W onen. Regionale Agenda Wonen Deel A. Regionaal Ruimtelijk Overleg Midden-Brabant 17 december 2015

Transcriptie

1 W 2016 onen Regionale Agenda Wonen Deel A Regionaal Ruimtelijk Overleg Midden-Brabant 17 december 2015 Dongen Gilze en Rijen Goirle Hilvarenbeek Loon op Zand Oisterwijk Tilburg Waalwijk

2 Regionale Agenda Wonen Midden-Brabant: actuele woningmarkt ontwikkelingen actuele regionale woonthema s regionale woningbouwafspraken Regionale Agenda Wonen 2016 deel A

3 Samenvatting belangrijkste woningbouwontwikkelingen Woningbouwopgave tot 2030 De geactualiseerde bevolkings- en woningbehoefteprognose 2014 laat een behoorlijke regionale woningbouwopgave zien van circa woningen (incl. vervanging) tot De opgave ligt voornamelijk in Tilburg (circa 2/3 deel). Groei blijft achter De afgelopen jaren loopt de groei van de woningvoorraad achter ten opzichte van de geprognosticeerde woningbehoefte. Op korte termijn is nog weinig herstel in de bouwproductie zichtbaar. Al is dit verschillend per gemeenten. Regionaal zal de nieuwbouwproductie in 2015 vergelijkbaar zijn aan Op basis van in aanbouw genomen woning lijkt 2016 nog lager uit te komen. Voldoende plannen De plancapaciteiten van de gemeenten zijn kwantitatief steeds meer op orde en lijken meer aan te sluiten bij de (kwantitatieve) woningbehoefte. Door een realistische hoeveelheid harde plancapaciteit legt de regio de nadruk meer op het behouden van de flexibiliteit in de woningbouwplanning. Kwalitatieve mismatch blijft Kwalitatief is nog steeds sprake van een kwalitatieve mismatch tussen aanbod en vraag, waarbij de woningbouwprogramma s op onderdelen verdere aanpassing vraagt. Hierin blijven de dure segmenten overheersen, terwijl de markt meer om goedkope(re) koop en huur vraagt. Bestaande woningvoorraad De groei van de woningvoorraad vlakt af, waardoor de opgave voornamelijk komt te liggen in de bestaande woningvoorraad. Opgaven liggen zowel op gebied van de verduurzaming, levensloop bestendig maken, de aanpasbaarheid als betaalbaarheid van woningen. Flexibiliteit in woningbouwprogramma s Belangrijk is dat gemeenten over voldoende flexibiliteit binnen hun woningbouwprogramma en planning beschikken om in te kunnen spelen op nieuwe kansen en ontwikkelingen, evenals goed inzicht hebben in de ruimte voor woningbouw binnen het bestaand stedelijk gebied en bestaand (leegstaand of leegkomend) vastgoed. Vergunning-/statushouders De provinciale bevolkings- en woningbehoefteprognose houdt rekening met buitenlandse migratiestromen. Dat deel van de instroom dat een beroep doet op reguliere huisvesting, waaronder status- c.q. vergunninghouders zit dan ook in de woningbouwopgave. De huidige instroom is wel groter dan in de huidige prognose (2014) was voorzien. Regionaal Woonkader De regio heeft een Regionale Woonkader waarin het bouwen van voldoende en de juiste woningen centraal staat. Daarbij is van belang dat het aanbod aansluit bij de kwalitatieve vraag naar woningen. Dat betekent dat naast het maken van regionale woningbouwafspraken en de ladder er voldoende flexibiliteit in planning en programmering dient te zijn en dat er voldoende aandacht dient te zijn voor de betaalbaarheid en verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 2 van 22

4 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Actuele woningmarkt ontwikkelingen regio Midden-Brabant 2.1. Ontwikkeling van de woningvoorraad 2.2. Woningbehoefte ontwikkeling 2.3. Kwantitatieve samenstelling woningbouwprogramma s 2.4. Kwalitatieve samenstelling woningbouwprogramma s 2.5.Inbreidings- en uitbreidingslocaties 2.6. Flexibiliteit woningbouwprogramma s 2.7.Huisvesting vergunninghouders 3. Actuele regionale woonthema s Afstemmen woningbouwprogramma s 3.2. Uitvoeringsagenda Regionaal Woonkader 3.3. Ladder voor duurzame verstedelijking 3.4. Werkgebied woningcorporaties 3.5. Huisvesting vergunninghouders 4. Regionale woningbouwafspraken Midden-Brabant Prognose en afspraken 4.2. Uitgangspunten regionale woningbouwafspraken Toelichting uitgangspunten 4.4. Regionaal woningbouwopgave en afspraken 2015 t/m Prijs- en productdifferentiatie nieuwbouwwoningen 2016 Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 3 van 22

5 1. Inleiding Voor u ligt deel A van de Regionale Agenda Wonen (RAW) voor de regio Midden-Brabant. Deze agenda is opgesteld door de provincie, samen met de Regio Hart van Brabant. In dit deel A is het regio specifieke gedeelte opgenomen, in de Regionale Agenda Wonen deel B is een algemeen Brabants beeld geschetst van de woningmarkt en de opgaven die daar de komende jaren liggen. De beelden die hieruit naar voren komen, zijn ook voor de regio Midden-Brabant herkenbaar en van toepassing. In deze agenda wordt in Hoofdstuk 2 eerst een terugblik gegeven op de woonthema s die dit jaar actueel waren en wat we daarmee hebben bereikt. In Hoofdstuk 3 van deze agenda wordt ingegaan op de ontwikkelingen in de regionale woningvoorraad, de verwachtingen op basis van de provinciale bevolkings- en woningbehoefteprognose, alsook de kwantitatieve en kwalitatieve samenstelling van de gemeentelijke woningbouwprogramma s. Daarnaast is voor de analyses in deze Regionale Agenda Wonen wederom dankbaar gebruik gemaakt van de door gemeenten aangeleverde woningbouwmatrices over De matrices geven voor de eerste 5- en 10-jaarsperiode, met een doorkijk daarna, aan welke woningbouwplannen (hard dan wel zacht) in beeld zijn. Ook voor komend jaar wil de regio een aantal actuele woonthema s regionaal oppakken. In Hoofdstuk 4 wordt per thema aangegeven wat de regio met de provincie in 2016 gezamenlijk wil bereiken. Tenslotte worden in Hoofdstuk 4 de regionale woningbouwafspraken voor de actuele 10-jaarsperiode weergegeven, zoals deze door de provincie met de regio is voorbereid. De regionale woningbouwopgave bieden gemeenten in de regio een kader en de ruimte om hun woningbouwambities via de gemeentelijke woningbouwprogrammering en planning nader in te vullen. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 4 van 22

