Rapportage over toezicht op de continuïteit van zorg in de regio van het Waterland Ziekenhuis te Purmerend in Utrecht, maart 2015

Transcriptie

1 Rapportage over toezicht op de continuïteit van zorg in de regio van het Waterland Ziekenhuis te Purmerend Utrecht, maart 2015

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding en belang Toetsingskader en leidende vraag Gebruikte methode Korte beschrijving van de regio 5 2 Conclusies Conclusies per norm 9 3 Verbetermaatregelen 13 4 Resultaten Procedure rond overdracht (norm A1, A3 en A4) Medische overdracht inclusief medicatieoverdracht (norm B1, B6, B7 en B12) Medische overdrachten vaak niet tijdig (norm B1) Medische overdracht vaak incompleet (norm B6) Medicatieoverdracht vaak niet tijdig ontvangen en altijd incompleet (norm B7) Ontbrekende informatie niet door opvolgende artsen opgevraagd (norm B12) Verpleegkundige overdracht (norm C1 en C5) Verpleegkundige overdracht vaak niet tijdig (norm C1) Verpleegkundige overdracht mogelijk niet compleet (norm C5) Overdrachten naar verpleeghuis het vaakst tijdig 25 5 Eindverantwoordelijkheid voor het overdrachtsproces 26 Literatuur 27 Afkortingen 28 Bijlage 1: Overzicht documenten die zijn ingezien 29 Bijlage 2: Toetsingskader Overdracht ZH - VVT 30 Bijlage 3: Toelichting scores in toezichtinstrument 32 Pagina 2 van 34

3 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en belang In het kader van haar toezichthoudende taak heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna te noemen: de inspectie) in de periode van 22 juli tot en met 26 september 2014 aangekondigde bezoeken gebracht aan het Waterland Ziekenhuis te Purmerend en aan twee verpleeghuizen, twee verzorgingshuizen, één thuiszorgorganisatie en dertien huisartsen in de regio van het Waterland Ziekenhuis. Op 17 december 2014 is een tweede bezoek gebracht aan het Waterland Ziekenhuis. Doel van deze bezoeken was te beoordelen of de instellingen/zorgaanbieders voldoen aan de voorwaarden voor verantwoorde zorg, zoals bedoeld in de artikelen 2, 3 en 4 van de Kwaliteitswet Zorginstellingen en wel specifiek op het onderwerp overdracht van patiënteninformatie ten behoeve van de continuïteit van verantwoorde zorg voor kwetsbare ouderen 1. Een incomplete, incorrecte, niet tijdige of volledig afwezige medische, medicatie- en verpleegkundige overdracht naar een zorginstelling of huisarts waarheen een patiënt vanuit het ziekenhuis wordt ontslagen, vormt een risico voor de veiligheid van kwetsbare oudere patiënten. Hoewel een incomplete, incorrecte, niet tijdige of ontbrekende medische, medicatie- en verpleegkundige overdracht vanuit de VVT 2 of van de huisarts naar een ziekenhuis ook risicovol is, heeft de inspectie in het kader van dit onderzoek hier niet naar gekeken. De inspectie wil door toezicht te houden op complete, correcte en tijdige overdrachten bijdragen aan verantwoorde en veilige zorg, met name waar het gaat om kwetsbare ouderen. Kwetsbare ouderen moeten erop kunnen vertrouwen dat de overdracht tussen ziekenhuis en andere zorgaanbieders, zoals huisarts, thuiszorg, verpleeghuis en verzorgingshuis op de juiste wijze verloopt. 1.2 Toetsingskader en leidende vraag Om tot een verantwoord oordeel te kunnen komen over de continuïteit van verantwoorde zorg voor kwetsbare ouderen, maakt de inspectie onder andere gebruik van het IGZ-toetsingskader Overdracht ZH VVT van december 2013 (bijlage 2). Dit toetsingskader is gebaseerd op de wet en de richtlijnen, normen en (verenigings)standpunten die de cliënten-, beroeps- en brancheorganisaties hebben ontwikkeld. Het gaat onder andere om de volgende wet- en regelgeving en veldnormen: 1. Kwaliteitswet zorginstellingen (KWZ) 2. Wet geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) 3. Geneesmiddelenwet (GW) 4. Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg (Wet BIG) 5. Richtlijn overdracht van medicatiegegevens, Handreiking voor zes overdrachtssituaties. Bijlage bij de richtlijn overdracht van medicatiegegevens, De inspectie heeft bij dit onderzoek de volgende definitie voor kwetsbare ouderen gebruikt: patiënten van 70 jaar of ouder die na ziekenhuisopname een korte of lange periode zorg nodig hebben in een verpleeghuis, verzorgingshuis of thuis door thuiszorg. 2 VVT: verpleeghuizen, verzorgingshuizen, thuiszorgorganisaties. Pagina 3 van 34

4 7. NHG Richtlijn Informatie-uitwisseling tussen huisarts en specialist bij verwijzingen, KNMG Handreiking verantwoordelijkheidsverdeling, januari KNMG Standpunt ouderenzorg, maart NPCF e.a. Kwaliteit in Zicht. Minimale voorwaarden voor goede ketenzorg vanuit patiëntenperspectief, V&VN Verpleegkundige en verzorgende verslaglegging, september 2011 In dit rapport leest u de resultaten van het onderzoek naar de kwaliteit van de overdracht van patiëntengegevens. Voor dit onderzoek was de volgende vraag leidend: Hoe scoren de zorgaanbieders op de continuïteit van verantwoorde zorg voor kwetsbare ouderen door overdracht van patiëntengegevens? 1.3 Gebruikte methode Steekproef De inspectie heeft op basis van een gestratificeerde 3 aselecte steekproef uit alle ziekenhuizen eind 2013 het Waterland Ziekenhuis te Purmerend geselecteerd en vervolgens gevraagd data aan te leveren over kwetsbare ouderen die in de periode half oktober tot half december 2013 uit het ziekenhuis naar de verpleeghuizen, verzorgingshuizen en naar huis met thuiszorg (VVT) zijn ontslagen. Het ziekenhuis (ZH) kon zich beperken tot de volgende specialismen: interne geneeskunde, neurologie en chirurgie. Uit de door het ziekenhuis aangeleverde data heeft de inspectie van elk specialisme negen dossiers gekozen, bij voorkeur gelijk verdeeld over de ontslagbestemmingen: drie naar verpleeghuis, drie naar verzorgingshuis en drie naar thuiszorg. Bij deze verdeling gaat het voor de medische zorg in het verzorgingshuis en de thuiszorg om maximaal zes huisartsen (HA) per medisch specialisme. Het door het Waterland Ziekenhuis aangeleverde bestand bevatte patiënten die slechts naar de verpleeg- en verzorgingshuizen van twee stichtingen waren ontslagen. De naar huis ontslagen patiënten ontvingen zorg van een thuiszorginstelling onderdeel van dezelfde stichting. Beoordeling bij VVT en HA Van de 27 uit het ziekenhuis ontslagen kwetsbare oudere patiënten zijn de dossiers bij de verpleeghuizen, verzorgingshuizen, thuiszorgorganisaties en huisartsen ingezien 4 om de kwaliteit van de overdrachten te beoordelen aan de hand van het IGZ-toetsingskader overdracht ZH VVT van december Ook zijn bij alle opvolgende zorgaanbieders interviews afgenomen bij specialisten ouderengeneeskunde of huisartsen en verpleegkundigen/verzorgenden aan de hand van semigestructureerde vragenlijsten om zo inzicht te krijgen in de werkwijze rond overdracht, de beleving van de onderlinge samenwerking en in de oorzaken van eventuele problemen bij de overdracht van patiëntengegevens in de verschillende regio s. In hoofdstuk 4 zijn ter illustratie enkele citaten opgenomen. 3 Gestratificeerd: academisch, topklinisch en algemeen. 4 De inzage vond plaats op grond van artikel 87, tweede lid Wet BIG en artikel 7, derde lid KWZ met inachtneming van de brieven van de Minister van VWS aan de Eerste kamer bij de behandeling van de Wet uitbreiding bestuurlijke handhaving volksgezondheidswetgeving. Pagina 4 van 34

