Grootstedelijke perinatale gezondheid Aanvalsplan Perinatale Sterfte Rotterdam

Transcriptie

1 Grootstedelijke perinatale gezondheid Aanvalsplan Perinatale Sterfte Rotterdam Eric A.P. Steegers, Verloskunde en Prenatale Geneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam

2 Rotterdam circa 9000 zwangeren per jaar 5000 autochtoon, 4000 allochtoon perinatale sterfte: 100 kinderen perinatale ziekte: 230 aangeboren afwijkingen, 630 te licht, 720 te vroeg, 130 suboptimale conditie bij geboorte (Apgar 5 min <7) ongezonde start bij geboorte: totaal 1500 kinderen (1 op de 6 kinderen!) prachtwijken (klein-rdam) niet-prachtwijken (klein-rdam) overig (groot-rdam)* 40% kinderen (75% allochtoon) 33% kinderen (36% allochtoon) 27% kinderen (53% allochtoon) *Haven- en industriegebieden,hoogvliet, Hoek van Holland, Haven- en industriegebieden, Pernis, Oud West, Oud Noord, Bergpolder Overschie Oud Zuid Vreewijk Zuidelijke Tuinsteden, Schiedam-Nieuwland Stichting Perinatale Registratie Nederland

3 Perinatale Sterfte Rotterdam Perinatale Sterfte Rotterdam / Totaal Autochtoon Allochtoon Totaal Autochtoon Allochtoon Totaal Autochtoon Allochtoon Totaal Autochtoon Allochtoon Rotterdam Prachtwijken Overige wijken Rotterdam schil Stichting Perinatale Registratie Nederland Klein Rotterdam Groot Rotterdam

4 Relatief risico op perinatale sterfte in prachtwijken RR 2,00 1,80 1,60 1,40 1,20 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 westers niet-westers niet-westers westers Rotterdam Rest van Nederland De Graaf et al. Ned Tijdschr Geneesk 2008; 152: 2734 Stichting Perinatale Registratie Nederland

5 Perinatale gezondheid Rotterdam Niet alleen een etniciteit gerelateerd, maar een grootstedelijk, achterstandsprobleem

6 Karakteristieken Rotterdamse achterstandswijken Generation R (8880 zwangerschappen, 39% prachtwijk) 80 0 / Niet-prachtwijk Prachtwijk Niet-prachtwijk Prachtwijk Niet-prachtwijk Prachtwijk Niet westers Laag opgeleid Netto inkomen < 1200 Niet-prachtwijk Prachtwijk Niet-prachtwijk Prachtwijk Niet-prachtwijk Prachtwijk Alleenstaand Consanguiniteit Roken Niet-prachtwijk Prachtwijk Drugs Timmermans et al, 2009

7 Karakteristieken Rotterdamse achterstandswijken Generation R (8880 zwangerschappen, 39% prachtwijk) 80 0 / Niet-prachtwijk Prachtwijk Niet-prachtwijk Prachtwijk Niet-prachtwijk Prachtwijk Niet-prachtwijk Prachtwijk Niet-prachtwijk Prachtwijk Ongeplande zwangerschap 1e consult > 12 wkn Psychopathologie moeder Depressieve klachten moeder Angst klachten moeder Timmermans et al, 2009

8 Karakteristieken Rotterdamse achterstandswijken Generation R (8880 zwangerschappen, 39% prachtwijk) % RR 1.4 Achterstandswijk IUVD RR 2.01 (95% CI ) 10 Niet-achterstandswijk Vroege neonatale sterfte RR (95% CI ) 6 RR RR 1.8 RR 1.6 RR 2 RR IUGR Laag <32 wkn Congenitale geboorte gewicht afwijkingen Apgar <7 PE

9 WOZ per m slechte uitkomst (per 1000) WOZ per m slechte uitkomst (per 1000)

10 Perinatale sterfte (foetale sterfte: vanaf 22 weken zwangerschapsduur + vroegneonatale sterfte: tot 7 dagen na de bevalling) in aantal per 1000 geboorten, naar deelgemeente M A Charlois (+ Heijplaat) 15 D B Delfshaven C Feyenoord A13 G B L K A20 F A16 H D Hillegersberg-Schiebroek E Hoogvliet F Kralingen-Crooswijk G Overschie 16 H Prins Alexander 13 I IJsselmonde J Pernis 24 J A A C I K Centrum 14 L Noord M Hoek van Holland E A15 Gemiddelde Nederland: 10,3

