Medicamanenteuze therapie van CTEPH. Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Medicamanenteuze therapie van CTEPH. Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam"

Transcriptie

1 Medicamanenteuze therapie van CTEPH Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam

2 CTEPH - definitie Gemiddelde druk in longslagader > 25 mm Hg Normale functie van de linker hartkamer Minstens 1 longsegment afgesloten Na > 6 maanden antistolling!

3 CTEPH een ernstige ziekte 1. Inspanningsvermogen neemt steeds verder af 2. Overbelaste rechter hartkamer gaat falen 3. Levensverwachting sterk beperkt

4 Het (rechter) hart

5 Het rechter hart in CTEPH Gezond CTEPH

6 Inspanning en rechter kamerfunctie SV (ml) Rust Inspanning Rust Inspanning

7 PH: een progressieve ziekte Pre- symptomatisch Gecompenseerd Symptomatisch Decompenserend Symptoom drempel Rechter hart falen Verslechtering Decompensatie

8 CTEPH prognose zonder therapie Riedel et al, Chest 1982

9 PEA Herstel rechter hartfunctie Leftward septal bowing Reesink et al, J Thorac Cardiovasc Surg 2007

10 PEA Herstel 6- min loopafstand Van der Plas et al, Ann Thorac Surg 2011

11 PEA Herstel NYHA functionele klasse n= Pre Post I II III IV death

12 Medicamenteuze therapie: bij wie? 1. Inoperabele vormen van CTEPH 2. CTEPH na niet (volledig) succesvolle operatie 3. Voor operatie in patienten met slechte conditie

13 Medicamenteuze therapie Humbert, NEJM 2004

14 Medicamenteuze therapie: met wat? Prostacyclines: niet als pillen beschikbaar Phosphodiesterase- 5 remmers: pillen Endothelin- 1 receptor antagonisten: pillen

15 Inoperabele CTEPH Epoprostenol infuus open studie n Therapie duur Resultaten Scelsi et al mnd Verbetering kliniek, inspanningstolerantie en NYHA functionele klasse Cabrol et al mnd Verbetering inspanningstolerantie en 28% daling in longvaatweerstand 1. Scelsi et al, Ital Heart J Cabrol et al, J Heart Lung Transplant 2007

16 Inoperabele CTEPH Sildenafil open studie p = p = patienten 50 mg tid Testen na 6 maanden Verbetering in ú 6- MWD ú longvaatweerstand PVRI (dyn s -5 m 2 ) MWD (m) Pre-sil Sil 280 Pre-sil Sil Ghofrani et al, Am J Respir Crit Care Med 2003

17 Inoperabele CTEPH Treprostinil s.c. open studie 25 patienten Testen na 19 maanden Verbetering in ú 6- MWD ú hartfunctie ú longvaatweerstand Skoro- Sajer et al, J Thromb Haemost 2007

18 Inoperabele CTEPH Sildenafil gecontroleerde studie Placebo- gecontrolleerd, dubbel- blind 12 wk studie (n = 19) ú Geen verandering in 6- MWD ú Wel daling in longvaatweerstand Open- label vervolg studie tot 1 jaar (n = 17) ú Verbetering in 6- MWD ú Verbetering hartfunctie en longvaatweerstand Suntharalingam et al, Chest 2008

19 Inoperabele CTEPH Bosentan heel veel open studies Indicatie n Therapie duur Results Inoperabel mnd Functie verbetering in ~70% patienten á 6-MWD â pro-bnp Inoperabel mnd â longvaatweerstand á 6-MWD Inoperabel 15 PH post-pea mnd Verbetering 6-MWD, CI en longvaatweerstand Inoperabel 47 1 jaar Verbetering 6-MWD, CI en longvaatweerstand PH post-pea 4 Inoperabel jaar á 6-MWD en hartfunctie na 6 mnd, persisteert in 24 mnd vervolg studie NYHA stabiel of beter 1.Bonderman et al, Chest 2005; 2.Hoeper et al, Chest 2005; 3.Hughes et al, Thorax 2005; 4.Hughes et al, Eur Respir J 2006; 5.Seyfarth et al, Respiration 2007.

20 Inoperabele CTEPH Bosentan gecontroleerde studie - BENEFiT - Bosentan Effects in inoperable Forms of chronic Thromboembolic pulmonary hypertension BENEFiT was de eerste prospectieve, gerandomiseerde, placebo- gecontrolleerde, dubbel- blinde, multicenter, parallele groepen studie naar het effectiviteit, de veiligheid en de verdraagbaarheid van bosentan in patienten met inoperabele CTEPH

21 Eindpunten van de studie Longvaatweerstand en 6- MWD na 16 weken 110 PVR 6- MWD % of baseline PVR at week 16 (geometric means) Mean change from baseline in 6- MWD at week 16 (m) 60 Placebo (n=71) Bosentan (n=66) Placebo (n=73) Bosentan (n=67) Jaïs X et al, J Am Coll Cardiol 2008

22 BENEFiT NT- pro- BNP en hartfunctie Mean (± SE) change in NT- pro- BNP (ng/l) NT- pro- BNP Mean (± SE) change in CI (l min - 1 m - 2 ) Cardiac Index Placebo (n=76) Bosentan (n=72) Placebo (n=76) Bosentan (n=75) Jaïs X et al, J Am Coll Cardiol 2008

