ZWANGER en straks bevallen. in het Jan Yperman Ziekenhuis

Transcriptie

1 ZWANGER en straks bevallen in het n Yperman Ziekenhuis

2 Deze brochure behoort toe aan: Naam en voornaam Naam echtgenoot / partner Adres en telefoonnummer Gelieve deze brochure mee te brengen wanneer u komt bevallen onthaalbrochure materniteit JYZ p. 2

3 Geachte mevrouw Geachte heer Van harte welkom op de Materniteit van het n Yperman Ziekenhuis. Een arbeid en bevalling doormaken is een hele gebeurtenis voor moeder en baby. Gelukkig verloopt alles meestal vlot en probleemloos. Een team van gynaecologen, pediaters, vroedvrouwen, kinderverpleegkundigen, kinesisten en sociaal verpleegkundigen staan klaar om u en uw partner tijdens de zwangerschap, bij de bevalling en na de geboorte van uw kindje met persoonlijke en deskundige zorg te begeleiden. Deze informatiebrochure is als het ware de rode draad doorheen uw zwangerschap, bevalling en kraamperiode. Mogen wij u dan ook vragen deze brochure mee te brengen wanneer u komt bevallen. Wij wensen u, uw partner, de baby en het hele gezin een voorspoedige zwangerschap en geboorte! Het team van de materniteit onthaalbrochure materniteit JYZ p. 3

4 onthaalbrochure materniteit JYZ p. 4

5 INHOUDSTAFEL VOORSTELLING VAN HET TEAM p. 6 INFORMATIE OVER DE ZWANGERSCHAP p. 7 ARBEID EN BEVALLING p. 16 DE MATERNITEIT p. 27 DE BABY p. 34 NEONATOLOGIE p. 45 TERUG THUIS p. 48 ADMINISTRATIE p. 54 onthaalbrochure materniteit JYZ p. 5

6 1. VOORSTELLING TEAM Op de materniteit staan verschillende medewerkers in voor het welzijn van u en uw baby: 6 gynaecologen Dr. Brouckaert O. Dr. De Gryse B. Dr. Quintelier J. Dr. Page G. Dr. Vanderbeke I. Dr. Verhulst L. (diensthoofd) 3 assistenten (= gynaecoloog in opleiding) 5 pediaters: één van de pediaters onderzoekt de baby na de geboorte en voor u vertrekt uit het ziekenhuis. Indien u dit wenst zijn bijkomende raadplegingen mogelijk. Dr. Sercu E. (diensthoofd) Dr. Adriaens F. Dr. Boens H. Dr. De Henau I. Dr. Van Ackere T. De hoofdvroedvrouw / verantwoordelijke Colette Berten komt regelmatig bij u. Zij is verantwoordelijk voor de organisatie van de afdeling. De vroedvrouwen en verpleegkundigen staan in voor de dagelijkse zorgen en zijn dag en nacht ter beschikking. De kinesitherapeut zorgt, in overleg met de gynaecoloog, voor de pre- en postnatale oefeningen. De sociale verpleegkundige kan u helpen bij de aanvraag van allerhande sociale voorzieningen (geboortepremie, gezinshulp, kraamzorg, enzovoort) Vraag de hoofdvroedvrouw om een afspraak te maken. De diëtiste komt bij u langs om de maaltijden te registreren. U kunt bij haar terecht met uw vragen over gezonde voeding of over bepaalde diëten. onthaalbrochure materniteit JYZ p. 6

7 2. INFORMATIE OVER DE ZWANGERSCHAP Prenatale voorlichting door middel van infoavonden Als professionelen binnen de gezondheidszorg hebben wij de verantwoordelijkheid om de ideale handelingen aan te moedigen en erover te waken dat de ouders de weg vinden naar de juiste informatie. Hierdoor kunnen zij bewuste keuzes maken. Wij, samen met Kind en Gezin, nodigen u dan ook graag uit op 3 infoavonden. Zij worden gegeven op de eerste, de tweede en de derde dinsdag van de maanden maart, juni, september en december. Er wordt stipt om 19u30 gestart. De inkom is gratis en u hoeft niet op voorhand in te schrijven. Infoavond 1 Voorstelling dienstverlening Kind en Gezin Kinderopvang Sociale wetgeving Zwangerschap en hygiëne Zwangerschap en bevalling: de medische kant (door een gynaecoloog) Infoavond 2 De eerste dagen van de baby (door een kinderarts) De voeding van de zuigeling Pre- en postnatale kinesitherapie Infoavond 3 Preventiecampagne wiegendood Het relaxatiebeleid en onderwater bevallen Verblijf op de kraamafdeling Rondleiding De infoavonden gaan door in het auditorium (verdieping -1, route 36, naast de cafetaria). onthaalbrochure materniteit JYZ p. 7

