Onderwijsvisie FLOT. Wat ons beweegt

Transcriptie

1 Onderwijsvisie FLOT Wat ons beweegt

2 Fontys Lerarenopleiding Tilburg heeft (zomer 2008): 3000 studenten 210 collega s (148 fte) 17 bacheloropleidingen en 13 masteropleidingen Bacheloropleidingen voltijd en deeltijd, behalve Bedrijfswiskunde (alleen vt) Masteropleidingen (deeltijd) Aardrijkskunde Algemene economie Bedrijfswiskunde Bedrijfseconomie Biologie Duits Engels Frans Geschiedenis Gezondheidszorg en Welzijn Maatschappijleer Natuurkunde Nederlands Scheikunde Spaans Techniek Wiskunde Aardrijkskunde Algemene economie Bedrijfseconomie Biologie Duits Engels Frans Geschiedenis Maatschappijleer Natuurkunde Nederlands Scheikunde Wiskunde De bacheloropleiding Omgangskunde is in ontwikkeling.

3 Onderwijsvisie FLOT Wat ons beweegt Zomer 2008

4 2

5 Ten geleide De afgelopen jaren hebben we nagedacht over de koers die we als lerarenopleiding voor bacheloren masterstudenten moeten volgen. Dat heeft geleid tot Onze stippen aan de horizon, tot de Stippennnotitie, die voor het eerst verscheen in 2005 en die in het voorjaar van 2008 is herzien. In het studiejaar hebben we de aandacht extra gericht op een nadere oriëntatie op onze onderwijsvisie en de consequenties daarvan voor ons onderwijs en de samenwerking met externe partners. Waarom hebben we deze koers gekozen en hoe maken we die zichtbaar in onze onderwijspraktijk? Met als doel de best denkbare leraar op te leiden, werken we samen met het scholenveld in de regio en met andere lerarenopleidingen. In onze Stippennotitie (voorjaar 2008) schetsen we de richting waar we met onze lerarenopleiding heen willen. Deze notitie geeft de koers aan die we tot 2010 hebben uitgezet om steeds dichter bij onze stippen aan de horizon te komen. Die stippen hebben we omschreven als: Regionale centra - Vraag en aanbod in evenwicht - Hoge kwaliteit - Kennisnetwerken - Positief imago - Internationaal - Gezonde bedrijfsvoering. Deze zeven stippen zien we aan de horizon; het zijn bakens die ons helpen bij het navigeren. (Zie de binnenzijde omslag achterin voor een korte uitleg over de zeven stippen.) In een notendop In het Woord vooraf van de Stippennotitie is verwoord waar FLOT voor staat: Samen zijn we op weg naar de vorming van die kleurrijke leraar die zelfbewust, gepassioneerd en met veel kennis van zaken en een groot hart voor leerlingen een cruciale rol speelt in hun groei en daarmee een wezenlijke bijdrage levert aan hun welzijn en hun betekenis in de maatschappij. Dit is onze onderwijsvisie in een notendop. Hier voelen wij ons als lerarenopleiders bij thuis. In deze brochure maken we duidelijk wat we precies bedoelen met de vetgedrukte woorden en wat ze betekenen voor de wijze waarop we de studenten voorbereiden op hun taken en verantwoordelijkheden in het onderwijs. Met ons onderwijs leggen we de basis voor succesvol functioneren in het beroep van leraar. Onze aanpak en omgang met studenten, met collega s in het werkveld en met elkaar zijn gebaseerd op de onderwijsvisie. De onderwijsvisie vormt ons ankerpunt waarnaar we dagelijks verwijzen in ons werk, in het gesprek met elkaar en onze kritische kijk op ons onderwijs. De visie is verweven met de cultuur van onze lerarenopleiding. Dit blijkt uit wat we doen en is herkenbaar voor studenten, scholen en de wereld om ons heen.

