De waterige oplossing Vlordt geëxtraheerd met een organisch oplosmiddel bij een lage PH' waarbij de o plosba ~rhei d

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De waterige oplossing Vlordt geëxtraheerd met een organisch oplosmiddel bij een lage PH' waarbij de o plosba ~rhei d"

Transcriptie

1 r---~ ~ _. I S O LAT I E V A N P E N I C I L L I N E... ( J Uit de gefiltreerde, waterige plssing met Penicilline in vaste testand wrden afgescheiden. Glbaal genmen bevat (Ie plssing u./ml.; 1 mg. zuiver Penicilline kmt vereen met 1667 u., dus de cncentratie bedraagt % Verder bevat de plssing verntreinigen, zals pgelste eiwitten, glucse en andere suikers, anrganische zuten etc. De heveelheden steriele lucht, water, stm en kelmiddel zijn enrm grt ten pzichte van de heveelheid eindprduct. Bij verhgde temperatuur wrdt Penicilline ntleed, zdat vr zuiverings- afscheidingsmethden extractie en adsrptie het meest geschikt zijn. De zuivering dr extractie berust p het verschil in plsba~rheid en tussen Penicilline en de verntreinigingen. Onderstaande figuur, vergenmen uit U. S. P , geeft de plsbaarheden in water, bij v erschillende PH 's, van ver schillende Penicilline srten en enige verntreinigingen, die met A, B, C en D zijn aangeduid. t.o OO lco ~., De waterige plssing Vlrdt geëxtraheerd met een rganisch plsmiddel bij een lage PH' waarbij de plsba ~rhei d van Penicilline G gering is maar tevens relatief grt ten pzichte van de plsbaarheden van de andere cmpnenten. Het grte bezwaar is, dat Penicilline in zure plssing zeer snel ntleedt, waardr kelen tt 0 0 C. ndzakelijk is. L "j

2 -2-.. ' t \ Na deze eerste extractie vlgt een extractie van de Penicillinerijke rganische vleistf met eenvbuffer van PH is 7. Het ap.ntal extracties kan wrden ui tge \ breid naar gelang van de gewenste zuiverheid v~n het eindprduct. De eers1e werkwijze bestnd uit het extraheren van ri e 'brth' in rerketels gedurende\jhalf uur bij 0 0 C. (1). De grte nadelen waren de grte bendigde kelcapaciteit, de grte verliezen dr ntleding van Penicilline en het verlies aan rganisch plsmiddel als gevlgvan emulsievrming. Dit laatse bedreg vr amylacetaat 4%. (4). Bvendien was het rendement van de extractie laag, zdat in het algemeen een zelfde heveelheid vleistf twee maal geëxtraheerd mest wrden. Een verbetering werd bereikt dr tepassing van adsrptie (1,2,7). De aangezuurde 'brth' werd gedurende een -~ uur bij 0 0 C. behandeld met 1-2.5% actieve kl. De p de kl geadsrbeerde Penicilline werd hiervan verwijderd dr behandelen met een mengsel van B,~ acetn en 20% water. Actieve kl is niet erg selectief; de zuiverheid van de Penicilline in dit stadium bedreg 100 u./~., tegen 10 u./rg. in d A rsllrnkelijke plssing (3). Verrlere extracties ~'1aren ng-ndzakelijk; eerst \'!erd acetn verwijderd uit de plss ing in e F:m triple effect verdamper bij 65 0 F. en een eind(l ruk van 2. 5 cm. Rg. en vervlgens werd ng enige malen geëxtraheerd... De meest mderne wljze van extraheren van Penicill ine-plssingen gebeurt in Pdbielniak extractren (5). Dit zijn centrifugaalextractren vrzien van een s piraal met 33 windingen. De twee vleistff en wrden in tegenstrm in het apparaat geverd, de zvrare vleistf centraal en de lichte vleistf aan de bui tenkant van d e s p ira ~ l. Dr het herhaald mengen en scheiden van de vleistffen wrdt intensief geëxtraheerd. Je extractietijd bedraagt slechts 28 secnden, zdat ntleding van Penicilline minimaal is en kelen achterwege kan blijven. Bvendien treden bijna geen emulsies p ; een ~ dbielniak extractr vervangt dus zwel een rerketel als een separatr. De extractr is luchtdicht uitgeverd, zdat verliezen aan rganisch plsmiddel minimaal zijn. De ttale pbrengst aan Penicilline bedraagt met deze extract ren ruim 90 0 %, tegen ngeveer 70% bij vregere werkwijzen. De meest gebruikte rganische plsmiddelen zijn amylacetaat en chlrfrm; een grt aantal andere plsmiddelen zijn k mgelijk. De plsbaarheid van Penicilline in chlrfrm is kleiner dan in amylacetaat; hiertegenver staat, dat chlrfrm meer selectief is. Het is ge1jlenst m in de 1 e stct.p een plair pls-..(;; ccc::::: middel te gebruiken (amylacetaat b.v.) en in de vlgende extracties een minder plair met een grte selectiviteit (chlrfrm, dibutylaether e.d.).(61.

3 -3- Na de extracties bevindt Penicilline zich in een gebufferde waterige plssing van PH=7. Penicilline wrdt als natri~ f als calciumzut afgeznderd; zuten van vele andere metalen, vrnamelijk alkali- en aardalkalimetalen, zijn bereid, maar deze vertnen bij tedienen txische nevenverschijnselen. (1). De plssing, die ngeveer u./~. bevat, wrdt ingedampt bij zeer lage druk. Men kan de gehele mas~a indampen en het vaste Penicillinaat vervlgens in flesjes verdelen. Dit laatste heeft het bez\,taar, dat veel stf yer~~ren gaat. Beter is het m de vleistf eerst in flesjes te pipetteren en het water uit de flesjes te verdaml)sn. Om schuimen van de plssing uit de flesjes tegen te gaan en m een beter plsbaar prdut te krijgen, met de vleistf eerst bevrren wrden. Dit kan in een _-.._ _. apart apparaat gebeuren f in het zelfde apparaat, wa ;~ rin k ingedampt wrdt. Hierna wrden de flesjes vrzien van kurken en aluminium kapjes en pgeslagen bij 5 C. De zuiverheid van het eindprduct is steeds pgeverd; vervaardigde men tijdens de laatste rlg Penicilline met een sterkte van u./mg., dr de verbeterde extratiemethden wrdt tegenwrdig een zuiverheid van u./mg. bereikt. Het is van het grtste belang, dat nder aseptishe mstandigheden wrdt gewerkt. Alle apparaten en leidingen "vrden eerst gesteriliseprd met stm en tijdens het in bedrijf zijn wrden ze met sterielelucht,nder geringe verdruk gezet. Het laatste gedeelte van het prces, vanaf de laatste filtratie, gebeurt in kamers met gesterilise pr~.e lucht, die bvendien vrzien zijn van een grt aantal ultravilet lampen. Vr ns schema hebben wij extractie met Pdbielniakextractren gekzen..,regens de vrdelen, die in het vrgaande zijn pgesmd. Als rganisch plsmidel is steeds amylaceta,'g,t genmen. Hiermee wrelen, vlgens Pdbielniak rnc. (5), zeer gunstige resultaten bereikt en wrdt de aanschaffing van verschillende tanks, leidingen en zuiveringsinstallaties, eli e bij gebruik van meerdere plsmiddelen ndig zijn, vermeden. Het drgen van de gecncentreerde eindplssing gebeurt in flesjes. Het bevriezen gebeurt in het zelfde apparaat als het drgen.