8 Prenatale voedingsconsultaties onthaalbrochure materniteit JYZ p. 8

9 Prenatale raadplegingen Zwanger zijn is geen ziekte! Het is een heel natuurlijk gebeuren. Waarom dan medische controles? Omdat uw lichaam tijdens de zwangerschap ingrijpende veranderingen ondergaat en een nieuw evenwicht moet vinden. De bedoeling van deze controles is deze verandering te ondersteunen en eventuele abnormale veranderingen op te sporen en te corrigeren. Bovendien is het belangrijk dat uw algemene toestand en de ontwikkeling van uw kind in de baarmoeder worden gevolgd. Vele zwangerschapsverwikkelingen evalueren namelijk minder ernstig indien ze tijdig worden herkend. Hoe vaak op medische controle? U komt gewoonlijk één keer per maand op consultatie. Na 36 weken zwangerschap is het aangewezen om wekelijks of om de twee weken op controle te komen. Wat wordt gecontroleerd bij de eerste prenatale consultatie? Bij het begin van de zwangerschap zal uw arts heel wat informatie verzamelen over uzelf, uw partner en uw familie. Met de bedoeling uw zwangerschap en de bevalling zo goed mogelijk te begeleiden. Er wordt geïnformeerd naar uw algemene toestand, maar ook naar ziektes en/of operaties die u vroeger doorgemaakt hebt of die in de familie voorkomen. Ook uw menstruele cyclus, eventuele voorafgaande anticonceptie evenals vorige zwangerschappen en bevallingen worden besproken. Aan de hand van de laatste menstruatie wordt de vermoedelijke bevallingsdatum berekend. Een normale bevalling kan plaats vinden van drie weken voor tot veertien dagen na de uitgerekende bevallingsdatum. Iedere consultatie wordt uw gewicht geregistreerd, om uw gewichtstoename nauwkeurig te volgen. Er wordt ook telkens een urinestaal gevraagd voor onderzoek. Verder vindt er ook een algemeen lichamelijk onderzoek plaats. De arts zal onder andere uw bloeddruk meten en uw buik betasten om de grootte van de baarmoeder in te schatten. Zo nodig zal er een vaginaal onderzoek uitgevoerd worden om de toestand van de baarmoederhals na te gaan. De arts kan bij een eerste consultatie ook een bloedafname laten uitvoeren. Met deze bloedanalyse wordt uw bloedgroep en resusfactor gecontroleerd, als deze niet gekend zijn. Er wordt nagegaan of u voldoende antistoffen in uw bloed hebt tegen rubella (rode hond) en toxoplasmose. onthaalbrochure materniteit JYZ p. 9

