BeursBulletin.nl. AEX stuit op weerstand. Inhoud week 34. Tip: verkoop tegelijkertijd de calloptie september 340 en de putoptie september 290

Transcriptie

1 BeursBulletin.nl Inhoud week 34 AEX stuit op weerstand Tip: verkoop tegelijkertijd de calloptie september 340 en de putoptie september 290 Donderdag 12 augustus 2004 AEX stuit op weerstand 1 Technisch herstel aandelenkoersen 2 Grafieken Indices 3 Grafieken AEX 4 Grafieken AMX 6 Grafieken Overige 7 Philips onder dak 8 Weer recordprijs olie 10 Handelen tijdens de oliecrisis 13 Back to the Future(s) 3 14 Venster op de VS (2) 15 Beleggen in een dalende AEX? 16 Abonnementen en Advertenties 18 BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Maandagochtend zakte de AEX terug tot ruim 307 punten, om uiteindelijk te sluiten op 314 punten. Dit betekende dat de onderkant van zowel het korte als het middellange dalende trendkanaal ternauwernood stand had gehouden. Beleggers putten hieruit moed en gesteund door een herstel op Wall Street sloegen ze aan het kopen. Donderdagochtend was de index hard op weg naar de 320 punten, waar een neklijn van een oude kop-enschouderformatie voor weerstand zorgt. Later op de dag zakte de index echter weer wat in. Mocht de weerstand worden doorschreden, dan ligt de weg vrij voor een verdere koersstijging tot rond de 340 punten. Anderzijds moet met een terugslag rekening worden gehouden indien de index de komende dagen niet boven 320 punten uitstijgt. We denken dan weer aan het niveau van 310 punten Het herstelletje van de AEX-index pakt positief uit voor de door ons geadviseerde verkoop (schrijven) van put- en callopties op september. De gezamenlijke waarde van de putoptie 280 en calloptie 330 ligt nu rond 240, terwijl we vorige week voor ongeveer 320 ontvingen. Dat betekent 80 winst. Een week eerder ging de combinatie van de put 300 en call 350 voor 260 van de hand. De gezamenlijke waarde bedraagt nu 210. Wederom een winst van 50. Zolang de steun bij 310 en de weerstanden bij achtereenvolgens 320 en 340 intact is, zien we geen aanleiding de opties terug te kopen. Ook nu weer zien we de beste kansen in het schrijven van een callen putoptie met de uitoefenmaand september. Gegeven de steun- en weerstandniveaus kiezen we voor de call 340 en de put 290. Hiervoor kunnen we 155 euro ontvangen. Indien de opties op 17 september waardeloos aflopen, komt het rendement gerelateerd aan de margin van 2250 op 6,9%.per maand Aim to be fearful when others are greedy and greedy when others are fearful. Warren Buffet

2 Hoofdartikel Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Technisch herstel aandelenkoersen Correctie van de olieprijzen is voorwaarde voor een daadwerkelijke trendomkeer Door Bert van Arkel Na enkele zwakke weken hebben de aandelenmarkten zich deze week redelijk hersteld. Vooral de eerder fors gedaalde fondsen deden het goed. Ik karakteriseer dit als een technisch herstel. Actieve beleggers, waaronder ik mijzelf uiteraard reken, konden met de ritjes omhoog leuk geld verdienen. Wie de beurs niet dagelijks op de voet volgt, dient echter zoveel mogelijk de trend te volgen. En helaas is de trend bij het overgrote deel van de aandelenindices negatief. Wie pagina 12 (adviezentabel) van BeursBulletin erop naslaat, constateert dat geen enkel in de AEX-index opgenomen fonds in een uptrend zit. Bij de middelgrote en kleine fondsen is het beeld beter, hoewel ook hier de neerwaartse trends de overhand hebben. Zeker zo belangrijk is, dat de meeste indices nog een flinke spurt omhoog moeten maken alvorens een trendomkeer optreedt. Dalende trend S&P 500 Het koerspatroon van de Amerikaanse index S&P 500 wordt gekenmerkt door lagere toppen en bodems, wat op een dalende trend duidt. Vanuit de onderkant van het dalende trendkanaal vond eerder deze week een herstel plaats. De Exponentieel Moving Average indicator (EMA) gaf maandag een koopsignaal. Opmars olieprijs niet te stuiten Gelukkig hoeven technisch analisten zich niet bezig te houden met de vraag of iets (te) duur is. De olieprijs staat op het hoogste niveau ooit en ongetwijfeld zal de prijs op een gegeven moment weer gaan dalen. Zeker nu alle ogen op de olieprijs zijn gericht, hebben beleggers echter weinig aan deze constatering. Het gaat erom wannéér deze daling zal inzetten. Vooralsnog is dat helaas moeilijk in te schatten. De RSI gaf al een paar weken geleden een verkoopsignaal, maar daar trekt de olieprijs zich niets van aan. Nu de prijs aan de bovenkant zit van het korte termijn trendkanaal, denk ik wel dat er op korte termijn stoom zal worden afgeblazen. Rente onder druk Ik acht het onwaarschijnlijk dat de S&P 500 de komende paar weken boven de 1130 punten zal uitkomen. Daar loopt namelijk de bovenkant van het trendkanaal. Het maximale stijgingspotentieel is dus amper 4%. Daar staat tegenover dat het hard naar beneden kan gaan indien de steunlijn wordt doorbroken. Zo n doorbraak zou aangegrepen kunnen worden om de S&P 500 Turbo Short te kopen. Mogelijk dankzij het voorzichtige herstel van de aandelenmarkten, zette de koersstijging van Nederlandse obligaties niet door. Dit komt tot uiting in de ontwikkeling van de 9-10 jaarsrente. Deze bleef op ruim 4,1% hangen. Dit betekent dat de stijgende steunlijn die ruim een jaar geleden werd ingezet, nog altijd intact is. Na een doorbraak kunnen obligaties worden gekocht in anticipatie op een rentedaling tot 3,9%. We geven de voorkeur aan obligaties met een lange resterende looptijd, daar deze het sterkste profiteren van een rentedaling Wanneer nemen we de RSI op? De Relatieve Sterkte Index geeft een indicatie over een mogelijk op handen zijnde technische correctie of technisch herstel. Over het algemeen werkt de RSI het beste bij een periode van 14 dagen. Daarom nemen we de RSI veelal wel in daggrafieken op, maar nooit In weekgrafieken.

3 Analyse Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Grafieken Indices Herstel Eurotop-100 snel gestuit Nikkei kan terug naar steunniveau Steun 2000 Weerstand 2180 De Eurotop-100 zocht eind vorige week de onderkant van het dalende trendkanaal op. Deze week trad een herstel op, maar veel had dit niet om het lijf. De weerstand bij 2100 kon al niet genomen worden, zodat voorzichtigheid geboden blijft. Dax test onderkant trendkanaal Steun Weerstand Het recente herstel heeft de Japanse Nikkei niet uit het dalende trendkanaal kunnen brengen. Verder staat de weekindicator op verkopen. Dit betekent dat nog altijd voorzichtig moet worden omgesprongen met aandelenposities in Japan. Relatieve kracht bij Hang Seng Steun 3650 Weerstand 4000 Sinds begin dit jaar wordt het koerspatroon van de Duitse DAX gekenmerkt door lagere toppen en bodems. Dit duidt op een neerwaartse trend. Vanuit de onderkant van het trendkanaal kan nu enig herstel optreden, maar gegeven de relatieve zwakte van de Duitse beurs zouden we hier niet op anticiperen. Bel20 vervolgt stijgende trend Steun Weerstand De Chinese Hang Seng heeft sinds het dieptepunt in mei steeds hogere bodems neergezet. De toppen liggen rond de punten. Binnenkort moet het tot een doorbraak komen. Na een opwaartse doorschrijding kunnen posities op de beurs van Hong Kong ingenomen worden. Euro breekt uit dalend trendkanaal Steun 2400 Weerstand 2530 De Bel20 weet sinds eind vorig jaar steeds hogere bodems neer te zetten. De toppen liggen rond de Binnenkort moet een doorbraak in enigerlei richting plaatsvinden. Dit zou een belangrijk koop- of verkoopsignaal opleveren. Steun 1,23 Weerstand 1,245 De eurokoers beweegt zich sinds een maand in een krachtig opwaarts trendkanaal voort. In een verdere opmars ziet de koers zich geremd door de weerstand bij $1,245. Een doorbraak zou een hernieuwd koopsignaal opleveren.