23 Medicamenteuze therapie Pre- PEA Achtergrond Pre- PEA therapie in het algemeen niet nodig als alles klopt Ter optimalisatie van hoog- risico patiënten Ter voorkoming van achteruitgang in patiënten die wachten op een operatie

24 Epoprostenol infuus Bresser et al, Eur Resp J 2004

25 Bosentan: Longvaatweerstand *p=0.005 Reesink et al, J Thorac Cardiovasc Surg 2010

26 6- MWD: bosentan t.o.v. operatie Reesink et al, J Thorac Cardiovasc Surg 2010

27 Het echte leven

28 Op langere termijn

29 Niet bij iedereen

30 Verder lopen en hartfunctie

31 Verder lopen en hartfunctie

32 Conclusies To take home CTEPH zonder therapie een progressieve ziekte Operatie absoluut beste vorm van therapie Medicijnen kunnen alternatief zijn of aanvulling Behandeling net als bij andere vormen PH Steeds vaker combinatie therapie Effect lijkt lang(er) aan te houden Behandeling in expert centra concentreren

Chronische longembolieën en Pulmonale Hypertensie

Chronische longembolieën en Pulmonale Hypertensie Chronische longembolieën en Pulmonale Hypertensie Wat is CTEPH? Hoe krijg je CTEPH? Wat zijn de klachten? Hoe vaak komt CTEPH voor? Welke onderzoeken worden er gedaan? Wat is CTEPH? Longembolieën = bloedstolsels

Nadere informatie

Pulmonale Hypertensie. Leon van den Toorn Centrum voor Vasculaire en Diffuse Longziekten

Pulmonale Hypertensie. Leon van den Toorn Centrum voor Vasculaire en Diffuse Longziekten Pulmonale Hypertensie Leon van den Toorn Centrum voor Vasculaire en Diffuse Longziekten Het gevoel dat veel artsen en verpleegkundigen hebben bij pulmonale hypertensie Maar aan het eind van deze voordracht

Nadere informatie

PULMONALE HYPERTENSIE

PULMONALE HYPERTENSIE Pulmonale Hypertensie Nicole Coenen Verpleegkundig consulent Pulmonale Hypertensie Radboud UMC Nijmegen Inleiding Wat is PH Klachten Diagnose Behandeling Rol van verpleegkundigen Taakgroep PVA PULMONALE

Nadere informatie

Nieuwe percutane opties in de behandeling van chronische longembolen

Nieuwe percutane opties in de behandeling van chronische longembolen Nieuwe percutane opties in de behandeling van chronische longembolen Werner Budts Congenitale en Structurele Cardiologie UZ Leuven Inleiding Chronische thromboembolische pulmonale hypertensie (CTEPH) =

Nadere informatie

Hartfalen : diagnose en definities

Hartfalen : diagnose en definities Hartfalen : diagnose en definities Dr. Flor Kerkhof Dr. Stefan Verstraete Dr. Filip De Vlieghere Cardiologie AZ Zeno hartfalensymposium Brugge 17/1/2019 Groei van hartfalen in Europa Prevalentie in Europa

Nadere informatie

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Zorginstituut Nederland Pakket Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530.2015034647 Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus

Nadere informatie

Wat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig. Start behandeling in het ziekenhuis. Na 1 dag naar huis. Na 2 dagen naar huis

Wat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig. Start behandeling in het ziekenhuis. Na 1 dag naar huis. Na 2 dagen naar huis Wat doet u? Thuisbehandeling longembolie is nu al veilig Start behandeling in het ziekenhuis Na 1 dag naar huis Na 2 dagen naar huis Na 5-7 dagen naar huis als de INR goed is Menno Huisman afdeling Interne

Nadere informatie

Langdurig aanhoudende kortademigheid na een acute longembolie

Langdurig aanhoudende kortademigheid na een acute longembolie Onderzoek Langdurig aanhoudende kortademigheid na een acute longembolie Resultaten van een klinische vragenlijst* Frederikus A. Klok, Klaas W. van Kralingen en Menno V. Huisman Doel Opzet Methode Resultaten

Nadere informatie

Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose

Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose Ontwikkelingen in de behandeling van ATTR amyloïdose Amyloïdose informatiedag Hans Nienhuis Inhoud Amyloïd en amyloïdose ATTR amyloïdose Ontstaanswijze Erfelijke versus ouderdoms vorm Behandelopties: Huidige

Nadere informatie

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 12 december 2007 GMT/VDG juni 2008

Uw brief van Uw kenmerk Datum 12 december 2007 GMT/VDG juni 2008 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG Uw brief van Uw kenmerk Datum 12 december 2007 GMT/VDG 2818379 5 juni 2008 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie

Behandeling VTE: aandachtspunten vanuit de 2 e lijn

Behandeling VTE: aandachtspunten vanuit de 2 e lijn Behandeling VTE: aandachtspunten vanuit de 2 e lijn F.A. (Erik) Klok MD, PhD Department of Thrombosis and Hemostasis LUMC, Leiden, Netherlands F.A.Klok@LUMC.nl Disclosures None Affiliation/financial interest

Nadere informatie

Pulmonale hypertensieve crise: wat nu te doen? J.G. van der Hoeven

Pulmonale hypertensieve crise: wat nu te doen? J.G. van der Hoeven Pulmonale hypertensieve crise: wat nu te doen? J.G. van der Hoeven Functie van de rechter ventrikel Constante perfusie van de long Er voor zorgen dat de RA druk laag blijft RV Verandering in P ra en P