5 Tot slot is er gevraagd naar (regiobrede) schriftelijke afspraken met het ziekenhuis over de inhoud en de kwaliteit van de uitwisseling van patiëntengegevens in het kader van de continuïteit van zorg. Verificatie in het ziekenhuis Aangezien het inspectieonderzoek zich primair richt op de continuïteit van zorg voor kwetsbare ouderen na ziekenhuisopname, rapporteert de inspectie over de overdrachten die zij bij de verpleeghuizen, verzorgingshuizen, thuiszorgorganisaties en huisartsen heeft aangetroffen. Omdat de inspectie zich realiseert dat het niet aantreffen van overdrachten in de VVT niet hoeft te betekenen dat deze niet verzonden zijn, heeft de inspectie ter verificatie ook dossieronderzoek in het ziekenhuis gedaan in die gevallen waar overdrachtgegevens in de VVT ontbraken of niet tijdig waren ontvangen. Als de patiënt niet bekend was bij de zorgaanbieder waar naartoe hij/zij volgens het ziekenhuis was ontslagen, zijn de medische, medicatie- en verpleegkundige overdracht als niet aangetroffen beoordeeld. Ook in het ziekenhuis heeft de inspectie gevraagd naar (regiobrede) schriftelijke afspraken over de inhoud en de kwaliteit van de uitwisseling van patiëntengegevens in het kader van de continuïteit van zorg. Net als bij de opvolgende zorgverleners zijn in het ziekenhuis semigestructureerde interviews gehouden. Om inzicht te krijgen in de werkwijze rond overdracht en de beleving van de samenwerking heeft de inspectie gesproken met medisch specialisten, verpleegkundigen en de ziekenhuisapotheker. Deze interviewgegevens zijn in dit regiorapport beperkt gebruikt. Tijdigheid op basis van vermelde datum Omdat de inspectie de continuïteit van verantwoorde zorg voor kwetsbare ouderen heeft getoetst, heeft de inspectie de tijdigheid van de overdrachten (conform de richtlijn overdracht van medicatiegegevens in de keten ) gedefinieerd als zo snel als nodig is voor verantwoorde zorg, maar zeker binnen 24 uur beschikbaar. De tijdigheid van de (voorlopige) overdracht heeft de inspectie alleen kunnen beoordelen aan de hand van de datum op de overdracht. Geen van de opvolgende zorgverleners registreert de datum van ontvangst. Als de inspectie oordeelt dat de overdracht niet tijdig is, betekent dit dat de datum op de (voorlopige) overdracht meer dan 24 uur vóór het ontslag of meer dan 24 uur na het ontslag ligt. In een te vroeg verstuurde overdracht kan essentiële informatie ontbreken over de dagen vóór het ontslag. Als de datum op de overdracht vóór het moment van ontslag ligt, is niet vast te stellen of de overdracht is bijgewerkt tot het moment van ontslag. Als de datum op de overdracht ontbreekt, heeft de inspectie de overdracht als niet tijdig beoordeeld. 1.4 Korte beschrijving van de regio De volgende zorgaanbieders zijn bezocht: Verpleeghuizen: De Zorgcirkel, Novawhere te Purmerend De Zorgcirkel, Transitorium te Purmerend Verzorgingshuizen: De Zorgcirkel, De Meermin te Edam Evean, Swaensborch te Monnickendam Pagina 5 van 34

6 Thuiszorg: Evean Thuiszorg, Zaanstreek Waterland te Purmerend Huisartspraktijken: Broek in Waterland, De Vennen 1a Purmerend, Chrysantenstraat 17 Purmerend, Emmakade 1b Purmerend, Landauerstraat 200 Purmerend, Lisdoddestraat 30d Purmerend, Melbournestraat 2b Purmerend, Persijnlaan 95 Purmerend, Schalmeistraat 5 Purmerend, Sternstraat 4 Purmerend, Venedien 26 Purmerend, Whereplantsoen 7 Volendam, Heideweg 1b (twee huisartsen) Beschrijving van de samenwerking in de regio op basis van de gesprekken die gevoerd zijn tijdens de inspectiebezoeken : Het Waterland Ziekenhuis is een algemeen ziekenhuis en verleent zorg op twee locaties; in Purmerend en in Volendam. Het werkgebied van het Waterlandziekenhuis is de regio Waterland. Deze regio bestaat uit de gemeenten Purmerend, Beemster, Edam-Volendam, Landsmeer, Waterland, Wormerland en Zeeslag. Samenwerking Het ziekenhuis heeft de ouderenzorg als aandachtspunt benoemd. In 2014 is men gestart met de uitwerking van een project ketenzorg voor ouderen. Vanaf 2013 zijn verschillende initiatieven ontplooid om de samenwerking tussen het ziekenhuis en huisartsen te verbeteren. Zo is er op kwartaalbasis overleg tussen het bestuur van de huisartsencoöperatie Zaanland-Waterland en de raad van bestuur, het stafbestuur en de accountmanager huisartsen van het Waterland Ziekenhuis over de samenwerking rondom de patiëntenzorg. Verschillende vakgroepen uit het ziekenhuis en vertegenwoordigers van huisartsen hebben afspraken gemaakt over het verwijzen van patiënten naar het ziekenhuis. Samen met de huisartsen geeft het Waterland Ziekenhuis daarnaast invulling aan een zogenoemd samenscholingsprogramma en workshops. Het ziekenhuis heeft een accountmanager speciaal voor huisartsen, waarmee huisartsen contact kunnen opnemen bij vragen en problemen. De accountmanager is in dienst van het ziekenhuis en probeert goede contacten te onderhouden tussen het ziekenhuis en de huisartsen. Het ziekenhuis werkt met Evean samen onder andere op de terreinen joint care, het landelijk dementieprogramma en palliatieve zorg. Met de Zorgcirkel is er een samenwerkingsverband gericht op een naadloze aansluiting van de zorg voor patiënten die ontslagen worden uit het ziekenhuis, maar nog niet in staat zijn thuis te wonen. Pagina 6 van 34