4 Analyse Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Grafieken AEX Trend Ahold blijft negatief Hagemeyer klimt weer tot boven steun Steun 5,30 Weerstand 5,80 In het vanuit de steun ingezette herstel ziet de koers van Ahold zich geconfronteerd met weerstand rond de 5,80. Nog sterker is de weerstand bij de trendlijn. Daar de dual indicator bovendien op verkopen staat, adviseren we terughoudend te blijven. Enkele lichtpuntjes bij ASML Steun 1,60 Weerstand 1,85 Met de recente doorbraak van de steun bij 1,60 werd een belangrijk verkoopsignaal voor Hagemeyer gegenereerd. Vervolgens trad echter een koopsignaal vanuit de RSI op en klom de koers weer tot boven de 1,60. Een verder koersherstel is daarom mogelijk. Heineken zwak Steun 10,50 Weerstand 13 De koers van ASML kroop deze week weer in het trendkanaal waar deze een week eerder uit was gevallen. Veel waarde moet hier overigens niet aan gehecht worden. De trend blijft immers neerwaarts. Wel bestaat de kans dat de weekindicator binnenkort op groen springt. DSM in een trading range Steun 23,50 Weerstand 26,50 Heineken heeft niet kunnen profiteren van het breed gedragen herstel van de aandelenkoersen. Dit duidt op relatieve zwakte. Het is daarom twijfelachtig of de koers vanuit de onderkant van het dalende trendkanaal kan opveren. Daarom is het tamelijk riskant om thans tot aankoop over te gaan. ING: luctor et emergo Steun 37 Weerstand 41 De koers van DSM doorschreed onlangs de stijgende weerstandslijn, waarmee een verkoopsignaal werd gegeven. Er kan nu gesproken worden van een trading range, met sterke steun op 37 en stevige weerstand bij 41. Steun 18 Weerstand 19,60 De dual indicator gaf onlangs een koopsignaal voor ING. Sindsdien doet de koers verwoede pogingen om boven de weerstand bij 19,60 uit te komen. Indien deze doorbraak slaagt, mag op een verdere koersstijging tot 21 gerekend worden.

5 Analyse Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Grafieken AEX Blijf Van der Moolen mijden Unilever leeft nauwelijks op Steun 4 Weerstand 4,80 In april gaf de dual indicator een verkoopsignaal voor Van der Moolen. Sindsdien is de koers met ruim eenderde gedaald en niets wijst op een spoedige trendomkeer. Gegeven de relatieve zwakte is zelfs een technisch herstel onwaarschijnlijk. Wees geduldig met Numico Steun 47,50 Weerstand 54 Unilever heeft nauwelijks kunnen profiteren van het herstel op de aandelenbeurzen, wat op relatieve zwakte duidt. Op korte termijn achten we een koersniveau boven 50 onwaarschijnlijk. Dit pleit voor het schrijven van de september call 50. Mager herstel bij VNU Steun 23,50 Weerstand 26,50 Zo n twee maanden geleden doorbrak de koers van Numico de stijgende trendlijn in neerwaartse richting. Hoewel de dual indicator nog geen verkoopsignaal heeft gegeven, raden we aankoop af. Eerst moet de koers de weerstand overtuigend nemen. Moeizaam herstel bij Reed Elsevier Steun 20,50 Weerstand 24 Reeds ruim een jaar beweegt de koers van VNU zich binnen een dalend trendkanaal voort. Vooral de onderste lijn toont zich betrouwbaar. Daar het fonds de laatste dagen zwak bleef liggen, vinden we het echter niet verstandig om putopties te schrijven. Koers Wolters Kluwer elke week lager Steun 10 Weerstand 11 Rond de steun bij 10 heeft de koers van Reed Elsevier een herstel ingezet. De omvang van dit herstel bleef echter beperkt. Daar de dual indicator bovendien op verkopen staat, adviseren we de nodige terughoudendheid te betrachten. Steun 13,20 Weerstand 15,10 De koers van Wolters Kluwer staat reeds twee maanden stevig onder druk. Binnenkort moet een uitbraak in enigerlei richting plaatsvinden. Het meest waarschijnlijke is een neerwaartse doorbraak. Hiermee zou een verkoopsignaal worden gegenereerd.

6 Analyse Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Grafieken AMX Boskalis test steun na val Kans op herstel bij LogicaCMG Steun 19,50 Weerstand 22,30 Pas op! Na een snelle daling test de koers van Boskalis op dit moment de steunlijn op 19,50. Mocht die het niet houden, dan is een verdere koersdaling tot 18,00 te verwachten. Extra reden om afscheid te nemen van dit fonds, als u dat al niet gedaan heeft. Fugro wil wel hoger Steun 2,25 Weerstand 2,60 De koers van LogicaCMG vertoont enige tekenen van herstel op dagbasis. Ook de weekkoers test op dit moment de weerstand van het neergaande trendkanaal. Boven 2,65 kan speculatieve aankoop van de aandelen overwogen worden. Randstad boven 25 opnieuw koopwaardig Steun 55,50 Weerstand 57,50 Het aandeel Fugro is al enige tijd koopwaardig. Na een stijging binnen het opgaande trendkanaal wordt de weerstand getest. Als die wordt doorschreden, is het fonds extra koopwaardig. Maar ook als dat niet gebeurt, blijft de opgaande trend nog steeds intact. Imtech uit stijgende trend Steun 23 Weerstand 25,50 Randstad is twee weken geleden boven de weerstand op 23 uitgebroken. Dit niveau is nu een steun geworden. Het fonds was op dat moment koopwaardig. Sindsdien is een nieuwe top gevormd op 25,50. Zodra de slotkoers daar weer boven komt, zijn de aandelen opnieuw koopwaardig. Koop Stork na doorbraak weerstand Steun 20,50 Weerstand 23,60 De koers van Imtech heeft het opgaande trendkanaal aan de onderkant verlaten. De eerstvolgende steun ligt op 20,50. Het fonds is daarom niet koopwaardig. Daar komt verandering in, als de koers erin slaagt binnen het trendkanaal terug te keren op 23 of liever nog; op 23,60. Steun 16,75 Weerstand 19,20 De koers van Stork is vorige week aan de bovenkant uit het dalende trendkanaal getreden. En lijkt nu op weg naar een nieuwe weerstand op 19,20. Het wachten is op een koopsignaal van de TDS-indicator als bevestiging dat de trend echt gedraaid is. Koopacties opschorten tot doorbraak van de weerstand op 19,20.