6 2. Actuele woningmarkt ontwikkelingen regio Midden-Brabant 2.1. Ontwikkeling van de regionale woningvoorraad Hoewel de groei van de woningvoorraad in 2013 een flinke opleving heeft laten zien, met circa woningen, is dit van tijdelijke aard gebleken en heeft deze ontwikkeling zich in 2014 en 2015 niet doorgezet (figuur 1). De verwachte gemiddelde groei van de woningvoorraad van circa woningen zal de komende jaren naar verwachting niet worden gehaald. Ook is de vraag of de gemiddelde groei met circa woningen (2014) de komende jaren wordt gehaald. Een belangrijke oorzaak hiervan is gelegen in het achterblijven van de toevoeging van nieuwbouwwoningen aan de woningvoorraad. Figuur 1. Groei woningvoorraad Midden-Brabant, Op basis van de gegevens over het aantal in aanbouw genomen woningen wordt voor komend jaar (2016) verwacht dat de totale nieuwbouwproductie in de regio verder terugzakt en slechts woningen worden toegevoegd aan de regionale woningvoorraad, wat gerust een dieptepunt mag worden genoemd. Dit niveau ligt ver onder de geprognosticeerde woningbouwopgave. Per gemeente verschild dit beeld overigens; in enkele gemeenten is de productie weer omhooggegaan. Dit is eveneens terug te zien in de ontwikkeling van de stagnatie-indicator De stagnatie-indicator geeft in een percentage aan wat naar verwachting de gerealiseerde groei van de woningvoorraad zal zijn in relatie tot de vooruit berekende groei. Voor Brabant staat deze indicator op 54%: naar verwachting zal slechts 54% van de vooruit berekende groei ook daadwerkelijk gerealiseerd worden. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 5 van 22

7 De groei in de regio Midden-Brabant ligt weliswaar boven dit Brabants gemiddelde, toch ligt de groei in de meeste gemeenten uit de regio beduidend daaronder. Het hoge gemiddelde wordt dan ook vooral bepaald door de groei in Tilburg, samen met Oisterwijk en Waalwijk. Figuur 2. Stagnatie-indicator Midden-Brabant 2017 Dit beeld wijkt af van vorig jaar, toen meer gemeente rond het Brabantse en regio gemiddelde zaten. Gilze en Rijen had zelfs een stagnatie-indicator hoger dan 100%; waarbij de verwachting was dat deze gemeenten meer zou bouwen dan was verwacht. De regionale groei van de bestaande woningvoorraad is de laatste jaren dan ook achtergebleven bij de geprognotiseerde groei. Bij een benodigde regionale groei van circa woningen per jaar in de regio Midden-Brabant ligt de groei nu op circa woningen. De verwachting is dat de feitelijke groei de komende jaren lager zal liggen. Regio Midden-Brabant Realisatie woningbouw per gemeente 2005 t/m 2014 netto toevoeging aan woningvooraad (realisatie minus sloop) totaal gemiddeld Dongen Gilze en Rijen Goirle Hilvarenbeek Loon op Zand Oisterwijk Tilburg Waalwijk Midden-Brabant Heusden Bronnen: 2005 t/m 2011: Woningmarktmonitor (ABF-research), CBS-Statline 2012, 2013 en 2014: provinciale inventarisatie van gemeentelijke woningbouwontwikkelingen in 2012 t/m 2014 Tabel 1. Realisatie woningbouw per gemeente 2005 t/m 2014 Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 6 van 22

8 2.2. Regionale ontwikkeling woningbehoefte Voor de woningbehoefte wordt uitgegaan van de provinciale bevolkings- en woningbehoefteprognose. De prognose wordt periodiek geactualiseerd (in de regel 1 maal per drie jaar) om actueel inzicht te hebben in toekomstige bevolkingsontwikkelingen. De huidige prognose heeft Gedeputeerde Staten in oktober 2014 vastgesteld als vervanging van de prognose uit Door actualisering kan steeds tijdig worden ingespeeld op nieuwe trends en ontwikkelingen, die niet alleen effect hebben op het wonen, maar ook op andere beleidsvelden, zoals werkgelegenheidsgroei en daarmee de economische ontwikkelingsmogelijkheden, en draagvlak voor voorzieningen in relatie tot leefbaarheidsvraagstukken. Regionaal is afgesproken om vanaf 2015 over te stappen naar de BAG systematiek (tabel 2). Regio Midden-Brabant Regionale woningvoorraad en woningbouwopgave per gemeente 2015 t/m 2024 feitelijke feitelijke prognose prognose woningvoorraad woningvoorraad woningvoorraad groei "oude stijl" "BAG" "BAG" woningvoorraad t/m 2024 Dongen Gilze en Rijen Goirle Hilvarenbeek Loon op Zand Oisterwijk Tilburg Waalwijk Midden-Brabant Heusden Bronnen: - Provinciale inventarisatie gemeentelijke woningbouwontwikkelingen in 2012, 2013 en De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering CBS-Statline, juli 2015 (BAG) De geprognosticeerde groei van de woningvoorraad (2015 t/m 2024) is afgerond op 5-tallen. Tabel 2. Prognose ontwikkeling woningvoorraad Volgens de actuele prognose groeit de regionale bevolking nog met een circa personen, tot circa inwoners in Vergeleken met de prognose uit 2011 ligt de bevolkingsgroei iets hoger, wordt ook een hoger bevolkingsmaximum bereikt en ligt het omslagpunt van groei naar krimp wat later in de tijd. Verwacht wordt dat er in Midden-Brabant rond 2030 circa woningen staan, circa meer dan aan het begin van Tot 2030, en vooral in de eerste 10-jaarsperiode, ligt er daarmee nog een behoorlijke bouwopgave voor de regio. Het grootste deel van deze opgave (circa 60%) komt daarvan terecht in het stedelijk gebied (vooral Tilburg). Richting 2030 krijgen de meeste gemeenten al te maken met een stabilisatie in de groei van de woningvoorraad, na 2030 hoeft netto niet zoveel meer gebouwd te worden en er vindt een verschuiving plaats naar nieuwbouw ter vervanging van bestaande woningen. Dit beeld verschilt overigens per gemeente, waarbij vooral de landelijke kernen te maken kunnen krijgen met een zeer beperkte groei dan wel daling (krimp) van de woningvoorraad en de stedelijke kernen nog wat langer blijven groeien. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 7 van 22