4 BESCHRIJVING V AN HET P HO C E S. Penicilline wrdt in plssing ntleed dr smmige metalen; b.v. kper, ijzer, en zink. Hiermee met bij de keuze van de materialen vr de apparaten, die in aanraking kmen met Penicilline rekening gehuden 'Nrden. Het meest wrdt restvrij staal gebruikt., 7 / / De gefiltreer de waterige plssing van Penicilline (100 u.jml.) kmt, met een snelheid van 900 galln per uur en een temperatuur van 50 F., in een buffertank, die vrzien is van een niveau-aanwijzer. De vleistf wrdt hieruit dr drie pmpen aangezgen en in drie Pdbielniak-extractren geverd. le extractie. Per uur wrdt per extractr 300 galln Penicillineplssing geëxtraheerd met 60 galln arnylacetaat van kamertemperatuur. Om de snelheid van pvrerken te vergrten m z min mgelijk Penicilline verlren te den gaan, wrden drie extract ren parallel geschakeld. De tijd dat Pdbielniak-extractren nafgebrken kunnen werken, bedraagt 4-14 uur, ~~'-e.j..._.' ~~nk~~~~~~-=-n.de.re ex"tralieren vleistf. Maximaal mag de vleistf 1 vlume- prcent vaste deeltjes bevatten. De waterige plssing wrdt daarm eerst ng gefiltreerd dr een Cun-filter (5). Direct vr de inver in de extractr wrdt een heveelheid zuur in de leiding gepmpt, waardr de PH p 2.2 r\tt'\; gebruikt wrden, die"mengbaar zijn met arnylacetaftt. De zuren mgen niet te ge cngebracht v/rd t. Hiervr kunnen anrganische zuren centreerd zijn, mdat Penicilline hierdr ntleed wrdt. Gebruikelijk is een heveelheid zure plssing, die 6 vlume-prcenten bedraagt van de heveelheid PeniciljJ: lineplssing (4). Meestal wrdt zwavelzuur gebruikt. ~ t",j ~ I I""} Alle teverleidingen zijn vrzien van rtameters. In de afverleiding van de r! ~ l"") afgell'rerkte waterige plssing bevindt zich ep..l1 PH meter. ~ ' De ttale heveelheid te verwerken Penicillineplssing bedraagt: /t-r(aif'" 6000 galln + 6 vlume-prc~nt tegevegde zure._ plssing. De duur van de Ie extractie bedraagt dus ~~~g = 7 u. 4 min. Hiervr wrdt ttaal 1/5 X 6360 = 1272 galln arnylacetaat gebruikt. Nemen wij een rendement aan van 95%, dan bevat de amylacetaatplssing: 6000 / 5 X 0,95 Xb3b5 X 1000 = 4500 u. ml De ~enicillinerijke arnylacetaat plssing verlaat de extractr met een verdruk ~m. Ze wrdt in een keler gekeld met pekel tt 32 0 F~ en in een rerketel geverd.

5 -5-? Behandeling met geactiveerde kl. De rerketel, die vrzien is van e~n kelmantel, wrdt p 32 F. gehuden. WanneAr de ttale hevep.lheid amylacetaat zich in de ketel bevindt, wrdt ngeveer 1% ~activep.rde kl tegevegd (48 Kg.). Een hger percentage zu k Penicilline_a~.2f!J~ren en met dus vermeden wrden. (8). Dr deze behandeling wrdt de zuiverheid van het eindprduct verhgd. Na een t uur reren w~t de plssing met een snelheid van 300 galln per uur dr een Sparklerfilter gepmpt. Na het filter is een reycle leiding aangebracht m het filtraat, indien dit niet - geheel zuiver is, terug te veren. Nemen wij dr de klstfbehandeling een verlies aan van 5;:6, dan bevat de plssing ng: 0.95 X 4500 = 4275 u./ml. () 2 e extractie. De amylacetaatplssing wrdt geëxtraheerd met een zwak alkalische plssing. Men kan hiervr nemen plssingen van de hydrxyden van alkali- en aardalkalimetalen, f de phsfaten, tartraten, biarbnaten et. hiervan. Deze plssing wrdt, bij kamertemperatuur, uit een vrraadtankje naar de Pdbielniakextratr gepmpt. De cncentratie met zdanig zijn, dat de PH van de plssing na het extraheren 6-8 bedraagt (6). De extratieverhuding bedraagt werr 5 : 1. Per uur wrdt dus 300 galln amylaeta ~t geëxtraheerd met 60 galln alkalische plssing. De ttale heveelheid amylacetaat bedraagt '1272 galln. De tweede extractie duurt dus 4 uur 14 min.; de bendigde heveelheid alkalische plssing is 255 galln. Stellen wij het rendement werr p 95 :~, dan is de sterkte van de uittredende Penicillinerijke plssing: 5 X 0.95 X 4275 = u./ml. Deze plssing lpt in ean met pekel gekeld tankje. )e extratie. De p F. gekelde Peniillineplssing wrdt naar de Pdbielniakextractr gepmpt, waar ze geëxtraheerd wrdt met amylacetaat. De plssing met zuur zijn, dus wrdt weer zveel zuur in de teverleiding gepmpt, dat de PH 2.2 bedraagt. Verder wrdt, vóór het aanzuren, 6% van de verse amylaetaataanver, in de teverleiding van de waterige plssing gebracht m emulsievrming bij deze hge cncentraties te vrkmen (5). Per uur wrdt 300 galln geëxtraheerd; de ttale heveeheid bedraagt: 255 galln + 6 vl. % = 270 galln. De duur van de extratie is dus ~bg = 54 minuten. Er is ~ X 270 = 52 galln amylaceta~t ndig. Het rendement weer p 95~ stellend, vinden wij vr de sterkte aan Penicilline in de uittredende amylacetaatplssing: 5 x 0.95 X = u./ml.

6 -6-4 e extractie. Wegens de kleine heveelheid vleistf wrdt de laatste extractie in een kleine rerketel uitgeverd. Deze ketel is vrzien van een kelmantel. Uit een tankje w~rdt de waterige plssing tegevegd. Maken wij het natriumzut, dan bevat deze plssing natriumhydrxyde f natriumbicarbnaat. De cncentratie met zdanig zijn dat de uiteindelijke Penicillineplssing een PH = heeft ( ). In de litteratuur wrdt vermeld dat de heveelheid alkalische plssing i-ivan de heveelheid amylaetaat bedraagt. Omdat wij hier echter met een zeer genentreerde plssing te maken hebben en in de litteratuur geen sterkere plssingen dan ngeveer u./ml. wrden vermeld, extraheren wij hier met een verhuding 1 : 1. l~ vleistffen wrden gedurende een i uur bij 32 0 F. gemengd. Vervlgens wrden ze in de Laval entrifuge gesheiden. Met een rendement van 95~, wij nu 52 galln natriumpeniillaatplssing met een sterkte van : 0.95 X = u./rl. hebben Deze plssing met ng bevrijd wrden van bac~~.i~~ en pyrgene st.()ffe!1. Van de entrifuge, die een pmpje in de uitlaatleiding bezit, wrdt de vleistf dr een Seitzfilter geverd. Dit filter bevat 24 platen van geprepareerd papier. Het filtreren duurt slechts 5 á 10 minuten (10), waarna de plssing in een tankje kmt. :Je afgewerkte amylaetaat wrdt naar de nzuiver amylaetaattank gepmpt. Q Gewnlijk verblijft de Peniillineplssing 24 uur in het laatste tankje (final bulk ntainer). Gedurende d.eze tijd wrdt de zuiverheid en sterkte bepaald. Vervlgens wrdt de plssing in een flessenvulmachine in flesjes gepipetteerd. Willen wi j per flesje eenheden hebben, dan wrdt in ns geval elk flesje met 22 cm. 3 vleistf gevuld. De flesjes wrden p een tafel in rekjes geplaatst. Drgen. De heveelheid Penicillineplssing bedraagt 52 galln = ; de ~:~2~ = 8945 flesjes wrden in rekken in de drgkast geplaatst, waarna met vleibare ammniak eekeld wrdt tt ngeveer _30 0 c. (11). Hierna wrdt vacuum gezgen dr een hgvacuumpmp. Om te vrkmen dat deze pmp al te grte heveelheden met verwerken, is een cndensr aangebracht, die p,_60 C. wrdt gehuden (1). De druk bedraagt micrn; tegen het einde ng slehts 10 micrn (2). Het gedrgde prduct bevat vcht. per dag Stellen we de zuiverheid p 1500 u./rg. dan is de ttale pr(lutie :x: :x: 10 = 12, 02 KG. geneesidlddel,9vereenkmende met Het ttale renclement bed.raagt 66~0~ i~~g :x: 100 /s = 79,4 rf,. 18 x 10 9 O.units.