Nadere informatie

Diepe koeling Invloed op het brein/delier. Astrid Hoedemaekers

Diepe koeling Invloed op het brein/delier. Astrid Hoedemaekers Diepe koeling Invloed op het brein/delier Astrid Hoedemaekers Delier op de IC Smith et al, ICM 2017 DECCA punt-prevalentie studie Prevalentie = 32% MV: 80% Grote CTC: > 80% Saluh et al, Crit Care 2010

Nadere informatie

Voortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman. Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden

Voortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman. Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden Voortgezette behandeling van longembolie in 2016 visie van de 1.5 lijn Menno Huisman Afdeling Trombose en Hemostase LUMC Leiden Traditionele behandeling van VTE UFH LMWH Fondap. Vitamin-K antagonists Vitamin-K

Nadere informatie

5-jaars Follow-up van de FAME studie

5-jaars Follow-up van de FAME studie 5-jaars Follow-up van de FAME studie WCN Congres 2015, Amsterdam 20-11-2015 Drs. L.X. van Nunen namens de FAME studiegroep Potential conflicts of interest Ik, Lokien X. van Nunen, heb GEEN conflicts of

Nadere informatie

Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten

Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten Chronische NIV bij stabiele COPD patiënten 1. is alleen effectief als er sprake is van hypercapnie 2. is alleen effectief als door de NIV de CO 2 daalt 3. als aan beide (1 en 2) wordt voldaan 4. is nooit

Nadere informatie

Behandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn

Behandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn Behandeling DVT/PE hoort NIET thuis in de eerste lijn F.A. (Erik) Klok, MD PhD Department of Thrombosis and Hemostasis Leiden University Medical Center The Netherlands F.A.Klok@LUMC.nl Belang van tweede

Nadere informatie

Chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie

Chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie Klinische les Chronische trombo-embolische pulmonale hypertensie Sulaiman Surie, Otto M. van Delden, Jaap J. Kloek en Paul Bresser Dames en Heren, Longembolie is een frequent voorkomende ziekte in de westerse

Nadere informatie

Citation for published version (APA): van der Plas, M. N. (2010). Exercise limitations in various forms of pulmonary hypertension

Citation for published version (APA): van der Plas, M. N. (2010). Exercise limitations in various forms of pulmonary hypertension UvA-DARE (Digital Academic Repository) Exercise limitations in various forms of pulmonary hypertension van der Plas, M.N. Link to publication Citation for published version (APA): van der Plas, M. N. (2010).

Nadere informatie

Fysiotherapie & Longfibrose. Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014

Fysiotherapie & Longfibrose. Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014 Fysiotherapie & Longfibrose Bert Strookappe MSc Fysiotherapeut Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede 19 november 2014 Inhoud presentatie Belang van bewegen (algemeen) Bewegen bij acute en chronische ziekte Literatuur

Nadere informatie

Tromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten. Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC

Tromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten. Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC Tromboseprofylaxe bij niet-chirurgische gehospitaliseerde patiënten Dr. Marieke J.H.A. Kruip Internist-hematoloog Erasmus MC achtergrond veneuze trombose komt frequent voor Medisch jaarverslag FNT 2014

Nadere informatie

ECLS: Goede en minder goede indicaties. Diederik van Dijk

ECLS: Goede en minder goede indicaties. Diederik van Dijk ECLS: Goede en minder goede indicaties Diederik van Dijk Extra Corporeal Life Support Bloedsomloop en ademhaling uit de muur Extra Corporeal Life Support De ultieme vorm van life support Maar ken uw beperkingen!

Nadere informatie

Ventrikelstorm. Hoe zorg je dat de storm gaat liggen. J.G. van der Hoeven

Ventrikelstorm. Hoe zorg je dat de storm gaat liggen. J.G. van der Hoeven Ventrikelstorm Hoe zorg je dat de storm gaat liggen J.G. van der Hoeven Definitie Minimaal 3 gescheiden episoden van sustained VT of VF binnen 24 uur of VT die minimaal 12 uur aanhoudt Bij aanwezigheid

Nadere informatie

OLIJFdag 3 oktober 2015

OLIJFdag 3 oktober 2015 OLIJFdag 3 oktober 2015 Nieuwe behandelingen bij eierstokkanker Els Witteveen Internist-oncoloog Huidige en nieuwe inzichten Intraperitoneale toediening Toevoeging van bevacizumab Dose dense toediening

Nadere informatie

Unilaterale diafragma hoogstand. MR Ghamati

Unilaterale diafragma hoogstand. MR Ghamati Unilaterale diafragma hoogstand. MR Ghamati Inleiding Etiologie Risicofactoren en oorzaken Diagnostisering Kliniek Diafragma plicatie Review Conclusie Etiologie Oorzaken van een hoogstand van hemidiafragma

Nadere informatie

Rationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen. Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare

Rationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen. Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare Rationeel voorschrijven bij ontwikkelingsstoornissen Pieter Hoekstra Kinder en Jeugdpsychiater UMCG en Accare Relaties met een farmaceutisch bedrijf of sponsor Unrestricted research grantshire In het verleden