9 2.3. Kwantitatieve samenstelling woningbouwprogramma s Jaarlijks leveren gemeenten in de woningbouwmatrices een overzicht aan van de zachte en harde plancapaciteiten, samen de totale plancapaciteit. Figuur 3 maakt inzichtelijk hoe de totale plancapaciteit zich ontwikkeld heeft vanaf 2006 tot Ook laat het zien welke plancapaciteit momenteel benodigd is om in de woningbehoefte op basis van de prognose-uitkomsten te kunnen voorzien (meest rechtse kolom). De daling van de totale plancapaciteiten die eerder, ook Brabant breed, zichtbaar was, lijkt te stabiliseren en is weer toegenomen. In de regio is er nu voor een ruim woningen aan plannen in beeld, tegenover een benodigde capaciteit om in de prognose te kunnen voorzien van een kleine woningen. Daarmee lijkt (kwantitatief) steeds meer balans te ontstaan in het aantal plannen versus de behoefte aan woningen die in de regio bestaat. De daling van de plancapaciteit te realiseren na 10 jaar heeft zich niet doorgezet; deze is juist toegenomen. Daarmee lijkt dat een deel van de woningbouwambities naar achteren te zijn geschoven. Momenteel zijn hierin circa woningen opgenomen, waarvan een beperkt deel al harde plancapaciteit betreft. Daarmee laat de programmering van de regio Midden-Brabant als geheel in alle planningstermijnen een realistische ontwikkeling zien. Dit geldt zowel voor de programmering op de korte termijn (binnen 5 jaar) middellange termijn (binnen 5-10 jaar) als langere termijn (na 10 jaar) plannen zijn. Figuur 3. Ontwikkeling totale plancapaciteit woningbouw regio Midden-Brabant Tabel 3 op de volgende bladzijde geeft voor de eerste 10-jaarsperiode een overzicht in hoeverre de plancapaciteit kan voorzien in de geprognosticeerde woningbouwopgave. De regionale afspraken worden gemaakt op basis van het netto aan de woningvoorraad toe te voegen woningen. Om te kunnen bepalen wat als maximale plancapaciteit nodig is, is een aanname voor de te verwachten sloop gedaan, Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 8 van 22

10 gebaseerd op het afgevlakt voortschrijdend gemiddelde van de afgelopen 10 jaar. Afgerekend wordt uiteindelijk op het saldo van feitelijk toegevoegde en onttrokken woningen aan de voorraad. De kolom totale capaciteit geeft vrij constante gemiddelde te zien van rond de 90%. Wat aangeeft dat er voldoende plannen in beeld zijn voor de komende 10 jaar. De harde plancapaciteit in regio ligt met 39% ruimschoots onder de 100% van de benodigde plancapaciteit. Kwantitatief kent de woningbouwplanning en -programmering in de regio een realistisch karakter met voldoende mogelijkheden om flexibel in te kunnen spelen op nieuwe kansen en ontwikkelingen. Daarmee kan tijdig ingespeeld worden op kansrijke plannen die de markt nu kan opnemen. Woningbouwcapaciteit en -opgaven Aantal woningen in plannen ten opzichte van benodigde plancapaciteit 2015 t/m 2024 de in de tabel opgenomen gegevens zijn afgerond op 5-tallen, hierdoor kunnen er in de tabel geringe afwijkingen voorkomen Capaciteitsindicatie opgave plus = indicator indicator Middellange termijn totale waarvan totale harde 2015 t/m 2024 prognose verwachte benodigde ) sloop 2) capaciteit capaciteit harde plancapaciteit 4) plancapaciteit 4) in plannen 3) capaciteit 3) <100% <<100% Dongen % 69% Gilze en Rijen % 19% Goirle % 31% Hilvarenbeek % 54% Loon op Zand % 39% Oisterwijk % 28% Tilburg % 40% Waalwijk % 32% MIDDEN-BRABANT % 39% 1) De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering ) De te verwachten sloop is, tenzij anders is vermeld, berekend o.b.v. de gemiddelde sloop over de periode 2005 t/m ) Bron: opgaven gemeenten in de matrix 'Overzicht woningbouwcapaciteit per gemeente', stand per ; bewerking: Provincie Noord-Brabant. Tot de harde plancapaciteit behoren de onherroepelijke of door gemeenteraden vastgestelde woningbouwplannen. 4) Omdat de ervaring leert dat van de (vele) plannen die een gemeente heeft, er altijd wel een aantal niet of met vertraging wordt uitgevoerd, is het - met het oog op de voortgang van de woningbouw - met name voor de korte(re) termijn van belang, dat gemeenten beschikken over voldoende (harde) plancapaciteit. Tegelijkertijd is het van belang voor de middellange en lange(re) termijn voldoende ruimte te laten in de woningbouwplanning. Door de nodige flexibiliteit in woningbouwplannente bouwen in het (harde) planaanbod enniet al in een vroegtijdig stadium programmatisch en financieel dicht te timmeren, kan beter worden meebewogen met de (blijvend) sterke dynamiek op de woningmarkt en ook beter ingespeeld worden op de marges en onzekerheden, die inherent zijn aan (toekomstige) demografische, economische en woningbehoefteontwikkelingen. Flexibiliteit is ook nodig om voldoende (beleids)ruimte te kunnen bieden ten behoeve van het herbestemmen van leegstaand en leeg komend vastgoed en om in de (nabije) toekomst in te kunnen spelen op nieuwe, onvoorziene inbreidingsmogelijkheden of binnenstedelijke herstructurerings- en transformatieopgaven. Tabel 3. Woningbouwcapaciteiten en -opgaven regio Midden-Brabant Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 9 van 22

