CENTRUM VOOR LEIDERSCHAP

Transcriptie

1 CENTRUM VOOR LEIDERSCHAP Leiderschapontwikkeling Inspiratie & wijsheid Dialoog Kennis & expertise onderzoek advies training aandacht - verbindng - vertrouwen

2 De globalisering en de ontwikkelingen in de postmoderne kennismaatschappij vragen niet alleen meer om kennis en vaardigheden, maar steeds meer om wijsheid. De vraag naar zingeving dringt door tot organisaties en opleidingen. Het is opmerkelijk dat het thema leiderschap steeds meer centraal staat in gesprekken en congressen. Binnen Stenden hogeschool zijn twee lectoraten in het bijzonder bezig met het thema leiderschap. Het Centrum voor Leiderschap wil de vertaalslag maken van het praten over leiderschap naar het stimuleren van handelen vanuit leiderschap door impulsen te geven aan de groeiende vraag naar zingeving binnen opleidingen en organisaties. Het geven van impulsen zal gebeuren door het houden van bijeenkomsten waarbij inspirerende leiders hun ervaringen meenemen en ingaan op de vragen van geïnteresseerden in leiderschap, zoals: Wat is leiderschap en welke rol speelt zingeving daarbij? Ben ik een leider? Hoe ontwikkel ik mijn leiderschapskwaliteiten? Om de vertaalslag te maken van de kennis over leiderschap naar de praktijk kan het organisaties en opleidingen ondersteunen en met hen meedenken. Dat gebeurt door het uitwisselen van eigen succesvolle en confronterende ervaringen en die van andere leiders. Ook worden in het centrum leiderschapsvraagstukken onderzocht door het samenbrengen van het werkveld, studenten en de bestaande expertise vanuit verschillende disciplines binnen Stenden hogeschool. Het Instituut Service Management (ISM) en de lectoren Adriaan Bekman (lectoraat Mens en Organisatie) en Gabriel Anthonio (lectoraat Leadership and Change Management) van Stenden hogeschool hebben aan de basis gestaan van het nieuwe. Het Instituut Service Management is het kennis- en expertisecentrum van Stenden hogeschool dat maatwerk biedt op het gebied van mens en organisatie.

3 Gedachtegoed Leiderschap begint altijd bij de betrokkene zelf. Al in de oude klassieke tijd hebben mensen als Socrates, Plato en Aristoteles gewezen op de persoonlijke vorming van het individu. Hierbij stelden zij de volgende levensvraag centraal: Stel ik mijn leven vooral ten dienste van goed leven of richt ik mij vooral op het goede, betekenisvolle en nastrevenswaardige leven? Het goede leven is het leven dat een hoger doel nastreeft en dus meer is dan het leven van de individuele mens en zijn behoeften alleen. Wijsheid begint volgens Socrates met kritische vragen te stellen aan het individu over het leven. De bekende Amerikaanse filosoof, jurist en onderwijsdeskundige Martha Nussbaum, bepleit een vorm van hoger en academisch onderwijs dat gericht is op (zelf-)reflectie en dialoog, waarbij studenten steeds meer zicht krijgen op wat hen in essentie in het leven bezig houdt en waar ze het verschil in willen maken. Persoonlijk leiderschap, zoals we dat hierboven hebben beschreven, staat primair niet ten dienste van het individuele ego en zaken als de persoonlijke materiële carrière van medewerkers en studenten of louter marktaandeel en winst, maar staat ten dienste van het goede leven van de betrokkene zelf én de anderen. Verbinding Leiderschap ontwikkeling Aandacht Vertrouwen