Nadere informatie

BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN

BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN BETER ZELFMANAGEMENT BIJ HARTPATIENTEN: ROL VAN EHEALTH-TOEPASSINGEN ehealth bij hartrevalidatie: meer deelnemers, minder terugval, beter eindresultaat? KNMG ehealth congres Donderdag 28 juni 2018 Evoluon

Nadere informatie

Refereeravond IC 2014

Refereeravond IC 2014 Pulmonale Hypertensie: Inleiding Refereeravond IC 2014 Dr Yvonne Heijdra longarts JACC december 2013 supplement D Task Force definition PAH and diagnosis PH: mpap > 25 mmhg in rust tijdens catheterisatie

Nadere informatie

Huisarts en longarts ernstig astma

Huisarts en longarts ernstig astma Huisarts en longarts ernstig astma lentebries 6 maart 2019 Els JM Weersink, Pulmonologist Department of pulmonology Location AMC Amsterdam University Medical Centers The Netherlands Casus mevrouw 60 jaar

Nadere informatie

Stand van zaken rond orale behandeling van de ziekte van Fabry. Carla Hollak, internist AMC

Stand van zaken rond orale behandeling van de ziekte van Fabry. Carla Hollak, internist AMC Stand van zaken rond orale behandeling van de ziekte van Fabry Carla Hollak, internist AMC Chaperone behandeling Substraat remming De ziekte van Fabry natuurlijk beloop Klassieke mannen Eerste verschijnselen

Nadere informatie

De preventie van hersenschade bij hartekinderen

De preventie van hersenschade bij hartekinderen De preventie van hersenschade bij hartekinderen drs. Raymond Stegeman, arts-onderzoeker Kindercardiologie, Kinder Intensive Care, Neonatologie Bijeenkomst Wilhelmina Kinderziekenhuis, UMC Utrecht 6 oktober

Nadere informatie

MRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst

MRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst MRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst Dr. Frederikus. Klok fd. Trombose en Hemostase, LUMC Erik - de jonge onderzoeker V Trombose Erik - de (nog steeds) jonge onderzoeker V

Nadere informatie

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten

PRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard

Nadere informatie

Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment

Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment British Medical Journal 2012; 345: e7642. Erik Bischoff, huisarts

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 12 januari 2010 Farmatec/FZ mei 2010

Uw brief van Uw kenmerk Datum 12 januari 2010 Farmatec/FZ mei 2010 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Uw brief van Uw kenmerk Datum 12 januari 2010 Farmatec/FZ-2980961 7 mei 2010 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie

Rol van ST2 in ADHF. CAT 23 februari 2016 AZ Sint-Lucas Gent Marie-Astrid van Dievoet Hendrik De Puydt

Rol van ST2 in ADHF. CAT 23 februari 2016 AZ Sint-Lucas Gent Marie-Astrid van Dievoet Hendrik De Puydt Rol van ST2 in ADHF CAT 23 februari 2016 AZ Sint-Lucas Gent Marie-Astrid van Dievoet Hendrik De Puydt Overzicht Inleiding Huidige praktijk in het beleid van ADHF Cardiale biomerkers Wat is ST2? Meetmethode

Nadere informatie

Longvaatweerstand en totale arteriële compliantie (C a

Longvaatweerstand en totale arteriële compliantie (C a Nederlandse samenvatting 130 Hoge bloeddruk in de longcirculatie (Pulmonale hypertensie, PH) is een levensbedreigende ziekte veroorzaakt door veranderingen in de longvaten waardoor de weerstand in de longvaten

Nadere informatie

Behandeling van hypertensie

Behandeling van hypertensie NECF onderwijsbijeenkomst 19 juni 2014 Farmacotherapie bij 80+ers: Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Behandeling van hypertensie Evelien Lutke Schipholt, apotheker externe instellingen, CWZ Gerard Rongen,

Nadere informatie

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EJ DEN HAAG

Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus EJ DEN HAAG > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG 0530.2016095099 Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus

Nadere informatie

Respiratoire revalidatie.

Respiratoire revalidatie. Respiratoire revalidatie Iris.coosemans@uzleuven.be Inactiviteit bij COPD Pitta, AJRCCM 2005 Gevolgen van inactiviteit COPD Ventilatoire noden Flow limitatie Air Trapping Hyperinflatie Dyspnoe Deconditionering

Nadere informatie

Bespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland

Bespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland Bespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland Martje van der Wal m.h.l.van.der.wal@umcg.nl Achtergrond Behandeling van (systolisch) hartfalen verbeterd Medicatie

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 7 juli 2008 Farmatec/FZ-2862683 22 september 2008

Uw brief van Uw kenmerk Datum 7 juli 2008 Farmatec/FZ-2862683 22 september 2008 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ 'S-GRAVENHAGE Uw brief van Uw kenmerk Datum 7 juli 2008 Farmatec/FZ-2862683 22 september 2008 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie

QTc, Wat moet je ermee? J.A. Janson fellow IC, AIOS cardiologie

QTc, Wat moet je ermee? J.A. Janson fellow IC, AIOS cardiologie QTc, Wat moet je ermee? J.A. Janson fellow IC, AIOS cardiologie 01-11-2018 Waarom QT-tijd? - Verhoogd risico op levensbedreigende ritmestoornissen - Verlenging van QT-tijd bij veel medicijnen, derhalve

Nadere informatie

Prevalentie en impact van symptomen bij patiënten met hartfalen NYHA III/IV in een Zuid Afrikaans ziekenhuis