7 -7- L ~.I ~ i.,.-,..., -_._------_ De afgewerkte amylacetaat uit het prces \'TOrdt verzameld i~ ~zuiver amylacetaat~ze wrdt gezuiverd van pgelste verntreinigingen dr destillatie in een krte klm.het verlies aan amylacetaat bedraagt ngeveer l ~ % per dag. BElUXENING VJ\1~ DE f.jjylacbtaa'l'koeleh. De cnstanten, die bij cle berekening gebruikt wrden, zijn verkregen uit { ) If :Perry Chemical Engineer IS Handbk ( AJ vriiv~l ' TH. H. Mc.M ams Heat Transmissin (\ '. 1 [vj -~l ",IJ ~\ î 0 liet prbleem is het kelen van 180 galln amylacetaat per uur,van 68 F.tt 32 F. Het kelmiddel is pekel (25; NaCl plssing). We denken ns een keler met meerdere buizen en keling vlgens tegenstrmprincipe. ;':e stellen de inkmende pekeltemperatuur p 14 P. en de uitgaanlie p 23 0 F. Bij 50 F. s.g. amylacetaat S.Vi. amylacetaat 54.3 lb./ft~ 0.46 B.t.u./lb.P. De ttale heveelheid \"iai'il1te die per uur a.fgeverd met vior(len, bedraagt dus: 180 x x 54.3 x 0.46 x(68-32 ) = ,9 B.t.u. Het bendigd kelenel ppervlak vinden we uit Q = U.A. At m waarin A t het lgari thmisch gemilldelde is van de temperatuursverschillen m tussen amylacetaat en pekel aan het begin en aan het einde van de keler. Stellen we de ttale drgangscëfficient U gel~k aan 100,dan wrdt : A = , J x ~ t ~t m = (68-23) =-.J)2 - ~41 ln ln. ~ m dus A = 7.34 ft~ Nemen we dunne buizen,bv "/0.493", en st8118n we de lengte p 2 ft. 2 dan is het inwendig Dpervlak per buis 2 x = ft. en h bb b ' d' e en we uus = ngeveer Ul.zen n l.g. Een keler met deze buisdiameter bevat 33 buizen. Dr één buis strmt per ~ _.,_",,, "0-,_.. '~." _.".-.-.,.-~,.,.-._... ~-~,...,. uur lb. water met een snelheid van 1 ft./sec,ferry~de hoèveelheid amylacetaat bedraagt dus ~~:~ x = lb./uur (snelheid 1 ft./sec.) In nze keler met 33 buizen vinden we vr de snelheid : 180 x x 54.3 = ft./sec. 33 x Vr het Reynldsgetal vinden we. D x v x s.g. Re = x 3600 x x 54.3 ~ 12 x amylacetaat = 1.08 cp. = 2.42 x 1.08 = = lb./hr.ft.) We hebben dus een laminaire strming. Vr een gede warmteverdracht is turbulente strming,dus een ~leynldsgetal van minstens ndzakel~k. De keler die we ns gedacht haeüi.en is dus niet geschikt.

8 'WiP -, 1,'c'e stellen ns nu vr ele anly1acetaa t te kelen in een keler, bestaande uit één lange buis. De pekelplssing strmt in tegenstrm in een cnentrische buis er mheen. Vr amylacetaat nemen we een buis van 1.315"/1.049" ;vr pekel van 2-375"/1.939" -- r t,.? ---~., Dr een 1.315"/1.049" buis strmt per uur lb. water met dus t~:~ x = lb./uur arnylacetaat. Per uur strmt dr de keler 180 galln = x 180 = acetaat. Het gewicht hiervan beàraagt x = lb. De snelheid is aus ft./sec Het Reyn1dsgetal wràt He = ~i x v x s.g. = x 3600 x x 54.3 ~ 12 x ft./sec. ft~ amyl- De strming van d e amylacetaat is dus turbulent. l:\e gaan dit nu na vr de pekel Het dwarsppervlak van de pekelstrm (= pp. S) bedraagt: = inch 2 Dit kmt vereen met een buis van inch diameter. Hierdrheen strmt ~,d... ; ,7 lb./uur water,met een snelheid van 1 ft./se. 1 ~1. ;",:j.. - Het s.g. van pekel bjj 18.S F. is lb./ft~, dus bij een snelheid van I ft./see. strmt t~:i x = lb. /uur pekel dr de buis. We kiezen de heveelheid pekel zdanig, dat het Reynldsgetal 4000 wrdt. D Re x v x s.g. -~~--~~~-~, waarin D à.e effectieve ~iamete2 is. De = 4 r H Dus D D. Bij 18.5 F. Ius : e 1. Re = 4000 = Hieruit vlgt,dat we G = e.l.]) _ ]. d n.+ 1. U De hydraulische straal r n = ~id 4d u- = 4 d u = = O. 624 inch. ~ pekel lb./hr.ft x 3600 x G /296)5. 5 X x 9.68 lb. pekel ndig hebben. (D.-cl). 1. u Het temperatuursverschil tussen de inkmende en ui tgaanc1.e pekel vinden we uit de warmtebalans. (s.w. 18 S 0::,. pekel = B.t.u./lb. Ol" x 0.46 x (68-32) x xp. Het temperatuursversehil p = 3.26 F.

9 Berekening van de ttale drgangscëfficient U 1 U. 1 Vr U, betrkken p de binnend.iameter galdt d. 1 d h. k 1- g. 7f: d. +-1; d h u u (12). waarin h. en h de filmcëfficienten aan de binnen- en aan de buitenkant ]. u van de wand vrstellen; k is de thermische geleidbaarheid van de wand. Deze laatste bedraagt vr restvrij staal 301: 12.1 B.t.u./hr.ft.F. (32 F.) Vr h. geldt de frmule van Dittus en Belter vr keling: ]. h~ di = Re O 8 ( s.w. k X..."w ) 0 3 k = thermische geleidbaarheid amy1acetaat = B.t.u./hr.ft.F. (50F.) Vr h u dus, h i = ~:g~~ ; x ( 0 ~~ )0.3 = geldt de frmule van Dittus en Belter vr verwarmen h u k d u k = thermische geleidbaarheid pekel = B.t.u./hr.ft.F. ( 32 F. ) dus hu = 0.2I~3~ x (0.8g~2~69.68)0.4 = B.t.u. / br.ft. F. kelend ppervlak vinden we nu uit ; Q = U. AJ t ]. D-- m ( 'ge substitueren U. mdat de binnenwand de grtste weerstand heeft). ]. \Ve veren de pekel in met een temperatuur van = OF. clus t m i ) - (32-17) 0 In _ In.15 = F. A _ x De lengte van de keler bertraagt : OF. Ze treedt uit met ft~ 1 _ - A x 12 = 546ft. I 7t' <\. '7'C"' x.049

10 LITTERATUURLIJST 1. J.E.Me.Keen Trans. Am.Inst.Chem.Eng. 40 (1944) H. Kieweg idem 40 (1944) 767.: 3. T. H.M. Tay1r Chem.&lg.?rgr. 43 (1947) u. S. P Pdbie1niak, Ine. Bulletin N U.S.P J. H. CallahA.m Ind.Eng.Chem. 38 (1946) Brit. P U. S. P J.H.Callaham Chem.Met. Eng. 51 (1944) Stkes :Machine C. Cata10g N A. I. 3rwn & S.M.Marc Intrductin t heat transfer p. 147.,..

Warmte inleiding. Opdracht 1. Wat weet je nog uit de tweede klas? Kruis bij iedere bewering aan of deze juist of onjuist is. Bewering Juist Onjuist

Warmte inleiding. Opdracht 1. Wat weet je nog uit de tweede klas? Kruis bij iedere bewering aan of deze juist of onjuist is. Bewering Juist Onjuist Warmte inleiding Opdracht 1. Wat weet je ng uit de tweede klas? Kruis bij iedere bewering aan f deze juist f njuist is. Bewering Juist Onjuist Temperatuur en warmte hebben dezelfde eenheid De eenheid van

Nadere informatie

James Boswell Examen Scheikunde Havo

James Boswell Examen Scheikunde Havo Datum: Tijd: 10:00-13:00 Aantal pgaven: 5 Aantal subvragen: 25 Ttaal aantal punten: 81 James Bswell Examen Scheikunde Hav Zet uw naam p alle blaadjes die u inlevert. Laat bij iedere pgave dr middel van

Nadere informatie

BLADERDEEG/KORSTDEEG

BLADERDEEG/KORSTDEEG BLADERDEEG/KORSTDEEG Brn: www.passie.hreca.nl - 2009 DE GRONDSTOFFEN Om de werking en de mgelijke afwijkingen van bladerdeeg te kunnen begrijpen, is het ndzakelijk iets te weten ver de rl die de verschillende

Nadere informatie

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012 Veel gestelde vragen huurbeleid 18 ktber 2012 Algemeen: 1. Waarm kmt er een nieuw huurbeleid? Een aantal ntwikkelingen heeft ervr gezrgd dat wij ns huurbeleid hebben aangepast. Deze ntwikkelingen zijn:

Nadere informatie

Opgave 4 Hout is een isolator. Aan een isolator kan je je niet branden. Wel aan een geleider!