4 De volgende mensen zijn binnen Stenden hogeschool betrokken bij het. Ze vertellen in het kort wat hun visie op leiderschap is. Gabriël Anthonio Humane waarden Lector bij het lectoraat Leadership and Change Management van Stenden hogeschool. Daarnaast voorzitter van Raad van Bestuur van Jeugdhulp Friesland. (058) Hoewel de vraag naar het ontwikkelen van een organisatie belangrijk is, is die vraag tegelijk in veel opzichten beperkt, want ze is voornamelijk gericht op Hoe krijg ik het goed voor elkaar? Deze zelfgerichte houding richt uiteindelijk de samenleving als geheel te gronde omdat het individu centraal staat en niet het leven zelf. Het gaat in het leven niet om economische waarden maar om waarden die ons leven zin geven. Meer materiële goederen is lang niet altijd een garantie voor een kwalitatief beter leven. Gericht zijn op de kwantiteit put uiteindelijk de mens en de omgeving uit. Leiderschap kijkt verder dan de vraag: Wat zijn mijn persoonlijke belangen en wat zijn de belangen van de organisatie? Leiderschap gaat over de vragen: Hoe dien ik anderen / de organisatie / de omgeving / de wereld / God? en trekt de vraag Hoe onderhoud ik mezelf? in een bredere context. Jarig Komrij Bewegen Senior consultant ISM, lid kenniskring Mens & Organisatie en ontwerper / docent van de master Learning & Innovation jarig.komrij@stenden.com (058) Voor mij is leiderschap het beste in de ander naar boven brengen, waardoor je zelf ook het beste terug krijgt. Dit betekent voor mij dat ik in mijn woorden en daden een appel probeer te doen op persoonlijk leiderschap. Op die manier kan ik de ander in beweging brengen en zelf in beweging komen. Voor mijn leiderschap houdt dit in dat ik aandachtig moet luisteren en kijken naar de ander en aansluiten op een manier die voor hem / haar passend en dus zinvol is. Door impulsen te geven kan ik beweging bewerkstelligen. Die beweging levert de meerwaarde op, in (persoonlijke) groei, geld of ontwikkeling. De meerwaarde gaat niet ten koste van de ander (of de omgeving), de onderlinge verbinding moet beide wat opleveren. Leiderschap is voor mij meer dan management. Leiderschap heeft management nodig om de ruimte te verdelen en structureren of organiseren, echter gaat leiderschap verder dan dat. Leiderschap speelt zich af tussen de mens(en) zelf. Niet de vraag naar meer, zoals de kredietcrisis ons leert, maar de vraag naar beter, bewuster en of dieper is van belang. Pieter Oosterhof Dromen en samenwerken Senior consultant ISM en contactpersoon Schoolleidersopleiding joint venture Stenden Windesheim pieter.oosterhof@stenden.com Ik ben er van overtuigd dat de 21e eeuw behoefte heeft aan leiders. Echte leiders zijn mensen met een droom, een visie, een verhaal, een overtuiging die zij delen en vervolgens willen realiseren met anderen. Dat betekent dat ieder niet voor zichzelf bezig is, maar dat juist door samenwerking dat doel of die visie eerder wordt bereikt, op een kwalitatief betere manier en met een duurzaam resultaat. Of dat nu in een grote of kleine organisatie is, profit of non-profit, dat maakt geen verschil. Managers zijn ook nodig, maar zij moeten het in een organisatie niet voor het zeggen hebben. De belangrijkste eigenschap van een leider is zelfkennis. Hoe wil men anderen leiden, als men zichzelf niet kan leiden? En dat begint met het fundamenteel kennen van jezelf. Niet als een statisch, maar als een dynamisch proces. Dat betekent feedback vragen en je kwetsbaar durven opstellen. Andere belangrijke eigenschappen zijn mensenkennis, creativiteit, durf en fantasie