Prevalentie en impact van symptomen bij patiënten met hartfalen NYHA III/IV in een Zuid Afrikaans ziekenhuis Prevalentie en impact van symptomen bij patiënten met hartfalen NYHA III/IV in een Zuid Afrikaans ziekenhuis Ineke Lokker Project groep: M.E. Lokker MSc (NL), Dr L. Gwyther (UCT ZA), Professor R. Harding

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 21 januari 2013 Farma februari 2013

Uw brief van Uw kenmerk Datum 21 januari 2013 Farma februari 2013 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Uw brief van Uw kenmerk Datum 21 januari 2013 Farma-3151398 11 februari 2013 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie

Oncologische zorg bij ouderen

Oncologische zorg bij ouderen Oncologische zorg bij ouderen Balanceren tussen over- en onderbehandeling Johanneke Portielje, HagaZiekenhuis Kring ouderenzorg AMC & partners 12 juni 2013 mamma carcinoom

Nadere informatie

Remimazolam. S.J.A. van Bilsen

Remimazolam. S.J.A. van Bilsen Remimazolam S.J.A. van Bilsen Remimazolam Ontwikkeld door PAION Ultra kort werkende benzodiazepine. Vraag naar veiligheid, diepe sedatie en korte duur (=Soft) Antonik et al. A placebo- and midazolam controlled

Nadere informatie

Dokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen

Dokter, ik ben zo moe. greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Dokter, ik ben zo moe greta moorkens algemeen inwendige ziekten U Z Antwerpen Oorzaken chronisch moeheid : > 50%(70%) psychiatrische (co)morbiditeit somatisch onderliggend lijden ( bvb cancerrelated fatigue)

Nadere informatie

Nieuwe migraine medicatie vanuit de CGRP hoek

Nieuwe migraine medicatie vanuit de CGRP hoek Nieuwe migraine medicatie vanuit de CGRP hoek Peter van den Berg, neuroloog Belangenconflicten LY2951742: EVOLVE-2, REGAIN Telcagepant: MK0974-031, MK-00974-065, MK-0462-086-01, MK- 0462-082-00 BI 44370

Nadere informatie

Redon drainage bij post-sternotomie mediastinitis. Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care

Redon drainage bij post-sternotomie mediastinitis. Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care Redon drainage bij post-sternotomie mediastinitis Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care 20-05-2019 Post-sternotomie mediastinitis (PSM) Ernstige complicatie hartchirurgie Incidentie: 1-3% Verhoogde mortaliteit

Nadere informatie

Achtergronden casusschetsen astma/ copd

Achtergronden casusschetsen astma/ copd Achtergronden casusschetsen astma/ copd 7 augustus 2000 Inleiding Dit Interline programma is gemaakt voor groepen die (meer dan) een jaar geleden het longproject hebben gevolgd. Het is gedeeltelijk een

Nadere informatie

casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015

casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015 Ventrikel septum ruptuur casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015 Casus 70 jarige man RVO: post operatief na VSR correctie en triscuspidalisplastiek Dyspneu verdenking pneumonie,

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen bij hypertensie, beleid en medicatie

Nieuwe ontwikkelingen bij hypertensie, beleid en medicatie Continuing Nursing Education (CNE) Nieuwe ontwikkelingen bij hypertensie, beleid en medicatie Sanne van Wissen 22 maart 2016 Utrecht @svanwissen Inhoud Bloeddruk en is er een optimale bloeddruk? Rol van

Nadere informatie

Hoe voorkom ik vv-ecmo en bij wie is het dan wel geïndiceerd? J.G. van der Hoeven

Hoe voorkom ik vv-ecmo en bij wie is het dan wel geïndiceerd? J.G. van der Hoeven Hoe voorkom ik vv-ecmo en bij wie is het dan wel geïndiceerd? J.G. van der Hoeven H1N1 griep Waarom vv-ecmo? Er is onomstotelijk aangetoond dat vv-ecmo beter is dan conservatieve behandeling - NEE Risico

Nadere informatie

Echocardiografie. bij cardiale resynchronisatie therapie. Houthuizen Patrick Catharina ziekenhuis Eindhoven

Echocardiografie. bij cardiale resynchronisatie therapie. Houthuizen Patrick Catharina ziekenhuis Eindhoven Echocardiografie bij cardiale resynchronisatie therapie Houthuizen Patrick Catharina ziekenhuis Eindhoven The basics Linker bundeltak blok normale geleiding linker bundeltak blok Consequenties normale

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 3 november 2006 Farmatec/P december 2006

Uw brief van Uw kenmerk Datum 3 november 2006 Farmatec/P december 2006 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ 'S-GRAVENHAGE Uw brief van Uw kenmerk Datum 3 november 2006 Farmatec/P2729045 18 december 2006 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie

Leerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study

Leerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study Advance care planning: voorbereiden op een onzekere toekomst Dr. Daisy J.A. Janssen Specialist ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Leerdoelen Na deze lezing: Kent u de definitie van advance care

Nadere informatie

Echografie van de RV Rol bij instabiele hemodynamiek

Echografie van de RV Rol bij instabiele hemodynamiek Maatwerk Echografie van de RV Rol bij instabiele hemodynamiek J.G. van der Hoeven Casus (1) Man, 37 Blanco medische voorgeschiedenis Acute pijn op de borst en kortademigheid LO: RR 85/50 mmhg, HF 115/min,