7 Het transferbureau in het ziekenhuis wordt bezet door medewerkers van Evean en de Zorgcirkel. Vanaf januari 2015 verandert dit en komen de transfermedewerkers in dienst van het ziekenhuis. Medische overdracht Patiënten die ontslagen worden uit het ziekenhuis krijgen van de internisten een voorlopige medische ontslagbrief inclusief een actueel medicatieoverzicht mee. De patiënt wordt verzocht om dit bij de huisarts af te geven, dus binnen 24 uur. De voorlopige medische ontslagbrief is handgeschreven en wordt niet digitaal verstuurd. Huisartsen krijgen digitaal en specialisten ouderengeneeskunde per post een definitieve overdracht gestuurd. In de toekomst zal er meer digitaal verstuurd gaan worden, omdat het ziekenhuis sinds 21 november 2014 een nieuw EPD 5 heeft (HiX 6 van leverancier ChipSoft). Het streven van de chirurgen is om de definitieve medische overdracht met de patiënt mee te geven, maar bij kwetsbare oudere patiënten moeten er op het laatste moment vaak nog zaken in de overdracht gezet worden. In die gevallen wordt er een voorlopige ontslagbrief meegegeven. De neurologen hebben binnen de vakgroep de afspraak dat er op de dag van ontslag een voorlopige ontslagbrief met de actuele medicatie wordt meegegeven aan de patiënt. Begin dit jaar waren deze nog handgeschreven. Tegenwoordig wordt het door de nurse practitioner ingevoerd in een vast format. Als de nurse practitioner er niet is, wordt de voorlopige ontslagbrief nog geschreven door de arts. Medicatieoverdracht In het ziekenhuis zijn twee apotheken gevestigd, namelijk de ziekenhuisapotheek en de 24-uurs apotheek. De 24-uurs apotheek is een openbare apotheek in de centrale hal van het ziekenhuis. De ziekenhuisapotheek neemt de verantwoordelijkheid voor patiënten die worden opgenomen en de 24-uurs apotheek voor patiënten die ontslagen worden. Patiënten kunnen direct na het ziekenhuisbezoek hun geneesmiddelen bij de 24-uurs apotheek ophalen. Er is echter geen koppeling tussen het systeem van de ziekenhuisapotheek en de openbare apotheken (inclusief de 24-uursapotheek). Zowel bij opname en ontslag is er een moment waarop medicatie wordt overgetypt. Het plan is om in de toekomst een digitale medicatieoverdracht, als onderdeel van HiX, in te kopen. De 24-uurs apotheek heeft met zeven openbare apothekers uit Purmerend en omgeving een koppeling. De 24-uurs apotheek Waterland is tevens dienstapotheek. Er zijn zes apotheken die, ten tijde van het onderzoek, alleen een OZIS 7 -koppeling hadden (Volendam (2), Edam, Eilandspolder, de Kennedy, Wheermolen). In die gevallen konden medicatiewijzigingen niet digitaal doorgevoerd worden. De medicatielijst werd daarom ten tijde van het onderzoek naar de apotheek en de huisarts gefaxt. Deze moesten de wijzigingen dan zelf in hun systeem doorvoeren. Inmiddels zijn deze apotheken aangesloten op het LSP 8. Medicatie- en ICAgegevens (ICA=Intoleranties, Contra-Indicaties en Allergieën) worden door de 24- uurs apotheek via het LSP uitgewisseld wanneer de patiënt daartoe toestemming verleent. 5 EPD: Elektronisch Patiënten Dossier 6 HiX: Healthcare Information X-change 7 OZIS: Open Zorg Informatie Systeem 8 LSP: Landelijk Schakel Punt Pagina 7 van 34

8 De 24-uurs apotheek gebruikt het systeem Pharmacom, dit systeem heeft een koppeling met het huisartseninformatiesysteem (HIS) Medicom. Via deze koppeling wordt de medicatie elektronisch verwerkt. Niet alle huisartsen werken echter met Medicom. Huisartsen met het HIS Promedico kunnen aangeven of ze retourinformatie van de apotheek willen ontvangen (via EdiFact 9 berichten). Daarnaast krijgen huisartsen in alle gevallen ook medicatielijsten per post toegestuurd. Gestopte medicatie kon ten tijde van het onderzoek niet elektronisch doorgegeven worden via OZIS. Om die reden moesten huisartsen zelf de medicatie aanpassen in hun eigen systeem. Inmiddels wordt elektronisch overgedragen via het LSP onder de voorwaarde dat de patiënt daartoe toestemming verleent. De specialist ouderengeneeskunde (SO) krijgt het AMO 10 intramuraal (welke tevens wordt gebruikt als recept) direct van het ziekenhuis en de SO verandert/schrijft zelf medicatie voor in het EVS 11 Medimo. Patiënten die naar een instelling worden ontslagen, worden direct overgedragen aan de instellingsapotheek. Uitzondering hierop is het Transitorium, daar levert de 24-uursapotheek de medicatie en toedienlijsten. Verpleegkundige overdracht Sinds 21 november 2014 worden overdrachten niet meer op papier geschreven, maar ingevoerd in het nieuwe computersysteem (HiX van ChipSoft). Deze overdracht wordt dan uitgeprint en op papier met de patiënt meegegeven. Gegevens worden automatisch uit het EPD in de overdracht geladen. Er is een vast format voor de verpleegkundige overdracht dat door alle afdelingen wordt gebruikt, zowel vóór als na de invoering van het EPD. Er zijn twee versies van de verpleegkundige overdracht, namelijk een lange en korte. Er wordt een protocol ontwikkeld om eenheid in gebruik te bewerkstelligen. De actuele medicatie wordt automatisch in de verpleegkundige overdracht geplakt. Dit wordt nog handmatig door de verpleegkundigen gecheckt. Voorheen ontving de verpleegkundige een geprint recept en dat werd dan naar de 24-uurs apotheek gestuurd of het werd gefaxt naar het verpleeghuis. Tegenwoordig wordt dat door de apotheek verzorgd en zijn ze alleen nog verantwoordelijk voor de verpleegkundige overdracht. 9 Edifact: Electronic Data Interchange For Administration, Commerce and Transport 10 AMO: Actueel Medicatie Overzicht 11 EVS: Elektronisch Voorschrijf Systeem Pagina 8 van 34