6 4

7 Een visie is meer dan woorden op papier We willen graag dat onze visie méér is dan mooie woorden op een stuk papier. En we willen niet dat de beschrijving van de onderwijsvisie een verzameling abstracte termen blijft. Daarom maken we de visie zichtbaar met praktijkvoorbeelden. Zo wordt duidelijk waar we voor staan. Kwaliteit vergt keuzes Als professionals in het onderwijs zijn we gewend om ons voortdurend te bezinnen op de vraag: Doen we de goede dingen goed? En we leren aanstaande leraren om hetzelfde te doen. De vraag lijkt simplistisch en trendy, maar de keuzes (wat is het goede?) en de uitvoering (wanneer doen we het goed?) raken de kern van ons handelen: Doen we het goede? Doen we dat goed? Het antwoord op de vraag Doen we het goede? geeft aan waaruit ons onderwijs bestaat en waarom we daarvoor gekozen hebben. En het antwoord op de vraag Doen we dat goed? beschrijft onze aanpak, de wijze waarop we ons onderwijs ingericht hebben en waarom we dat zo gedaan hebben. Onderwijs is een maatschappelijke opdracht, maar hoe vatten we die opdracht op? Waarom doen we het zoals we doen? Als professional stel je jezelf en elkaar steeds opnieuw deze vragen. Allereerst om je werk zo goed mogelijk te doen; daarnaast ook omdat vanuit de samenleving terecht wordt gevraagd om verantwoording. Voortdurend beter Onze onderwijsvisie heeft ons gebracht tot onze huidige koers. Onze horizon ligt daarbij voorlopig bij We weten nu al dat we er in 2010 nog niet zullen zijn, want onderwijs is een proces dat we altijd kunnen verbeteren in ons streven naar kwaliteit, effectiviteit en rendement. Onze visie is dus niet statisch, maar dynamisch, want ze ontwikkelt zich voortdurend verder door wijzigende omstandigheden en groeiende inzichten. En als onze visie verandert, wijzigt onze koers zich ook. Het komende studiejaar staat in het teken van kwaliteitszorg en van de accreditatie van onze bacheloropleidingen. Met onze onderwijsvisie als kompas gaan we met vertrouwen de nabije toekomst tegemoet. Namens alle medewerkers Management Team FLOT

8 6

9 Inhoud 1 Een goede leraar geeft leerlingen een stem 9 2 Een goede leraar is een vakman en een meesterlijk docent 11 3 Een goede leraar laat zijn leerlingen vooral samen leren 13 4 Een goede leraar is persoonlijk betrokken bij zijn leerlingen 15 5 Een goede leraar helpt zijn leerlingen over hun drempels 17 6 Een goede leraar ziet zijn werk als een uitdaging 19 7 Een goede leraar onderzoekt of zijn werk werkt 21 8 Een goede leraar streeft naar duurzaamheid 23 9 Een goede leraar mag je gerust de maat nemen Een goede leraar leert zijn leven lang 27 7

10 8

11 1 Een goede leraar geeft leerlingen een stem In de maatschappelijke discussie over het onderwijs gaat het telkens om het eigenaarschap van de leraar. We willen dat onze studenten leraren worden die zo in de school staan dat ze leerlingen mede-eigenaar maken en hun de mogelijkheden geven om te (kunnen) kiezen en daardoor een deel van hun leerweg te kunnen bepalen. FLOT stimuleert een meedenkende, kritische houding bij de student en helpt die verder ontwikkelen. Een student moet een stem hebben in de organisatie, moet kunnen meedenken en kritisch kunnen nadenken. Niet alleen voor zijn eigen persoonlijke deelname aan de maatschappij, maar juist ook vanwege zijn toekomstige rol naar leerlingen. Door studenten in de opleiding te laten ervaren hoe belangrijk het is om zelf een stem te hebben in je opleiding, leren we studenten ook hoe zij als leraar hun leerlingen een stem kunnen geven en eigen verantwoordelijkheid. Dan is er binnen de opleiding sprake van duurzame ontwikkeling. Zo geven we dit een plek in de opleiding De Studentenadviesraad (op instituutsniveau) Het Student-Docent-Overleg (op opleidingsniveau) Open Space-werkvormen waarbinnen iedere mening telt Klankbordgroepen voor de herontwikkeling van het meesterschap De vele keuzes die de studenten binnen hun studie kunnen maken om vorm te geven aan hun eigen studietraject 9