7 Analyse Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Grafieken Overige NBM Amstelland zakt door de vloer Pink neigt naar groen Steun 6,15 Weerstand 7 Na de winstwaarschuwing van begin deze week is de koers van Amstelland met een forse gap door de steun op 7 gevallen. Dat niveau is daarmee nu weerstand geworden. Voorlopig is nieuwe steun op 6,15 gevonden en oude toppen uit 2003 lijken nu enig houvast te bieden. Afwachten hoe het verder gaat. Ballast Nedam in het nauw Steun 8,50 Weerstand 9,20 Pink Roccade doet verwoede pogingen om het neergaande trendkanaal aan de bovenkant te verlaten, daarbij geholpen door de steun op 8,50. Maar het is nog te vroeg om van een echte uitbraak te spreken. Boven 9,20 kan speculatieve aankoop van de aandelen overwogen worden. Unit 4 veert terug Steun 8,50 Weerstand 10,20 De koers van Ballast Nedam is op een punt gekomen dat richting gekozen moet worden. Opnieuw wordt daarbij de steun op 8,50 getest. Als die wordt doorschreden, betekent dat een verkoopsignaal. Maar ook als dat niet gebeurt, lijkt het opwaartse potentieel voorlopig beperkt te zijn. ICT test steun Steun 10,40 Weerstand 11,85 De koers van Unit 4 beweegt zich in een zijwaartse richting voort. Na een succesvolle test van de steun op 10,40 is zojuist een enthousiast technisch herstel opgetreden. Dit willen we graag bevestigd zien, voordat we actie nemen, bij voorkeur door het uitnemen van de weerstand op 11,85. Un. Serv. Group test de bovenkant Steun 8,60 Weerstand 10,10 De koers van automatiseerder ICT bevindt zich aan de onderkant van een neerwaarts trendkanaal. Enige opleving is zodoende mogelijk. Maar het lijkt niet de moeite om hierop te anticiperen totdat met de weerstand op 10 is afgerekend. Steun 11 Weerstand 13,80 Het TDS systeem heeft zojuist een koopsignaal gegeven voor United Services Group. De koers bevindt zich echter nog steeds in de zijwaartse trading range. Koopacties zouden we opschorten tot een doorbraak van de weerstand op 13,80.

8 Column Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Philips onder dak K Put Phi dec. 1,70 V Put Phi sept. 0,50 Netto investering: 1,20 Voor elk wat wils, zou ik bijna zeggen. Want alle Kop-Schouders duiden op een verdere daling. En dat niet alle Kop-Schouders uitkomen weet iedereen natuurlijk al. Door Bert van Arkel Hoofddorp, 18 aug 04. Verandering van spijs doet eten, luidt het spreekwoord. Maar routine en regelmaat kan ook heel fascinerend zijn. Zeker als je er je voordeel mee kunt doen. Het aandeel Philips is daarom één van mijn favorieten. Want dat wordt gekenmerkt door flinke koersbewegingen, die zich echter doorgaans in mooie regelmatige patronen voltrekken. Die forse koersbewegingen bieden een mogelijkheid om er als beleggers mooie rendementen mee te behalen. En de regelmaat van de patronen helpt daarbij om te beslissen hoe we dat dan het beste kunnen doen. Duidelijk is wel, dat de dakspant-formatie pas voltooid is bij de steunlijn op 12,5 die de dieptepunten van sept. 02 en mrt. 03 met elkaar verbindt. Maar ook die verwachting is geenszins een zekerheid.wel is de verwachting dat Philips op de middenlange termijn (3 maanden) nog een flink eind verder kan dalen. Terwijl ik dit schrijf, realiseer ik me dat ik in de voorbije jaren Philips in dit opzicht al wel vaker genoemd heb. Maar ik kom er toch nog maar een keer op terug. Want de koersgrafiek van Philips levert op dit moment weer zo n mooi plaatje op. De puzzelaars kunnen het zelfs als een zoekplaatje gebruiken. Hoeveel Schouder- Kop-Schouder patronen zie je in de volgende grafiek?. En beleggers met een timmermansoog en gevoel voor symmetrie zal het niet ontgaan, dat Philips bezig is een dakspant-formatie te vormen, inclusief een omgekeerd schotel patroon als vorst. Het stijgende trendkanaal vanaf maart 2003 is namelijk heel gelijkmatig overgegaan in het dalende trendkanaal van de laatste vijf maanden. Alsof beide trendkanalen ten opzichte van elkaar gespiegeld zijn. En de frequente koersbewegingen binnen beide trendkanalen met een uitslag van 3-4 punten, geven uiteraard aanleiding tot een groot aantal kop-schouder formaties. Twee daarvan zijn in de grafiek weergegeven. Als de neklijn van zo n kop-schouder formatie eenmaal doorbroken is, ontstaat er een nieuw koersdoel door de formatie langs de neklijn om te klappen. In dit geval is het dan natuurlijk de vraag welke kop-schouder formatie we hiervoor als maatgevend moeten beschouwen? Of welke neklijn? Binnen het dalende trendkanaal zijn daarbij schommelingen van 3-4 punten te verwachten. Na de recente test van de steunlijn op 18 lijkt de koers daarbij op dit moment juist weer wat op te veren. Rest uiteraard de vraag hoe we als belegger op deze visie nu het beste kunnen inspelen? Uitgaande van een mogelijke korte termijn koersstijging met enkele punten binnen het dalende trendkanaal is daarbij een korte gekochte Call-optie te overwegen. Maar het is natuurlijk ook mogelijk om even te wachten tot de koers weer gepiekt heeft binnen het trendkanaal. En vervolgens in te zetten op de te verwachten verdere daling via een geschreven Call-optie, al of niet in combinatie met een gekochte Put. Zelf heb ik zojuist een diagonale put time spread opgezet. Dat is een combinatie van een gekochte en een geschreven Put-optie met een verschillende looptijd. In dit geval: Koop de put Phi dec. 1,70 Verkoop de put Phi sept. 0,50 Netto investering: 1,20 De gekochte Put Phi dec. 19 anticipeert daarbij op de verwachte daling. De geschreven gedekte Put sep. 19 speelt in op een mogelijke stijging op korte termijn. Want die zal in dat geval sterk in waarde dalen, mede door het verdampen van de verwachtingswaarde. Intussen is daarmee, zoals we zien, de netto investering verminderd tot 1,20 per optie of 120,= per contract. Wel moet u er rekening mee houden dat we hier twee keer de kosten te betalen hebben. Dus er komt nog 2 keer 3,75 = 7,50 per optiecombinatie bij. Hoe zat het ook alweer met.kop-schouder patronen De kop-schouder is één van de meest betrouwbare (78%) patronen die signaleren dat een koers zal gaan omkeren. De nek of steunlijn wordt minimaal driemaal geraakt en geeft bij een doorbraak een koersdoel van ten minste het verschil tussen kop en neklijn.

9 Column Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1PeP jaargang, 19 augustus Vervolg Philips onder dak Met deze diagonale put time spread kan ik vervolgens drie kanten op: 1. Bij een onverwacht sterke daling op korte termijn, zal ik de geschreven Put-optie moeten doorrollen. Dat levert uiteraard een verlies op. Maar via de gekochte Put-optie wordt dit verlies gecompenseerd, want die profiteert dan gewoon mee. 2. Bovendien heb ik de mogelijkheid om tot december nog drie maal een korte Put te schrijven, ook als de verwachte verdere daling er niet van komt. 3. Bij een onverwachte sterke stijging op de korte termijn zal de geschreven Put sneller in waarde dalen dan de gekochte Put. Daardoor wordt het verlies beperkt, als ik de positie zou moeten sluiten. Dat doe ik natuurlijk pas, wanneer de koers aan de bovenkant uit het neergaande trendkanaal zou breken. Dus de weerstandslijn is mijn stop-loss. Dat laatste kan natuurlijk wel. Maar ik verwacht het niet direct. Want daar is Philips nu net iets te regelmatig voor. Leuk he, die saaie regelmaat. Resultaten uit het verleden.. Een van de succesfactoren bij beleggen is dat in minimaal 60% van de gevallen een juiste aan- of verkoopbeslissing wordt genomen. Ingenomen posities worden gesloten bij het bereiken van de stop-loss of een eventueel aangegeven koersdoel. In de columns wordt geregeld een als-dan-situatie beschreven. Er hoeft pas actie te worden ondernomen indien een bepaalde koersontwikkeling heeft plaatsgevonden. Zo werd de column over Philips op 25 februari geschreven, maar pas op 11 maart moest actie worden ondernomen. De koers daalde toen namelijk tot onder de steun van 24. Het komt geregeld voor dat actie achterwege dient te blijven. Dit verklaart in belangrijke mate het relatief geringe aantal transacties ten opzichte van het aantal columns. De data verwijzen naar de dagen waarop de columns zijn geschreven. In de rendementsberekeningen zijn de transactiekosten meegenomen: voor aandelen 0,5% en voor opties 3,75 per contract. De rendementen op geschreven optieposities zijn steeds gerelateerd aan de marginverplichtingen. In onderstaande tabel zijn de in het eerste halfjaar afgegeven adviezen van Bert van Arkel tegen het licht gehouden. De columns zijn op te vragen via Datum Openingstransactie Investering/opbrengst Margin Sluiting Datum Rendement 15-jan Verkoop put AEX feb , ,20% 29-jan Verkoop put AEX feb 340 en verkoop call AEX feb , / feb 6,80% 29-jan Verkoop put RD feb 38 51, /- 103,75 5-feb -/- 13,8% 26-feb Verkoop aandeel Philips 22,86 - -/- 22,14 11-mrt 3,10% 29-apr Koop put CMG jun 3,50 -/- 28,75-68,25 18-jun 137,40% 6-mei Verkoop aandeel Heineken -/- 27,09-24,40 17-aug 9,90% 21-mei Verkoop aandeel Versatel 1,68 - -/- 1,41 17-aug 16% 2-jun Verkoop put AEX jun 325