9 2 Conclusies In dit hoofdstuk leest u de conclusies van de inspectie over de continuïteit van zorg in de regio van het Waterland Ziekenhuis. De hoofdconclusie luidt dat het Waterland Ziekenhuis en de zorgaanbieders in de regio van het ziekenhuis aan geen van de normen die de inspectie getoetst heeft, voldoen. 2.1 Conclusies per norm Onderstaand zijn de conclusies van de inspectie per norm van het IGZtoetsingskader overdracht ZH-VVT (zie bijlage 2) beschreven. Het eerste IGZ-toetsingskader overdracht ZH - VVT gebaseerd op veldnormen, is in juli 2013 door de inspectie vastgesteld. Na een pilot met een toezichtinstrument gebaseerd op dit toetsingskader heeft de inspectie besloten een groot aantal normen uit dit vastgestelde toetsingkader, onder meer wegens een te sterk detailniveau en overlap, niet te gebruiken. Onderstaande nummering op basis van het definitieve IGZ-toetsingskader overdracht ZH - VVT van december 2013, loopt hierdoor niet door. Norm A1: Er is een duidelijk omschreven ontslagprocedure voor kwetsbare ouderen. Het Waterland Ziekenhuis voldoet niet aan de norm, omdat de inspectie geen duidelijk omschreven ontslagprocedure voor kwetsbare ouderen heeft aangetroffen die geldt voor het hele ziekenhuis. Voor toelichting zie pagina 14. Norm A3: Op de dag van ontslag is een kort schriftelijk bericht aan de opvolgende zorgverlener gestuurd met daarin duidelijk de naam en het intercollegiale telefoonnummer van de medisch specialist die in het ziekenhuis het aanspreekpunt is. De zorgaanbieders in de regio en het Waterland Ziekenhuis voldoen niet aan de norm, omdat in geen van de 27 gevallen bij de opvolgende zorgverlener een kort schriftelijk bericht dat voldoet aan de norm is aangetroffen. Voor toelichting zie pagina 15. Hoewel het Waterland Ziekenhuis niet aan kan tonen dat zij aan de norm voldoet, meent de inspectie op basis van de gesprekken voldoende aanwijzingen te hebben dat er mutatieberichten aan de opvolgende zorgverlener verstuurd worden. Deze berichten worden echter niet in het ziekenhuis en niet in de VVT of door huisartsen bewaard en kunnen daarom niet worden aangetroffen. Pagina 9 van 34

10 Norm A4: Het ziekenhuis heeft met de opvolgende zorgverlener afgesproken dat het ziekenhuis deze informeert over: gestelde diagnose, vastgesteld behandelplan/zorgplan, actueel medicatieoverzicht, vastgestelde respons van behandelingen/begeleiding, ontslag (datum/tijd), bij welke problemen contact op te nemen met het ziekenhuis. De zorgaanbieders in de regio en het Waterland Ziekenhuis voldoen niet aan de norm, omdat de inspectie in de regio van het Waterland Ziekenhuis geen vastgesteld document heeft aangetroffen dat aan deze norm voldoet. Voor toelichting zie pagina 15. Norm B1: Er is een schriftelijke overdracht van gegevens over de klinische behandelingen voor de opvolgende zorgverleners. De zorgaanbieders in de regio en het Waterland Ziekenhuis voldoen niet aan de norm, omdat in dertien van de 27 gevallen bij de opvolgende zorgverlener niet een tijdige 12 schriftelijke medische overdracht is aangetroffen. Voor toelichting zie pagina 16. Norm B6: Het [retour]bericht van de specialist [aan de opvolgende zorgverlener] bevat de volgende informatie: anamnese, lichamelijk onderzoek, bespreking, conclusie en diagnose, beleid. Het Waterland Ziekenhuis voldoet niet aan de norm, omdat de aanwezige overdrachten in twaalf van de 23 gevallen incompleet waren. Voor toelichting zie pagina 18. Norm B7: Bij overdracht [naar opvolgende zorgverlener] is er een actueel medicatieoverzicht conform de richtlijn overdracht van medicatiegegevens zo snel als nodig is voor verantwoorde zorg, maar zeker binnen 24 uur beschikbaar. Het Waterland Ziekenhuis voldoet niet aan de norm, omdat de medicatieoverdrachten van achttien patiënten niet tijdig ontvangen zijn. Van de dertien ontvangen medicatieoverdrachten is er geen één compleet. Voor toelichting zie pagina Zie pagina 5: Tijdigheid op basis van vermelde datum Pagina 10 van 34

11 Norm B12: De opvolgende zorgverlener heeft actief informatie opgevraagd [bij de voorgaande zorgverlener] die onontbeerlijk is voor zijn of haar handelen. De huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde in de regio van het Waterland Ziekenhuis voldoen niet aan de norm, omdat bij de ontbrekende vier medische overdrachten geen enkele keer actief informatie is opgevraagd. Voor toelichting zie pagina 20. NB: de inspectie heeft hier alleen geoordeeld op basis van het totaal ontbreken van een medische overdracht (bij de opvolgende zorgverlener) en niet op basis van het niet-tijdig of incompleet zijn van de medische overdracht. Norm C1: Er is een schriftelijke overdracht van de verpleegkundige of verzorgende bij overplaatsing naar een andere zorgsetting, thuiszorg of andere disciplines bij ontslag naar huis. De zorgaanbieders in de regio en het Waterland Ziekenhuis voldoen niet aan de norm, omdat in veertien van de 27 gevallen bij de opvolgende zorgverlener niet tijdig 13 een verpleegkundige overdracht aanwezig was. Voor toelichting zie pagina 21. Norm C5: De verpleegkundige of verzorgende schriftelijke overdracht bevat de volgende elementen: a) de verleende zorg b) aan wie de zorg wordt overgedragen c) door wie de zorg wordt overgedragen d) per wanneer de zorg wordt overgedragen e) de actuele ondersteuningsvragen, zorgproblemen en verpleegkundige diagnoses f) de beoogde resultaten/doelen g) de redenen van overplaatsing of ontslag naar huis h) de redenen voor de voortzetting van de zorg i) met de cliënt gemaakte afspraken j) bij wie de cliënt na ontslag terecht kan met vragen. Deze door de inspectie gebruikte norm bleek bij het toezicht moeilijk hanteerbaar, omdat de in de norm gebruikte termen door de opstellers niet zo gedefinieerd zijn dat zij voor toezicht geschikt zijn. De inspectie heeft er desalniettemin voor gekozen wel over deze norm te rapporteren, om een signaal aan het Waterland Ziekenhuis af te geven dat verbetering op dit punt wenselijk is. Op deze norm zal de inspectie niet handhaven. 13 Zie pagina 5: Tijdigheid op basis van vermelde datum Pagina 11 van 34

12 De inspectie geeft wel het signaal af dat het erop lijkt dat het Waterland Ziekenhuis niet aan de norm voldoet, omdat de verpleegkundige overdrachten mogelijk in alle beoordeelde gevallen incompleet waren. Voor toelichting zie pagina 23. Pagina 12 van 34

13 3 Verbetermaatregelen In dit hoofdstuk geeft de inspectie weer op welke wijze zij door handhaving verbetering van kwaliteit en veiligheid wil bereiken. In de regio van het Waterland Ziekenhuis voldoen de zorgaanbieders waaronder het ziekenhuis niet in voldoende mate aan de voorwaarden voor verantwoorde overdracht van patiëntengegevens, hetgeen structurele risico s inhoudt voor kwetsbare ouderen, daarom legt de inspectie de volgende verbetermaatregelen op: 1. De zorgverleners in de regio dienen te komen tot een sluitend en veilig systeem van overdracht. 2. De zorgverleners in de regio dienen gezamenlijk binnen drie maanden na vaststelling van het inspectierapport een risicoanalyse van het overdrachtsproces gemaakt te hebben. 3. Na vaststelling van de risicoanalyse dienen binnen zes maanden regionale afspraken gemaakt te zijn met een zodanige implementatie dat binnen twaalf maanden na vaststelling van de afspraken een sluitend en veilig overdrachtsysteem gerealiseerd is. De inspectie verwacht twaalf maanden na vaststelling van dit rapport een resultaatverslag te ontvangen. Het ziekenhuis heeft in eerste instantie de coördinatie en de verantwoordelijkheid voor het samenbrengen van alle betrokkenen (zie hoofdstuk 5). De inspectie verwacht dat de coördinator het proces en de termijnen bewaakt en het resultaatverslag aan de inspectie verstuurd. 4. De in hoofdstuk 2 genoemde normoverschrijdingen dienen binnen zes maanden na vaststelling van het inspectierapport gecorrigeerd te zijn, voor zoverre ze niet afhankelijk zijn van regionale afstemming. Punt 1 dient daarbij leidend te zijn. De inspectie verwacht zes maanden na vaststelling van dit rapport een resultaatverslag hierover van het ziekenhuis te ontvangen. Pagina 13 van 34