Opgave 4 Hout is een isolator. Aan een isolator kan je je niet branden. Wel aan een geleider! Uitwerkingen 1 Opgave 1 Geleiding, strming en straling. Opgave 2 Metalen Kper, zilver, ld, ijzer, gud, nikkel, platin Hut, rubber, kurk, glas en zand. Opgave 3 Geleiding Strming Geleiding Opgave 4 Hut

Nadere informatie

EXERGETISCH RENDEMENT VOORBEELD 1. ζ =

EXERGETISCH RENDEMENT VOORBEELD 1. ζ = EXERGEISCH RENDEMEN We definieerden al het exergetisch rendement ζ bij een kringprces. Laten we nu even ingaan p een strmingsprces, in feite vaak een nderdeel van een kringprces. De eerste hfdwet kmt neer

Nadere informatie

In zwemdokken, waar soms een hoge graad van organische vervuiling heerst, wordt dikwijls het traditioneel oxiderend biocide, chloor, gebruikt.

In zwemdokken, waar soms een hoge graad van organische vervuiling heerst, wordt dikwijls het traditioneel oxiderend biocide, chloor, gebruikt. AQUADEK B-203 (Hydantïne tabletten ) INLEIDING In zwemdkken, waar sms een hge graad van rganische vervuiling heerst, wrdt dikwijls het traditineel xiderend bicide, chlr, gebruikt. Nchtans heeft chlr zijn

Nadere informatie

Carburateurs reinigen

Carburateurs reinigen Carburateurs reinigen Interval: 10000 km He werkt het? De V50 Nat is een verbrandingsmtr p basis van een mengsel van benzine en lucht. De functie van de carburateur is de lucht en de benzine in de juiste

Nadere informatie

PET/CT scan met koolhydraatarm dieet

PET/CT scan met koolhydraatarm dieet PET/CT scan met klhydraatarm dieet H14.025-01 Inhudspgave Inhudspgave... 1 Inleiding... 2 Wat is een PET/CT-scan?... 2 He bereidt u zich vr p het nderzek?... 3 Wat mag u drinken?... 3 Wat mag u eten?...

Nadere informatie

VERSLAG PRACTICUM 6 Pattern Recognition. PCA

VERSLAG PRACTICUM 6 Pattern Recognition. PCA VERSLAG PRACTICUM 6 Pattern Recgnitin. PCA Niclaas Heyning 0152447 Sjerd kerkstra 0445061 Inleiding Bij deze pdracht is het de bedeling de werking van Principal Cmpnent Analyse (PCA) te bestuderen. Er

Nadere informatie

Wat 'cross-linking' betekent voor Rolling Stock

Wat 'cross-linking' betekent voor Rolling Stock Wat 'crss-linking' betekent vr Rlling Stck Crss-linking: het vernetten van kabels dr bestraling, kan veel betekenen vr Rlling Stck. Een paar pluspunten & klantvrdelen van dr bestraling vernette elektrische

Nadere informatie

In een moleculaire stof zijn de moleculen volgens een vast patroon gerangschikt (molecuulrooster) o

In een moleculaire stof zijn de moleculen volgens een vast patroon gerangschikt (molecuulrooster) o Samenvatting scheikunde hfdstuk 3 stffen en reacties en hfdstuk 4 mleculaire stffen fdstuk 3 stffen en reacties 3.2 elektrisch geleidingsvermgen Welke stffen geleiden elektrische strm? Rsters Waarm is

Nadere informatie

Rollenspel Jezus redt

Rollenspel Jezus redt Rllenspel Jezus redt Krte mschrijving prgrammanderdeel De leerlingen spelen samen een bestuursrechtzaak bij de Raad van State na. De Raad van State is de hgste bestuursrechter van Nederland. In deze rechtszaak

Nadere informatie

CONDAIR ME. Adiabatische luchtbevochtiger/koeler voor kanaalmontage Zeer energiezuinig. Luchtbevochtiging en adiabatische koeling

CONDAIR ME. Adiabatische luchtbevochtiger/koeler voor kanaalmontage Zeer energiezuinig. Luchtbevochtiging en adiabatische koeling CONDAIR ME Adiabatische luchtbevchtiger/keler vr kanaalmntage Zeer energiezuinig Luchtbevchtiging en adiabatische keling Verdampingsmdule Leidingwater f mgekeerd smsewater wrdt naar de bvenkant van de

Nadere informatie

Het _v e reff e nen _van de_ pf_-_cu_rye_ langs grafische weg AE Wageningen

Het _v e reff e nen _van de_ pf_-_cu_rye_ langs grafische weg AE Wageningen NN31545.73 Het _v e reff e nen _van de_ pf_-_cu_rye_ langs grafische weg Devendt,-be'eec: JS Pstbus 24) "" 67 AE Wagengen ^-V-i Bij het vereffenen kan men het beste ervan uitgaan, dat de pf-curve wrdt

Nadere informatie

Samenvatting Biologie voor Jou VMBO 4a Ecologie. = studie over alle relaties tussen organismen en hun milieu

Samenvatting Biologie voor Jou VMBO 4a Ecologie. = studie over alle relaties tussen organismen en hun milieu Samenvatting Bilgie vr Ju VMBO 4a Eclgie 3.1 Eclgie = studie ver alle relaties tussen rganismen en hun milieu 2 grepen invleden uit milieu: Bitische factren: afkmstig van rganismen Abitische factren: invleden

Nadere informatie

DIABETES BIJ DE HOND EN DE KAT

DIABETES BIJ DE HOND EN DE KAT Dierenartsenpraktijk Akuut Leuvensesteenweg 355 3070 Krtenberg 0475/581.563 www.akuut.be inf@akuut.be DIABETES BIJ DE HOND EN DE KAT Mijn hnd/kat heeft diabetes mellitus... Wat is diabetes mellitus? Bij

Nadere informatie

Fabels in isolatieland Wat waar is of niet waar

Fabels in isolatieland Wat waar is of niet waar Fabels in islatieland Wat waar is f niet waar Fabels verleven de tijden. Sms is dat ged. Maar het kan k verkeerd uitpakken. Eind jaren '70 bracht Sven (Stichting vrlichting energiebesparing nederland)

Nadere informatie

8. Systemen met veranderlijke samenstelling

8. Systemen met veranderlijke samenstelling 8. Systemen met veranderlijke samenstelling Alle infrmatie gebundeld in primaire karakteristieke functie en primaire fundamentele vergelijking Andere karakteristieke f ptentiaalfuncties hieruit af te leiden

Nadere informatie

Aan de hand van deze 3 lessen ontdekken de leerlingen dat er techniek in en om de Schelde, dus in onze regio, een erg belangrijke rol speelt.

Aan de hand van deze 3 lessen ontdekken de leerlingen dat er techniek in en om de Schelde, dus in onze regio, een erg belangrijke rol speelt. Techniek & de Schelde Aan de hand van deze 3 lessen ntdekken de leerlingen dat er techniek in en m de Schelde, dus in nze regi, een erg belangrijke rl speelt. Gerelateerde kerndelen Vlaanderen, Primair

Nadere informatie

Getallen 1 is een programma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip).

Getallen 1 is een programma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Getallen 1 Getallen 1 is een prgramma vr het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Delgrep Rekenen en Wiskunde Getallen 1 Getallen 1 is geschikt vr grep 7 en 8 van de basisschl en de eerste

Nadere informatie

Artikel IDE442 MATERIALISEREN 2001 DE BROODROOSTER. Wouter van Dillen, Rogier Hartgring, Bart Ruijpers, Remko Waanders & Guido Zwanenburg

Artikel IDE442 MATERIALISEREN 2001 DE BROODROOSTER. Wouter van Dillen, Rogier Hartgring, Bart Ruijpers, Remko Waanders & Guido Zwanenburg DE BROODROOSTER Wuter van Dillen, Rgier Hartgring, Bart Ruijpers, Remk Waanders & Guid Zwanenburg Z n 75% van de Nederlandse huishudens is in het bezit van een brdrster. Hierdr is het een behrlijk drntwikkeld

Nadere informatie

BEGELEIDING LEERLINGEN MET DYSCALCULIE

BEGELEIDING LEERLINGEN MET DYSCALCULIE BEGELEIDING LEERLINGEN MET DYSCALCULIE Begeleiding van leerlingen met ernstige rekenprblemen en/f dyscalculie Delen en uitgangspunten Binnen het Veluws Cllege Crtenbsch hanteren wij het Prtcl Ernstige

Nadere informatie

In dit hoofdstuk proberen we u uit te leggen hoe onze webshop functioneert.