11 2.4. Kwalitatieve samenstelling woningbouwprogramma s De kwalitatieve samenstelling van de woningbouwprogramma s laat een vergelijkbaar beeld zien als afgelopen jaren. Er is nog steeds sprake van een kwalitatieve mismatch tussen aanbod en vraag, zodat de woningbouwprogramma s op onderdelen verdere aanpassing vraagt. Juist in de huidige tijd is de kwaliteit van het woningbouwprogramma van belang om woningbouwplannen te kunnen realiseren. De woonwensen van de consument zijn daarin leidend. In de afgelopen jaren was er een mismatch tussen de kwaliteit van het programma (teveel dure koopwoningen, teveel appartementen) en de woonwensen. Naar verwachting zal de vraag zich voornamelijk richten op betaalbare goedkope koop- en huurwoningen. De opnamecapaciteit van appartementen hangt samen met het huidige aandeel appartementen in de woningvoorraad, prijs, locatie en omvang van het plan. In de samenstelling van het woningbouwprogramma blijft variatie overigens gewenst en is een eenzijdige samenstelling niet raadzaam. Eigendom en prijs In de kwalitatieve samenstelling van de woningbouwprogramma s voor de eerste 5-jaarsperiode ligt de verhouding huur en koop rond de 28% huur en 72% koop (figuur 4). Traditioneel is daarbij een hoger aandeel koop te zien in de landelijke regio en in landelijke gemeenten. In 2013 was deze verhouding nog 37% huur en 63% koop, wat betekent dat er relatief minder huurwoningen worden aangeboden en meer koop. Vooral Oisterwijk en Goirle kennen nauwelijks huurwoningen in hun programma. Figuur 4. Samenstelling nieuwbouwplannen Midden-Brabant naar eigendom en prijs, 2015 t/m 2019 Wanneer vervolgens de prijs van de huur- of koopwoningen erbij betrokken wordt, is te zien dat 56% van de woningbouwprogramma s in de regio in de dure en middeldure koop is gepland. Ten opzichte van voorgaand jaar is dit niet veranderd. Dure koopwoningen zijn vooral opgenomen in de woningbouwprogramma s van de gemeenten Gilze en Rijen, Hilvarenbeek en Oisterwijk. Het aandeel dure koopwoningen in deze gemeenten ligt boven de 35%. Het aandeel goedkope koopwoningen is licht gestegen ten opzicht van vorige jaren. Bij de goedkope huurwoningen is juist een afname in de regio te zien, van 16% in 2013 naar 7% nu. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 10 van 22

12 Aandeel appartementen In de gemeentelijke woningbouwprogramma s is voor de korte termijn (eerste 5 jaar van 2015 t/m 2019) is er voor circa 62% aan grondgebonden woningen in de plannen opgenomen en circa 38% appartementen. Dit betekent een verdere verschuiving naar plannen met meer grondgebonden woningen. Gemeenten laten een wisselend beeld zien in de mate waarin zij appartementen in de plannen hebben opgenomen. Vooral het stedelijk gebied (Tilburg en Waalwijk) bestaat de helft van de nieuwbouwplannen uit appartementen, terwijl in landelijke gemeenten dit nog geen 20% is, waarbij Goirle zelfs helemaal geen appartementen in de planning heeft zitten. Figuur 5. Risico-analyse plancapaciteiten nieuwbouwplannen Midden-Brabant, 2015 t/m 2019 Het risicoprofiel voor de regio Midden-Brabant laat een verdere toename zien van het aandeel risicovolle plannen (vooral dure koop en huur). In 2013 was dit circa 39% van de totale plancapaciteit, naar een verder stijging in 2014 (41%) en 2015 (42%). De kansrijke categorieën is daarentegen van 29% gedaald naar 25% en nu 22%. Naar verwachting is aandeel dure koop en huur in de gemeentelijke woningbouwplanning te hoog onder de huidige marktomstandigheden. Een kwalitatieve verschuiving van woningbouwplannen naar de segmenten die als meer kansrijk worden gezien zal de woningbouwproductie ten goede komen. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 11 van 22

13 2.5. Inbreidings- en uitbreidingslocaties in woningbouwprogramma s Zorgvuldig en zuinig ruimtegebruik is een centraal onderdeel van het ruimtelijk beleid. De Ladder voor duurzame verstedelijking vormt daarbij een belangrijk (ruimtelijk) instrument. Belangrijk onderdeel van deze ladder is het benutten van de mogelijkheden voor woningbouw op inbreidingslocaties, waar herstructurering of transformatie mogelijk is. In de gemeentelijke woningbouwprogramma s zijn alle woningbouwlocaties opgenomen, zowel binnenstedelijk op inbreidingslocaties als buiten stedelijk gebied op uitbreidingslocaties. Van de totale plancapaciteiten in de regio betreft circa 58% op inbreidingslocaties tegenover 42% uitbreiding. Oisterwijk en Tilburg scoren het hoogste, terwijl Hilvarenbeek en Waalwijk in hun woningbouwprogrammering het accent leggen op uitbreidingslocaties. Figuur 6. Het planaanbod op inbreidingslocaties Midden-Brabant 2015, procentueel Regio Midden-Brabant In- en uitbreiding plancapaciteit gemeentelijke woningbouwprogramma's totale gemeentelijke plancapaciteit gemeentelijke plancapaciteit gemeentelijke plancapaciteit matrix 2015 periode 2015 t/m 2024 totaal inbreiding uitbreiding totaal inbreiding uitbreiding totaal periode na 2024 inbreiding uitbreiding Dongen % % % % 0 0 0% 0 100% Gilze en Rijen % % % % % % Goirle % % % % % % Hilvarenbeek % % % % % % Loon op Zand % % % % % % Oisterwijk % % % 94 11% % % Tilburg % % % % % % Waalwijk % % % % % % Midden-Brabant % % % % % % Heusden % % % % % % Bron: Gemeentelijke woningbouwmatrixen 2015 Tabel 4. In- en uitbreiding plancapaciteit gemeentelijke woningbouwprogramma's 2015 Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 12 van 22