10 Wanneer blijkt dat u geen antistoffen hebt tegen de parasiet die toxoplasmose veroorzaakt, is het aangewezen om tijdens de volledige zwangerschap volgende voorzorgen te nemen: Was steeds goed de handen na het bewerken van rauw vlees of rauwe groenten. Was rauwe groenten steeds zorgvuldig voor consumptie. Verkies rundsvlees boven lams- of varkensvlees. Verwarm vlees steeds voldoende hoog en voldoende laag (60 C, 15 minuten). Gerookte voedingswaren zijn veilig. Indien u toch graag rauw vlees wil: gebruik dan als basisgrondstof vlees dat voldoende lang werd ingevroren aan de goede temperatuur (-20 C, -15 C gedurende minimaal 3 dagen). Consumptie van rauwe eieren best achterwege laten Indien je een kat hebt, is het belangrijk om rekening te houden met volgende zaken: o Gevaarlijk zijn jonge katten die buiten lopen en zo met toxoplasma in aanraking komen. Dit kunnen ze uitscheiden via hun uitwerpselen. o Zorg ervoor dat je niet gekrabd wordt door een kat. o Laat het verversen van een kattenbak aan iemand anders over of trek wegwerphandschoenen aan. Tuinieren (contact met aarde en dus mogelijk kattenuitwerpselen en manipulaties van zandbakken moeten met dezelfde voorzichtigheid gebeuren als het verversen van een kattenbak. Wat controleert men bij verdere prenatale consultaties? Bij latere consultaties controleert men: Lichaamsgewicht, dit geeft een idee over de hoeveelheid vruchtwater, eventuele vochtopstapeling, zwangerschapsdiabetes, enzoverder. Bloeddruk, dit wordt gecontroleerd om een zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie) vroegtijdig te ontdekken. (Pre-eclampsie is een verwikkeling waarbij de bloeddruk stijgt en eiwit in de urine verschijnt. Deze toestand moet van dichtbij worden opgevolgd omdat dit ernstige gevolgen kan hebben voor uzelf en/of voor uw kind.) Urine, wordt gecontroleerd op suiker (glucose) in verband met diabetes en op eiwit (albumine) in verband met pre-eclampsie en urineweginfecties. Grootte van de baarmoeder, door te voelen of de baarmoeder zich goed ontwikkelt, krijgt men een idee van de groei van de baby. Ook de ligging van de baby kan worden bepaald evenals het indalen van het kindje in het kleine bekken. Ligging van de baby, dit kan door onderzoek van de buik met behulp van een echografie. Hartslag van de baby, gebeurt bij elke controle. Normaal klopt het hartje tussen de 120 en 180 keer per minuut/ Rijpheid van de baarmoederhals, dit gebeurt door middel van een vaginaal onderzoek. Door dit onderzoek kan de arts nagaan of de baarmoederhals gesloten is en lang blijft. De arts gaat ook na of u geen bloed verliest of een infectie hebt opgelopen. Verder wordt een vaccin tegen kinkhoest aangeraden tussen 27 en 32 weken zwangerschap. Prenatale diagnostiek Elke zwangere vrouw vraagt zich af of haar baby wel gezond zal zijn. Gelukkig worden de meeste kinderen gezond geboren, maar een klein aantal kinderen, ongeveer 4%, heeft bij de geboorte een erfelijke aandoening of een aangeboren afwijking. Soms kan al in de zwangerschap onderzoek daarnaar plaatsvinden. Dit wordt prenatale diagnostiek genoemd. Vaak komen erfelijke en/of aangeboren aandoeningen in de familie pas ter sprake tijdens een zwangerschap. Als iets dergelijks in uw familie speelt, is het verstandig dit al voor de zwangerschap met je arts te bespreken. Alleen als iemand een verhoogde kans heeft op een kind met een aangeboren of erfelijke aandoening, komt prenatale diagnostiek ter sprake. De arts bespreekt met u de mogelijke onderzoeken. onthaalbrochure materniteit JYZ p. 10

11 Wanneer komt u in aanmerking voor prenatale diagnostiek? Als er erfelijke of aangeboren ziektes in de familie voorkomen. Als één van de ouders drager is van een chromosomale afwijking. Als u zelf al een kind hebt met een erfelijke of aangeboren ziekte. Als u ouder dan jaar bent, omdat de kans op een afwijking groter is. Na een positieve tripletest (zie verder) of abnormale bevindingen bij een echografie. Welke prenatale onderzoeken zijn mogelijk? Nekplooimeting De nekplooimeting is een echoscopisch onderzoek. Bij een zwangerschapsduur tussen de 11 en 13 weken wordt de dikte van de nekplooi van de foetus gemeten. In de nek is dan vaak een beetje vocht aanwezig. Dit schilletje vocht is niet meer dan 3mm dik. Bij een dikkere nekplooi dan gebruikelijk is de kans groter dat het kind een aangeboren aandoening heeft. Er kan dan sprake zijn van een chromosoomafwijking, zoals het Downsyndroom (mongolisme). Ook bij bepaalde aangeboren afwijkingen zoals hartafwijkingen, wordt nogal eens een nekplooi met veel vocht gezien. Bij een dikkere nekplooi wordt de mogelijkheid van een vlokkentest of vruchtwaterpunctie besproken (zie verder). Tripletest De tripletest is een bloedtest die vanaf de 15 e zwangerschapsweek kan worden verricht. De test berekent het risico van de baby op open rug en het Downsyndroom. In het bloed van de zwangere vrouw wordt de hoeveelheid van drie bepaalde merkstoffen gemeten: HCG (humaan gonadotrofine), oestriol en het eiwit alfafoetoproteïne (AFP). Bij kinderen met het Downsyndroom is vaak erg weinig AFP in het bloed van de moeder aanwezig. Uit de hoeveelheid AFP, de twee andere merkstoffen en de leeftijd van de moeder wordt de kans op een kind met het Downsyndroom berekend. De precieze duur van de zwangerschap is daarbij van groot belang. De test wordt ook gebruikt als screeningstest voor een baby met open rug (spina bifida) en een open schedel (anencefalie). Dit is een kansberekening en het koppel is vrij deze test al dan niet later te verrichten. Echografie Sinds meer dan 20 jaar laat echografie de artsen toe om afwijkingen prenataal te diagnosticeren. Echografie maakt gebruik van ultrasone geluidsgolven. (deze zijn onschadelijk voor moeder en kind) Het biedt de mogelijkheid om de foetus anatomisch goed te visualiseren, en aldus rond de twintigste zwangerschapsweek het grootste deel van de structurele afwijkingen te diagnosticeren. Aangeboren misvormingen van het hoofd, de ledematen en de romp kunnen worden gezien. Daarnaast kunnen ook afwijkingen van een aantal organen zoals hart, hersenen, nieren, urinewegen worden vastgesteld. Het onderzoek is onschadelijk en met de jaren verfijnder geworden. Het onderzoek is echter zeer toestel - en gebruiker afhankelijk, zodat bepaalde afwijkingen soms laat of ook niet gedetecteerd worden. De ligging van de foetus kan bepaalde zaken maskeren en maternele obesitas is ook vaak zeer belemmerend. Indien er via echobeelden een vermoeden van afwijking bestaat en deze niet goed definieerbaar is of moeilijk als zekerheid te beschouwen, zal de zwangere doorverwezen worden voor verder onderzoek. onthaalbrochure materniteit JYZ p. 11