In dit hoofdstuk proberen we u uit te leggen hoe onze webshop functioneert. Winkel uitleg In dit hfdstuk prberen we u uit te leggen he nze webshp functineert. He u kunt winkelen in nze webshp; He u uw 'winkelmandje' kunt bekijken; He u een f meerdere prducten kunt bestellen; Wat

Nadere informatie

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar Maak van 2015 juw persnlijk prfessinaliseringsjaar en wrd Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Deze status wrdt bereikt na certificering dr het nafhankelijke

Nadere informatie

Onderwerp Wijziging van de Verordening tot het kunnen verlenen van een alleenrecht voor Concern voor Werk. Aan de raad. Status: ter besluitvorming

Onderwerp Wijziging van de Verordening tot het kunnen verlenen van een alleenrecht voor Concern voor Werk. Aan de raad. Status: ter besluitvorming N. 218419-1 Emmelrd, 14 januari 2014. Onderwerp Wijziging van de Verrdening tt het kunnen verlenen van een alleenrecht vr Cncern vr Werk. Advies raadscmmissie [ ] Aan de raad. Status: ter besluitvrming

Nadere informatie

VOORSTEL AB AGENDAPUNT :

VOORSTEL AB AGENDAPUNT : VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : F.K.L. Spijkervet DB CATEGORIE : B-STUK (Beleidsstuk) VERGADERING D.D. : 30 september 2014 NUMMER : WM/MIW/SSl/8372 OPSTELLER : J.M.U. Geerse, 0522-276864

Nadere informatie

INSTITUUT VOOR CULTUURTECHNIEK EN WATERHUISHOUDING. NOTA 259, d. d. 22 mei 1964

INSTITUUT VOOR CULTUURTECHNIEK EN WATERHUISHOUDING. NOTA 259, d. d. 22 mei 1964 NN31545.0259 INSTITUUT VR CULTUURTECHNIEK EN WATERHUISHUDING NTA 259, d. d. 22 mei 1964 Het verband tussen het vchtgehalte bij pf 4,2 en enkele bdemfactren in twee gebieden in st-brabant H. Fnck BIBLITHEEK

Nadere informatie

1.2. Breng een ballon (na wrijven over een wollen sok, haren of trui) dicht tegen een leeg drankblikje. Wat gebeurt er?

1.2. Breng een ballon (na wrijven over een wollen sok, haren of trui) dicht tegen een leeg drankblikje. Wat gebeurt er? 2 INLEIDING Wat is elektriciteit? Net als vuur is Elektriciteit is een natuurkundig verschijnsel. De mens heeft het alleen leren pwekken, beheersen en gebruiken.we kunnen elektriciteit niet zien maar wel

Nadere informatie

-Samenvatting Natuurkunde- -Elektrotechniek Hoofdstuk 3-

-Samenvatting Natuurkunde- -Elektrotechniek Hoofdstuk 3- 1 Lading en Spanning 2 Elektrische strm 3 Weerstand Inhudspgave 4 Weerstand in parallel- en serieschakeling 5 Vermgen 6 Srtelijke weerstand Frmule verzicht 1 Lading en Spanning Lading Een vrwerp kan geladen

Nadere informatie

ED&I TL-2016 [blok2-opdr.1] TL-buis. Meting aan een TL-Armatuur

ED&I TL-2016 [blok2-opdr.1] TL-buis. Meting aan een TL-Armatuur 1 Meting aan een TL-rmatuur ED&I TL-2016 [blk2-pdr.1] Del van de meting: -de werking van een standaard TL-rmatuur. -Tepassing van RLC-cmpnenten. -erder wiskundig inzicht in cmplexe rekenwijze -tepassen

Nadere informatie

(f)mri Onderzoek informatie

(f)mri Onderzoek informatie (f)mri Onderzek infrmatie 1 INLEIDING U wilt binnenkrt participeren in een (f)mri nderzek. De betreffende nderzeker heeft u er wellicht al iets ver verteld. Deze flder infrmeert u ver wat dit nderzek precies

Nadere informatie

Oefening 2. Praktijk opdracht Two tanks simulation. Process Studio E-learning 1

Oefening 2. Praktijk opdracht Two tanks simulation. Process Studio E-learning 1 Oefening 2 Praktijk pdracht Tw tanks simulatin 1 Inleiding de werking van de simulatie Instructie: 1. Ga naar Prcess Studi 4.7 2. Open script 024: Tw tanks 3. Je ziet nderstaand beeld: 2 De installatie

Nadere informatie

Goed nieuws; kinderopvangtoeslag omhoog!

Goed nieuws; kinderopvangtoeslag omhoog! Data m te nthuden December 2015 04-12 Sinterklaas p schl. Grepen 5 t/m 8 een cntinurster tt 14.00 uur. Neem je eigen lunch mee p 4 december! 13-12 Kerstmarkt vanaf 12.00 tt 18.00 uur, kinderen van De Meeander

Nadere informatie

Vrijwilligersbeleid voetbalvereniging N.B.S.V.V.

Vrijwilligersbeleid voetbalvereniging N.B.S.V.V. Vrijwilligersbeleid vetbalvereniging N.B.S.V.V. Waarm deze richtlijn? Geen enkele amateur-sprtvereniging kan tegenwrdig ng bestaan znder de inzet en bijdrage van (veel) vrijwilligers. Ok binnen nze vereniging

Nadere informatie

ack-aquaconcept.com, concept GmbH en Microdyn-Nadir Nadir,, Slotgrachtstraat 25, 9940 Telephone: +32 (0)9 3445176, Fax: +32 (0)9 3445176

ack-aquaconcept.com, concept GmbH en Microdyn-Nadir Nadir,, Slotgrachtstraat 25, 9940 Telephone: +32 (0)9 3445176, Fax: +32 (0)9 3445176 Kwaliteitsverbetering in prductieprcessen dr tepassing van aangepaste UV desinfectiemethdes en geavanceerde UV xidatie. Van Daele Drine. 1, www.dvd-technlgy.be www.ack-aquacncept.cm aquacncept.cm. 1 a.c.k.

Nadere informatie

WORKFLOW4U. Voor transparante processen en voorspelbare kwaliteit

WORKFLOW4U. Voor transparante processen en voorspelbare kwaliteit WORKFLOW4U Vr transparante prcessen en vrspelbare kwaliteit U kunt zich er vast iets bij vrstellen: Bedrijfsprcessen l ijken een wirwar van afspraken en acties. W erkprcessen zijn vaak cmplexer dan ndig

Nadere informatie

Grand Prix Technology Save Weight, Gain Speed

Grand Prix Technology Save Weight, Gain Speed Grand Prix Technlgy Save Weight, Gain Speed Vlledig systeem: Het PwerLite systeem is de eerste vlledige staand want plssing. Alle cmpnenten van het staand want kunnen nu gemakkelijk mgezet wrden naar PBO

Nadere informatie

Veelgestelde vragen over goodwill

Veelgestelde vragen over goodwill Veelgestelde vragen ver gdwill Geschiedenis van gdwill 1. Waarm wrdt dit nderwerp nu ter sprake gebracht? Gdwill bestaat tch al heel lang? Al enige jaren hrt de LOVAH het geluid dat gdwill weer terug is.