14 Een aantal gemeenten kan het grootste deel van hun woningbehoefte te komende jaren op inbreidingslocaties situeren (Gilze en Rijen, Goirle, Loon op Zand) en hebben beperkte uitbreidingslocaties nodig. Een aantal gemeenten kan zelfs hun volledige woningbehoefte op inbreidingslocaties kwijt (Oisterwijk, Tilburg). De rest heeft minder inbreidingsmogelijkheden. Opvallend is dat de meeste gemeenten inbreidingsmogelijkheden inbreidingspotentie voorlopig liggen tot na Dit is een afwijkend beeld ten opzichte van andere regio s Flexibiliteit woningbouwprogramma s De gemeentelijke woningbouwprogramma s bevatten zowel harde als zachte plannen. Juridisch hard zijn bestemmingsplannen die door de raad zijn vastgesteld of inmiddels onherroepelijk zijn. Gemeenten die voor de 1 e 5-jaars woningbehoefte over harde plancapaciteit beschikken hebben voldoende plancapaciteit met een directe bouwtitel. De mate waarin gemeenten voor de 2 e 5-jaarsperiode over harde plancapaciteit beschikken bepaald de flexibiliteit om in te kunnen spelen op nieuwe kansen en ontwikkelingen. Het houden van de nodige flexibiliteit in de ruimtelijke ontwikkeling van woningbouwplannen is ook in lijn ook met de (principes van de) Ladder voor duurzame verstedelijking. Op deze manier kan er voldoende (beleids)ruimte worden geboden om invulling te geven aan een goede (nieuwe) balans tussen nieuwbouw van woningen, aanpassen en verbeteren van de bestaande woningvoorraad en het herbestemmen van leegstaand of leeg komend kantoor-, winkel- en ander vastgoed. Regio Midden-Brabant Hardheid gemeentelijke plancapaciteit woningbouwprogramma's totale gemeentelijke plancapaciteit gemeentelijke plancapaciteit gemeentelijke plancapaciteit matrix 2015 periode 2015 t/m 2024 periode na 2024 totaal hard zacht totaal hard zacht totaal hard zacht Dongen % % % % 0 0 0% 0 100% Gilze en Rijen % % % % % % Goirle % % % % % % Hilvarenbeek % % % % % % Loon op Zand % % % % % % Oisterwijk % % % % % % Tilburg % % % % % % Waalwijk % % % % % % Midden-Brabant % % % % % % Heusden % % % % % % Bron: Gemeentelijke woningbouwmatrixen 2015 Tabel 5. Harde en zachte plancapaciteit gemeentelijke woningbouwprogramma's 2015 De totale regionale plancapaciteit voor de komende 10 jaarsperiode zit boven de verwachte woningbehoefte voor deze periode. Daarmee is er regionaal voldoende plancapaciteit. De harde plancapaciteit voor de\e periode zit iets boven de 50% van de woningbehoefte. Regionaal is daarmee voldoende flexibiliteit (ruim onder de 70%). Lokaal zijn er wel enkele uitzonderingen. Zo hebben met enkele gemeenten meer dan 70% (Dongen en Hilvarenbeek) van de verwachte woningbehoefte voor de komende 10 jaar al in harde plancapaciteit. Voor deze gemeenten is het van belang om voor voldoende flexibiliteit in de gemeentelijke planning- en programmering te zorgen. Elke gemeente heeft echter nog ruimte om bestemmingsplancapaciteit hard te maken. De meeste gemeenten willen hun volledige harde plancapaciteit de komende jaren tot uitvoer brengen. Alleen Hilvarenbeek heeft een deel van de harde plancapaciteit na de komende 10 jaarsperiode in hun planning staan. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 13 van 22

15 Figuur 7a. Verhouding woningbouwrealisatie tot de opgave en (harde) plancapaciteiten Figuur 7b. Verhouding woningbouwrealisatie tot de opgave en (harde) plancapaciteiten Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 14 van 22

16 2.7. Huisvesting vergunninghouders Vergunninghouders en prognose De provinciale bevolkings- en woningbehoefteprognose houdt rekening met buitenlandse migratiestromen. Dat deel van de instroom dat een beroep doet op reguliere huisvesting, waaronder status- c.q. vergunninghouders zit dan ook in de woningbouwopgave. De huidige instroom is wel groter dan in de huidige prognose (2014) was voorzien: - het aantal asielverzoeken in Nederland is de laatste maanden sterk toegenomen; - over geheel 2015 zijn in ons land aan circa asielzoeker verblijfsvergunning verleend; - verwacht wordt dat dit aantal in 2016 beduidend hoger zal komen te liggen, - het buitenlandse migratiesaldo van Noord-Brabant het verschil tussen immigratie en emigratie vertoont de laatste jaren een nogal grillig verloop; - opvallend is het negatieve buitenlandse migratiesaldo in de periode 2002 tot en met 2007; het leidde in die periode tot de laagste bevolkingsgroei in onze provincie, gemeten vanaf 1950; - vanaf 2008 is het buitenlands migratiesaldo van Brabant weer positief, met saldi tot ; deze omslag kan voor een belangrijk deel verklaard worden door de toename van de immigratie van (arbeids)migranten uit de (jonge) lidstaten van de Europese Unie, - verwacht mag worden dat met de recente toestroom van asielzoekers en (vervolgens) de opname van statushouders in de GBA, het buitenlandse migratiesaldo van Brabant de eerstkomende jaren hoger zal komen te liggen. Taakstelling huisvesting vergunninghouders Halfjaarlijks (op 1 januari en 1 juli) ontvangen gemeenten een taakstelling vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken. In deze taakstelling is aangegeven hoeveel vergunninghouders in dat jaar in de betreffende gemeente gehuisvest moeten worden. Het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) draagt zorg voor de koppeling van een vergunninghouder aan een gemeente. Het COA houdt de realisatie van de huisvesting van vergunninghouders daarnaast maandelijks bij, informeert de provincies daarover en publiceert deze gegevens ook op haar website: De provincies hebben wettelijk de taak om interbestuurlijk toezicht uit te voeren op het realiseren van de taakstelling. Hiervoor gebruiken zij de zogenaamde interventieladder. De taakstelling is de laatste jaren steeds verhoogd als gevolg van de toenemende vluchtelingenstroom en zal de komende jaren naar verwachting blijven groeien. De taakstelling voor de eerste helft van 2016 ligt landelijk 33% hoger ten opzichte van de tweede helft van De landelijke taakstelling is het 1 e halfjaar van 2016 circa vergunninghouders; voor Brabant betekent dit een taakstelling van circa vergunninghouders. Voor de tweede helft van 2016 zal deze taakstelling naar verwachting niet minder zijn, eerder meer. Op de website van de provincie is actuele informatie over de huisvesting van asielzoekers en vergunninghouders te vinden ( Stand van zaken regio Midden-Brabant De regio Midden-Brabant doet het goed in vergelijking met andere regio s als het gaat om invulling van de gemeentelijke taakstellingen. Op 22 oktober jl. heeft een ambtelijk overleg plaatsgevonden tussen gemeenten, woningcorporaties, COA en provincie over de woonopgaven die samenhangen met de instroom van asielzoekers en taakstelling met betrekking tot vergunninghouders. De uitdaging lijkt vooral om passende huisvesting te realiseren voor de groep alleenstaande vergunninghouders, die ook betaalbaar is. Een realistische optie is kamergewijze verhuur, al zijn de ervaringen hiermee verschillend en is niet in alle gemeenten dit meteen mogelijk op basis van bestaande bestemmingsplannen. De komende periode zal in het regionale ambtelijk overleg ook over uitwisseling van taakstelling worden gesproken. Daarbij kan ook gebruik gemaakt worden van het platform Opnieuw Thuis ( dat werkt aan oplossingen voor de huisvesting van vergunninghouders. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 15 van 22

