COMPANY? Interview: VOOR- ÉN NADELEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "COMPANY? Interview: VOOR- ÉN NADELEN"

Transcriptie

1 Interview: MAXIMAAL OUTSOURCEN BIJ EEN ONE-PRODUCT COMPANY? BERT SAVONIJE VAN ASML: NEGENTIG PROCENT INKOPEN HEEFT NATUURLIJK VOOR- ÉN NADELEN Voor bedrijven die in een turbulente (volatiele) omgeving opereren is outsourcing vaak dé manier om flexibel te kunnen meeademen met de ups en downs in de markt. Maar de daardoor ontstane afhankelijkheid van andere partijen brengt natuurlijk wel allerlei nieuwe controllingrisico's met zich mee. Een Nederlands very hightech bedrijf dat misschien wel het verst gaat in deze outsourcingfilosofie én dat in een zeer turbulente, sterk cyclische omgeving opereert, is zonder twijfel ASML te Veldhoven, fabrikant van systemen voor de productie van steeds snellere microchips. Hoog tijd voor een gesprek over risicomanagement en control tussen Senior Vice President Control van ASML, Bert Savonije RA, en redactielid Michael Corbey, Academic Director TiasNimbas Business School. Het businessmodel van ASML een heel expliciete outsourcingstrategie is vanuit controlperspectief tamelijk risicovol! Het hart van ons bedrijf is R&D en van daaruit proberen we inderdaad maximaal te outsourcen. Ongeveer 90% van de kostprijs van ons product wordt ingekocht. Onze machines zijn modulair opgebouwd, ze bestaan uit negen tot elf modules met submodules. Bij de productie van sommige componenten spelen we nog een rol, maar de meeste worden ingekocht. In onze fabriek hier assembleren wij in een paar dagen een complete machine. De laatste fase van het productieproces is dan het testen van het apparaat, om te kijken of alle functionaliteit het netjes doet. Zodra de klant daarvan overtuigd is, tekent hij voor acceptatie, wordt het apparaat weer ontmanteld, in containers getransporteerd en bij de klant weer in elkaar gezet. Als je nu kijkt naar controlrisico's in dit proces... Negentig procent inkopen heeft natuurlijk voor- én nadelen. Je hebt te maken met interne processen, maar ook met externe. Daar loop je risico's, businessrisico's eerder nog dan controlrisico's. Je suppliers moeten kunnen leveren wanneer jij dat wilt, maar ze moeten ook in staat zijn met je mee te bewegen. Onze business is zwaar cyclisch. In 2005 zaten we op 2,5 miljard euro omzet en vorig jaar op een all time record van 3,8. Wij schatten dat als de markt een beetje aantrekt, we naar de 5 miljard kunnen groeien. Gelukkig blijft de sector waarvoor wij werken groeien, net als ons marktaandeel. De huidige omzet genereren we met tussen de 250 en 300 geleverde apparaten per jaar, die per stuk van 15 tot 30 miljoen kosten. We werken alleen op bestelling en met de duurdere apparaten hebben we het over lead times van zes tot negen maanden. We kunnen dan ook meestal de performance van het volgende kwartaal goed inschatten; als je onze persberichten als beursgenoteerd bedrijf leest, zul je 8 MCA: juni 2008, nummer 4