12 Vlokkentest Bij de vlokkentest neemt de gynaecoloog enkele chorionvlokken weg voor onderzoek naar een eventuele chromosoomafwijking. Chorionweefsel vormt de placenta (moederkoek) en ziet er vlokkerig uit, vandaar de naam vlokkentest. Meestal gaat het om milligram weefsel, een duizendste deel van de totale hoeveelheid placentaweefsel. De vlokkentest vindt plaats via de schede (vaginaal) of via de buikwand (abdominaal). De vlokkentest gebeurt meestal in de 11e zwangerschapsweek. Het risico van een miskraam als gevolg van een vlokkentest is ietwat groter dan na een vruchtwaterpunctie, maar heeft het voordeel dat de ingreep vroeg in de zwangerschap plaatsvindt en dat de uitslag relatief snel bekend is. Vruchtwaterpunctie In het vruchtwater zijn cellen aanwezig die afkomstig zijn van de huid en de slijmvliezen van de foetus. Bij een vruchtwaterpunctie (amniocentese) wordt via de buikwand door een speciale naald vruchtwater geaspireerd. (onder echografische geleiding) Cellen uit het vruchtwater worden onderzocht op een eventuele chromosoomafwijking. Vruchtwateronderzoek vindt gewoonlijk plaats bij een zwangerschapsduur van ongeveer 16 weken. De kans op een miskraam na een vruchtwaterpunctie is 0.5%. Emotionele gevolgen van prenatale diagnostiek Goed nieuws Wanneer het prenataal onderzoek een goed resultaat oplevert, is dit voor het echtpaar een hele opluchting. Het is een psychologisch keerpunt in de beleving van de zwangerschap. Ouders durven zich vaak pas vanaf dit ogenblik te hechten aan het ongeboren kind en de omgeving in te lichten over de zwangerschap. Slecht nieuws Anders is het als bij de prenatale diagnostiek een probleem bij de foetus aan het licht komt. In dit geval hebben er meestal één of meerdere gesprekken plaats met de gynaecoloog, vooraleer het koppel een beslissing kan nemen over het verdere verloop van de zwangerschap. De professionele hulpverleners proberen een zo precies en accuraat mogelijk beeld te schetsen van de problemen bij de foetus en het echtpaar te helpen en te ondersteunen bij het nemen van een vaak moeilijke beslissing. Verschillende factoren spelen een rol bij de beslissing over het beëindigen of het voortzetten van de zwangerschap: de ernst van de ziekte, de prognose, de therapeutische mogelijkheden en de belasting die een gehandicapt kind betekent voor de ouders zelf. Ook de persoonlijke ervaring die een echtpaar of koppel reeds heeft met een bepaalde aandoening in de familie, is een factor die meespeelt. Het is vooral van belang dat het koppel door een wederzijdse en open communicatie tot een beslissing kan komen waar zij beiden achterstaan. onthaalbrochure materniteit JYZ p. 12