14 4 Resultaten In dit hoofdstuk leest u hoe de instellingen/zorgaanbieders in de regio scoren op de criteria voor verantwoorde zorg, zoals bedoeld in de artikelen 2, 3 en 4 van de Kwaliteitswet Zorginstellingen. Er zijn negen normen getoetst betreffende drie specialismen. Per norm vindt u in een tabel of in de tekst hoe vaak wel/niet aan de norm voldaan is. Omdat de inspectie zich primair richt op de continuïteit van zorg voor kwetsbare ouderen na ziekenhuisopname staat in de tabellen weergegeven wat de inspectie heeft aangetroffen in de VVT. De weging van de normen vindt u in bijlage 3. De resultaten zijn gebaseerd op: 1. patiëntendossiers die bij VVT, HA en ZH zijn ingezien; 2. documenten die bij VVT, HA en ZH zijn ingezien (bijlage 1); 3. semigestructureerde interviews met specialisten ouderengeneeskunde (verpleeghuis); 4. semigestructureerde interviews met huisartsen (medische zorg in verzorgingshuis en thuiszorg); 5. semigestructureerde interviews met verpleging/verzorging in de VVT; 6. semigestructureerde interviews met medisch specialisten; 7. semigestructureerde interviews met verpleging in het ziekenhuis; 8. interview met ziekenhuisapotheker(s). De tekst in de tabellen verwijst naar het IGZ-toetsingskader overdracht ZH - VVT (bijlage 2). 4.1 Procedure rond overdracht (norm A1, A3 en A4) A1: Er is een duidelijk omschreven ontslagprocedure voor kwetsbare ouderen. De inspectie heeft in het Waterland Ziekenhuis geen vastgestelde documenten aangetroffen die aan deze norm voldoen. Toelichting: De inspectie heeft een document aangetroffen genaamd Ontslagprocedure en externe overplaatsing kliniek snijdend en beschouwend (zie bijlage 1). Op 12 maart 2014 is aan dit document een wijziging toegevoegd. Deze wijziging is gericht op een specifieke situatie bij kwetsbare oudere patiënten. Indien een geriatrisch verpleegkundige in consult is geweest bij patiënten van 70 jaar en ouder, wordt een kopie van het consult meegegeven aan de patiënt in plaats van de verpleegkundige overdracht. Daarnaast wordt er een advies van de diëtiste meegegeven als er sprake is van een slechte voedingstoestand van de patiënt. Ook heeft de inspectie een document Ontslag (onderdeel van het transmuraal protocol CVA) aangetroffen. Beide genoemde documenten zijn niet voldoende toegespitst op kwetsbare ouderen en voldoen daarom niet aan de norm. Pagina 14 van 34

15 NB: De inspectie heeft alleen documenten in haar oordeel meegewogen die zijn vastgesteld, een datum bevatten en ondertekend zijn door de betrokken instelling(en). A3: Op de dag van ontslag is een kort schriftelijk bericht aan de opvolgende zorgverlener gestuurd met daarin duidelijk de naam en het intercollegiale telefoonnummer van de medisch specialist die in het ziekenhuis het aanspreekpunt is. Voor geen van de 27 ontslagen patiënten heeft het ziekenhuis bij ontslag een mutatiebericht opgesteld 14. Hoewel het Waterland Ziekenhuis niet aan kan tonen dat zij aan de norm voldoet, meent de inspectie op basis van de gesprekken voldoende aanwijzingen te hebben dat er mutatieberichten aan de opvolgende zorgverlener verstuurd worden. Deze berichten worden echter niet in het ziekenhuis en niet in de VVT of door huisartsen bewaard en kunnen daarom niet worden aangetroffen. Kwalitatieve gegevens Een huisarts meldt: Mutatieberichten ontvangt de huisarts digitaal. Deze worden niet opgeslagen om vervuiling van het systeem tegen te gaan. Bij bijvoorbeeld dialysepatiënten zijn dit enorm veel berichtjes. A4: Het ziekenhuis heeft met de opvolgende zorgverlener afgesproken dat het ziekenhuis deze informeert over: gestelde diagnose vastgesteld behandelplan/zorgplan, actueel medicatieoverzicht, vastgestelde respons van behandelingen/begeleiding, ontslag (datum/tijd), bij welke problemen contact op te nemen met het ziekenhuis. De inspectie heeft in de regio van het Waterland Ziekenhuis en in het ziekenhuis geen documenten aangetroffen die aan deze norm voldoen. Toelichting: De inspectie heeft een document aangetroffen waarin gesproken wordt over een kick off ouderenzorg op 24 juni 2014 van het stafbestuur van het Waterland Ziekenhuis en het bestuur van de Zorgcirkel (zie bijlage 1). In deze kick off werden de ambitie, mogelijkheden en kansen onderzocht op het gebied van samenwerking rond ouderenzorg. In augustus 2014 zou deze verkenning een vervolg krijgen. Benoemd is dat de eerste stap het werken aan bewustwording van de zorg rond de ouderen zal zijn en hoe verschillende zorgverleners elkaar daarin kunnen helpen. Het document is een verkenning van samenwerking in de ouderenzorg en is niet ondertekend door de gesprekspartners. Ook bevat het document geen specifieke afspraken over de patiëntgegevens die het ziekenhuis bij ontslag overdraagt en voldoet daarom niet aan de norm. NB: De inspectie heeft alleen documenten in haar oordeel meegewogen die zijn vastgesteld, een datum bevatten en ondertekend zijn door de betrokken instelling(en). 14 Op basis van wat is aangetroffen in ZH en VVT Pagina 15 van 34