Nadere informatie

4.1. Therapeutische indicaties

4.1. Therapeutische indicaties 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Sfta-Man 45% / 18%, plssing vr cutaan gebruik. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 100 ml plssing bevatten: Ethanl 96 %, 47,90 g Prpylalchl 18,00 g. Vr de vlledige

Nadere informatie

berekeningen met hoeken, het werken met drie-dimensionale assenstelsels en de meetkundige

berekeningen met hoeken, het werken met drie-dimensionale assenstelsels en de meetkundige Meten en Meetkunde 2 Muiswerk Meten en Meetkunde 2 besteedt aandacht aan de uitbreiding van de basisvaardigheden van het rekenen met maten, ppervlaktes en inhuden, en cördinaten. In niveau 2 kmen de berekeningen

Nadere informatie

Samenvattend rapport Operationeel Leidinggevenden

Samenvattend rapport Operationeel Leidinggevenden Samenvattend rapprt Operatineel Leidinggevenden Organisatie: Bevragingsperide: Rapprtdatum: ttaal 25/11/2014-24/12/2014 27/01/2015 He situeert u dit rapprt? Dit rapprt bevat het glbale verzicht van de

Nadere informatie

Management review. CO2-reductiesysteem. Rapportage juli 2015 (referentiejaar = 2010) I. Bangma O. Van der Ende

Management review. CO2-reductiesysteem. Rapportage juli 2015 (referentiejaar = 2010) I. Bangma O. Van der Ende Management review CO2-reductiesysteem Rapprtage juli 2015 (referentiejaar = 2010) Opgesteld dr: Akkrd: I. Bangma O. Van der Ende 1. Inleiding Op 28 juli is een management review gehuden waarin de energieprestaties

Nadere informatie

Tentamen Chemische Thermodynamica MST1211TU vrijdag 22 juni 2007, 9:00 12:00 uur

Tentamen Chemische Thermodynamica MST1211TU vrijdag 22 juni 2007, 9:00 12:00 uur Tentamen Chemische Thermdynamica MST1211TU vridag 22 uni 2007, 9:00 12:00 uur Opgave 1: Essay (gewicht 1.5 uit 10 punten) Behandel in een essay (maximaal één A4-kante) een nderwerp dat u interessant vindt,

Nadere informatie

Voedingsadviezen bij een energie- en eiwitverrijkt dieet

Voedingsadviezen bij een energie- en eiwitverrijkt dieet Vedingsadviezen bij een energie- en eiwitverrijkt dieet 2 Inleiding We eten mdat we trek hebben, een hngergevel hebben f mdat we iets erg lekker vinden. Tijdens ziekte en herstel heeft ns lichaam extra

Nadere informatie

Organische microverontreinigingen in Rijn en Maas

Organische microverontreinigingen in Rijn en Maas Nvember 1999 Organische micrverntreinigingen in Rijn en Maas Opdrachtgever Vereniging van Rivierwaterbedrijven - RIWA Auteurs dr. ir. Th. H. M. Nij (Kiwa) E. Emke (Kiwa) INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING 5 1

Nadere informatie

.::r. rt-.. -...D. '-û. Onderwerp: nb. RAB. ja of nee?

.::r. rt-.. -...D. '-û. Onderwerp: nb. RAB. ja of nee? Nummer 11 Onderwerp: nb. RAB. ja f nee? Omschrijving: TTB is de afkrting vr: Thermische terugslagbeveiliging RAB is een dr Fast beschermde afkrting vr: Rkgasafverbeveiliging Met beide aanduidingen wrdt

Nadere informatie

De juiste mensen op de juiste plek

De juiste mensen op de juiste plek De juiste mensen p de juiste plek Visitekaartje Brand-, ret- en waterschade? Gm staat steeds vr u klaar. Cntacteer ns 03 820 96 20 Ndnummer 0900 100 87 Tevreden klanten dankzij een ttaalpakket en de nieuwste

Nadere informatie

Analytische boekhouding

Analytische boekhouding Analytische Bekhuding Analytische bekhuding 1 Vrbereiding... 2 1.1 Dssier instellingen... 2 1.2 Analytische rekeningen maken... 3 2 Analytisch beken... 4 2.1 Kppeling... 5 2.2 Bekingsvrstellen (mdellen)...

Nadere informatie

Repetitie Wet van Snellius 3 HAVO

Repetitie Wet van Snellius 3 HAVO Naam: Klas: Repetitie Wet van Snellius 3 HAVO Geef van de vlgende beweringen aan f ze waar (W) f niet waar (NW) zijn. Omcirkel je keuze. Als een lichtstraal van water naar gaat, dan breekt deze straal

Nadere informatie

VERHOUDINGEN 2. Doelgroep Verhoudingen 2. Omschrijving Verhoudingen 2

VERHOUDINGEN 2. Doelgroep Verhoudingen 2. Omschrijving Verhoudingen 2 VERHOUDINGEN 2 Muiswerk Verhudingen 2 bestrijkt de uitbreiding van de basisvaardigheden van het rekenen met verhudingen, breuken en prcenten. Dit zijn de regels en vaardigheden die in het vmb en de nderbuw

Nadere informatie

Schade protocol Zuiderpark Stadswalzone

Schade protocol Zuiderpark Stadswalzone Schade prtcl Zuiderpark Stadswalzne Gemeente s-hertgenbsch december 2012 Schadeprtcl Zuiderpark - Stadswalzne In dit dcument staat he de gemeente s-hertgenbsch mgaat met schadeclaims. Het is er p gericht

Nadere informatie

IWI. De Gemeenteraad Postbus 11563

IWI. De Gemeenteraad Postbus 11563 Inspectie Werk en Inkmen Tezicht Gemeentelijk Dmein De Gemeenteraad Pstbus 11563 2502 AN Den Haag Prinses Beatrixlaan 82 2595 AL Den Haag Telefn (070) 304 44 44 Fax (070) 304 44 45 www.lwiweb.nl Cntactpersn

Nadere informatie

TOELICHTING KOSTEN MOZAÏEKBEHEER OPEN GRASLAND

TOELICHTING KOSTEN MOZAÏEKBEHEER OPEN GRASLAND STICHTING COLLECTIEF AGRARISCH NATUURBEHEER SCAN TOELICHTING KOSTEN MOZAÏEKBEHEER OPEN GRASLAND BESCHRIJVING De ksten mzaïekbeheer zijn een vergeding vr de ksten die p bedrijfsniveau gemaakt wrden vr het

Nadere informatie

De kans is groot dat uw testament niet voldoet aan uw wensen, geen gebruik maakt van

De kans is groot dat uw testament niet voldoet aan uw wensen, geen gebruik maakt van Testamenten check Streep dr wat niet van tepassing is VRAAG 1 Is uw testament van vóór 2003? De kans is grt dat uw testament niet vldet aan uw wensen, geen gebruik maakt van de mgelijkheden sinds de invering

Nadere informatie

3.1 Stroom-spanningskarakteristieken van zonnecellen.

3.1 Stroom-spanningskarakteristieken van zonnecellen. 3.1 Strm-spanningskarakteristieken van znnecellen. Experiment 3.1 Inleiding In de vrige experimenten hebben we steeds het prduct van de krtsluitstrm en de pen klemspanning genmen als het vermgen van de

Nadere informatie

vaak jarenlange dienstverlening

vaak jarenlange dienstverlening INFORMATIE DOCUMENT Beste geïnteresseerde, Future4prfits is een bedrijf dat unieke trendvlgende systemen heeft ntwikkeld die zeer winstgevende aan- en verkp signalen genereren vr diverse beurzen (.a. de

Nadere informatie

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring

Gasopslag Bergermeer Microseismische monitoring Gaspslag Bergermeer Micrseismische mnitring Maandrapprtage Februari 2014 Sign. 17-Mar-2014 Sign. 17-Mar-2014 D. Nieuwland B. Teuben Authr Head f Department Prepared Authrized INHOUD Het Bergermeer gasveld

Nadere informatie

Kenneth Smit Consulting -1-

Kenneth Smit Consulting -1- Versneld en cntinu verbeteren van de perfrmance en de resultaten van uw medewerkers en rganisatie. Perfrmance en rendementsverbetering van uw rganisatie is de fcus waarp de activiteiten van Kenneth Smit

Nadere informatie

LAC. Inspiratie LAC water. Organiseer je LAC-zitting. Maak afspraken met de watermaatschappijen. Organiseer je LAC-zitting

LAC. Inspiratie LAC water. Organiseer je LAC-zitting. Maak afspraken met de watermaatschappijen. Organiseer je LAC-zitting Maak afspraken met de watermaatschappijen Organiseer je LAC-zitting Ken de WATER-rechten en plichten van je klant Vermijd afsluitingen Maak een draaibek vr je interne werking LAC Bied nazrg Betrek je cliënt

Nadere informatie

VEILIGHEIDSVOORSCHRIFT. Gebruik en opslag gevaarlijke stoffen

VEILIGHEIDSVOORSCHRIFT. Gebruik en opslag gevaarlijke stoffen 1 DOEL... 2 2 TOEPASSINGSGEBIED... 2 3 DEFINITIES... 2 4 VOORSCHRIFT... 2 4.1 Eisen bij het gebruik van gevaarlijke stffen... 2 4.2 (Tijdelijke) Opslag van gevaarlijke stffen... 6 4.2.1 Definitie van pslag/pslagplaats...