10 Nieuws Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Weer recordprijs olie DOOR DE REDACTIE Vat Brent Oil naar $ 50,-? Een steeds hogere olieprijs en matige economische cijfers zetten de koersen onder druk. Ontspanning in de situatie in Irak zetten de AEX-index vanmorgen hoger. De matige cijfers van bedrijven helpen ook al niet mee aan herstel van de beurskoerzen. De AEX blijft tussen de 300 en 320 hangen en is daarmee net zo troosteloos als het weer. Olieprijs richting $50 Volgens sommige economen hebben we nu de hoogste prijs gezien, anderen beweren dat de prijs voor een vat olie naar de $100 kan. Feit is dat de prijs met meer dan 25% is gestegen sinds begin juni. De vraag is of de capaciteit nog vergroot kan worden in landen als Rusland en Saoedi Arabië. Volgens kenners is het transport het grootste probleem. De olie kan misschien nog wel opgepompt worden, maar niet gedistribueerd. Speculanten drijven de koers op. Als zij verkopen kan de olieprijs een paar dollar zakken. Inflatie in eurozone omlaag De inflatie in de eurozone blijft laag. Deze daalde met 0,2% naar 2,3% op jaarbasis, ondanks de stijgende olieprijs. Economen verwachtten een daling van 0,1%. Dit kwam voor al door de prijs van kleding en schoeisel. Het risico voor een rente verhoging van de ECB blijft hierdoor gering. Slechte economische cijfers in VS Het tekort op de handelsbalans van de Verenigde Staten is in juni onverwacht sterk gestegen met 19,1% tot $55,8 miljard. Analisten hadden slechts een geringe stijging verwacht ten opzichte van mei. Het is de sterkste stijging sinds februari Het bedrag voor mei is gecorrigeerd van $46,0 tot $46,9 miljard. Verder daalde het consumentenvertrouwen na twee maanden van stijging. Matige cijfers van Vopak De koers van Vopak daalde donderdag 3% nadat het tankterminalbedrijf haar halfjaarcijfers over 2004 bekend maakte. Vopak boekte weliswaar 8% winst ten opzichte van het eerste halfjaar van 2003, maar de omzet daalt met maar liefst 14% over dezelfde periode tot 319 miljoen. Toch beursgang Google De grootste emissie sinds 2001 vindt toch plaats. De richtlijn voor de prijs van een aandeel was in eerste instantie tussen de $108 en de $135. Er bleek te weinig vraag naar Google aandelen, daarom is de uitgifteprijs naar beneden bijgesteld. De uitgifteprijs ligt nu tussen de $85 en de $95. De Security Exchange Commission ziet geen reden om de emissie uit te stellen, ondanks dat zij een onderzoek doet naar de verstrekking van opties aan personeel. Aalberts beloond voor goede cijfers Aalberts kwam met bijzonder sterke cijfers over het eerste halfjaar naar buiten. De omzet steeg met 11% naar 437,3 miljoen. Analisten denken dat de omzet over het hele jaar boven de E90 miljoen uit gaat komen. De winst per aandeel voor afschrijving van goodwill was 1,31. Analisten verwachtten een winst per aandeel van 1,24. De cijfers werden positief ontvangen en de koers steeg vrijdag met 1,4%. Zand in de machine bij Boskalis De Grootste baggeraar ter wereld, Boskalis kwam met teleurstellende resultaten. Politieke spanningen in Azië zorgen er voor dat Maleisië en Indonesië geen zand leveren bij een landwinningproject in Singapore. Verder drukken lage prijzen de omzet en winst van Boskalis. Boskalis boekte het eerste halfjaar een winst van 7,4 miljoen bij een omzet van 412 miljoen. Vorig werd er nog een omzet gehaald van E486 miljoen en een winst van 32.7 miljoen. Prima resultaat van Air France/KLM Air France/KLM heeft het afgelopen kwartaal E4,46 miljoen omzet geboekt, ruim 12% meer dan het jaar ervoor. Verklaring voor deze sterke cijfers zijn de toenemende beladingsgraad van passagiers met 2,7% naar 77,7% en de stijging van heet aantal vervoerde passagiers met 16,9%. Het vrachtvervoer steeg iets minder met 11,7%. De beladingsgraad hierbij daalde iets met 0,7% tot 67,7%. Volgens KLM is de luchtvaartsector zijn dieptepunt voorbij en neemt de vraag toe. Imtech ziet groei Ondanks moeilijke economische omstandigheden is Imtech er in geslaagd de omzet met 6,4% te laten groeien. De winst steeg met 10% naar 21,3 miljoen. Dit was voornamelijk het gevolg van kostenbesparingen. Voor het hele jaar verwachten analisten een groei van de omzet van 6,5%. De stijging komt voornamelijk door de acquisitie van Meica in augustus Beleggers reageerden nauwelijks op dit nieuws.