16 Totaal n=27 Interne n=8 Neurologie n=9 Chirurgie n=10 Rapportage over toezicht op de continuïteit van zorg in de regio van het Waterland Ziekenhuis te Purmerend 4.2 Medische overdracht inclusief medicatieoverdracht (norm B1, B6, B7 en B12) Medische overdrachten vaak niet tijdig (norm B1) Tabel 1: Tijdigheid medische overdrachten aangetroffen bij de opvolgende zorgverleners (norm B1) Medische overdracht aan huisarts of SO in de VVT B1 Er is een schriftelijke overdracht van gegevens over de klinische behandelingen voor de opvolgende zorgverleners Voldoet aan 1 en Er is een overdracht De overdracht is tijdig Bij de 27 ontslagen patiënten heeft het ziekenhuis 25 overdrachten 15 opgesteld. Daarvan zijn er 23 aangetroffen bij de opvolgende zorgverlener. Veertien daarvan waren tijdig volgens de datum op het document. Kwalitatieve gegevens De huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde geven bij de semigestructureerde interviews op de vraag ontvangt u een medische overdracht het antwoord meestal of altijd 16. De antwoorden over de tijdigheid van die overdracht zijn zeer divers van nooit tot altijd. Dit geldt voor alle drie de medisch specialismen. Onderstaand enkele citaten die de uiteenlopende ervaringen van de opvolgende zorgverleners illustreren. Huisartsen: In 95% van de gevallen is er een ontslagbrief. Het komt sporadisch voor dat er helemaal geen brief is, dan is er iets vergeten aan de andere zijde Brieven ontvangt de huisarts over het algemeen binnen 48 uur. Dat komt omdat het Waterland Ziekenhuis vanaf dit jaar digitaal ontslagbrieven is gaan versturen. Toen alles nog per post ging, duurde het soms wel weken voordat de huisarts een ontslagbrief ontving De huisarts krijgt van alle opnames van zijn patiënten uiteindelijk een ontslagbrief, maar soms is dit laat. Ongeveer 10% van de brieven wordt binnen 24 uur ontvangen. Gemiddeld duurt het een week voordat een brief ontvangen wordt van de drie (genoemde) specialismen. 15 Aantal door verificatie in ZH vastgesteld 16 Altijd=10 van de 10; meestal =7-9 van de 10; soms = 4-6 van de 10; zelden= 1-3 van de 10: nooit= 0 van de 10 Pagina 16 van 34

17 De huisarts heeft het nooit als vervelend ervaren dat hij even op een brief moest wachten en is daardoor ook nooit in de problemen gekomen. Als hij snel iets wil weten dan wordt hij gebeld door het ziekenhuis of de huisarts belt zelf met het ziekenhuis. De medicatielijst ontvangt de huisarts sneller en wordt per post verstuurd. De huisarts geeft aan dat het per specialist afhankelijk is hoe snel ze hun ontslagbrieven versturen. Bij sommige specialisten kan het wel maanden duren. Met name cardiologen doen er erg lang over. Andere specialisten sturen binnen 1 à 2 dagen een ontslagbrief. Soms wordt er een handgeschreven briefje mee gestuurd, maar dit is een uitstervend fenomeen. Er wordt steeds meer digitaal verstuurd Specialisten ouderengeneeskunde: Specialisten ouderengeneeskunde geven aan dat de medische overdracht nogal eens alleen naar de huisarts gestuurd wordt, terwijl de patiënt naar het verpleeghuis ontslagen is. De specialist ouderengeneeskunde wil als opvolgende behandelaar altijd direct een (voorlopige) medische overdracht van de medisch specialist in het ziekenhuis ontvangen. In het Waterland Ziekenhuis wordt nog met papieren dossiers gewerkt (wat betreft de statussen). De brief komt soms wat later. Het komt voor dat de brieven naar de huisarts gestuurd worden, in plaats van naar de SO. Soms worden ze in kopie naar het verpleeghuis gestuurd, maar dit gebeurt niet altijd. Ook door de interne post duurt het soms langer voordat de arts de brief krijgt. Wanneer een cliënt wordt opgenomen, wordt actief om de papieren gevraagd. Zo wordt geprobeerd de huisartsenbrief te ondervangen. Wisselend per afdeling en ook afhankelijk van personen. Soms zijn er verpleegkundig specialisten die heel adequaat zijn, maar als diegenen dan weer weg zijn, gaat het soms even niet goed. Soms schrijven arts-assistenten de overdracht, soms de specialist zelf. Ook komen er voorlopige ontslagbrieven voor die weinig informatie bevatten. Verbeterpunten zijn de brief aan de SO richten in plaats van aan de huisarts en de tijdigheid. De inhoud is over het algemeen voldoende en duidelijk. Pagina 17 van 34

18 Totaal n=23 Interne n=6 Neurologie n=9 Chirurgie n=8 Rapportage over toezicht op de continuïteit van zorg in de regio van het Waterland Ziekenhuis te Purmerend Medische overdracht vaak incompleet (norm B6) Tabel 2: Compleetheid medische overdrachten aangetroffen bij de opvolgende zorgverleners (norm B6) Medische overdracht aan huisarts of SO in de VVT B6 Het [retour] bericht van de specialist [aan de opvolgende zorgverlener] bevat de volgende informatie: Voldoet aan a, c, d, en e. a) Anamnese b) Lichamelijk onderzoek c) Bespreking d) Conclusie, diagnose e) Beleid De inspectie oordeelt dat in voldoende mate aan de norm B6 voldaan is als in de medische overdracht informatie staat over anamnese, bespreking, conclusie/- diagnose en beleid. Bij de 27 ontslagen patiënten heeft het ziekenhuis 25 overdrachten 17 opgesteld. Daarvan zijn er 23 aangetroffen bij de opvolgende zorgverlener; elf voldeden aan de norm. Kwalitatieve gegevens Onderstaand enkele citaten die de uiteenlopende ervaringen van de opvolgende zorgverleners illustreren. Huisartsen: In grote lijnen zijn de brieven hetzelfde. Dezelfde opbouw en kopjes. De brieven van interne zijn vaak uitgebreider dan de chirurgische, maar dat is inherent aan het specialisme. Ook al zijn de brieven korter, het is altijd wel voldoende informatie. Verschillende afdelingen hebben verschillende manieren. Tussen individuele specialisten zou er ook nog verschil kunnen zitten. De chirurgie heeft wel een heel duidelijk format. Hier staat vaak in wat ze hebben gedaan, maar niet echt wat er nog van de opvolgend zorgverlener wordt verwacht. Chirurgen zijn kort en bondig. Voor een geriater is het belangrijk om meer op te schrijven. Ontslagbrieven van de internist en neuroloog zijn ook goed. De diagnose en behandeling staan er wel altijd in. Laatst heeft de huisarts ergens gelezen dat het ziekenhuis een nieuwe opbouw van de ontslagbrieven wilde, namelijk eerst diagnose, beleid en dan pas anamnese en lichamelijk onderzoek. Specialisten ouderengeneeskunde: Er zijn wel verschillen in de brieven van de verschillende specialismen. De opbouw van de brief is hetzelfde. Neurologie verwijst vaak naar een brief van de SEH. Deze 17 Aantal door verificatie in ZH vastgesteld Pagina 18 van 34