Nadere informatie

Aanpassingen voorwaarden BREEAM Materialen in RVO Milieulijst t.b.v. MIA/VAMIL-regeling

Aanpassingen voorwaarden BREEAM Materialen in RVO Milieulijst t.b.v. MIA/VAMIL-regeling Aanpassingen vrwaarden BREEAM Materialen in RVO Milieulijst t.b.v. MIA/VAMIL-regeling Op 4 januari 2017 is de Milieulijst 2017 van de Rijksdienst vr Ondernemend Nederland gepubliceerd. Net zals in vrige

Nadere informatie

De CCD DE WERKING VAN DE DIGITALE CAMERA GEERTJE VAN DER LINDEN

De CCD DE WERKING VAN DE DIGITALE CAMERA GEERTJE VAN DER LINDEN 2016 De CCD DE WERKING VAN DE DIGITALE CAMERA GEERTJE VAN DER LINDEN Inhud 1. Inleiding... 2 2. De beeldsensr... 2 2.1 De CCD... 2 2.2 De CMOS... 3 2.3 He wrdt kleur waargenmen?... 3 2.4 Vergelijking CCD

Nadere informatie

Beste geïnteresseerde,

Beste geïnteresseerde, INFORMATIE DOCUMENT Beste geïnteresseerde, Future4prfits is een bedrijf dat unieke trendvlgende systemen heeft ntwikkeld die zeer winstgevende aan- en verkp signalen genereren vr diverse beurzen (.a. de

Nadere informatie

Stappenplan BTW-verhoging van 19 naar 21% per 1 oktober 2012

Stappenplan BTW-verhoging van 19 naar 21% per 1 oktober 2012 Stappenplan BTW-verhging van 19 naar 21% per 1 ktber 2012 Supprt ID: 57354 Versies: AccuntView Windws Dit stappenplan hebt u ndig m uw administraties in AccuntView gereed te maken vr het nieuwe BTW-percentage.

Nadere informatie

Stap 4: 6. Droomsessie handleiding

Stap 4: 6. Droomsessie handleiding Stap 4: 6. Drmsessie handleiding 1 Del De drmsessie is een brainstrmtechniek die als del heeft m de deelnemers vlledig ut f the bx te laten denken. De deelnemers mgen hun fantasie de vrije lp laten gaan,

Nadere informatie

Het individueel beoordelen van groepswerk.

Het individueel beoordelen van groepswerk. SAMENWERKING: (G)EEN PROBLEEM Het individueel berdelen van grepswerk. Grepspdrachten zijn vr veel dcenten bewust gekzen instrumenten m te kmen tt een krachtige leermgeving. 1 Het zrgt vr een actieve inbreng

Nadere informatie

Indelen (nieuwe) groepen. Concept beleidsnotitie

Indelen (nieuwe) groepen. Concept beleidsnotitie Indelen (nieuwe) grepen Cncept beleidsntitie 25-01-2017 Inleiding Leerlingen kmen p schl wanneer ze vier jaar zijn en wrden dan p basis van de bij ns bekende gegevens ingedeeld in een bestaande grep 1/2.

Nadere informatie

NETWERKPLANNING BRIEVENBUS

NETWERKPLANNING BRIEVENBUS DX: fc c ^ NETWERKPLANNING BRIEVENBUS Rij kswaterstaat ; Afdeling Plann... Netwerkplanning Brievenbus BURGHSIS u afd. Planning I Z1907 BIBLITHEEK BUWDIENST RIJKSWATERSTAAT mz\q^.-^u INHUD: BIBLITHEEK j\

Nadere informatie

Saxionstudent.nl CE 1

Saxionstudent.nl CE 1 Thema: Marktanalyse (semester 1) Prject: Desk en Fieldresearch 56357 Vrwrd Vr u ligt het plan van aanpak vr het prject Desk en Fieldresearch, vr het thema marktanalyse van semester 1. Het is de bedeling

Nadere informatie

Concentratie. Introductie. Open de volgende link: Concentratie. Je verkrijgt de volgende simulatie.

Concentratie. Introductie. Open de volgende link: Concentratie. Je verkrijgt de volgende simulatie. Cncentratie Intrductie Open de vlgende link: Cncentratie. Je verkrijgt de vlgende simulatie. Het is de bedeling dat jullie nderstaande pdrachten uitveren met de simulatie. Dit de je dr het gebruik van

Nadere informatie

Comfortlock BAS-425. Beschrijving. Bedrijfscondities. Afstandsbediening. Werking van de Comfort Lock

Comfortlock BAS-425. Beschrijving. Bedrijfscondities. Afstandsbediening. Werking van de Comfort Lock Cmfrtlck BAS-425 Beschrijving De BAS-425 Cmfrt Lck is een radigrafisch afstandsbedieningssysteem vr centrale prtiervergrendeling en cmfrtschakeling. De BAS-425 kan aangeslten wrden p de riginele centrale

Nadere informatie

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli 2005. In opdracht van Raad van State EVALUATIE TER STATE Marin Matthijssen, Marn van Rhee Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) juli 2005 In pdracht van Raad van State Centrum vr Onderzek en Statistiek (COS) Auteur: Marin Matthijssen en

Nadere informatie

Muiswerk Verhoudingen 1 bestrijkt de basisvaardigheden van het rekenen met verhoudingen, breuken en procenten.

Muiswerk Verhoudingen 1 bestrijkt de basisvaardigheden van het rekenen met verhoudingen, breuken en procenten. Verhudingen 1 Muiswerk Verhudingen 1 bestrijkt de basisvaardigheden van het rekenen met verhudingen, breuken en prcenten. Delgrep Verhudingen 1 Het prgramma Verhudingen 1 is bedeld vr leerlingen in grep

Nadere informatie

Meer koopkracht door echte banen

Meer koopkracht door echte banen Meer kpkracht dr echte banen Centen en prcenten vr een gelijkwaardige samenleving Arbeidsvrwaardenagenda FNV in Beweging 2015 Een gelijkwaardige samenleving werkt beter. Een samenleving waarin de verschillen

Nadere informatie

- Bedrijfsvermeldingen, Key-accounts & andere advertentiemogelijkheden -

- Bedrijfsvermeldingen, Key-accounts & andere advertentiemogelijkheden - - Bedrijfsvermeldingen, Key-accunts & andere advertentiemgelijkheden - Dr: VvE Media B.V. Versie: 2.1 Datum: 7 mei 2015 Cntactpersn: Dhr. R.H.P. van der Vssen inf@nederlandvve.nl www.nederlandvve.nl ABN

Nadere informatie

EEN ADEQUAAT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN

EEN ADEQUAAT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN - - EEN ADEQUAAT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN PRINCIPES BENADERING Een efficiënt en vrdelig systeem kiezen m warmte uit te stralen Naast de prductiewijze, een kwaliteitsvlle verdeling en een efficiënte regeling,

Nadere informatie

Waarom en hoe accountants hun verdienmodel moeten aanpassen. Van uren factureren naar value added pricing

Waarom en hoe accountants hun verdienmodel moeten aanpassen. Van uren factureren naar value added pricing Waarm en he accuntants hun verdienmdel meten aanpassen Van uren factureren naar value added pricing Waarm en he accuntants hun verdienmdel meten aanpassen 2 Inhud Inleiding 3 De ntwikkelingen 4 Blijvende

Nadere informatie

Beheerplan voor bouwhistorische objecten

Beheerplan voor bouwhistorische objecten Beheerplan vr buwhistrische bjecten 2.7.1 Inleiding Met een beschermd stadsgezicht, ngeveer 1500 mnumenten en een uniek laatmiddeleeuws bdemarchief heeft Drdrecht een mvangrijke bven- en ndergrndse cultuurhistrische

Nadere informatie

Verbanden 3. Doelgroep Verbanden 3. Omschrijving Verbanden 3

Verbanden 3. Doelgroep Verbanden 3. Omschrijving Verbanden 3 Verbanden 3 Verbanden 3 besteedt aandacht aan het pstellen van tabellen, frmules en grafieken. Er zijn k uitbreidingen van de subdmeinen statistiek en rijen en reeksen. Delgrep Verbanden 3 Verbanden 3

Nadere informatie

Hoe zet ik een tent op?