11 Overzicht Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1PeP jaargang, 19 augustus Overzicht marktontwikkelingen Technisch herstel Door de redactie De meeste aandelenbeleggers slaakten een zucht van verlichting nadat de indexen een technisch herstel lieten zien. Vooral de volatiele meestal kleine fondsen profiteerden. Logica CMG, Getronics en Hagemeyer pakten aardig wat procenten terug van hun eerdere verliezen. No Stijgers Koers 19/8 + % 1 Logica CMG 2,51 10,5 2 Getronics 1,47 10,5 3 Hagemeyer 1, Air France 12,80 7,7 5 Stork 18,28 7,5 6 Unit 4 Agresso 11, Buhrman 6,53 6,3 8 Numico 24,96 5,6 9 Nedlloyd 31,30 5,1 10 ASML 11,19 4,9 Echte redenen voor een stijging waren er niet. Sterker nog; de olieprijs blijft al maar stijgen. Het lijkt daarom op een technisch herstel. Dat Logica CMG, Getronics en Hagemeyer nu de sterkste stijgers zijn, is geen verrassing. Deze fondsen zijn erg volatiel. Vooral voor Hagemeyer was het een spannende week. Het fonds noteerde afgelopen vrijdag 1,41 en was zo heel erg dichtbij haar all time low van 1,34 van 22 januari De groothandel brengt volgende week woensdag de halfjaarcijfers. No Dalers Koers 19/8 - % 1 Boskalis West 19,80 4,2 2 Heineken 24,45 3,2 3 Wolters Kluwer 13,35 2,5 4 Vedior 11,21 1,8 5 Aegon 8,75 1,2 6 Nutreco 25,50 1,1 7 Fugro 56,65 1,1 8 Ballast Nedam 8, ASMI 11,75 0,9 10 Imtech 22,00 0,6 Verrassende stijger was Air France. Zonder aanwijsbaar nieuws steeg het fonds ruim een euro van 11,80 naar 12,80. Het fonds stijgt daarmee uit boven haar oude weerstandsniveau van 12,20 euro. Dit kan duiden op een technisch herstel of een uitbraak. ASMI gevangen in downtrend Fondsen stegen over de hele linie. Wie niet profiteerde, viel onmiddellijk op. Midkapper Boskalis bijvoorbeeld. Beleggers weten zich niet goed raad met het aandeel. De marktvooruitzichten voor baggeraars zijn niet prima. En Boskalis blijft zwak presteren. ASMI lijkt gevangen in een scherpe downtrend. Op 30 juni dit jaar noteerde het technologieaandeel nog 17. ASMI heeft een verlieslatende omzet, maar IR-manager Erik Kamerbeek verwacht dat de chipmaker in 2005 breakeven draait. Maar ook de AEX fondsen Heineken, Wolters Kluwer en Aegon bleven achter. Het is misschien hun week niet. Kijken we naar de Midkappers dan blijkt dat Vedior niet kan bekoren. Het nadert haar steunniveau op 11,10. Bij doorbraak van die steun volgt een verkoopadvies voor deze uitzendorganisatie. De volgende steun ligt op 10. Waar houdt de daling van ASMI op? Als u denkt het beleggen in de vingers te hebben, raad ik u aan alles te verkopen en te wachten tot u weer bij zinnen bent gekomen. Corné van Zeijl

12 Overzicht Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus FONDS KRS STN WST TR VAI Toelichting EXD AEX ABN AMRO 17 16,50 17, Afwachten zolang weerstand intact is Aegon 8, Mijden Ahold 5,70 5,30 6,20 = - Zijwaarts met brede grenzen Akzo Nobel 26,15 25, Tijdelijke opleving, koersdoel KS-formatie ASML Holding 11,15 10, Verder herstel mogelijk Buhrmann 6, Afwachten DSM 39, ,50 = + Koers test weerstand Fortis 17, ,30 = + Zijwaartse koersontwikkeling Getronics 1,48 1,25 1, Verkopen na bereiken weerstand Hagemeyer 1,64 1,60 1,85 = + Doorbraak weerstand 1,60 gaf koopsignaal Heineken 24,25 23,50 26, Uitblijven koersherstel toont extra zwakte IHC Caland 38 33,50 38, ,25 is beslispunt ING Groep 19, ,60 = + Kopen na doorbraak weerstand Koninklijke Olie 40, = + Schrijf put- en callopties KPN 6,25 5,95 6,40 = - Koopwaardig na doorbraak weerstand Moolen Holding 4,75 4 4, Aandelen mijden Numico 25 23,50 26,50 = + Koopwaardig na doorbraak weerstand Philips 18, Gebruik technisch herstel voor verkoop Reed Elsevier 10, = - Koers toont relatieve zwakte TPG 18,15 17,30 19,50 = + Zijwaarts Unilever 48,60 47, Callopties schrijven Versatel 1,43 1,30 1, Kopen na doorbraak weerstand VNU 21,10 20,50 21, Koers toont relatieve zwakte Wolters Kluwer 13,40 13,20 15, Zwak koersbeeld met dalende driehoek AMX Air France 12,50 12, Technisch herstel in dalende trend ASMI 11, Verkopen BAM Groep 24,25 23,40 25,75 = + Koers test stijgende steunlijn Boskalis 19,60 19,50 22,30 = + Koers test steun na val Corio 36,50 35,50 36, Koopwaardig na doorbraak weerstand Corus Group 0,64 0,64 0, Koers test onderkant trendkanaal CSM 18, ,60 = - Koers gaat steun testen Fugro 57,40 55,50 57, Koopwaardig na doorbraak weerstand Heijmans 18,65 18,40 19,50 = - Zijwaarts koersverloop Hunter Douglas 38, = - Wachten op doorbraak Imtech 21,80 20,50 23,60 = - Koers heeft stijgende trend verlaten Laurus 0,86 0,85 0, Mijden LogicaCMG 2,48 2,25 2, Speculatief kopen na doorbraak weerstand Nedlloyd 30, Stijgende driehoek, kopen na doorbraak Nutreco Holding 25, = - Afwachten Océ 12,30 11, Neerwaartse trend houdt aan Randstad 24, , Doorbraak weerstand geeft nieuw koopsignaal Rodamco Europe , Kopen na doorbraak weerstand Stork 18,20 16,75 19, Uit dalend trendkanaal gebroken VastNed Retail 45,65 44,50 46,50 = + Kopen na doorbraak weerstand Vedior 11,20 11,10 13, Verkopen na doorbraak steun Vopak 13,80 13,25 15,60 = + Winst opslaan Wereldhave 69, Koopwaardig Wessanen 11, ,20 = - Afwachten Overige fondsen Aalberts 27,20 26, Koers last adempauze in voor verdere stijging Amstelland 6,30 6,15 7 = - Koers kan verder terugvallen tot steun Ballast Nedam 8,65 7, Koers zoekt richting BE Semicon 3,90 3,90 4, Steun wankelt Crucell 5,75 5,50 7,00 = - Sterke bodemvorming rond 5,50 Draka 9,45 8,90 13, Verkopen Fox Kids Europe 12, Koopwaardig ICT Automat 8,80 8,50 10, Verkopen na technisch herstel Ordina 7,45 6,80 9, Afwachten Pink Roccade 8,75 8,60 9, Mogelijke trendomkeer in de maak Sligro 31, Koopwaardig Unit 4 Agresso 11 9,20 11,85 = - Verder herstel tot weerstand mogelijk United Serv Gr 13, ,80 = - Koersbeeld verbetert Legenda Overzicht WSTD Weerstand VAI Van Arkel Indicator - Verkoop TRND Trend - Dalend + Koop + Stijgend EXDIV Ex-dividend datum ( komende 6 maanden) = Zijwaarts Het overzicht op de volgende pagina geeft een totaalbeeld van de adviezen van deze week. Gebruik dit overzicht altijd in combinatie met de analyses voorzien van grafieken. De fondsen die daar worden uitgelicht, genereren sterkere signalen.