13 Pre-en postnatale kinesitherapie en aquagym In het n Yperman Ziekenhuis worden prenatale lessen georganiseerd in groepsverband. Prenatale kinesitherapie Door voorlichting en oefening kunnen angst en onzekerheden voor de bevalling weggenomen worden. U leert wat u zelf actief kan doen om de zwangerschap en de bevalling zo vlot mogelijk te laten verlopen. Zwangerschapszwemmen Zwemmen is één van de weinige sporten die u zonder gevaar de hele zwangerschap door kunt beoefenen. Onder deskundige begeleiding van een kinesitherapeut worden er in het water voorbereidende oefeningen gegeven. Het voordeel van bewegen in warm water is het ontspannen van de rug, gemakkelijker en soepeler bewegen en stimulatie van de algemene bloedsomloop. Zwangerschapsoefeningen Tijdens de zwangerschap kunnen allerhande klachten optreden zoals rugpijn, zware benen, gezwollen voeten Met een gevarieerd programma geven we bloed stimulerende oefeningen, houdingscorrectie en training van de bekkenbodemspieren. Baringsoefeningen Naar het eind van de zwangerschap toe concentreren we ons meer op de juiste ademhalingstechnieken om de weeën op te vangen. Voor de eigenlijke geboorte van de baby worden de perstechnieken aangeleerd. Je leert hoe je op een efficiënte manier kan meepersen. Uren prenatale oefeningen (in het zwembad) Maandag: 17u30-18u30 18u30-19u30 Dinsdag: Woensdag: 20u30-21u30 13u - 14u U kan natuurlijk ook prenatale lessen volgen bij een privé-kinesist. onthaalbrochure materniteit JYZ p. 13

14 Postnatale oefeningen De eerste week na de bevalling Tijdens uw verblijf zal een kinesitherapeut langskomen voor de eerste oefeningen. Twee lichaamsdelen hebben de eerste dagen speciale aandacht nodig: de bekkenbodem en de buik. Daarnaast worden er circulatieoefeningen gegeven voor voeten en benen. Na een keizersnede zijn er pijn- en vermoeidheidsklachten die normaal zijn vlak na een operatie. Toch is het aangeraden om zo vlug mogelijk te oefenen om de bloedsomloop te stimuleren en zo trombose te voorkomen. Onder deskundige begeleiding worden de eerste oefeningen gestart. Na 6 weken Na deze periode kan er gestart worden met de zwaardere buikspieroefeningen. De postnatale lessen worden gegeven op afspraak. Voor meer info: Kinesist: 057 / (enkel in de voormiddag) onthaalbrochure materniteit JYZ p. 14

15 onthaalbrochure materniteit JYZ p. 15

16 3. ARBEID EN BEVALLING Voorbereiding Opname materniteit U komt steeds, zowel overdag als s nachts, binnen via de dienst Spoedopname. Wat meebrengen? 1. Identiteitskaart, sis-kaart, bloedgroepkaart 2. Verwijsbrief en/of zwangerschapsboekje en deze brochure 3. Handdoeken, washandjes en toiletgerief 4. Slaapkledij, ondergoed (eventueel borstvoedingsbh) 5. 6 babyhemdjes (body tjes) en 6 pyjama s voor de baby 6. Babykledij voor bij ontslag + mutsje voor baby 7. Het ziekenhuis zorgt voor maandverbanden en borst-kompressen. Verder wordt er ook gezorgd voor verzorgingsproducten, een thermometer, een kam en borsteltje en pampers voor de baby Wanneer binnenkomen? 1. Bij pijnlijke contracties: o eerst barende om de 5 min. gedurende 1uur o meerbarende om de 10 min. gedurende 1uur 2. Vruchtwaterverlies (ook al heb je geen contracties) 3. Abnormale buikpijn 4. Stekende maagpijn met of zonder braakneigingen/diarree 5. Plots ontstane klachten zoals koorts, hevige hoofdpijn, bloedverlies 6. Bij ongerustheid eventueel eerst bellen naar materniteit: 057 / Wat wordt gedaan bij uw aankomst op het verloskwartier? De vroedvrouw van dienst zal u begeleiden naar de arbeidskamer. Er wordt een opnamegesprek gevoerd en indien u in arbeid bent, wordt een bevallingsfiche opgemaakt. Er worden enkele routineonderzoeken uitgevoerd zoals het meten van de bloeddruk, pols en temperatuur en de urine wordt gecontroleerd. De vroedvrouw zal u verder informeren over het verloop van de arbeid en zal in samenspraak met de gynaecoloog de arbeid en bevalling volgen. Het is de bedoeling om deze gebeurtenis tot een mooie, veilige en unieke ervaring te maken! Uw toestand en die van de baby worden nauwkeurig gevolgd o.a. door middel van een CTG-apparaat of monitor. Dit apparaat registreert zorgvuldig de harttonen van de baby en de weeën. Deze informatie helpt om uw baby in de best mogelijke conditie te laten geboren worden. onthaalbrochure materniteit JYZ p. 16