Hoe zet ik een tent op? He zet ik een tent p? 1. Een Gede plek vinden en vrbereiden Zek een plek die hger ligt dan de rest Ga als het mgelijk is niet nder lfbmen staan. Bij regen druppelen deze namelijk lang na. Hud rekening

Nadere informatie

Niet meer manueel hanteren van lasten

Niet meer manueel hanteren van lasten Niet meer manueel hanteren van lasten Vrbeeld van een Gede Pratij Jeren van de Giessen Lelystad, 23-10-2008 Prgramma: Intrductie Het rbleem Nadere RI&E Fysiee belasting De lssing Onze winst Jury rdeel

Nadere informatie

Theoretische elektriciteit 5TSO

Theoretische elektriciteit 5TSO TER INFO: IMAGINAIRE NOTATIES De algemene frmule kan men herschrijven in een cmbinatie van twee cmpnenten; namelijk in cmplexe vrm bestaat er een reëel deel en een imaginair deel. Het reële deel van de

Nadere informatie

Samenvattend rapport Operationeel Leidinggevenden

Samenvattend rapport Operationeel Leidinggevenden Samenvattend rapprt Operatineel Leidinggevenden Entiteit: Bevragingsperide: Rapprtdatum: Vrbeeld 25/11/2014-24/12/2014 23/01/2015 He situeert u dit rapprt? Dit rapprt bevat het glbale verzicht van de bttm-up

Nadere informatie

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat t.a.v. de minister, mevrouw drs. C. van Nieuwenhuizen Postbus EX Den Haag

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat t.a.v. de minister, mevrouw drs. C. van Nieuwenhuizen Postbus EX Den Haag > Returadres Pstbus 20011 2500 EA Den Haag Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat t.a.v. de minister, mevruw drs. C. van Nieuwenhuizen Pstbus 20901 2500 EX Den Haag Bureau ICT-Tetsing Turfmarkt 147

Nadere informatie

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT KANARIE VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN

l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT KANARIE VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN l a n d e l i j k i n f r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT KANARIE VOGELS OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE KANARIE BIJ ELKAAR

Nadere informatie

Wij verzoeken u de toelichting voor het invullen van het formulier goed te lezen.

Wij verzoeken u de toelichting voor het invullen van het formulier goed te lezen. Wij verzeken u de telichting vr het invullen van het frmulier ged te lezen. Op basis van de dr u aangegeven reismgelijkheden van de leerling en p basis van het verversadvies van schl en eventuele andere

Nadere informatie

Verzuim Beleid. www.smallsteps.info. Opgemaakt door Human Resource Management. Doelgroep Alle werknemers. Ingangsdatum 4 juli 2014. Versie 0.

Verzuim Beleid. www.smallsteps.info. Opgemaakt door Human Resource Management. Doelgroep Alle werknemers. Ingangsdatum 4 juli 2014. Versie 0. Verzuim Beleid Opgemaakt dr Human Resurce Management Delgrep Alle werknemers Ingangsdatum 4 juli 2014 Versie 0.1 www.smallsteps.inf clfn Verzuimbeleid Visie en aanpak verzuim Delgrep: alle werknemers Versie:

Nadere informatie

Handleiding Harsen met vloeibare Suikerwax in blik

Handleiding Harsen met vloeibare Suikerwax in blik Handleiding Harsen met vleibare Suikerwax in blik Ga je een hars gebruiken die je ng nit eerder hebt gebruikt, test de hars dan eerst uit p een klein deel van de huid 24 uur vrdat je gaat harsen. Lees

Nadere informatie

Wat zijn de specifieke omstandigheden van deze locatie waar, bij inpassing van de voorziening, rekening mee gehouden moet worden?

Wat zijn de specifieke omstandigheden van deze locatie waar, bij inpassing van de voorziening, rekening mee gehouden moet worden? Omgevingsscan Achtergrnd prject De gemeente Drdrecht heeft het plan pgevat de prblematiek rndm (merendeels verslaafde) dak- en thuislze mensen in haar stad aan te pakken. In dit kader heeft de gemeente

Nadere informatie

Wie verkoopt uw huis?

Wie verkoopt uw huis? Wie verkpt uw huis? Accuntnet Verkp Vertruwens Persn Service Accuntnet V V P Service Wie verkpt uw huis? Als u uw huis wilt verkpen, schakelt u k in Spanje een makelaar in. Echter in Spanje geeft men nrmaal

Nadere informatie

Het Leiderdorppanel over. De milieustraat

Het Leiderdorppanel over. De milieustraat Het Leiderdrppanel ver De milieustraat Mei 2011 Inleiding Deze nieuwsbrief beschrijft de resultaten van de tweede peiling met het burgerpanel van Leiderdrp. Deze peiling ging ver de milieustraat. De milieustraat

Nadere informatie

Voedingsbeleid kinderopvang

Voedingsbeleid kinderopvang Vedingsbeleid kinderpvang Bij Keties Gastuderpvang zijn we heel bewust bezig met geznde veding. Er wrdt verteld waarm je beter niet te veel van iets kunt eten, f waarm je andere dingen juist weer wel veel

Nadere informatie

DE "MANUELE VENTILATIE" OPTIMAAL ORGANISEREN

DE MANUELE VENTILATIE OPTIMAAL ORGANISEREN - - DE "MANUELE VENTILATIE" OPTIMAAL ORGANISEREN Wanneer en he lang meten kamers verlucht wrden wanneer er geen installatie vr hygiënische ventilatie aanwezig is? PRINCIPES CONTEXT De luchtkwaliteit hangt

Nadere informatie

EXPERTISESTEEKKAART. 1) Naam van de school/dienst/voorziening: Het Gielsbos. Adresgegevens: Vosselaarseweg 1 2275 Gierle

EXPERTISESTEEKKAART. 1) Naam van de school/dienst/voorziening: Het Gielsbos. Adresgegevens: Vosselaarseweg 1 2275 Gierle EXPERTISESTEEKKAART 1) Naam van de schl/dienst/vrziening: Het Gielsbs Adresgegevens: Vsselaarseweg 1 2275 Gierle 2) Dmein van expertise: cmmunicatie/diagnstiek+behandeling 3) Beschrijving expertise: Bij

Nadere informatie

Beleidsplan directe instructie : 1. Verantwoording 2. Doelstellingen 3. Model 4. Kijkwijzer 5. -Werkwijze en tijdsplanning.

Beleidsplan directe instructie : 1. Verantwoording 2. Doelstellingen 3. Model 4. Kijkwijzer 5. -Werkwijze en tijdsplanning. Beleidsplan directe instructie : 1. Verantwrding 2. Delstellingen 3. Mdel 4. Kijkwijzer 5. -Werkwijze en tijdsplanning 1 Verantwrding: Wij willen binnen het nderwijs dat wij geven rekening huden met de

Nadere informatie

Congo 50 jaar! Congo? Wild en ongerept! Auteur: Jeroen Defauw. Congo is een land in Afrika. Ons. land (België) is nauw verbonden

Congo 50 jaar! Congo? Wild en ongerept! Auteur: Jeroen Defauw. Congo is een land in Afrika. Ons. land (België) is nauw verbonden Cng 50 jaar! Auteur: Jeren Defauw Wild en ngerept! Ken je het trpisch regenwud? Het is er eeuwig warm en nat. Er leven ntelbare planten en dieren. Een regenwud is heel ud! Cng? Cng is een land in Afrika.

Nadere informatie

Documentatie. KERN Timemanagement

Documentatie. KERN Timemanagement Dcumentatie KERN Timemanagement Versie 2.0 28 mei 2010 Inhud KERN en Kerninfrmatie.nl... 3 Inleiding KERN uren... 3 KERN urenregistratie: de input... 5 Aanwezigheid van medewerkers bekijken... 10 Samenvatting...

Nadere informatie

Veiligheidsinstructie voor opslag van gevaarlijke producten in recipiënten

Veiligheidsinstructie voor opslag van gevaarlijke producten in recipiënten Interne Dienst vr Preventie en Bescherming p het Werk Afdeling Risicbeheer Veiligheidsinstructie vr pslag van gevaarlijke prducten in recipiënten Datum 20 januari 2011 Inleiding Opslag wrdt gedefinieerd

Nadere informatie