17 3. Actuele regionale woonthema s Afstemmen woningbouwprogramma s De regiogemeenten maken al geruime tijd afspraken met de Provincie Noord-Brabant over de kwantitatieve woningbouwopgave, vastgelegd in de Regionale Agenda Wonen (met jaarlijkse actualisering). De regiogemeenten willen in het vervolg ook meer afstemmen over de kwalitatieve invulling van het woningbouwprogramma. Dit aan de hand van het Regionaal Woonkader HvB (2015) en het daaraan ten grondslag liggende Regionaal Woningbehoefteonderzoek HvB (2014). Dit betekent dat de regio zicht sterker gaat richten op de afstemming van het woningaanbod tussen gemeenten met toepassing van de "ladder voor duurzame verstedelijking" (ten behoeve van versterking vestigingsklimaat) Uitvoeringsagenda Regionaal Woonkader Het Regionaal Woonkader HvB betreft een op onderlinge afstemming gerichte samenwerking m.b.t. een aantal belangrijke gemeenschappelijke thema's binnen het woondomein; primair als gemeenten onderling, maar ook in hun gemeenschappelijke relatie tot de in de regio actieve bouwprocespartijen. De in dit woonkader gekozen thema s zijn: betaalbaar wonen; samenwerking aan wonen en zorg; investeren in een duurzame woningvoorraad; afstemmen van woningbouwprogramma's. Uitwerking van deze thema's heeft geresulteerd in een achttal uitgangspunten voor het regionale woonbeleid die samen het woonkader vormen: 1. De regiogemeenten bedienen de kwantitatieve en kwalitatieve woningvraag. 2. Ruimtelijke kwaliteit is leidend bij locatiekeuze en fasering van ruimtelijke ontwikkelingen. 3. De beschikbaarheid van betaalbare woningen moet beter. 4. Intramurale en extramurale huisvesting van senioren regionaal afstemmen. 5. Bijzondere doelgroepen, verblijfsgerechtigden en arbeidsmigranten eerlijk verdelen over de regio. 6. Een regionale aanpak voor het stimuleren van woningaanpassing. 7. Aanpakken duurzaamheid bestaande voorraad. 8. Meer kwaliteit en flexibiliteit in de woningbouwprogrammering. Het Regionaal Woonkader HvB wordt op de Hart van Brabantdag op 10 december 2015 in het poho ROV vastgesteld. Eind 2015, begin 2016 wordt de Uitvoeringsagenda van het Regionaal Woonkader HvB uitgewerkt. Deze Uitvoeringsagenda wordt op de Hart van Brabantdag (in het Poho ROV) van maart 2016 aangeboden ter vaststelling. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 16 van 22

18 3.3. Ladder voor duurzame verstedelijking Behoud en verbetering van de ruimtelijke kwaliteit staat in het Regionaal Woonkader centraal. Daarom kiezen de gemeenten zoveel mogelijk voor woningbouwontwikkeling binnen bestaand stedelijk gebied, alsook concentratie van nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen in de grotere kernen binnen de regio. Woonmilieudifferentiatie en planflexibiliteit zijn nodig om beter op de marktvraag te kunnen inspelen. Herstructurering van kerngebieden en herbestemming van cultuurhistorisch vastgoed krijgen zo nodig/ mogelijk prioriteit bij het faseren van bouwprogramma's. Deze uitgangspunten passen volledig binnen de "ladder"-optiek. De regiogemeenten werken in overleg met de Provincie Noord-Brabant aan procesafspraken over de toepassing van de ladder. Deze afspraken betekenen dat de gemeenten: 1. de bestaande woningvoorraad en huidige en verwachte leegstaand in bestaand vastgoed in beeld brengen en kijken welke woningbehoefte binnen bestaand stedelijk gebied en in leegstaand (of leegkomend) vastgoed kan worden geaccommodeerd en welke opgaven er liggen om de kwaliteit van de bestaande woningvoorraad te verbeteren (verdichten, verdunnen, transformeren, herstructureren); 2. het onderzoek naar de concurrentie tussen woongebieden en nieuwbouwprojecten (GenP, 2012) periodiek actualiseren en overleg voeren over de prioritering en fasering van projecten; 3. afspraken maken over de het vastleggen van een maximaal aantal woningen in plannen ten behoeve van een meer flexibele programmering door gemeenten, zodat ruimte overblijft voor lokaal maatwerk (binnen de kaders van de afspraken met de provincie en binnen de uitgangspunten van dit regionale woonkader) Werkgebied woningcorporaties Per 1 juli 2015 is de nieuwe Woningwet van kracht. Deze wet heeft ten doel de lokale binding van corporaties te vergroten. Minimaal twee aaneengesloten, samenwerkende gemeenten kunnen de minister verzoeken het regionale werkgebied van hun corporaties (de kernregio) vast te stellen. De regionale werkgebieden moeten een minimale omvang hebben van huishoudens, samenhang vertonen en mogen elkaar niet overlappen. De minister bepaalt wat een kernregio van een corporatie wordt en neemt daarin de visie van gemeenten en corporaties mee. Als gemeenten achterblijven met het indienen van voorstellen, zal de minister vanaf 1 juli 2016 zelf regio's aanwijzen. Eind 2015, begin 2016 gaan gemeenten en corporaties met elkaar in gesprek om tot een voordracht voor regio-indeling werkgebieden woningcorporaties te komen Huisvesting vergunninghouders Volgens de VNG is de bijdrage van gemeenten het meest effectief indien gemeenten (in de regio) samenwerken in de keten crisisopvang-noodopvang- AZC-GZZA en huisvesting vergunninghouders. De regio gemeenten maken daarbij in onderling overleg afspraken over de aanpak, begeleiding, opvang en huisvesting van vluchtelingen. Daarvoor is het noodzakelijk om regionale regietafels in te richten, waarin door gemeenten in onderlinge afstemming afspraken worden gemaakt. Naast gemeenten nemen hier ook relevante partijen als COA, woningcorporaties en provincie aan deel. Op 22 oktober jl. heeft een ambtelijk overleg plaatsgevonden tussen gemeenten, woningcorporaties, COA en provincie over de woonopgaven die samenhangen met de instroom en taakstelling met betrekking tot vergunninghouders. In 2016 zal dit gezamenlijke ambtelijk overleg worden voortgezet. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 17 van 22