12 10

13 2 Een goede leraar is een vakman en een meesterlijk docent Vakmanschap en meesterschap, de twee pijlers van het lerarenberoep, willen we graag verenigd zien in toekomstige leraren, omdat dat de enige manier is waarop zij hun leerlingen goed kunnen voorbereiden op een plek binnen de maatschappij. De leraar helpt leerlingen om betekenis te geven aan de wereld om hen heen en zorgt ervoor dat ze met zelfvertrouwen de wereld tegemoet treden. Want behalve vakman en meester is een goede leraar binnen elke vorm van onderwijs en op alle niveaus een pedagoog, een opvoeder aan wie een leerling een voorbeeld kan nemen. Zo geven we dit een plek in de opleiding Vakmanschap en meesterschap: We werken met een landelijke kennisbasis voor elk vak. Daarin staat wat een startbekwame leraar minimaal moet weten en kunnen als vakman en als leraar. Daarnaast wordt gewerkt aan landelijke kennistoetsen en kennisbanken In onze opleiding sluiten we aan bij de Common European Principles for Teacher Competences and Qualifications van de Europese Commissie. Leraren worden daarin terecht beschouwd als key players in how education systems evolve and in the implementation of the reforms which can make the European Union the highest performing knowledge-driven economy in the world by Vakmanschap: De vakstudie (vak en vakdidactiek) maakt 50% uit van de lerarenopleiding In overleg met onze externe partners werken we voortdurend verder aan de vormgeving van het vakmanschap. De resultaten zullen deel uitmaken van het leerplan van elke opleiding Meesterschap: Stages vormen belangrijke onderdelen van de opleiding en zijn ontwikkeld in overleg met de praktijkleraren op de scholen waarmee we samenwerken De inhoud van de stages en het instituutsonderwijs daaromheen zijn dusdanig vormgegeven dat de student zich kan ontwikkelen tot een startbekwame leraar Schoolpracticumdocenten, opleidingsdocenten en Fontys-contactdocenten zijn betrokken bij de begeleiding van de stagiairs We bereiden de student voor op een veelheid aan onderwijsvormen en onderwijsvisies in diverse schooltypes. Voor ons eigen onderwijs betekent dit dat we zorgen dat studenten binnen onze organisatie een onderwijsleeromgeving aantreffen die zo divers mogelijk is ingericht De minor Innovatief Beroepsonderwijs is een mooi voorbeeld van een studieonderdeel dat de studenten voorbereidt op een specifieke vorm van onderwijs De grondslag voor voorbeeldig kunnen opleiden is het aanscherpen van zelfreflectie en introspectie van de eigen beroepsrollen (vakman, meester en pedagoog) 11

14

15 3 Een goede leraar laat zijn leerlingen vooral samen leren Onderwijs bereidt leerlingen voor op hun rol in de samenleving. Daarom is het belangrijk dat leerlingen leren goed met elkaar om te gaan, samen te werken en samen te leren. Samen leren doen we ook zelf door onze voortdurende discussies over ons onderwijs, door te netwerken en samen te werken met onze partners in het onderwijs bij de inrichting van de stages. Dat samen leren willen we onze studenten ook leren. We vinden het belangrijk dat we hen dicht bij de praktijk opleiden en dat ze niet alleen aan hun competenties werken die gericht zijn op samenwerking met medestudenten, maar juist ook met toekomstige collega s. Zo geven we dit een plek in de opleiding Binnen vrijwel elk curriculumonderdeel is er de gelegenheid om samen te werken en van en met elkaar te leren Docentenwerkplaatsen, een samenwerkingsvorm waarin leraren, studenten en mensen van bedrijven samen een praktijkprobleem proberen op te lossen Ateliers, een echt bedrijf binnen de opleiding, mogelijk binnen elke vakopleiding Samen scholen: op de werkplek leren de studenten samen met hun mede-stagiairs door vormen van intervisie We streven ernaar dat de lerarenopleiding uitgroeit tot een regionaal expertisecentrum waarin we de kennis uit het werkveld combineren met die van ons 13