11 Perinatale sterfte (foetale sterfte: vanaf 22 weken zwangerschapsduur + vroegneonatale sterfte: tot 7 dagen na de bevalling) in aantal per 1000 geboorten, naar wijk TOP 5 ongunstige wijken B A13 E A20 A16 A Waalhaven / rand Charlois 37 B Schieveen 34 C Pernis 24 D Delfshaven 23 E Nieuw Crooswijk 22 D C A A15 Gemiddelde Nederland: 10,3

12 Perinatale sterfte in Rotterdam in perspectief Top 5 wijken in Rotterdam

13 Totaal van belangrijkste bronnen van perinatale ziekte (aangeboren afwijkingen, laag geboortegewicht, vroeggeboorte, Apgar 5 min. < 7) per 1000 geboorten, naar wijk C TOP 5 ongunstige wijken A Heijplaat 270 A13 A20 A16 B Hoogvliet-Noord 241 C Rijnpoort (HvH) 234 D Tarwewijk 232 E Carnisse 228 A D E B A15 Gemiddelde Nederland: 163

14 Moedersterfte Rotterdam: 18.0 (16.4 n-pw vs 20.8 PW) NL gemiddelde: 11.6 * Per geborenen per jaar Poeran, de Graaf, Schutte et al, 2009

15

16 GEZONDHEID OP OUDERE LEEFTIJD ONVOLDOENDE GROEI FOETUS AANGEBOREN AFWIJKINGEN ZWANGERSCHAPSVERGIFTIGING VROEGGEBOORTE FOETALE PROGRAMMERING Omgeving FOETUS PLACENTA MOEDER EERSTE TRIMESTER ZWANGERSCHAP Omgeving Genetische factoren Genetische factoren Omgeving VADER MOEDER

17 Perinatale sterfte Ziekte perinataal en op volwassen leeftijd

18 Lokale overheid en universiteit 0907

19 Dingen beter doen, Betere dingen doen 0907

20 J. Kriens, 18 juni 2008

21 Het Aanvalsplan Perinatale Sterfte Preconceptiezorg Zwangerschap Veilig bevallen Kraamzorg Consultatiebureau Programmastructuur, opleiding, voorlichting, onderzoek, monitoring & evaluatie

22

23 De baarmoeder is niet altijd veilig

24 Roken in de zwangerschap Troe, Mackenbach, 2007

25 Alcohol gebruik in de zwangerschap Troe, Mackenbach, 2007

26 Chlamydia infectie 0 / 0 Ethniciteit SES Rours, Duijts, 2007

27 Pilotstudie preconceptiezorg deelgemeente Noord: - bereiken van alle etnische en sociaal-economische groepen; - combinatie van preconceptie zorg en sociaal-maatschappelijke zorgverlening

28 Zwangerwijzer.nl Preconceptiewijzer.nl voor het publiek voor de zorgverlener

29 Preconceptiezorg S. Denktas

30 Spits

31

32 100 Kennis over risicofactoren voor een gezonde zwangerschap, naar etnische groep in percentages, n= snel volgend kind een probleem roken is slecht Ziekte perinataal en op volwassen leeftijd gewicht behandelen soa medicijngebruik foliumzuur voor groei tijdstip foliumzuurgebruik Nederlands Antilliaans Turks Marokkaans Creools Surinaams Hindoestaans Surinaams

33 Gemiddeld aantal weken eerste zorgcontact per etnische groep, n= Nederlands Antilliaans Ziekte perinataal en op volwassen leeftijd Turks Marokkaans Creools Surinaams Hindoestaans Surinaams Weken

34 Zorgprofessional met wie een vrouw het eerste zorgcontact heeft, per etnische groep in percentages, n= Nederlands Ziekte perinataal en op volwassen leeftijd Antilliaans Turks Marokkaans Creools Surinaams Hindoestaans Surinaams Verloskundige Huisarts Gynaecoloog