19 Totaal n=27 Interne n=8 Neurologie n=9 Chirurgie n=10 Rapportage over toezicht op de continuïteit van zorg in de regio van het Waterland Ziekenhuis te Purmerend heeft de arts vaak niet ontvangen en dat is lastig (deze brief is dan naar de huisarts verzonden). Van interne wordt minder vaak een overdracht ontvangen dan van de andere specialismen. Met alle brieven kan de arts uit de voeten, de betreffende informatie staat erin Medicatieoverdracht vaak niet tijdig ontvangen en altijd incompleet (norm B7) Tabel 3: Tijdigheid en compleetheid medicatieoverdracht aangetroffen bij de opvolgende zorgverleners (norm B7) Medicatieoverdracht aan huisarts of SO in de VVT B7 B7 a B7 b Bij overdracht [naar opvolgende zorgverlener] is er een actueel medicatieoverzicht conform de richtlijn overdracht van medicatiegegevens zo snel als nodig is voor verantwoorde zorg, maar zeker binnen 24 uur beschikbaar. Voldoet aan 1 en 2. Voldoet ook aan a, c en d. 1. Er is een medicatieoverzicht Het medicatieoverzicht is binnen 24 uur beschikbaar n=13 n=2 n=7 n=4 Het medicatieoverzicht bevat de volgende elementen: Voldoet aan a, c en d. a) Huidig geneesmiddelengebruik, inclusief sterkte, toedieningsvorm en dosering b) De contra-indicaties c) Geneesmiddelenallergieën en andere ernstige bijwerkingen d) De medicatiehistorie van ten minste 3 maanden De inspectie heeft de medicatieoverdracht slechts op een beperkt aantal onderdelen van de Richtlijn overdracht van medicatiegegevens getoetst. De medicatiehistorie van drie maanden is één van die onderdelen. Ook al zijn een groot aantal medicatieoverzichten tijdig aanwezig, als aan één van de getoetste onderdelen niet is voldaan, scoort de hele norm negatief. Bij 27 ontslagen patiënten heeft het ziekenhuis 21 medicatieoverdrachten 18 opgesteld, daarvan zijn er dertien aangetroffen bij huisarts of medisch specialist ouderengeneeskunde. Negen van de dertien medicatieoverdrachten die aangetroffen zijn bij een overnemend arts, waren tijdig. Omdat in alle gevallen het onderdeel medicatiehistorie van ten minste drie maanden ontbreekt, voldoen geen van de medicatieoverdrachten aan norm B7. 18 Aantal door verificatie in ZH vastgesteld Pagina 19 van 34

20 Kwalitatieve gegevens De huisartsen en de specialisten ouderengeneeskunde geven bij de semigestructureerde interviews op de vraag ontvangt u een medicatieoverdracht? antwoorden die liggen in de range van zelden tot altijd, waarbij één keer zelden is geantwoord. Onderstaand enkele citaten die de uiteenlopende ervaringen van de opvolgende zorgverleners illustreren. Huisartsen: Qua medicatie heeft de huisarts er niet altijd zicht op hoe vaak medicatieoverdrachten per post binnenkomen, omdat de medicatie in het huisartsensysteem de houvast is (koppeling met de apotheek). Maar de huisarts heeft het idee dat ze er altijd zijn. Als een patiënt naar huis gaat, komt er een medicatieoverdracht vanuit de 24-uurs apotheek. De huisarts ontvangt de medicatieoverdrachten op papier (per post), dit is een andere lijst dan de lijst die patiënten krijgen De ontslagmedicatie staat soms ook in de ontslagbrief. In de praktijk worden de medicatielijsten die de huisarts per post ontvangt niet gecontroleerd door de huisarts. De huisarts zou het liefste de ontslagmedicatie in de ontslagbrief hebben om te controleren, want op de medicatielijst staat te veel informatie. In het systeem van de huisarts wordt medicatie die actueel is blauw, dus het is makkelijk om te zien welke medicatie de patiënt op dat moment gebruikt. Specialisten ouderengeneeskunde: In ongeveer 25% van de overdrachten moet gebeld worden voor aanvullende informatie. Dat gaat regelmatig over insulines; de eenheden hiervan zijn vaak niet (duidelijk) beschreven. Ook worden er regelmatig nog aanvullende vragen over antistollingsmedicatie gesteld. De meeste telefoontjes die met het ziekenhuis gepleegd worden, omdat er iets niet duidelijk is, gaan over medicatie Ontbrekende informatie niet door opvolgende artsen opgevraagd (norm B12) B12: De opvolgende zorgverlener heeft actief informatie opgevraagd [bij de voorgaande zorgverlener] die onontbeerlijk is voor zijn of haar handelen. Uit de resultatentabel van norm B1 blijkt dat 23 medische overdrachten bij de opvolgende zorgverlener aanwezig waren en dat vier medische overdrachten daar niet zijn aangetroffen. Voor deze missende medische overdrachten is nagegaan of de arts actief informatie heeft opgevraagd. Bij geen van de vier missende medische overdrachten heeft de inspectie kunnen vaststellen dat de huisarts (thuiszorg) of de specialist ouderengeneeskunde (verpleeghuis) actief informatie heeft opgevraagd. NB: de inspectie heeft hier alleen geoordeeld op basis van het totaal ontbreken van een medische overdracht en niet op basis van het niet-tijdig of incompleet zijn van de medische overdracht. Pagina 20 van 34

21 Totaal n=27 Interne n=8 Neurologie n=9 Chirurgie n=10 Rapportage over toezicht op de continuïteit van zorg in de regio van het Waterland Ziekenhuis te Purmerend Kwalitatieve gegevens Onderstaand een citaat over de ervaring van een van de opvolgende zorgverleners ter illustratie. Een huisarts meldt: Indien informatie ontbreekt, dan kijk ik in het Ziekenhuis Informatie Systeem en anders bel ik met de specialist. 4.3 Verpleegkundige overdracht (norm C1 en C5) Verpleegkundige overdracht vaak niet tijdig (norm C1) Tabel 4: Tijdigheid verpleegkundige overdracht aangetroffen bij de opvolgende zorgverleners in de VVT (norm C1) Verpleegkundige overdracht aan de VVT C1 Er is een schriftelijke overdracht van de verpleegkundige of verzorgende bij overplaatsing naar een andere zorgsetting, thuiszorg of andere disciplines bij ontslag naar huis. Voldoet aan 1 en Er is een overdracht De overdracht is op de dag van ontslag beschikbaar Opmerking inspectie: Tijdens de dossierinzage trof de inspectie bij de thuiszorginstelling geen overdrachten aan. De reden hiervoor was dat de instelling een protocol had waarin stond wat in een cliëntdossier gearchiveerd moest worden. De verpleegkundige overdracht stond daar niet bij vermeld, deze werd weggegooid op het moment dat het cliëntdossier werd gearchiveerd. De thuiszorginstelling is gewezen op hun dossierplicht en nu worden de overdrachten wel bewaard. Voor de 27 ontslagen patiënten heeft het ziekenhuis 19 verpleegkundige overdrachten 19 opgesteld, daarvan zijn er achttien aangetroffen bij de opvolgende zorgverleners. Van deze verpleegkundige overdrachten zijn, geoordeeld naar de datum op de overdracht, dertien tijdig ontvangen. Kwalitatieve gegevens De medewerkers verpleging/verzorging in het verpleeghuis, verzorgingshuis en van de thuiszorg geven bij de semigestructureerde interviews op de vraag ontvangt u een verpleegkundige overdracht? antwoorden die liggen in de range van soms tot altijd. Onderstaand enkele citaten die de uiteenlopende ervaringen van de opvolgende zorgverleners illustreren. 19 Aantal door verificatie in ZH vastgesteld Pagina 21 van 34