16 14

17 4 Een goede leraar is persoonlijk betrokken bij zijn leerlingen Uiteindelijk draait binnen de lerarenopleiding alles om de student. Alle activiteiten zijn er direct of indirect op gericht bij te dragen aan de groei en het welzijn van de studenten en op hun betekenis als leraar in de maatschappij. We streven ernaar dat onze studenten straks in het onderwijs een groot hart hebben voor hun leerlingen en op de lerarenopleiding proberen wij in dat opzicht een inspirerend voorbeeld te zijn. In het ontwikkelingsproces van de student merken we dat studenten persoonlijke aandacht en begeleiding nodig hebben bij het maken van keuzes in hun ontwikkelingsproces. Het is onze verantwoordelijkheid om de student die persoonlijke begeleiding te geven. Bovendien is persoonlijk contact voor een student essentieel om zich verbonden te voelen met een opleiding en een toekomstig beroep. Zo geven we dit een plek in de opleiding Elke student heeft binnen de opleiding een studieloopbaanbegeleider. De rollen en verantwoordelijkheden van de studieloopbaanbegeleider zijn vastgelegd en concreet uitgewerkt in specifieke gespreksonderwerpen en thema s In regelmatig geplande bijeenkomsten kunnen studieloopbaanbegeleiders hun ervaringen delen en hun professionaliteit verder ontwikkelen Schoolpracticumdocenten, opleidingsdocenten en Fontys-contactdocenten zijn nauw betrokken bij de begeleiding van de stagiairs en werken daarbij samen 15

18 16

19 5 Een goede leraar helpt zijn leerlingen over hun drempels Een goede leraar leidt zijn studenten niet in de tempel van zijn wijsheid, maar over de drempel van hun eigen geest. Door op deze manier studenten in hun groei naar zelfstandigheid te ondersteunen, hopen we dat ze zelf handvatten krijgen om leerlingen de begeleiding te geven die ze nodig hebben. Zo geven we dit een plek in de opleiding Door voortdurende discussie over en reflectie op ons onderwijs streven we de beschreven attitude na en streven zo naar de vorming van zelfbewuste leraren die bij hun leerlingen hetzelfde trachten te bereiken Cultuureducatie vormt een onmisbaar onderdeel van de vorming van onze studenten, in de hoop dat zij straks voor transfer naar hun leerlingen zullen zorgen en wegen openen naar kunst en cultuur 17

20 18

21 6 Een goede leraar ziet zijn werk als een uitdaging Als lerarenopleiding is er ons alles aan gelegen om de beroepsgroep van leraren te versterken. Daarom proberen we onze studenten op te leiden tot gepassioneerde, zelfbewuste, trotse en gemotiveerde leraren die van vele markten thuis zijn. Zo geven we dit een plek in de opleiding In de dagelijkse praktijk proberen we rolvoorbeelden te zijn van zelfbewuste, trotse en gemotiveerde leraren met passie voor hun vak en hun onderwijs Er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van ict en de student leert die technologie naar zijn hand te zetten, bijvoorbeeld binnen de elektronische leeromgeving Een landelijk Keurmerk voor opleidingsscholen met als perspectief versterking van de beroepsgroep is een landelijk agendapunt van de lerarenopleidingen We streven ernaar dat onze afgestudeerden zich op de volgende drie punten onderscheiden van studenten die elders zijn opgeleid: maatschappelijke verankering (cultuurdrager en cultuuroverdrager), diversiteit (net als de samenleving worden de studenten letterlijk steeds kleurrijker; de studenten krijgen extra bagage voor het werken in kleurrijke scholen) en de ethische kanten van het beroep (de studenten worden geconfronteerd met morele dilemma s) Onze masteropleidingen sluiten volledig aan op onze bacheloropleidingen. We stimuleren onze bachelors opnieuw een uitdaging aan te gaan en verder te studeren aan de masteropleiding 19