17 Tijdens de arbeid Er zijn verschillende mogelijkheden tot relaxatie voorhanden. De vroedvrouw zal u adviseren en begeleiden. Tijdens de arbeid wordt u regelmatig vaginaal onderzocht door de vroedvrouw, om de vordering van de arbeid na te gaan. We laten de arbeid liefst spontaan verlopen, maar we bewaken toch de vooruitgang en het welzijn van de baby. Het kan noodzakelijk zijn om de vliezen kunstmatig te breken, of om een weeënstimulerend middel te geven. Er wordt enkel indien nodig een episiotomie (knip) uitgevoerd. Tijdens de bevalling Bij de bevalling zijn, behalve uw partner, de vroedvrouw en de gynaecoloog aanwezig. Bij te verwachten problemen wordt uit voorzorg de kinderarts bij de bevalling gevraagd. Soms wordt er weloverwogen besloten tot kunstverlossing (zuignap of verlostang) of dringende keizersnede. Zo uw baby extra zorgen nodig heeft, gebeurt dit in de speciaal daarvoor uitgeruste babykamer die zich in de verloskamer bevindt. Meteen na de bevalling wordt de baby op mama s buik gelegd zodat jullie samen van het lichamelijke contact kunnen genieten. Het ononderbroken huidcontact tussen de moeder en haar naakte pasgeboren baby in een sfeer van rust en kalmte, gedurende een ongelimiteerde tijdsperiode vanaf de geboorte, is van belang voor een goede ontwikkeling zowel op psychisch, emotioneel en relationeel vlak. Iedere moeder en iedere baby zouden van dit voordeel moeten kunnen genieten. Dit huidcontact komt ten goede aan de moeder-kind binding en bij de eerste aanpassingen van de vitale functies van de baby: temperatuur, immuniteit, emotioneel welzijn, voedingstoestand, Indien gewenst mag de partner de navelstreng doorknippen. Na de periode van het huidcontact wordt de baby door de vroedvrouw onderzocht, gewogen en gemeten. onthaalbrochure materniteit JYZ p. 17

18 In arbeid op de bal De houding die een vrouw tijdens de arbeid en bevalling aanneemt, kan een grote invloed hebben op haar persoonlijk comfort en op de snelheid waarmee er ontsluiting ontstaat en de baby geboren wordt. Bij een optimale houding worden de weeën en de perskrachten immers in de best mogelijke richting gebundeld en gaat er weinig kracht verloren. Vaak zoeken vrouwen tijdens de arbeid trouwens spontaan een houding waarin ze zich het best voelen. In het ziekenhuis zijn er verschillende zitballen ter uwer beschikking. Zwangere vrouwen die op een bal zitten, nemen bijna altijd spontaan een goede rug houding aan. De benen worden licht gespreid en het bekken correct gekanteld, zodat er geen kussen nodig is om de houding te verbeteren. Veel vrouwen zitten graag op een zitbal. De bal is zacht en zit aangenaam, zodat men zich ook gemakkelijk ontspant. Het onderlichaam wordt doorgaans ook beter doorbloed omdat men op een bal gewoonlijk niet stilzit, maar veeleer wiegt en draait. Onderwater bevallen De bevalling is een natuurlijk fenomeen. De laatste decennia wordt bevallen sterk gemedicaliseerd om het risico van complicaties zoveel mogelijk te onderdrukken. Net deze medicalisering leidt tot een hernieuwde belangstelling voor zachte bevallingsmethoden zoals de onderwaterbevalling. Onze kraamafdeling beschikt over arbeidsverloskamers, specifiek voor waterbevallingen. Deze zijn ingericht met een jacuzzi, een bevallingsbad, een douchecel, een gynaecologische tafel (om eventuele knip of scheur te hechten), een relaxatiebal, aangepaste sfeerverlichting, zachte muziek Waterhistoriek in de verlosafdeling In 1960 kwam de Russische verloskundige Igor Tcharkovsky op het idee om onder water te bevallen. Hij beweerde dat de waterbevalling het geboortetrauma wegneemt dat elke baby ondervindt bij de abrupte overgang van de gedempte waterwereld naar de koude buitenwereld met zwaartekracht, hard geluid, fel licht en ruwe aanraking. Dit zou kunnen voorkomen worden omdat de baby geboren wordt in een voor hem gekend milieu, water! De Franse gynaecoloog Michel Odent legde meer de nadruk op het welzijn van de moeder gedurende de baring. In 1977 introduceerde hij het warmwaterbad voor zwangere vrouwen. Toen de eerste vrouw ervoor koos op het einde van de arbeid het bad niet te verlaten, was het hek van de dam. Ondermeer geïnspireerd door deze positieve ervaringen startten wij in februari 2002 met het gebruik van een relaxatie en bevallingsbad. Hoe verloopt een onderwaterbevalling? Bij opname ondergaat de aanstaande moeder dezelfde routineonderzoeken: controle van de bloeddruk, temperatuur en polscontrole van de foetale harttonen gedurende een half uur, met de foetale cardiotocografiemonitor controle van de urine vaginaal onderzoek voor het volgen van het verloop van de arbeid onthaalbrochure materniteit JYZ p. 18