5 Roy Meulman Stil staan Teamleider schoolleidersopleidingen Leiderschap is weten wie je bent en welk effect je op mensen en organisaties hebt. Om verder te kunnen groeien is het noodzakelijk dat leiders met regelmaat stilstaan en zich richten op de ontwikkelpunten, maar ook de verdieping zoeken in hun leiderschapskwaliteiten. Leiders in de 21e eeuw zullen zich gaan richten op verdergaande samenwerking op alle niveaus, waarbij de kracht van de dialoog als belangrijk instrument wordt gebruikt. Respect voor een ander is hierbij een basishouding. Meindert Meesters Ziel en zakelijkheid Kerndocent Master in Leadership in Education (038) Voor de komende jaren zal het voor de leidinggevende steeds belangrijker worden om een balans te vinden tussen ziel en zakelijkheid. Dat wil zeggen, zakelijk kunnen zijn zonder het plezier in en passie voor het werk weg te cijferen. We hebben erg de behoefte aan leidinggevenden met een goede ruggengraat, die af en toe doof kunnen zijn voor de eisen van de wereld en die beargumenteerd nee kunnen zeggen, maar die ook hun dromen waar kunnen maken. Die doelgerichtheid en duidelijkheid moet samengaan met bescheidenheid, een groot vermogen tot vergeven en tot het maken van plezier. Hardus Brunt Eigen verantwoordelijkheid HRM Consultant Stenden Internationaal Situationeel leiderschap heeft me altijd geïnspireerd. In elke situatie moet je anders reageren, authentiek kunnen inspelen, zodat het een kunst en geen kunde meer is. Als je met schoolleiders praat, hoor je veel over het proces. Dat kun je niet alleen maar vanuit de technische kant, taakgericht benaderen, dan mis je de mens die de taak moet uitvoeren. Je moet mensen kunnen raken op hun kwaliteiten, dan zijn ze gemotiveerd om hun taak goed uit te voeren. Ik probeer mensen uit te dagen om mentaal flexibel te worden. Ik vind dat mensen zelf structuur aan moeten brengen in hun leerproces. Als iemand dat niet kan, dan kan zo iemand ook geen oplossingen vinden en toepassen in de eigen werksituatie. Dominicus Kamsma Richting en vertrouwen Directeur Educational Support Office en gastdocent directeurenopleiding primair onderwijs, vanaf 1 november directeur voortgezet onderwijs Vrije Universiteit Amsterdam Leiderschap betekent voor mij richting geven en vertrouwen organiseren. Vertrouwen ontkrampt, maakt krachten los en verandert de mens, maar dit hangt samen met barmhartigheid. Als je mensen vertrouwt, geef je jezelf en de anderen kansen. Dit maakt dat je anderen veel minder snel gaat veroordelen en barmhartiger staat tegenover hen. Het vertrouwen dat je als leidinggevende aan mensen geeft, is niet alleen op de individuele mens gericht maar is ook gericht op de verzoening in de wereld. Als mensen barmhartig staan tegenover elkaar, groeit de eenheid en verzoening vanzelf. Een goede leider is vooral zichzelf, is authentiek, weet wat zijn/haar drijfveren zijn, weet anderen te inspireren, weet waartoe hij leiding geeft: een bijdrage leveren aan een goede samenleving, lokaal en wereldwijd, aan het vreedzaam en liefdevol samen leven van mensen.

6 Hanny van Schijndel Wie is de leider? Senior consultant, kerndocent Schoolleiders Opleidingen, trainer management-ontwikkeltrajecten Wie is de leider? Iedereen werkt geconcentreerd vanuit dezelfde focus aan hetzelfde doel. Samen bereik je, met veel plezier, een mooi resultaat. Er is een leider, maar je ziet als buitenstaander niet wie dat is. Door te kijken, te luisteren, te voelen en samen te werken komt je erachter wie de leider is. De rol van de leider kan ook overgenomen of overgedragen worden en anders worden ingevuld, afhankelijk van het doel en de opdracht. Dat is de kunst. Het is een voortdurend proces van reflectie, loslaten van vaste patronen, ontwikkeling, uitwisseling en groei. Voor mij betekent leidinggeven die zoektocht naar dat gedeelde leiderschap, dat willen en durven doen! Tim Gunkel Leiderschap moet je doen Trainer persoonlijk leiderschap en Schoolleiders opleidingen / Coördinator managementontwikkeltrajecten tim.gunkel@stenden.com (058) Leiderschap begint voor mij met het afvragen: Wat wil ik? Wat vind ik relevant en belangrijk? Waar liggen mijn kracht en motivatie? en het accepteren van de consequenties die daarbij horen. Vanuit die authentieke basis kan ik keuzes maken en overeenstemming vinden met de mensen met wie ik samen iets wil bereiken. Ik hoef niet iedereen tevreden stellen, maar ik wil zelf doen wat zinvol is en waar ik in mijn kracht zit, zodat ik anderen kan helpen te functioneren vanuit hun kracht. Op die manier breng ik mezelf in het proces, met mijn kwaliteiten en beperkingen. Ik probeer me constant bewust te zijn van deze vragen en daarnaar te handelen. Vanuit dit bewustzijn wil ik ook kijken naar de persoonlijke ontwikkeling van degenen die bijdragen aan het grotere geheel. Uiteindelijk gaat het erom dat alle betrokkenen er beter van worden. Openheid en jezelf in de spiegel aan durven kijken zijn de principes die ik daarbij hanteer. Het praktisch maken van een dergelijk concept doe je vooral door het te doen, zo goed en zo kwaad als het gaat. Jan Kuipers Vrijwilligheid zonder vrijblijvendheid directeur FranklinCovey info@franklincovey.nl (033) Voor iedere manager is de leiderschapsuitdaging: mensen zover krijgen dat zij hun talent en passie inzetten voor het realiseren van de doelen van het project, de afdeling en de organisatie. Dat vraagt dat leiders in staat zijn richting te geven aan hun team zodat medewerkers daarbinnen het beste kunnen geven op basis van hun talent en passie. Vertrouwen geven en het kunnen vergroten van het vertrouwen is daarbij de verborgen factor die alles sneller en makkelijker laat verlopen. Het vertrekpunt voor iedere leider is betrouwbaarheid. Dit wordt gevoed door congruentie, transparantie over de agenda, vakmanschap en geleverde resultaten. Vier factoren die de geloofwaardigheid van de leider vorm en inhoud geven. Leiders in de 21ste eeuw moeten zich realiseren dat medewerkers hun hart, hun verstand en hun ziel geven aan de organisatie op basis van vrijwilligheid. Het verkrijgen van die vrijwilligheid, zonder te vervallen in vrijblijvendheid, zal in de 21ste eeuw de grootste bijdrage zijn die leiders kunnen leveren.