Nadere informatie

Directe communicatie aan gezondheidszorgbeoefenaars over de associatie van Sprycel (dasatinib) met Pulmonaire Arteriële Hypertensie (PAH)

Directe communicatie aan gezondheidszorgbeoefenaars over de associatie van Sprycel (dasatinib) met Pulmonaire Arteriële Hypertensie (PAH) Een Direct Healthcare Professional Communication (DHPC) is een schrijven dat naar de gezondheidszorgbeoefenaars wordt gezonden door de farmaceutische firma s, om hen te informeren over mogelijke risico

Nadere informatie

Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG

Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren. Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Antistolling bij de oudere patiënt met atriumfibrilleren Dr Robert G Tieleman Martini Ziekenhuis UMCG Epidemiologie van atriumfibrilleren (AF) Meest voorkomende ritmestoornis in de westerse wereld Gemiddeld

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting 9 Nederlandse Samenvatting F.S. de Man 1,2, N. Westerhof 1,2, A. Vonk-Noordegraaf 1 Departments of 1 Pulmonology and 2 Physiology, VU University Medical Center / Institute for Cardiovascular Research,

Nadere informatie

COPD en hartfalen in de palliatieve fase

COPD en hartfalen in de palliatieve fase COPD en hartfalen in de palliatieve fase Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Bardo en Spaarne Ziekenhuis Antoon van Dijck Kwaliteit van leven Verloop COPD en hartfalen Markering palliatieve fase

Nadere informatie

Familieparticipatie in de postoperatieve zorg

Familieparticipatie in de postoperatieve zorg Familieparticipatie in de postoperatieve zorg Het Mantelzorgproject Marthe Schreuder, afdeling chirurgie AMC Patients at home receive care by their loved ones, patients in hospitals are surrendered to

Nadere informatie

Kamerfalen - wat als rechts faalt? MMM Circulatie 2018

Kamerfalen - wat als rechts faalt? MMM Circulatie 2018 Kamerfalen - wat als rechts faalt? MMM Circulatie 2018 Casus (1) Man, 37 jaar Altijd gezond Acute pijn op de borst met ernstige kortademigheid Bloeddruk 85/50 mmhg, HF 115/min, CVD, S1 S2 luide P2, systolisch

Nadere informatie

PIONEER-HF. Impact van resultaten voor hartfalen behandeling. Mireille Emans Cardioloog Ikazia ZH Maatschap Cardiologen Rijnmond-Zuid

PIONEER-HF. Impact van resultaten voor hartfalen behandeling. Mireille Emans Cardioloog Ikazia ZH Maatschap Cardiologen Rijnmond-Zuid PIONEER-HF Impact van resultaten voor hartfalen behandeling Mireille Emans Cardioloog Ikazia ZH Maatschap Cardiologen Rijnmond-Zuid Disclosure potential conflicts of interest (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Hart & Nieren Siamese tweeling?

Hart & Nieren Siamese tweeling? Hart & Nieren Siamese tweeling? Björn Meijers, MD, PhD Hart en nieren: onafscheidelijk Hart en nieren: onafscheidelijk Hart en nieren: onafscheidelijk Hart en nieren: onafscheidelijk CKD CVD Hart en nieren:

Nadere informatie

Longrevalidatie van eerste tot derde lijn. Capita Selecta. Dynamische Hyperinflatie & Zuurstof toediening. bij Inspanning

Longrevalidatie van eerste tot derde lijn. Capita Selecta. Dynamische Hyperinflatie & Zuurstof toediening. bij Inspanning Longrevalidatie van eerste tot derde lijn Capita Selecta Dynamische Hyperinflatie & Zuurstof toediening bij Inspanning Heideheuvel 27 mei 2016 Ton van Keimpema, longarts capitum selectum Dynamische hyperinflatie

Nadere informatie

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal

Nadere informatie

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes Prof Dr Johan De Su.er Universiteit Gent AZ Maria Middelares Gent Sta:ne gebruikers in België : 2005-2015 CM rapport 2015 ZIV uitgaven voor sta:nes: 2005-2015

Nadere informatie

Waar chronisch acuut ontmoet; De CTB patiënt in de acute zorg. Annique Bahnmüller Witzenburg Ventilation Practitioner CTB Rotterdam

Waar chronisch acuut ontmoet; De CTB patiënt in de acute zorg. Annique Bahnmüller Witzenburg Ventilation Practitioner CTB Rotterdam Waar chronisch acuut ontmoet; De CTB patiënt in de acute zorg Annique Bahnmüller Witzenburg Ventilation Practitioner CTB Rotterdam Inhoud Centrum voor thuisbeademing Doel diagnoses Symptomen van hypercapnie

Nadere informatie

Staken van de behandeling op de IC wat zegt literatuur? Jacqueline Wallage AIOS Anesthesiologie 26 juli 2017

Staken van de behandeling op de IC wat zegt literatuur? Jacqueline Wallage AIOS Anesthesiologie 26 juli 2017 Staken van de behandeling op de IC wat zegt literatuur? Jacqueline Wallage AIOS Anesthesiologie 26 juli 2017 Inleiding Tegenwoordig overlijden patienten op de IC nadat wij besluiten met behandelen te staken

Nadere informatie

Pulmonale hypertensie

Pulmonale hypertensie Pulmonale hypertensie I n het k ADER VAn I n TERs TITIë LE LOngAAn DOEn I nge n Het vaststellen van de aanwezigheid pulmonale hypertensie is bij interstitiële longaandoeningen van groot belang voor het

Nadere informatie

Endotoxine-geïnduceerde immuunsuppressie heeft geen invloed op de immuunrespons gericht tegen influenza

Endotoxine-geïnduceerde immuunsuppressie heeft geen invloed op de immuunrespons gericht tegen influenza Endotoxine-geïnduceerde immuunsuppressie heeft geen invloed op de immuunrespons gericht tegen influenza Rebecca M. Koch 1, M. Kox 1, J.C. Rahamat-Langendoen 2, D. Diavatopoulos 3, M.G. Netea 4, J.G. van

Nadere informatie

Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan?

Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan? Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan? Dr. Mike Peters Internist VU medisch centrum Amsterdam mjl.peters@vumc.nl Ouderen passen niet in een richtlijn 1. Dhr S, 89 jaar,

Nadere informatie

Is er een leven na reanimatie? Maayke Hunfeld, kinderneuroloog Jasmijn Harpman, masterstudent Corinne Buysse, kinderintensivist

Is er een leven na reanimatie? Maayke Hunfeld, kinderneuroloog Jasmijn Harpman, masterstudent Corinne Buysse, kinderintensivist Is er een leven na reanimatie? Maayke Hunfeld, kinderneuroloog Jasmijn Harpman, masterstudent Corinne Buysse, kinderintensivist Pediatrisch out of hospital cardiac arrest (OHCA) 9 per 10.000 kinderen per

Nadere informatie

De oorzaak van idiopathische pulmonale fibrose. Pirfenidone behandeling bij IPF: ervaringen in het Erasmus MC

De oorzaak van idiopathische pulmonale fibrose. Pirfenidone behandeling bij IPF: ervaringen in het Erasmus MC Pirfenidone behandeling bij IPF: ervaringen in het Erasmus MC Vroege studies naar medicamenteuze behandeling van idiopathische pulmonale fibrose (IPF) waren vooral gericht op corticosteroïden en andere

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 198 Het eerste deel van dit proefschrift beschrijft de effectiviteit van clopidogrel en tirofiban in patiënten met een acuut hart infarct verwezen voor een spoed dotter behandeling. In hoofdstuk 1 werd

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting Pulmonale hypertensie (PH) is een ziekte die gekenmerkt wordt door een sterk verhoogde bloeddruk in de longslagader als

Nederlandse samenvatting Pulmonale hypertensie (PH) is een ziekte die gekenmerkt wordt door een sterk verhoogde bloeddruk in de longslagader als Nederlandse samenvatting Pulmonale hypertensie (PH) is een ziekte die gekenmerkt wordt door een sterk verhoogde bloeddruk in de longslagader als gevolg van aandoeningen in de kleine longvaatjes. In de

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 10 januari 2007 Farmatec/P maart 2007

Uw brief van Uw kenmerk Datum 10 januari 2007 Farmatec/P maart 2007 Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ 'S-GRAVENHAGE Uw brief van Uw kenmerk Datum 10 januari 2007 Farmatec/P 2742562 6 maart 2007 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie

Wetenschappelijke studies FODMAP-beperkt dieet

Wetenschappelijke studies FODMAP-beperkt dieet Wetenschappelijke studies FODMAP-beperkt dieet Dr Laurens van der Waaij, MDL-arts Martini Ziekenhuis Groningen 11 april 2014 FODMAP-beperkte dieet Recent een aantal gerandomiseerde studies 68-87% significante

Nadere informatie

Gerandomiseerde pros pectieve

Gerandomiseerde pros pectieve Gerandomiseerde prospectieve p studie naar klinische resultaten en kosteneffectiviteit van een interdisciplinair en transmuraal COPD managementprogramma Carel van Wetering INLEIDING Bij jpatiënten met

Nadere informatie

Op zoek naar nieuwe behandelingen tegen Alzheimer; De Amsterdamse benadering

Op zoek naar nieuwe behandelingen tegen Alzheimer; De Amsterdamse benadering Op zoek naar nieuwe behandelingen tegen Alzheimer; De Amsterdamse benadering Dr. Niels Prins 5 e college grote stad en gezondheidszorg Amsterdam, 19 mei 2014 Prevalentie dementie in de EU: 10M Dementie

Nadere informatie

Geriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian

Geriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian Geriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian Pruijsers-Lamers, Verpleegkundig Specialist Cardiologie

Nadere informatie

Belangenverstrengeling. Inhoud. Bekkenbodem (1) Bekkenbodem (2) Achtergrondinformatie prolaps. Wat willen vrouwen? Wat doen gynaecologen?

Belangenverstrengeling. Inhoud. Bekkenbodem (1) Bekkenbodem (2) Achtergrondinformatie prolaps. Wat willen vrouwen? Wat doen gynaecologen? Belangenverstrengeling Geen Uterus behouden of verwijderen? Dr. Renée J Detollenaere, Zwolle pagina 2 Inhoud Achtergrondinformatie prolaps Wat willen vrouwen? Wat doen gynaecologen? Wat zouden we moeten

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum ---- ---- 30 maart 2006. Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer PAK/26012213 dr. M.H.J. Eijgelshoven (020) 797 85 54

Uw brief van Uw kenmerk Datum ---- ---- 30 maart 2006. Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer PAK/26012213 dr. M.H.J. Eijgelshoven (020) 797 85 54 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG Uw brief van Uw kenmerk Datum ---- ---- 30 maart 2006 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer PAK/26012213 dr. M.H.J.