19 Wij laten de aanstaande moeder in de jacuzzi gaan bij een goed vorderende arbeid met als criteria: regelmatig terugkerende, sterke weeën ontsluiting van 5 cm Gebroken vliezen, evenals een infuus zijn geen tegenaanwijzing voor gebruik van het bad. Verdere vaginale onderzoeken en beluisteren van de foetale harttonen (en controle van de vitale parameters) gebeuren even vlot onder water. Een voorwaarde om in bad te bevallen, is dat de aanstaande moeder van water moet houden. Als een barende vrouw krampachtig en angstig het water ingaat, wordt de ontspannende werking van het water op haar lichaam teniet gedaan. Het initiatief om onder water te bevallen moet dus van haar komen. Tijdens de arbeid zal de vroedvrouw u steunen en aanmoedigen Ook uw partner wordt (begeleid en) gestimuleerd om zoveel mogelijk actief deel te nemen aan het baringsproces. Onmiddellijk na de geboorte wordt de baby naar de oppervlakte gebracht. De baby krijgt dan nog zuurstof via de navelstreng en zal om verscheidene redenen meestal nog niet beginnen ademen onder water: een baby ademt pas wanneer koude de huid prikkelt, zolang hij dus ondergedompeld is het warme water, kan dit dus niet alle pasgeborenen hebben een duikreflex, bij plotselinge onderdompeling sluit de luchtpijp zich automatisch af en kan er dus geen water in de longen komen aan het begin van de luchtpijp zitten meer smaakpapillen dan op de tong, wanneer het lijkt of de pasgeborene ademt, neemt de baby in feite een slok water, proeft een lichaamsvreemd vocht en zal dus niet verder ademen Tijdens de uitdrijvingsfase kan het badwater bevuild worden met diverse lichaamsvochten. Noch het bloed, noch de excreties verhogen het infectierisico. Tevens wordt het bad na elk gebruik geledigd, gespoeld, gereinigd en ontsmet. De waterfilter en douchekop worden na elk gebruik gesteriliseerd en regelmatig worden stalen gecontroleerd in het labo. Het normale bloedverlies na de geboorte kleurt het water onmiddellijk rood, wat het bloedverlies erger doet lijken dan het is. De artsen en vroedvrouwen hebben echter genoeg ervaring om de ernst hiervan te kunnen inschatten. Zowel de ontwikkeling van de placenta, als het plaatsen van eventuele hechtingen worden op de verlostafel, in dezelfde ruimte, uitgevoerd. onthaalbrochure materniteit JYZ p. 19