19 4. Regionale woningbouwafspraken Midden-Brabant Prognose en afspraken In het Regionaal Ruimtelijk Overleg (RRO) maakt de provincie samen met de regiogemeenten jaarlijks afspraken over de regionale woningbouwopgave voor de komende 10-jaarsperiode, uitgesplitst per gemeente. Richtinggevend voor het maken van deze afspraken is de meest actuele provinciale bevolkings- en woningbehoefteprognose. Bij deze afspraken hoort een set van regionale spelregels of uitgangspunten die de aard en strekking van de afspraken aangeven. De bindende afspraken zijn tenminste kwantitatief, maar kunnen ook kwalitatieve aspecten omvatten. Vigerende woningbouwafspraken In het RRO Midden-Brabant van 7 juni 2012 is afgesproken dat gemeenten zich richten op een realistisch programma met als uitgangspunt de actuele provinciale prognose. De actuele prognose dateert uit De huidige regionale woningbouwafspraken zijn vastgesteld in het RRO van 15 december 2014 voor de periode 2014 t/m Onderdeel van deze regionale afspraken is de herverdeling tussen de gemeente Tilburg en de gemeenten Dongen, Goirle en Oisterwijk (2009). Het restant van deze herverdelingsafspraak zijn meegenomen in de regionale woningbouwafspraken. Ook de afspraken in het kader van de pilot `Bouwen Binnen Strakke Contouren` met Oisterwijk (2009), waarbij deze gemeente haar pilotprojecten de komende jaren volwaardig kan afronden, maakt onderdeel uit van de regionale woningbouwafspraken. Actuele ontwikkelingen en opgaven De komende jaren kennen de meeste gemeenten in de regio Midden-Brabant nog een groei in de woningbehoefte. Deze groei wordt wel steeds minder dan voorheen. Daarnaast is de kwalitatieve vraag naar woningen steeds dynamischer. Niet alleen veranderingen in de financieringsmogelijkheden, maar ook het langer zelfstandig wonen van ouderen door veranderingen in de zorg leveren hier een bijdrage aan. Deze veranderende markt en woningbehoefte vragen om maatwerk en daarmee om flexibiliteit in (bestemmings)plannen en afspraken met (markt)partijen. Flexibiliteit in plannen biedt daarnaast ruimte voor een goede balans tussen nieuwbouw van woningen, verbeteren van de bestaande voorraad en herbestemmen van leegstaand of leeg komend vastgoed en is daarmee in lijn met de Ladder voor duurzame verstedelijking. Tevens is het noodzakelijk om binnen de gemeentelijke woningbouwprogramma s voldoende flexibiliteit te houden om in te kunnen spelen op de nieuwe realiteit en nieuwe (binnenstedelijke) kansen. Nieuwe woningbouwafspraken Voor de nieuwe regionale woningbouwafspraken wordt uitgegaan van de komende 10-jaarsperiode 2015 t/m De provincie-brede systematiek gebruikt daarbij het jaar waarin de afspraken worden gemaakt als startjaar, omdat pas in het 1e kwartaal van dat jaar duidelijk is hoe groot de woningvoorraad is aan het begin van het startjaar. Het restant van de geactualiseerde herverdelingsafspraak en de actualiteit rondom de pilotafspraken `Bouwen Binnen Strakke Contouren` zijn meegenomen in de nieuwe regionale woningbouwafspraken. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 18 van 22

20 4.2. Uitgangspunten regionale woningbouwafspraken Regionale woningbehoefte De regionale woningbehoefte die volgt uit de meest actuele provinciale bevolkings- en woningbehoefteprognose (2014) is richtinggevend voor de gemeentelijke woningbouwplanning en -programmering. 2. Regionale woningbouwopgave De woningbouwopgave betreft de maximale toename van de bestaande woningvoorraad op 1 januari 2025, voor de regio uitgesplitst per gemeente. 3. Realistische planning en programmering Gemeenten gaan voor hun woningbouwprogrammering én -planning uit van de maximale woningbouwopgave voor de komende 10-jaarsperiode (van 1 januari 2015 tot en met 31 december 2024). Daarbij wordt er vanuit gegaan dat het woningtekort op termijn volledig wordt ingelopen. 4. Flexibiliteit plancapaciteit Gemeenten kunnen de volledige woningbouwopgave binnen de 10-jaarsperiode in harde bestemmingsplannen opnemen. Het streven is echter om flexibiliteit binnen hun woningbouwopgave te hebben door de harde bestemmingsplancapaciteit te beperken tot niet meer dan 70% van de totale woningbouwopgave. 5. Kwalitatieve uitwisselbaarheid programma s Gemeenten kunnen onderling programmaruimte uitwisselen uit kwalitatieve overwegingen. Deze uitwisseling dient regionaal in het RRO te worden vastgesteld. 6. Pilot Bouwen Binnen Strakke Contouren Oisterwijk krijgt de ruimte om de pilot BBSC de komende jaren (tot 1 januari 2020) volwaardig af te ronden, onder voorwaarde dat alleen plannen die vallen onder de pilot BBSC in planologische voorbereiding en uitvoering worden genomen. Jaarlijks wordt de voortgang gemonitord. 7. Ruimte-voor-Ruimte-woningen De woningen die worden gerealiseerd in het kader van de Ruimte-voor-Ruimte regeling vallen buiten de regionale woningbouwafspraken. Deze woningen zijn aanvullend op de regionale afspraken en tellen hierin niet mee. 8. Sloop en extramuralisering Het regionale woningbouwprogramma wordt vooraf niet verhoogd met voorgenomen sloop of extramuralisering. Als een gemeente kan aantonen dat er binnen een plan woningen worden gesloopt en/of niet-zelfstandige woningen (intramuraal) worden omgezet in zelfstandige woningen (extramuraal) kan dit aantal extra worden teruggebouwd. Het aantal terug te bouwen woningen wordt niet meegenomen in de woningbouwopgave. 9. Jaarlijkse herijking afspraken a. De regionale woningbouwafspraken (opgave en uitgangspunten) worden ieder kalenderjaar herijkt. b. Deze herijking wordt uiterlijk op 31 december in het RRO bekrachtigd. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 19 van 22