22 20

23 7 Een goede leraar onderzoekt of zijn werk werkt We willen bereiken dat niet alleen wij, maar ook onze studenten systematisch werken aan het verbeteren van het eigen handelen in de praktijk. Systematisch en goed uitgevoerd praktijkgericht onderzoek is een onmisbare voorwaarde voor verbetering van de onderwijskwaliteit. Zo geven we dit een plek in de opleiding Praktijkgericht onderzoek vormt een leerplanonderdeel voor alle studenten in de bachelor- en de masteropleidingen Bij collega s in het werkveld besteden we veel aandacht aan de bevordering van praktijkonderzoek ten dienste van de verbetering van de onderwijskwaliteit Bij alle genoemde elementen en voorbeelden uit deze visie, kun je onderzoek plaatsen. Onderzoek dat bijvoorbeeld plaatsvindt, is onderzoek naar de effecten van het werken met docentenwerkplaatsen, onderzoek naar het resultaat van de kenniskringen binnen de minor Innovatief Beroepsonderwijs, onderzoek naar de effecten van de verandering in de nieuwe organisatie van het werkplekleren in het eerste jaar. Daarnaast zal ook de curriculumherziening van het meesterschap door onderzoek worden gevolgd. Dit telkens met als doel antwoord te kunnen geven op de vraag: Doen we het goede op de goede manier, of moeten we bijsturen? 21

24 22

25 8 Een goede leraar streeft naar duurzaamheid Leraren met gevoel voor maatschappelijke verantwoordelijkheid kijken vooruit, willen een leefbare wereld achterlaten voor toekomstige generaties en streven daarmee naar duurzame ontwikkeling. Met dat doel voor ogen brengen ze hun kennis, visie en ethische waarden over op de jongere generaties. Degelijke vormen van transfer zijn er ook tussen ons en onze studenten en tussen onze afgestudeerden en hun leerlingen. Zo geven we dit een plek in de opleiding In de opleiding leren wij de studenten een vak en hoe ze dat kunnen overdragen aan leerlingen Bij het geven en ontwerpen van ons onderwijs vervullen wij een voorbeeldrol. Tijdens de stages betrekken wij met onze collega s op de scholen de studenten ook actief bij het ontwerpen en geven van onderwijs en bereiden hen zo voor om op hun latere praktijk. We laten de studenten ervaren dat het belangrijk is om zelf medeverantwoordelijk te zijn voor de opleiding. Daarmee stimuleren we dat zij na hun studie hun leerlingen ook eigen verantwoordelijkheid geven Wij steunen het pedagogische uitgangspunt van inclusief onderwijs dat op een school in principe niemand wordt buitengesloten en bereiden zo voor op een samenleving waarin iedereen welkom is. Tolerantie, verantwoordelijkheid voor elkaar, respect voor verschillen en de waarde daarvan, gelden op de opleiding, maar evengoed in de maatschappij. Die ethische principes proberen we daarom ook op de opleiding op een duidelijke, hanteerbare manier in praktijk te brengen, in de hoop op transfer naar de studenten Enkele van onze opleidingen streven naar het verwerven van het keurmerk Duurzaamheid In het vakoverstijgende atelier duurzaamheid werken studenten uit verschillende opleidingen samen 23

26 24

27 9 Een goede leraar mag je gerust de maat nemen Na hun opleiding zijn onze studenten breed gevormd als vakman en als leraar, ze hebben zelfvertrouwen en zijn startklaar voor het werk in het onderwijsveld. We hopen ze dan ook opgeleid te hebben tot kritische, creatieve en vernieuwende leraren, maar zeker ook tot ondernemende burgers met gevoel voor verantwoordelijkheid. Aldus streven we naar de vorming van leraren die weten dat zij hun werk maatschappelijk moeten verantwoorden en dat met verve doen. Men mag onze afgestudeerden dan ook gerust de maat nemen. Zo geven we dit een plek in de opleiding Tijdens de opleiding vragen wij de studenten voortdurend om te reflecteren op de inhoud en vorm van hun studieactiviteiten. Dat is goed voor de studie en helpt ook om heldere standpunten over die studie te hebben. Door competentie-examens tijdens de studie wordt steeds gemeten hoe ver de student is in zijn leerproces De stagebegeleiders stimuleren dat de stagiairs aan de leerlingen in hun klassen feedback vragen over hun optreden als leraar 25