13 Portefeuille Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1PeP jaargang, 19 augustus Handelen tijdens de oliecrisis Met moneymanagement in een moeilijke tijd geld verdienen Door Joop Folkertsma De nog steeds voortdurende daling op de aandelenmarkten wordt deels toegeschreven aan de al maar hogere olieprijs. Dus, dacht ik als eenvoudige belegger, ik kijk maar eens of dat laatste iets betekent voor de koers van Koninklijke Olie. En zie: de koers van Koninklijke Olie belandde op 16 juni op 42,72. Hiermee werd de weerstandszone 42,- - 42,50 doorbroken en een belangrijk koopsignaal gegenereerd. Een dag voor de uitbraak bedroeg de laagste koers van Koninklijke Olie 41,37. Op basis hiervan bepaalde ik mijn stop loss op 41,30. Tussen de aandelenkoers van 42,72 en de stop loss zat 1,42. Gegeven mijn portefeuille van was ik bereid een maximaal verlies van 1070 (=2%) te accepteren. Ik kon dus zo n 750 aandelen kopen. Ik gaf echter de voorkeur aan call opties september met als uitoefenprijs 41. Deze hadden een zogenaamde delta van 0,72. Dat betekent dat indien de koers van het aandeel met een euro zou dalen, de prijs van de optie 0,72 (* 100) minder waard zou worden. Ik kon dus 10 calls kopen. Per optie betaalde ik 245. De volgende dag steeg de optiepremie tot 275. Voor mij vormde dit aanleiding 5 opties te verkopen. Met de winst die ik hierop realiseerde, kon ik de kosten van het in- en uitstappen van de gehele positie ad 75 ruimschoots compenseren. De netto aanschafprijs voor de vijf overgebleven opties bedroeg in feite (na aftrek van de kosten) 230 per stuk. Op 22 juni verkocht ik de resterende vijf opties. Op basis van de indicatoren constateerde ik namelijk dat de uitbraak van Koninklijke Olie vermoedelijk vals was. Een paar weken later bleek dit vermoeden juist te zijn: de koers viel weer tot onder 42 terug. Dankzij nauwkeurig moneymanagement heb ik met de optiepositie nog een kleine winst behaald. En nu maar afwachten of de steun op 40 zijn werk doet. Om dan opnieuw een ritje te kunnen maken. En steeds zoeken naar andere kansen. Want ook tijdens een oliecrisis zijn er regelmatig kansen! Joop Folkertsma Joop is begonnen met beleggen in 1987 en zoals hij zelf zegt: Langzaam worstelend met Technische Analyse ben ik boven gekomen. Hij volgde het seminar: Succesvol Beleggen in 2 dagen in oktober 2001 en het Seminar Options & Futures in december 2001 en dat heeft hem geen windeieren gelegd. Joop is actief als Berts expert. Hij past de 'Van Arkel methoden' actief toe bij zijn beleggingen. Hij maakt gebruik van moneymanagement: met een belegging wil hij in beginsel nooit meer dan 2% van zijn handelskapitaal verliezen. Zijn beslissing deelt hij door geïnteresseerde beleggers zelf direct een sms-bericht en te sturen van de ingenomen posities. Voor meer informatie klikt u hier Trade opening Aan- C/Put Expiratie Opening Sluiting Sluiting Behaald Nr. datum Tal Aand Fonds datum Incl.kosten Incl. kosten datum Resultaat C RD , , , A CRS 8.417, , , C AEX , , , A REED , , , A NEDL , , , P AEX , , ,00

14 Column Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1PeP jaargang, 19 augustus Back to the Future(s) 3 Back to the Future(s) is een serie in vier delen. Volgende week deel 4 Door Michael Arends en Eelco Ubbels Triple Assets Vermogensbeheer Nadat u zich als belegger in futures heeft verdiept en u een eigen systeem heeft ontwikkeld, is de stabiliteit van het systeem essentieel. Elk systeem bestaat uit formules en deze formules hebben een parameterwaarde nodig. Deze waarde geeft vaak aan hoeveel tijd er terug gekeken wordt. Maar waarom wordt juist deze waarde gekozen? Als een strategie aan alle voorwaarden voldoet, is het ook belangrijk om de parameters binnen een strategie te toetsen op robuustheid. Hiermee wordt bedoeld dat er naast de gekozen parameter ook parameterwaarden zijn die goede rendementen tonen. Voor een goede strategie is het wenselijk dat er veel parameterwaarden bij elkaar zitten die aan de wensen voldoen. De dynamiek van de markt verschilt van tijd tot tijd. Vanwege de optimalisatie kunnen de opbrengsten geen representatieve afspiegeling van de te verwachten winsten zijn. Kwartierkoers Triple Assets heeft door de jaren heen expertise opgebouwd met zeer verschillende future strategieën. Deze diverse strategieën zijn vorig jaar samengevoegd in het Global Future Fund. Eén van de strategieën is het Dynamic Breakout System. Deze futurestrategie werkt op kwartierbasis. De volatiliteit van de markt bepaalt hoeveel kwartieren teruggekeken wordt. Aan de hand van deze parameter wordt gekeken naar de hoogste en laagste kwartierkoers in die periode. Nadat de actuele koers de hoogste koers doorbreekt wordt een koopsignaal gecreëerd. Als de actuele koers de laagste koers doorbreekt, wordt een verkoopsignaal gecreëerd. Als een beursdag 34 kwartieren heeft, zal een analyse over 3,5 jaar overeen komen met een analyse van 119 jaar aan dagkoersen! De positieduur beperkt zich tot maximaal 100 kwartier ofwel ongeveer drie dagen. Tabel Dynamic Breakout System De eerste parameter (ceil) geeft aan hoe lang de maximale terugkijkperiode is. Deze varieert van 35 tot 90 kwartieren. De tweede parameter (floor) geeft de minimale terugkijkperiode aan. Deze varieert van 2 tot 26. De opbrengsten van het Dynamic Breakout System worden weergegeven in de matrix van 2 maal 12 parameters met 144 waarden. De strategie wordt getest op de AEX gedurende 3,5 jaar van kwartierkoersen. Eén AEX punt is 200 en er wordt rekening gehouden met transactiekosten en slippage van totaal 120. Afhankelijk van de parametercombinatie gaat het om 400 à 500 transacties. Dynamic Breakout System Bij de matrix wordt eerst per kolom gekeken. De parameters die boven het gemiddelde van de kolom scoren, worden geel gemaakt. Daarna wordt het gemiddelde per rij bepaald. De parameters die bovengemiddeld scoren, worden blauw gemaakt. De combinaties van parameters die zowel per rij als kolom boven gemiddeld scoren, zijn groen. Tevens zijn per kolom de hoogste opbrengsten vet gedrukt. Per rij is de hoogste opbrengst onderstreept. Bijzonder is dat alle combinaties winstgevend zijn. Een opvallende combinatie van parameters is ceil 45 en floor 20. Deze parameters staan alleen en hebben geen bovengemiddelde buren. Het gebied rond ceil 70 en floor 20 heeft de hoogste opbrengst, maar heeft ook andere parameterwaarden die hoge opbrengsten hebben. Dit geeft aan dat er een stabiele omgeving van parameters is en dat komt de futurestrategie ten goede. Hoogste opbrengst Kijkt men alleen naar de hoogste opbrengst, dan valt op dat de ceil parameterwaarde 70 veel voorkomt. Dit is hetzelfde voor de floor parameterwaarde van 20. Hierdoor gaat de voorkeur uit om voor het Dynamic Breakout System op de AEX de parametercombinatie van 70, 20 te kiezen. Na deze acceptatietest werd de betreffende strategie opgenomen in de portefeuille van het Global Future Fund. De kans is klein dat één strategie aan alle criteria voldoet en dat ook voor een lange periode. Daarom is het belangrijk om nieuwe strategieën te blijven ontwikkelen voor het geval bestaande strategieën de toets der criteria niet meer doorstaan. Voor nadere beschrijving van het Dynamic Breakout System met de code van de aan- en verkoopsignalen kunt u een sturen naar e.ubbels@triple-assets.nl floor 4 floor 10 floor 12 floor 16 floor 18 floor 20 floor 22 floor 24 floor 26 Gemiddelde ceil ceil ceil ceil ceil ceil ceil ceil Gemiddelde