21 4.3. Toelichting uitgangspunten 1. Regionale woningbouwopgave De regionale woningbouwopgave betreft de toevoeging aan de bestaande woningvoorraad (per 1 januari 2015). De totale opgave aan nieuwbouw per gemeente kunnen groter zijn, omdat hierin sloopprogramma s zijn opgenomen. 2. Reikwijdte afspraken a. De regionale woningbouwafspraken betreft de toename van de woningvoorraad binnen de actuele 10-jaarsperiode, van 1 januari 2015 tot en met 31 december Vanaf heden wordt bij het maken van woningbouwafspraken uitgegaan van de Basisadministratie Adressen en Gebouwen (BAG). In de BAG worden alle verblijfsobjecten met (tenminste ook) een woonfunctie tot de woningvoorraad gerekend. b. Deze verblijfsobjecten met een woonfunctie (woningen) zijn in functioneel opzicht zelfstandig; eigen afsluitbare toegang en eigen keuken, wc en douche. c. Indien studenten-, (mantel)zorg- en landgoedwoningen en woningbouw in te transformeren vastgoed (kantoren e.d.) en cultuurhistorisch erfgoed zelfstandige voldoen aan bovengenoemde criteria, maken ze eveneens deel uit van de regionale woningbouwopgave. 3. Woningbouw buiten afspraken De woningen die worden gerealiseerd in kader van de Ruimte-voor-Ruimte regeling vallen als enige categorie woningen buiten de regionale woningbouwafspraken. 4. Woningbehoeftebepaling De provinciale bevolkings- en woningbehoefteprognose gaat uit naar de totale behoefte naar woningen (verblijfsobjecten met een woonfunctie), inclusief het inlopen van het woningtekort. Het woningtekort wordt bepaald op basis van het WoON (2012) en is het saldo van het geschatte aantal urgent woningzoekenden minus het aantal urgente woningverlaters (bv wachtend voor opname in een instelling). Hiervoor worden een reeks regio specifieke parameterwaarden bepaald o.b.v. leeftijd en huishoudenssamenstelling, waardoor dit woningtekort kan worden berekend. 5. Flexibiliteit woningbouwprogramma Met het oog op de veranderende kwalitatieve vraag naar woningen, omstandigheden op de woningmarkt en nieuwe, onvoorziene kansen voor herstructurering en transformatie op inbreidingslocaties is het zaak dat gemeenten voldoende flexibiliteit houden binnen hun woningbouwprogramma en -planning. Dit zorgvuldig ruimtegebruik is in de lijn met de Ladder voor duurzame verstedelijking. Deze flexibiliteit wordt bereikt door de hoeveelheid harde bestemmingsplancapaciteit te beperken. 6. Juridisch harde plancapaciteit Tot harde plancapaciteit behoren de onherroepelijke of door gemeenteraden vastgestelde bestemmingsplannen met daarin een directe titel voor realisatie van woningbouw. 7. Huisvesting arbeidsmigranten In de regionale woningbouwopgave is rekening gehouden met de structurele vraag van arbeidsmigranten naar een (zelfstandige) woonruimte met een woonfunctie. De arbeidsmigranten die in Nederland (gaan) verblijven in een woonruimte met een logiesfunctie zijn niet in de regionale woningbouwopgave meegenomen. Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 20 van 22

22 8. Jaarlijkse herijking afspraken De jaarlijkse herijking van de regionale woningbouwafspraken is noodzakelijk om een actueel kader te hebben voor een effectieve invulling van de woningbouwopgave voor de komende 10- jaarsperiode. Zonder deze afspraken is er onvoldoende basis voor de woningbehoefte onderbouwing van nieuwe woningbouwplannen Regionale woningbouwopgave en afspraken 2015 t/m 2024 Regio Midden-Brabant Regionale woningbouwopgave en -afspraken 2015 t/m 2024 benodigde restant ophoging t.b.v. regionale toevoeging subregionale afronding pilot woningbouw woningvooraad herverdeling BBSC Oisterwijk afspraken 2015 t/m 2024 per 1/1/2014 per 1/1/ t/m 2024 Dongen Gilze en Rijen Goirle Hilvarenbeek Loon op Zand Oisterwijk Tilburg Waalwijk Midden-Brabant Heusden Bron: De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord-Brabant, actualisering De in de tabel opgenomen gegevens zijn afgerond op 5-tallen. Tabel 6. Regionale woningbouwopgave en afspraken 2015 t/m 2024 Regio Midden-Brabant Subregionale herverdeling woningbouwopgave 2009 t/m 2019 basisafspraak jaarschijven herverdelingsperiode aantallen totaal restant per Dongen Goirle Oisterwijk Totaal Tilburg Bron: Regionale Agenda Wonen 2014, vastgesteld in het RRO van 19 december Basis voor deze tabel vormt de (sub)regionale herverdeling van het woningbouwprogramma 2009 t/m 2019, zoals vastgelegd in de brief provincie d.d. 10 februari Actualisatie RRO 17 december De in de tabel opgenomen gegevens zijn afgerond op 5-tallen. Tabel 7. Subregionale woningbouwopgave 2009 t/m 2019 Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 21 van 22

23 4.5. Prijs- en productdifferentiatie nieuwbouwwoningen 2016 Hart van Brabant In regionaal verband worden jaarlijks richtlijnen opgesteld met betrekking tot (koop)prijsmaxima voor de financieringscategorieën "goedkoop" en "middelduur". Dit als onderdeel van de prijs- en productdifferentiatie van nieuwbouwwoningen, dit mede gericht op bevordering van markttransparantie. De ontwikkelingen op de woningmarkt in 2015 zijn van dien aard, dat er geen aanleiding is tot aanpassingen van de koopprijsgrenzen voor 2016; de huurprijsgrenzen worden met ingang van 1 januari 2016 van rijkswege voor drie jaar bevroren op het niveau van Prijsklassen woningnieuwbouw ( ) Woonproduct-classificatie nieuwbouw (indicatief) van klein naar groot, van goedkoop naar duur Regionale Agenda Wonen 2016 deel A Pagina 22 van 22