nadere informatie

Werken aan je zelfbeeld

Werken aan je zelfbeeld Werken aan je zelfbeeld Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit werkboek Werken aan je zelfbeeld, COMET voor kinderen en jongeren (individuele training) hoort bij de handleiding Zelfbeeldtraining voor kinderen

Nadere informatie

Leven met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis

Leven met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis Leven met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook

Nadere informatie

Coach jezelf in drie stappen

Coach jezelf in drie stappen Coach jezelf in drie stappen Für Editha, meine liebe Mutter und beste Freundin Coach jezelf in drie stappen Ursela van Stekelenburg Bohn Stafleu van Loghum Houten 2006 Bohn Stafleu van Loghum, 2006 Alle

Nadere informatie

Kortdurende dynamische psychotherapie

Kortdurende dynamische psychotherapie Kortdurende dynamische psychotherapie Groepspraktijk De reeks Groepspraktijk bestaat uit afzonderlijke boeken die variaties in de groepstherapie behandelen (o.a. therapiegroepen voor ouderen, voor incestslachtoffers

Nadere informatie

Psychosociale hulpverlening voor naasten van traumapatiënten

Psychosociale hulpverlening voor naasten van traumapatiënten Psychosociale hulpverlening voor naasten van traumapatiënten Psychosociale hulpverlening voor naasten van traumapatiënten Doorbreken van de cirkel van verdriet Psychosocial assistance for relatives of

Nadere informatie

Werken aan je zelfbeeld

Werken aan je zelfbeeld Werken aan je zelfbeeld Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit werkboek Werken aan je zelfbeeld, COMET voor kinderen en jongeren (groepstraining) hoort bij de handleiding Zelfbeeldtraining voor kinderen

Nadere informatie

36 zieke kinderen. Een werkboek met patiëntenproblemen voor co-assistenten en basisartsen

36 zieke kinderen. Een werkboek met patiëntenproblemen voor co-assistenten en basisartsen 36 zieke kinderen 36 zieke kinderen Een werkboek met patiëntenproblemen voor co-assistenten en basisartsen Guus de Jonge, emeritus hoogleraar kindergeneeskunde Arwen Sprij, kinderarts Derde, geheel herziene

Nadere informatie

Zorg om mensen met dementie

Zorg om mensen met dementie Zorg om mensen met dementie Voor Ries en Myrthe Zorg om mensen met dementie Een handleiding voor verzorgenden Bère Miesen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer

Nadere informatie

Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct. Onder redactie van W.A. Dijk B.M.A. Munstra M. Munstra F. Zijlstra

Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct. Onder redactie van W.A. Dijk B.M.A. Munstra M. Munstra F. Zijlstra Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct Onder redactie van W.A. Dijk B.M.A. Munstra M. Munstra F. Zijlstra Het ecg en het angiogram bij een acuut hartinfarct Het ecg en het angiogram bij een

Nadere informatie

Dit boek, Stop met piekeren; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ.

Dit boek, Stop met piekeren; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Stop met piekeren Dit boek, Stop met piekeren; Werkboek voor de cliënt, is onderdeel van de reeks Protocollen voor de GGZ. Serie Protocollen voor de GGZ De boeken in de reeks Protocollen voor de GGZ geven

Nadere informatie

Huiselijk en seksueel geweld

Huiselijk en seksueel geweld Huiselijk en seksueel geweld Werken in sph Redactie: Marijke van Bommel Maria van Deutekom Britt Fontaine Marja Magnée Alfons Ravelli Huiselijk en seksueel geweld Auteur: Wendela Wentzel Bohn Stafleu Van

Nadere informatie

Verwerken en versterken

Verwerken en versterken Verwerken en versterken Kind en Adolescent Praktijkreeks Dit Werkboek voor kinderen en jongeren hoort bij Behandeling van trauma bij kinderen en adolescenten. Met de methode Traumagerichte Cognitieve Gedragstherapie

Nadere informatie

Werkboek klinische schematherapie

Werkboek klinische schematherapie Werkboek klinische schematherapie Werkboek klinische schematherapie Redactie: Eelco Muste Anoek Weertman Anne-Marie Claassen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel

Nadere informatie

Zakboek ziektebeelden Gastro-enterologie

Zakboek ziektebeelden Gastro-enterologie Gastro-enterologie Zakboek ziektebeelden Gastro-enterologie Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze

Nadere informatie

Leven met ADHD. Fiona Kat, Maura Beenackers en Willemijn ter Brugge

Leven met ADHD. Fiona Kat, Maura Beenackers en Willemijn ter Brugge Leven met ADHD Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe men met het

Nadere informatie

Leercoaching in het hbo. Leercoach

Leercoaching in het hbo. Leercoach Leercoaching in het hbo Leercoach Leercoaching in het hbo Een kapstok om studenten uit te dagen zelf de regie te nemen Jette van der Hoeven 2e druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu

Nadere informatie

Leven met een manisch-depressieve stoornis

Leven met een manisch-depressieve stoornis Leven met een manisch-depressieve stoornis Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord

Nadere informatie

Een patiënt met autisme

Een patiënt met autisme Een patiënt met autisme Een patiënt met autisme in de huisartspraktijk Martine Delfos Houten 2011 2011 Delfos; Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden. Niets uit

Nadere informatie

Het Astma Formularium

Het Astma Formularium Het Astma Formularium Het Astma Formularium een praktische leidraad dr. J.C.C.M. in t Veen dr. N.H. Chavannes Houten 2011 Ó 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Zakboek ziektebeelden Oncologie

Zakboek ziektebeelden Oncologie Oncologie Zakboek ziektebeelden Oncologie Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden

Nadere informatie

Zakboek ziektebeelden Neurologie

Zakboek ziektebeelden Neurologie Neurologie Zakboek ziektebeelden Neurologie Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden

Nadere informatie

Wat elke professional over verslavingspreventie moet weten

Wat elke professional over verslavingspreventie moet weten Wat elke professional over verslavingspreventie moet weten Rob Bovens Leontien Hommels Lex Lemmers Wat elke professional over verslavingspreventie moet weten Houten 2013 ISBN 978-90-313-9990-1 Bohn Stafleu

Nadere informatie

Omgaan met hechtingsproblemen

Omgaan met hechtingsproblemen Omgaan met hechtingsproblemen Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag

Nadere informatie

Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C

Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Kwaliteitsstandaarden Jeugdzorg Q4C Wat kinderen en jongeren belangrijk vinden als ze niet thuis wonen Fiet van Beek en Leo Rutjes (red.) met medewerking van Mirjam

Nadere informatie

Autismespectrumstoornis

Autismespectrumstoornis Autismespectrumstoornis Hilde Geurts, Bram Sizoo & Ilse Noens [red.] AUTISMESPECTRUMSTOORNIS interdisciplinair basisboek ISBN 978-90-368-2041-7 ISBN 978-90-368-2042-4 (ebook) DOI 10.1007/978-90-368-2042-4

Nadere informatie

Dyslexie de baas! Aanpak van psychosociale problemen van jongeren met dyslexie. Caroline Poleij Yvonne Stikkelbroek

Dyslexie de baas! Aanpak van psychosociale problemen van jongeren met dyslexie. Caroline Poleij Yvonne Stikkelbroek Dyslexie de baas! 1 3 Dyslexie de baas! Aanpak van psychosociale problemen van jongeren met dyslexie Caroline Poleij Yvonne Stikkelbroek Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 4 Dyslexie de baas! 2009 Bohn

Nadere informatie

Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep

Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep Een behandelprotocol voor depressie Dina Snippe Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Bohn

Nadere informatie

Leercoaching in het hbo. Student

Leercoaching in het hbo. Student Leercoaching in het hbo Student Leercoaching in het hbo Student Een kapstok om jezelf uit te dagen de regie over je leren te nemen Jette van der Hoeven 2e druk Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009

Nadere informatie

Informatorium voor voeding en diëtetiek

Informatorium voor voeding en diëtetiek Informatorium voor voeding en diëtetiek Majorie Former Gerdie van Asseldonk Jolanda van Duinen Jacqueline Drenth (Redactie) Informatorium voor voeding en diëtetiek Supplement 89 - april 2015 Houten 2015