35 Naar welke zorgprofessional voor preconceptioneel advies per etnische groep in percentages, n= Nederlands Ziekte perinataal en op volwassen leeftijd Antilliaans Turks Marokkaans Creools Surinaams Hindoestaans Surinaams Verloskundige Huisarts Gynaecoloog Kinderarts CB-arts Anders: familie, partner, vrienden Weet niet

36 Aandeel respondenten dat Zwangerwijzer kent per etnische groep in percentages, n= Nederlands Antilliaans Ziekte perinataal en op volwassen leeftijd Turks Marokkaans Creools Surinaams Hindoestaans Surinaams

37 Houding jegens PCZ en het voornemen om gebruik te maken van PCZ per etnische groep uitgedrukt in mediaan, n=457 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Nederlands Ziekte perinataal en op volwassen leeftijd Antilliaans Turks Marokkaans Creools Surinaams Hindoestaans Surinaams Houding tegenover PCZ Voornemen om naar PCZ te gaan

38 Het Aanvalsplan Perinatale Sterfte Preconceptiezorg Zwangerschap J. Kriens, 18 juni 2008

39 Niet-adequaat zorggebruik Chote et al., 2007

40 Verband uitkomst risico prachtwijk Risico Slechte Uitkomst 12.6% Risico Slechte Uitkomst 20.2% Risico Slechte Uitkomst 30.4% Zwangeren uit niet-prachtwijk Zwangeren uit prachtwijk 2 keer zoveel in hoogste risicogroep Totaal score risicofactoren in 1 e trimester Timmermans et al, 2009

41

42 Risicolijst R4U-versie 0 1. Score per risicofactor 1 of 0 2. Invullen bij eindresultaat 3. Goed overzicht in welke rubriek focus risicofactoren 4. Letters geven te volgen acties aan sociaal / niet-medisch medisch 42 19/04/2010

43 Risicolijst 5. Gekleurd >> verplichte actie 6. Niet gekleurd >> vrijblijvend 7. Boven drempelscore >> verwijzen 43 19/04/2010

44 Risicolijst Voorbeeld 44 19/04/2010

45 Transmurale zorginnovatie Individuele zorg op maat

46 Het Aanvalsplan Perinatale Sterfte Preconceptiezorg Zwangerschap Veilig bevallen Kraamzorg Thuisbevallingen in Rotterdam 10% (vs 24% landelijk) 82% in achterstandswijken geen of te weinig kraamzorg

47 Grootstedelijke perinatale gezondheid Geboortecentrum Sophia

48

49 Het Aanvalsplan Perinatale Sterfte verloskundige huisarts Preconceptievoorlichting Zwangerschap Veilig bevallen Kraamzorg Consultatiebureau DONADARIA ZorgImpuls.en vele anderen Programmastructuur, opleiding, voorlichting, onderzoek, monitoring & evaluatie J. Kriens, 18 juni 2008

50 Academische coalitie Lokale overheid en universiteit

51 Geef nieuwe Rotterdamse generaties een betere kans Een ongezonde start bij de geboorte is geen geïsoleerd gezondheidsprobleem maar een breder maatschappelijk probleem Er zijn veel mogelijkheden tot vermindering van risico s Combineer zorgprofessionele en sociaal-maatschappelijke hulpverlening (gebruik contactmomenten van vrouw, man en kind voor beide doeleinden, ook bij integratietrajecten) Combineer kennis en kunde van de diverse gemeentelijke diensten en de Erasmus universiteit voor risicoanalyses op wijkniveau en het ontwerpen en uitvoeren van interventies

52 Ongunstige perinatale uitkomsten in G4 ten opzichte rest van Nederland, gemiddeld per jaar 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% Rotterdam Amsterdam Den Haag Utrecht G 4 steden -20% -30% perinatale sterfte congenitale afwijkingen prematuur dysmatuur Apgar < 7 na 5 minuten totaal uitkomsten inclusief NICU opname De Graaf et al. Ned Tijdschr Geneesk 2008; 152: 2734