15 Column Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1PeP jaargang, 19 augustus Venster op de VS (2) De benzineprijs is inmiddels bijna twee keer zo hoog als anderhalf jaar geleden. Door Robert Broncel Invision Investments International Twee weken geleden gaf ik op deze plaats aan dat de Amerikaanse economie in verval is. Dit uit zich onder meer in een afgenomen vertrouwen in de dollar. Gegeven de omgevingsfactoren lijkt het mij sterk dat zich een definitief economisch herstel zal aandienen. Daartoe dient een gezonde basis te zijn gecreëerd en dat is nu juist het manco. Immers, een gezonde basis kan niet geschoeid zijn op torenhoge schulden (overheidsschuld, handelsbalans en plastic schulden), een te geringe spaarquote en de volkomen afhankelijkheid van buitenlandse investeringen. Zolang deze manco s niet ten goede zijn gekeerd, kan er slechts sprake zijn van schijngroei. Verborgen inflatie De overheid heeft er in deze fase alle belang bij om de inflatie-index (CPI) formeel zo laag mogelijk te houden. Een paar tienden van procentpunten betekenen immers al enkele miljarden aan extra sociale zekerheidsuitkeringen. Hiertoe bestaan diverse foefjes, zoals die ook in sommige andere landen worden toegepast. Dat gebeurt ook binnen de Europese Unie. Maar die foefjes impliceren wel degelijk inlevering van koopkracht. Deze verborgen(!) inflatie hoopt zich op als een gasbel onder de krater van een vulkaan. Renteverhoging voor Aziaten In dat kader dient ook de jongste uitspraak van het orakel Greenspan gelezen te worden, waarmee hij de renteverhoging naar 1½ % vergezeld deed gaan. Deze was, zo heet het, nodig om een verdere oververhitting van de (overigens afvlakkende) pof economie te voorkomen. Het echte nieuws is: Aziaten, houd vertrouwen in de dollar! Torenhoog tekort op handelsbalans Warren Buffett beschouwt de negatieve handelsbalans als een soort nationale schulduitverkoop, die iedere belegger zou moeten alarmeren omtrent de financiële toekomst van de VS. Het tekort op de handelsbalans beloopt thans meer dan 5% van het BNP. Dit betekent dat de VS ruim 5% meer consumeert dan produceert. Structurele verzwakking dollar Nog omineuzer is de totale schuld van bijna 3000 miljard dollar die de VS in het buitenland heeft uitstaan. Buffett heeft uitgerekend dat deze schuld circa 6% bedraagt van s lands totale vermogen. Gegeven de huidige handelsbalanscijfers komt er jaarlijks een slordige 550 miljard dollar bij. Dat betekent tegelijkertijd een almaar stijgende rentesom. Gegeven de groei van de overheidsschuld alsmede de schuldaangroei als gevolg van de negatieve handelsbalans wordt de dollar op jaarbasis een slordige 10% minder waard. Hoge olieprijs fnuikend Zoals reeds eerder opgemerkt is een bijkomende factor de hoge energieprijs. Deze begint nu flink door te sijpelen in de economie. De benzineprijs is inmiddels twee keer zo hoog als anderhalf jaar geleden. Dat betekent dat de energiecomponent binnen de CPI (consumentenprijsindex) al met bijna 40% is gestegen. Niet alleen de olieprijs stijgt, maar ook de prijs van ruwe grondstoffen in het algemeen. Deze hebben intussen het hoogste punt bereikt sinds 1979, zo valt af te lezen uit de CRB Index. Als het bedrijfsleven deze kostenstijgingen niet kan doorgeven aan de consument, gaat dat ten koste van de bedrijfswinst. Maar doorrekening aan de consument, wat nu al aan de pomp gebeurt, gaat ten koste van diens bestedingsruimte. Wees terughoudend met beleggen Welke conclusies dient de belegger hieruit te trekken? aandelen in het algemeen mijden, tenzij sprake is van een sterk innovatief karakter of van aandelen in de grondstoffensfeer obligaties mijden gezien de nieuwe rentefase met uitzondering van kortlopend schuldpapier vastgoed mijden gezien de nieuwe rentefase grondstoffen waaronder olie en edelmetalen verdienen volle overweging zolang de inflatie hoger blijft dan de rente. Zoals de situatie zich thans laat aanzien, zal de rente nog geruime tijd achter de inflatie blijven aanhollen. In de eerste plaats zal de (verborgen) inflatie ruim baan worden geboden om de schuld in feite met hetzelfde percentage in waarde te zien dalen. Op deze wijze hoeft er minder hard aan de renteteugels te worden getrokken. Dat voorkomt weer een snellere groei van de rentelasten en dat is beter voor de groei van de staatsschuld en in het bijzonder voor het bedrijfsleven. Conclusie We bevinden ons kortom op een nogal hellend vlak, dat pas een meer horizontale stand kan aannemen naarmate de schuldgroei afneemt. Dit laatste zal nog wel even op zich laten wachten!

16 Educatief Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Beleggen in een dalende AEX? Gebruik opties! Door Herre Hogendoorn De AEX bevindt zich al vijf maanden in een neergaande trend. In zo n situatie is het vrijwel onmogelijk om met aandelen succes te hebben. Opties zijn dan een belangrijk beleggingsinstrument om toch geld te blijven verdienen. Maar hoe? Neergaande trend Vorige week hebben we gezien hoe we met behulp van de Technische Analyse een trend in de koersontwikkeling van een aandeel of een index kunnen herkennen. De koers beweegt zich dan gedurende een bepaalde periode voort binnen duidelijke grenzen zowel aan de onderkant (steun) als aan de bovenkant (weerstand). Dat noemen we een trend. De trend kan horizontaal (zijwaarts) zijn, stijgend of dalend. Dat laatste is overduidelijk het geval bij de AEX in de afgelopen vijf maanden (zie grafiek AEX). In een dalende AEX is het vrijwel onmogelijk om winst te boeken op aandelen. Wie het wel kan, die wil ik graag een keer spreken. Nee, bij een dalende markt is er een ander beleggingsinstrument nodig om rendement te halen. Opties! Een uitstekend middel om snel hoge rendementen te halen, maar ook een middel dat grote verliezen veroorzaakt. Riskant, maar onontbeerlijk in een dalende markt! Dat brengt ons op de volgende vraag. Hoe werken ze? Wat is een optie? Stel u bent in de markt om een prachthuis te kopen van euro. Maar uw partner vindt het behangetje niet mooi en de buren zijn niet van een fris allooi. Dan kunt u om een maand bedenktijd vragen. Als u daarbij afspreekt met de verkoper dat u het huis - na de maand bedenktijd - alsnog voor euro kunt kopen, dan heeft u een optie. Wat er ook gebeurt. De optie geeft u het recht om het huis voor twee ton te kopen na één maand. Niet de plicht! Deze afspraak kost u geld. De makelaar wil 0,5%, 1000 euro, vangen. Zoals u een optie op een huis neemt, kun u ook opties op een aandeel Philips nemen (maar ook op goud, zilver, olie, indexen). Opties worden gekocht en verkocht aan de Optiebeurs. Maar we houden het bij aandelen. Dit recht wordt vastgelegd in een contract en heeft áltijd betrekking op 100 aandelen, die u tot een vastgestelde uiterste datum mag kopen. De uiterste datum heet de expiratiedatum van de optie. Dit is altijd de derde vrijdag van een maand. Bij de aandelenopties die op de Amsterdam Exchanges verhandeld worden, hoeft u echter niet tot deze datum te wachten om van uw recht gebruik te maken. U mag vanaf het moment dat u de optie in uw bezit heeft van uw recht gebruik maken om de betreffende aandelen voor de vastgestelde prijs te kopen. Nu we de basis van een optie kennen gaan we naar stap 2: speculeren. Koopt u een zogenaamde put optie speculeert u op een daling. Koopt u een call optie dan mikt u op een stijging. Het kan ook andersom. Opties kun u niet alleen kopen, maar ook verkopen (opties schrijven noemen we dat). Schrijft u een put optie dan verwacht u een stijging. Schrijft u een call optie dan verwacht u een daling. Het schrijven van optie is gecompliceerd en risicovoller dan het kopen van optie. Daarom houden we het bij de basis: de call optie. Hoe zat het ook alweer met Call-spread Een gelijktijdige long- en short-positie in twee verschillende calls met gelijke expiratiedatum. Het opbrengstprofiel is 0 onder de laagste uitoefenprijs, en het verschil tussen de twee uitoefenprijzen boven de hoogste uitoefenprijs.