Nadere informatie

Omgaan met stress en burnout

Omgaan met stress en burnout Omgaan met stress en burnout Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag

Nadere informatie

De apotheker aan de leiding. voor Yara en Abel

De apotheker aan de leiding. voor Yara en Abel De apotheker aan de leiding voor Yara en Abel De apotheker aan de leiding Dr. Erik Ranzijn Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 Ó 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten

Nadere informatie

De huisarts aan de leiding

De huisarts aan de leiding De huisarts aan de leiding De huisarts aan de leiding Dr. Erik Ranzijn Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden. Niets

Nadere informatie

Basiszorg Boek II dh

Basiszorg Boek II dh Basiszorg Boek II Basiszorg Boek II Auteurs: J.C. Dito T. Stavast D.E. Zwart Werkredactie: Drs. J.A.M. Kerstens E.M. Sesink Basiswerk Verpleging en Verzorging onder hoofdredactie van: Drs. J.H.J. de Jong

Nadere informatie

groep Computerprogramma woordenschat

groep Computerprogramma woordenschat Taal actief G e b r u i k e r si n st r u c t i e C o m pu te rpro gra m m a w o o rde n s c ha t 214088_OM.indd 1 gro ep 6 22-06-2009 12:22:50 telefoon: 073-628 87 22 e-mail: helpdesk.bao@malmberg.nl

Nadere informatie

Basiskennis schei- en natuurkunde

Basiskennis schei- en natuurkunde Basiskennis schei- en natuurkunde Basiskennis schei- en natuurkunde M. Zwamborn Bohn Stafleu van Loghum Houten 2008 Ó 2008 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Uitgeverij Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Honderd jaar kinderbescherming

Honderd jaar kinderbescherming Honderd jaar kinderbescherming Uitgave ter gelegenheid van het jubileum van de Raad voor de Kinderbescherming en de Kinderwetten (1905-2005) Onderzoek en samenstelling Ingrid van der Bij Thom Willemse

Nadere informatie

Leven met chronische hoofdpijn

Leven met chronische hoofdpijn Leven met chronische hoofdpijn Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag

Nadere informatie

Handboek scheiden en de kinderen

Handboek scheiden en de kinderen Handboek scheiden en de kinderen Handboek scheiden en de kinderen Voor de beroepskracht die met scheidingskinderen te maken heeft Ed Spruijt Helga Kormos Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel

Nadere informatie

ONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE

ONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE ONDERSTEUNEND COMMUNICEREN BIJ DEMENTIE ISBN 978-90-368-1699-1 ISBN 978-90-368-1700-4 (ebook) 2017 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave

Nadere informatie

Verwijtbaar (?) tandheelkundig handelen. Bundel van uitspraken en commentaren, gepubliceerd in het Nederlands Tandartsenblad in 2003 en 2004

Verwijtbaar (?) tandheelkundig handelen. Bundel van uitspraken en commentaren, gepubliceerd in het Nederlands Tandartsenblad in 2003 en 2004 Verwijtbaar (?) tandheelkundig handelen Bundel van uitspraken en commentaren, gepubliceerd in het Nederlands Tandartsenblad in 2003 en 2004 Verwijtbaar (?) tandheelkundig handelen Bundel van uitspraken

Nadere informatie

Zakboek Omgaan met agressie in de spoedeisende zorg

Zakboek Omgaan met agressie in de spoedeisende zorg Zakboek Omgaan met agressie in de spoedeisende zorg Zakboek Omgaan met agressie in de spoedeisende zorg Drs. Geuk Schuur Bohn Stafleu van Loghum Houten 2010 2010 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van

Nadere informatie

Pubers van Nu! Praktijkboek voor iedereen die met pubers werkt. Klaas Jan Terpstra en Herberd Prinsen

Pubers van Nu! Praktijkboek voor iedereen die met pubers werkt. Klaas Jan Terpstra en Herberd Prinsen Pubers van Nu! Pubers van Nu! Praktijkboek voor iedereen die met pubers werkt Klaas Jan Terpstra en Herberd Prinsen Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009 2009 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer

Nadere informatie