20 In welke gevallen kan niet worden gekozen voor een waterbevalling? Watergeboorten zijn niet weggelegd voor iedereen. Elke fase (arbeid, bevalling en nageboorte) heeft een aantal tegenindicaties waarbij de moeder niet in het bad kan blijven. Absolute contra-indicaties zijn: Bekkenvernauwing, abnormale ligging van de baby, bevallingen in het verleden met een moeilijke uitdrijving en meerlingen Diarree Placentaproblemen (placentaloslating, voorliggende placenta) Vroeggeboorte (minder dan 37 weken) of groeiachterstand bij de baby Epidurale verdoving Tijdens de arbeid en de bevalling kunnen zich steeds onvoorziene omstandigheden voordoen waardoor de onderwaterbevalling niet veilig kan gebeuren. In die situatie verlaat de zwangere het bad en vindt de bevalling plaats op de klassieke manier. Waarin verschilt een waterbevalling van een klassieke bevalling: voor - en nadelen? Water maakt de weeën minder pijnlijk. Warm water ontspant het lichaam zodat meer endorfines (= natuurlijke pijnstillers) worden aangemaakt. Een gespannen lichaam daarentegen stimuleert de productie van adrenaline en noradrenaline (de stresshormonen), die op hun beurt de aanmaak van endorfines blokkeren. In water kunt u gemakkelijker bewegen. De opwaartse kracht van water maakt dat je makkelijker kunt bewegen, bovendien draagt het water het gewicht van de baby en vermindert zo rug- en/of andere pijnen. Bij een waterbevalling heeft u uzelf beter onder controle. Wanneer het water de juiste temperatuur heeft kan een weeënstroom (=snelle opeenvolging van sterke weeën ) worden opgewekt. De warmte van het water en de verminderde zwaartekracht bevorderen de doorbloeding van het onderlichaam, waardoor de weeën effectiever worden. Wanneer toch een weeënzwakte optreedt, kan dit worden verholpen met een weeënopwekkend middel. De uitdrijvingsfase verloopt langzamer, zodat u zelf de bevalling meer beheerst, u bevalt actiever. De kans op een knip wordt iets kleiner. Doordat u meer controle hebt over de persweeën en uw weefsels door de vochtigheidsgraad en de warmte soepeler zijn geworden, neemt de kans dat uw perineum scheurt gevoelig af en is een knip meestal onnodig. Als u toch inscheurt is het minimaal, wat meestal geen of slechts enkele hechtingen vraagt. Wanneer u in bad bevalt daalt uw hartslag en uw bloeddruk. Door uw relaxatie, daling van de stresshormonen en de opwaartse druk van het water, hoeft uw hart minder sterk te werken, waardoor uw pols daalt. De warmte van het water ontspant en opent de bloedvaten in de huid zodat uw bloeddruk daalt. Het ontspannende effect van het water zorgt voor minder stress bij uw baby. Door de ontspanning van de moeder, krijgt de baby meer zuurstof via de navelstreng en heeft hij geen last van uw stresshormonen, wat resulteert in een rustiger foetale hartslag. De geboorte in water en de langzame overgang naar de wereld op het droge, maakt dat hij tijd genoeg heeft om zich aan te passen. Het is vervelend wanneer u het bad uit moet. Wanneer u in het water wilt bevallen, kan het soms teleurstellend zijn als u, op medische tegenindicatie, het bad uit moet of er zelfs niet aan toekomt. onthaalbrochure materniteit JYZ p. 20

21 Het pijnstillende effect is niet van dezelfde aard als bij een epidurale verdoving Sommige vrouwen denken dat ze helemaal geen pijn zullen voelen als ze in het water bevallen. Dit is echter niet correct. De kracht van het water zit hem in het feit dat u in water de weeën als minder pijnlijk ervaart en dat u het geboorteproces meer beheerst, u bevalt bewuster. Parturiënten zijn naakt Hierbij voelen sommigen zich minder op hun gemak, het gebruik van een T-shirt werkt echter nadelig, daar dit als koud wordt ervaren. Indien gewenst kan u wel een topje in badstof aantrekken. Epidurale verdoving De pijn tijdens de bevalling is een van de hevigste pijnen waaraan vrouwen blootgesteld kunnen worden. Elke vrouw voelt deze pijn verschillend aan. Feitelijke omstandigheden, zoals de grootte en de ligging van de baby, de bouw van het bekken, een uitgesproken langere duur van de arbeid en het aantal kinderen dat ze reeds gebaard heeft, hebben een aanzienlijke weerslag, net zoals trouwens de verwachting en de ingesteldheid van de vrouw. Naarmate de arbeid langer duurt, neemt de pijn gewoonlijk toe, terwijl de vrouw ondertussen vermoeid en uitgeput kan raken. Barensweeën kunnen zo pijnlijk zijn dat zelfs goed voorbereide en gemotiveerde vrouwen toch pijnstilling nodig kunnen hebben. De epidurale verdoving biedt voor hen een comfortabele en zeer veilige oplossing. Er is permanent een anesthesist oproepbaar in het ziekenhuis zodat een ruggenprik binnen de kortste tijd kan worden geplaatst. Techniek van de gecombineerde spinaal-epidurale verdoving a. Eerst wordt de huid verdoofd met een kleine prik, waardoor het eigenlijke plaatsen van de epidurale wel gevoeld wordt, maar niet pijnlijk is. b. Een epidurale naald wordt tussen de wervels tot in de epidurale ruimte geprikt. Dit gebeurt in de lenden terwijl de vrouw voorovergebogen zit. onthaalbrochure materniteit JYZ p. 21