17 Educatief Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Vervolg Beleggen in dalende AEX? Hoe werkt de call optie? Neem de aandelen Philips. Die aandelen kosten op dit moment 18,35. In de grafiek is te zien dat Philips zich op dit moment in een neergaand trendkanaal bevindt. Daarbij is zojuist steunlijn aan de onderkant aangetikt. De koers is echter niet door de steunlijn heen gegaan, maar er boven gebleven. En zolang de koers boven deze steunlijn blijft, is de verwachting dat Philips in de komende dagen/weken zal gaan stijgen. Bijvoorbeeld tot aan de weerstandslijn op 21. Want dat gebeurt wel vaker in het geval van zo n trendkanaal. Dus onze visie op Philips op korte termijn is stijgend, voor de middellange termijn dalend. U kunt de aandelen kopen voor 18,35. Maar op grond van de verwachte stijging tot maximaal 21,- is het winstpotentieel beperkt tot 2,65. Dat komt overeen met een rendement van maximaal 14% t.o.v. de investering. Daarbij is het niet zeker dat de 21,- daadwerkelijk wordt gehaald. Zolang de trend omlaag blijft, ligt het voor de hand dat de koers uiteindelijk nog verder afglijdt. Kortom: koop geen Philips voor de middellange termijn maar voor de korte. Omdat we een korte, heftige stijging omhoog verwachten, zijn call opties het middel om in te zetten. We kunnen kiezen uit allerlei optieseries met verschillende looptijden en verschillende uitoefenprijzen. Zo zijn er de maandseries op augustus en september De kwartaalseries op oktober en december 2004 en maart, juni, oktober en december En de langjarige series op oktober 2006 en 07 en december Daarbij geldt dat de optiepremies hoger zijn naarmate de looptijd langer is. Korte gekochte call-optie De lang lopende series laten we links liggen. We willen de kortlopende omdat we een korte, heftige stijging omhoog verwachten. Daarom richten we ons op de maandserie van september Daarbij vergelijken we drie verschillende uitoefenprijzen. We kopen bijvoorbeeld de call PHI sep voor een prijs van 0,95. Daarmee verkrijgen we het recht om aandelen Philips te mogen kopen tot en met de derde vrijdag in september 2004 voor 18,=. Als Philips stijgt, profiteren we mee. De premie van de calloptie stijgt namelijk mee, als de koers van de onderliggende aandelen Philips stijgt. Maar we investeren een veel lager bedrag dan wanneer we de aandelen zelf gekocht zouden hebben. Dit wordt de hefboomwerking van de optie genoemd. Wat houdt dit in? In de onderstaande tabel zijn de volgende gegevens hiervan opgenomen. Zie voor een toelichting op de tabel hiernaast. Kolom I : De gekochte optie van Philips Kolom II : De prijs van de optie op het moment van schrijven Kolom III : De minimale prijs die het aandeel Philips moet zijn op de expiratiedatum om winst te maken Kolom IV: De premie van de opties als het aandeel stijgt naar 20,- op de expiratiedatum Kolom V : De winst op de optie als percentage van de investering, als het aandeel Philips naar 20 stijgt Kolom VI: De premie van de optie als het aandeel stijgt naar 21,- op de expiratiedatum Kolom VII: De winst op de optie als percentage van de investering, als het aandeel Philips naar 21 stijgt. Stel Philips stijgt binnen enkele weken naar 21,=. Onze optie stijgt dan naar verwachting tot ruim 3,00. Op onze optie zouden we nu minimaal 3,00-0,95 = 2,05 verdiend hebben. Dat is een winst van 215% op de investering. We profiteren dus extra mee van de stijging van het aandeel Philips, maar met een veel lagere investering. We kunnen ook een optie kiezen met een hogere uitoefenprijs, bijvoorbeeld de call PHI sep 20. Deze kost 0,20. Bij dezelfde snelle stijging binnen enkele weken, stijgt deze optie naar 1,00. Een stijging van 500% met een winst van 400%! Deze optie met de hogere uitoefenprijs heeft dus een grotere hefboomwerking. Als onze visie over het aandeel echter niet uitkomt en Philips stijgt niet tot boven de uitoefenprijs, dan zijn we onze investering geheel kwijt. Een verlies van 100%! Dat is dus de keerzijde van de medaille als het om beleggen met opties gaat. Aan de ene kant is er het voordeel van de hefboomwerking, als onze visie uitkomt. Maar aan de andere kant kan er ook snel een aanzienlijk verlies ontstaan, als dat niet het geval is. In het geval van een gekochte optie is het verlies echter nooit groter dan de prijs, die voor de optie betaald is. Het is dus zaak om onze optiewinst tijdig te verzilveren. Tijdig wil zeggen op korte termijn, binnen enkele dagen of weken met een paar punten, dan is het in deze situatie aan te raden om de optie te verkopen en de winst incasseren. En ook als onze visie niet uit blijkt te komen en het aandeel Philips daalt weer tot op de steunlijn of zelfs daaronder, dan doen we er verstandig aan om de gekochte korte calloptie weer snel te verkopen. Op deze manier biedt een call optie ons de mogelijkheid om met kleine bedragen grote posities in te nemen op aandelen. Ideaal als er zich een kort technisch, herstel aandient. Volgende keer gaan we in op het schrijven van callopties, als er een verdere koersdaling wordt verwacht. I II III IV V VI VII Optieserie: Premie: Winst vanaf: Philips op 20 Winst Philips op 21 Winst Call PHI sep 18 0,95 18,95 Premie % Premie % Call PHI sep 19 0,50 19,50 Premie % Premie % Call PHI sep 20 0,20 20,20 Premie 0, % Premie %

18 Colofon Terug naar de index klik hier BeursBulletin.nl nr.3, 1 e jaargang, 19 augustus Abonnementen en Advertenties Niet goed geld terug Geen geld verdiend met de adviezen in BeursBulletin? Uw geld volledig terug! Hoofdredacteur Dr. Ir. Bert van Arkel Eindredactie Johan Wiering Nu 1 maand proefabonnee worden voor slechts 10,-? BeursBulletin.nl biedt wekelijks concrete tips en adviezen op basis van bewezen systemen. Dus niet op basis van emotie. Het doel is geld verdienen. Mocht dat niet lukken op basis van deze adviezen, dan ontvangt u volledig uw abonnementsgeld terug. Klik hier voor een proefabonnement Redactie Drs. Joop Folkertsma Henk Huising Dr. Ir. Herre Hogendoorn Frank Masselink Robert Schutte Uitgever Drs. Harm van Wijk Klantenservice Barry Hermans Telefoon (023) Fax (023) klantenservice@beursbulletin.nl Postbus AH Hoofddorp Abonnementen Abonnementen kunnen op ieder gewenst moment ingaan en lopen automatisch door, tenzij dertig dagen voor de vervaldatum schriftelijk wordt opgezegd. Adreswijziging s.v.p. één week van te voren per doorgeven. Maandabonnement 14,95 Jaarabonnement 149,- Oude nummers zijn te bestellen à 6,50 Advertenties BeursBulletin.nl Telefoon (023) Fax (023) adverteren@beursbulletin.nl Medewerkers Rick Hoebee Monique van Sweeden Eva Tyc Koersgegevens en Grafieken Activeplus Wall Street Professional Vormgeving Dolf van Vliet Website Lijst van Adverteerders BeursBulletin Media 2004 Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten zijn de algemene voorwaarden van toepassing welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. BeursBulletin bevat tips en adviezen die met de grootste zorgvuldigheid zijn opgesteld. BeursBulletin Media en de bij deze uitgave betrokken redactie aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van deze informatie. De gegevens die wij van u hebben ontvangen kunnen worden gebruikt voor toezending van informatie en aanbiedingen van BeursBulletin Media en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet wenst, gelieve een briefje te sturen aan de klantenservice.