7 Saskia Havinga-Strengholt Mannelijk en vrouwelijk leiderschap Kerndocent NES schoolleidersopleiding Er zijn de laatste jaren talloze boeken verschenen over leiderschap. Over grote charismatische leiders als Mandela, Clinton, Obama, maar ook opvallende vrouwen zoals zeer recent Suu Kyi in Birma. Wat zij gemeenschappelijk hebben is dat zij ergens voor gaan. Zij zijn authentiek en daarmee geloofwaardig in hun opvattingen. Een kernwaarde voor goed leiderschap! Maar er zijn ook veel titels verschenen voor de dagelijkse praktijk over het verschil tussen een organisatie managen en leiderschap tonen. Over het verschil tussen mannelijk en vrouwelijk leiderschap, waarbij vrouwen eigenschappen worden toegedicht als empathie, intuïtie, vertrouwen en dienstbaarheid, terwijl mannen meer geassocieerd worden met termen als hiërarchie, controle en macht. In mijn optiek zijn goede leiders mensen die weten wie ze zijn, wat ze willen en hoe ze dat met hun omgeving voor elkaar kunnen krijgen. Zij geven mensen de vrijheid om hun passie en talent tot bloei te brengen binnen duidelijk aangegeven kaders. Goede leiders zijn in staat op het juiste moment die eigenschappen te tonen (zowel feminien als masculien) die in de specifieke situatie vereist zijn. En daarmee is leiderschap tonen een mooie maar complexe bezigheid waarin je nooit bent uitgeleerd. Herman Hoedemaker Aandacht, verbinding en vertrouwen Senior Consultant en MT-lid Instituut Service management, actief binnen de schoolleidersopleiding en verschillende leiderschapstrajecten (058) In mijn visie moet leiderschap gericht zijn op het in beweging brengen van mensen en organisaties. Daarbij maakt een leider niet het verschil, hij is het. Het is dus van belang dat een leider zichzelf goed kent, dat hij weet wat het leven zin geeft en dat hij weet vanuit welke waarden hij leeft en leiding geeft. Voor mij staat dienend leiderschap centraal. Aandacht, verbinding en vertrouwen zijn daarin belangrijke kernwoorden. Adriaan Bekman Veranderprocessen Lector bij het lectoraat Mens en Organisatie van Stenden hogeschool en directeur Instituut voor mens en organisatieontwikkeling (058) In ons onderzoek naar leiderschap vonden wij uit dat er geen algemeen leiderschapconcept is wat mensen toepassen. Ze werken met geheel persoonlijk ontwikkelde inzichten als het gaat om leidinggeven aan mensen. Leiderschap is vooral belangrijk bij processen van veranderen, vernieuwen en ontwikkelen. We zouden in de toekomst wat minder bezig moeten zijn met management en het besturen van systemen en wat meer met leiderschap dat gericht is op de ontwikkeling van mens en organisatie. Effectieve leiderschapskwaliteiten zijn: het inrichten van processen waarin anderen hun stappen kunnen zetten, het coachen van het leerproces dat daarbij hoort, het inspireren van visie die zingeving versterkt en het instellen van nieuwe kaders die vorm geven aan de werkorganisatie. Deze leiderschapskwaliteiten ondersteunen het persoonlijke leiderschapsconcept dat ieder die van goede wil is, zelf kan ontwikkelen.

8 E Instituut Service Management Postbus CG Leeuwarden T (058) E ism@stenden.com I MISSIE De missie van het centrum voor leiderschap is het vrijmaken van leiderschapspotentieel, voor de toekomst van jezelf en de ander.