22 Verpleging/verzorging in verpleeghuis: De overdrachten worden allen ontvangen. De medische en medicatieoverdrachten worden direct doorgegeven aan de arts. Maar de medicatie wordt ook wel eens op de overdracht geschreven. De overdrachten zitten in aparte enveloppen. Verpleging/verzorging in verzorgingshuis: Er is altijd een verpleegkundige overdracht. Daarvoor is er al een vooraanmelding ontvangen via het transferbureau (deze komt binnen via de mail of fax). Een medicatieoverdracht wordt niet altijd ontvangen (in 8 van de 10 gevallen wel). Het schijnt zo te zijn dat het van het ziekenhuis rechtstreeks naar de apotheek wordt gefaxt en dan ontvangen zij van de apotheek een aftekenlijst. Het is niet bekend waarom er niet altijd een medicatielijst wordt ontvangen. De medische overdracht is aan de huisarts gericht, als zij deze krijgen sturen ze die door aan de betreffende huisarts. Deze zit altijd in een aparte envelop. Het komt regelmatig voor dat cliënten ineens voor de deur van het verzorgingshuis staan, zonder dat daar vooraf overleg over heeft plaatsgevonden vanuit het ziekenhuis Cliënten komen zonder medicatie binnen en op vrijdagmiddag kan er dan niets meer geregeld worden. Wanneer er dan met het ziekenhuis wordt gebeld, wordt aangegeven dat het dossier al gesloten is. De medische overdrachten van de artsen zijn wel heel duidelijk en goed. Deze komt ook altijd met de cliënt mee (in een aparte envelop), en wordt aan de huisarts door gefaxt. Er wordt wel een kopie gehouden en deze wordt ook gelezen. Verpleging/verzorging bij thuiszorg: In 8 van de 10 gevallen wordt er een verpleegkundige overdracht ontvangen. Soms vertrekken cliënten zelf (eerder dan het formele ontslagmoment) uit het ziekenhuis en dan hebben ze de overdracht nog niet. Als er onduidelijkheden zijn, wordt naar de afdeling gebeld. Op de overdracht staat de medicatie beschreven. Er worden nooit medicatielijsten van het ziekenhuis ontvangen. Deze wordt vanuit het ziekenhuis naar de apotheek gefaxt. De medische overdracht wordt aan de huisarts gegeven. Pagina 22 van 34

23 Totaal n=18 Interne n=5 Neurologie n=7 Chirurgie n=6 Rapportage over toezicht op de continuïteit van zorg in de regio van het Waterland Ziekenhuis te Purmerend Verpleegkundige overdracht mogelijk niet compleet (norm C5) Tabel 5: Compleetheid verpleegkundige overdrachten aangetroffen bij de opvolgende zorgverleners (norm C5) Verpleegkundige overdracht aan de VVT C5 De verpleegkundige of verzorgende schriftelijke overdracht bevat de volgende elementen: Voldoet aan: a, c, e, j. a) De verleende zorg b) Aan wie de zorg wordt overgedragen c) Door wie de zorg wordt overgedragen d) Per wanneer de zorg wordt overgedragen e) De actuele ondersteuningsvragen, zorgproblemen en verpleegkundige diagnoses f) De beoogde resultaten / doelen g) De redenen van overplaatsing of ontslag naar huis h) De redenen voor de voortzetting van de zorg i) Met de cliënt gemaakte afspraken j) Bij wie de cliënt na ontslag terecht kan met vragen Deze door de inspectie gebruikte norm bleek bij het toezicht moeilijk hanteerbaar, omdat de in de norm gebruikte termen door de beroepsorganisatie niet nader gedefinieerd zijn. De inspectie heeft er desalniettemin voor gekozen wel over deze norm te rapporteren, om aan het Waterland Ziekenhuis een signaal af te geven dat verbetering op dit punt wenselijk is. De inspectie oordeelt dat in voldoende mate aan de norm voldaan is als informatie aanwezig is over de verleende zorg (a), door wie de zorg wordt overgedragen (c), actuele ondersteuningsvragen/-zorgproblemen/bespreking (e) en bij wie de patiënt terecht kan met vragen na ontslag (j). Voor de 27 ontslagen patiënten heeft het ziekenhuis 19 verpleegkundige overdrachten opgesteld, daarvan zijn er achttien aangetroffen bij de opvolgende zorgverleners. Geen van de negentien verpleegkundige overdrachten voldeed aan de norm met name doordat het onderdeel bij wie de cliënt na ontslag terecht kan met vragen niet of niet helder omschreven was. Kwalitatieve gegevens De medewerkers verpleging/verzorging in het verpleeghuis, verzorgingshuis en van de thuiszorg geven bij de semigestructureerde interviews onder andere de volgende uiteenlopende antwoorden over de compleetheid van de verpleegkundige overdrachten. Pagina 23 van 34

24 Verpleging/verzorging verpleeghuis: Omdat het transitorium in het ziekenhuis is gesitueerd, wordt de verpleegkundige overdracht 8 van de 10 keer gebracht door de verpleegkundige van de afdeling. Dan kunnen er ook gelijk vragen gesteld worden, maar meestal zijn die er niet. Ook wordt er informatie ontvangen van het bemiddelingsbureau. Deze wordt als meer uitgebreid ervaren dan de overdracht van de afdeling. Hier staat ook meer voorgeschiedenis van de cliënt in en ook over diens thuissituatie. Het ligt er soms aan wie het ingevuld heeft, de ene persoon is uitgebreider dan de andere maar er wordt niets gemist. Er wordt ook veel informatie gehaald uit de overdracht van het bemiddelingsbureau. Daar wordt al veel mee opgevangen. Als die er niet zou zijn zou de overdracht van de afdeling uitgebreider mogen. Tevens zou de gesprekspartner graag meer controles beschreven willen zien in de overdracht, zoals bloeddruk, tensie, pols etc. Het zou fijn zijn om daar meer informatie over te hebben. De overdrachten van neurologie zijn heel uitgebreid, hier wordt ook een kopie van het MDO verslag van ontvangen. Maar ook die van interne en chirurgie zijn voldoende om de zorg te kunnen voortzetten. Als een cliënt hier al op de afdeling ligt, worden er ook wel verkorte overdrachten gedaan en ook deze worden als voldoende ervaren om de zorg goed te kunnen voorzetten. De gesprekspartner geeft aan heel tevreden te zijn. Ze ontvangen ook vaak de MDO verslagen van het ziekenhuis. Een verbeterpunt zou zijn om de overdracht te digitaliseren. Verpleging/verzorging verzorgingshuis: In de verpleegkundige overdracht staat bijna geen informatie. Je haalt er genoeg informatie uit om de zorg voort te zetten. Het zou iets mooier geschreven kunnen worden en het zou fijn zijn als het getypt is, dan is het beter leesbaar dan nu. En aan de medicatieoverdracht zou wat meer aandacht besteed moeten worden. Onlangs stond het aantal eenheden insuline niet op de overdracht vermeld. Misschien komt het omdat de overdrachten met de hand worden geschreven en dat niet één iemand op de afdeling verantwoordelijk is voor de patiënt. Het ziekenhuis heeft weinig zicht op wat de opvolgende zorgverlener nodig heeft. Ook zou het beter zijn als de overdrachten via de computer gemaakt zouden worden. Het format op zich is wel goed, maar het wordt niet goed ingevuld. Verpleging/verzorging thuiszorg: De kwaliteit van de overdracht verschilt, het ligt er aan wie deze ingevuld heeft. Dat is persoonsafhankelijk. Het verschilt hoe uitgebreid de overdracht is en het verschilt welke informatie er ontbreekt. Pagina 24 van 34