28 26

29 10 Een goede leraar leert zijn leven lang Vanuit het inzicht dat leraar worden een leerproces is dat zich sterk in de onderwijspraktijk afspeelt, streven we ernaar het leren op de werkplek en op het instituut zo goed mogelijk te laten verlopen en het een afspiegeling is van de manier waarop we graag zien dat leraren blijven leren: van en met elkaar en vooral ook een leven lang. Want na de opleiding is de startbekwame leraar er nog niet. Groeiende praktijkervaring en verdergaande professionalisering blijven noodzakelijk voor de uitoefening van het belangrijke, maar ook veeleisende beroep van leraar. Zo geven we dit een plek in de opleiding Wij leren zelf ook nog voortdurend: 15% van onze tijd besteden we aan onze eigen professionalisering en vernieuwing van het onderwijs FLOT Extern is opgericht voor de samenwerking met en dienstverlening aan scholen in de regio. FLOT Extern zorgt voor begeleiding en training op het gebied van maatwerk voor scholen en individuele leraren, evenals cursussen en trainingen waarvoor individueel kan worden ingetekend 27

30 28

31 Onze onderwijsvisie bepaalt de koers In de Stippennotitie (voorjaar 2008) heeft Fontys Lerarenopleiding Tilburg de onderwijsvisie kort en kernachtig weergegeven en vervolgens de koers uitgezet op weg naar We stevenen af op zeven stippen aan de horizon, die we hierna kort beschrijven. 1 Regionale centra Regionale centra voor de onderwijsberoepen zijn netwerken waarin de partners - landelijke lerarenopleidingen en scholen in de regio s - samenwerken bij het opleiden van leraren, het professionaliseren van het onderwijspersoneel en vernieuwing van het onderwijs. 2 Vraag en aanbod in evenwicht Met onze partners streven we naar voldoende leraren. Binnen Fontys zijn alle varianten voor het opleiden van leraren voorhanden in de vorm van bachelor- en masteropleidingen. 3 Hoge kwaliteit Het kwaliteitsniveau van de lerarenopleidingen wordt geborgd door maatwerk en flexibiliteit, een landelijk vastgestelde kennisbasis per vak, het evenwicht tussen vakmanschap en meesterschap en de ontwikkeling naar gecertificeerde opleidingsscholen. 4 Kennisnetwerken FLOT stelt hoge eisen aan de opleiding van leraren en geeft leraren de kans voortdurend te leren. Het lectoraatsteam speelt een voortrekkersrol bij het delen en vernieuwen van kennis en praktijkgericht onderzoek door studenten, opleiders en docenten uit het werkveld. 5 Positief imago De lerarenopleidingen leveren hun bijdrage aan het positieve imago van het onderwijs onder andere door flexibele en eigentijdse leerarrangementen en door de studenten te leren over de eigen grenzen te kijken en met elkaar samen te werken, 6 Internationaal De Nederlandse lerarenopleidingen werken binnen Europese kwaliteitsafspraken en hebben contacten met collega-opleidingen in het buitenland via uitwisseling van studenten en docenten, buitenlandstages en studiereizen. 7 Gezonde bedrijfsvoering FLOT zorgt voor een aanbod van hoge kwaliteit op een wijze die bedrijfseconomisch verantwoord is. De bedrijfsvoering is onder controle door managementcontracten tussen de Raad van Bestuur en de directie en een vergelijkbare managementcyclus tussen directie en teamleiders. FLOT op weg naar 2010 Onze stippen aan de horizon Stand van zaken voorjaar 2008

32 Fontys Lerarenopleiding Tilburg Prof. Goossenslaan DM Tilburg Telefoon