Nadere informatie

NIV bij exacerbatie COPD

NIV bij exacerbatie COPD NIV bij exacerbatie COPD Petra Vos, longarts Guido Reijnen, longarts i.o. Rijnstate Ziekenhuis Arnhem Doelen Voor welke patient is NIV op afdeling geindiceerd? Voor welke patient NIV op IC? Wie krijgt

Nadere informatie

Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand

Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte

Nadere informatie

Patienten met COPD in de palliatieve fase. Dr Martin Boeree Longarts en Medisch Directeur UMC St Radboud, Nijmegen ULC Dekkerswald, Groesbeek

Patienten met COPD in de palliatieve fase. Dr Martin Boeree Longarts en Medisch Directeur UMC St Radboud, Nijmegen ULC Dekkerswald, Groesbeek Patienten met COPD in de palliatieve fase Dr Martin Boeree Longarts en Medisch Directeur UMC St Radboud, Nijmegen ULC Dekkerswald, Groesbeek Dekkerswald wat doen we Ik zit hier niet als expert, maar als

Nadere informatie

De vingerprikloze sensor: wat is waar? 1. Deze wordt nooit vergoed 2. Deze wordt alleen vergoed als patiënt vier maal daags spuit en dus frequent glucose meet 3. Deze wordt alleen vergoed bij hypoglykemie

Nadere informatie

Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven

Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven Geen (potentiële) belangenverstrengeling Azacitidine, een gekke oorzaak van crazy paving M. Roeven; M. Cruijsen; W. van der Velden, Casus

Nadere informatie

Ontwikkelingen voor de behandeling van AL amyloïdose

Ontwikkelingen voor de behandeling van AL amyloïdose Ontwikkelingen voor de behandeling van AL amyloïdose Reinier Raymakers, internist-hematoloog Patientendag 17 feb 2018 Plasmacellen in Multipel Myeloom, MGUS en AL amyloidose (voorloper) kwaadaardige plasmacellen

Nadere informatie

Welkom. 2 e Sanfilippo Wetenschapsdag

Welkom. 2 e Sanfilippo Wetenschapsdag Welkom 2 e Sanfilippo Wetenschapsdag 1 Welkom Onze sponsoren 2 Onderzoek naar geneesmiddelen bij mensen 2 e Sanfilippo Wetenschapsdag Frits Wijburg, Academic Medical Center (AMC) Amsterdam The Netherlands

Nadere informatie

Epilepsie op de SEH. P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie. Source:

Epilepsie op de SEH. P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie. Source: Epilepsie op de SEH P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie Source: www.webmd.com Belangenconflict Geen belangenconflict te melden Indeling Introductie Definitie status epilepticus Epidemiologie

Nadere informatie

Op het scherp van de snede

Op het scherp van de snede Op het scherp van de snede Naam: Arnaud Vincent Functie: Neurochirurg, ErasmusMC, Rotterdam Neurochirugie Inleiding/geschiedenis functies hersenen methoden/techniek operaties In de hersenen: GLIOMEN Rondom

Nadere informatie

Palliatie bij COPD de uitdaging KRIS MOOREN LONGARTS EN KADERARTS PALLIATIEVE ZORG I.O.

Palliatie bij COPD de uitdaging KRIS MOOREN LONGARTS EN KADERARTS PALLIATIEVE ZORG I.O. 1 Palliatie bij COPD de uitdaging KRIS MOOREN LONGARTS EN KADERARTS PALLIATIEVE ZORG I.O. Het probleem van COPD insidious onset lack of clear beginning A story with no beginning A middle that is a way

Nadere informatie

Comorbiditeit en oncologische zorg voor ouderen

Comorbiditeit en oncologische zorg voor ouderen Comorbiditeit en oncologische zorg voor ouderen Huub Maas, klinisch geriater TweeSteden ziekenhuis Tilburg IKZ Eindhoven Rotterdam 19-11-2008 Definities Comorbiditeit: bijkomende ziekte(n) naast de index

Nadere informatie

«PUO Stollingsproblemen: Antico: basics & beyond»

«PUO Stollingsproblemen: Antico: basics & beyond» «PUO Stollingsproblemen: Antico: basics & beyond» «PUO Stollingsproblemen: Antico: Basics» 1 4 sprekers 14u00 14u45: Stolling: what s in it for me? 14u45 15u30: Neverending story: nieuwe moleculen en nieuwe

Nadere informatie

Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis: Wat is het en werkt het? Colin van der Heiden PsyQ

Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis: Wat is het en werkt het? Colin van der Heiden PsyQ Metacognitieve therapie voor de Gegeneraliseerde Angst Stoornis: Wat is het en werkt het? Colin van der Heiden PsyQ Inhoud Waarom MCT v GAS Wat is MCT v GAS Werkt MCT v GAS MCT v GAS: Achtergrond CGT v

Nadere informatie

Pulmonary arterial hypertension in adult patients with congenital heart disease Duffels, M.

Pulmonary arterial hypertension in adult patients with congenital heart disease Duffels, M. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Pulmonary arterial hypertension in adult patients with congenital heart disease Duffels, M. Link to publication Citation for published version (APA): Duffels, M.

Nadere informatie