2 Ik geloof helemaal niet dat je met SOx een ENRON kunt voorkomen Beeldredaktie: beeld MCA: juni 2008, nummer 4 9

3 zien dat we daar tamelijk expliciet in zijn. Als je even wat rekent, ken je ons resultaat in de komende maanden. Maar, dan zijn we ook verplicht om dat resultaat te realiseren! Onze filosofie is dat we doen wat we zeggen. Wij, van control, spelen daar dus ook een heel belangrijke rol in. Stel dat we een kwartaal van 900 miljoen hebben begroot en één apparaat van 30 miljoen is niet op tijd klaar, dan hebben we een probleem. En er is altijd het risico dat de klant zegt: Nou, doe mij dat ding toch maar liever twee weken later! Dus wij zitten als Finance samen met Sales altijd de business in de nek te hijgen: afspraak is afspraak! Dat risico moeten we steeds afdekken. Wanneer factureren jullie? Wij sturen de factuur zodra de klant heeft getekend voor akkoord. En dan kom je meteen op het issue waar wij als Finance heel erg bovenop zitten, namelijk revenue recognition. Wij rapporteren op basis van US GAAP (omdat we een Nederlands bedrijf zijn moet ik zeggen: US GAAP én IFRS), net als andere bedrijven uit onze peer group. We beredeneren ook alles vanuit US GAAP. Voor ons is IFRS alleen een verplichte administratieve last en levert geen managementinformatie. In die context is revenue recognition natuurlijk heel belangrijk. Als je een apparaat levert van 30 miljoen en de inco-term is DDP (Delivered Duty Paid), mogen wij de omzet eigenlijk pas nemen als het apparaat bij de klant staat en dáár geaccepteerd is. Een andere inco-variant is Ex Works, dan nemen we de omzet als het apparaat onze fabriek verlaat. Het verschil is, al is het maar één dag, wel 30 miljoen omzet! Wij proberen die revenue recognition datum dus naar voren te halen, maar zitten daarmee wel op de grens van wat volgens US GAAP mogelijk is. Daarom moeten wij daar als Finance ook bovenop zitten: als er maar één komma fout staat in het contract kan iets in het volgend kwartaal vallen. En dat kunnen wíj dus niet hebben! Soms betalen klanten al een deel bij de bestelling. Daarna hebben we de praktijk dat men 90% betaalt binnen dertig dagen en de laatste 10% als de machine helemaal goed draait dat kan ook altijd nog wel een paar weken duren. Daar moeten we dus nog wel eens achteraan zitten, want men heeft wel eens de neiging om die 10% te 'vergeten'. Een bedrijf moet niet geheel afhankelijk van ons zijn en vice versa Dat is dus de binnenkomende geldstroom hoe gaan jullie nu om met de toeleveranciers? Wij zijn er nog steeds van overtuigd dat we het juiste businessmodel gekozen hebben. We zijn héél gefocust: we maken maar één product, maar daar zijn we ook erg goed in. Critici zeggen dat dat héél riskant is, vooral in zo'n volatiele markt als de onze. Je zou dan moeten diversifiëren. Wij doen dat niet. Ten eerste vinden we het fundamenteel fout om onderdelen van je business te (laten) subsidiëren elk onderdeel moet in staat zijn de eigen broek op te houden. Ten tweede vinden we dat je alles moet doen om mee te kunnen ademen, bijvoorbeeld door veel te outsourcen. Vervolgens is het erg belangrijk dat je een redelijke cash buffer hebt. Ik zit nu 12,5 jaar bij dit bedrijf en ik heb meermalen meegemaakt dat de bodem van de schatkist in zicht kwam. Vóór mijn tijd is het zelfs wel eens voorgekomen dat we moeite hadden de salarissen bij elkaar te schrapen. Je moet dus zorgen dat je, indien nodig, snel geld kunt lenen. Daar staan we nu ook ons mannetje. En je moet natuurlijk altijd het geld van je klanten op tijd en volledig binnenkrijgen. Het principe is natuurlijk dat je je leveranciers zo laat mogelijk betaalt. Máár..., wat óók belangrijk is, is dat we met z'n allen werken aan cycletijdverkorting. Door slimmer te werken, door dingen slimmer te verdelen (onze toeleveranciers hebben zelf natuurlijk ook weer leveranciers). Door sneller te reageren verminder je de risico's enorm. Omdat we in een volatiel segment zitten, kunnen we niet tegen onze leveranciers zeggen: De komende maanden gaan wij zo en zoveel bestellen. Wij willen hún voorraden niet overnemen en zij willen evenmin zelf een vol magazijn. We proberen dus optimaal te plannen, in nauwe samenspraak. Sneller en smarter, kortere cycle times, betere verdeling. Een paar jaar geleden hadden we toeleveranciers die zelfs voor 75 of 80% afhankelijk van ons waren. Dat was niet slim van hen, maar ook niet goed voor ons in risicotermen. Maar ja, wij groeiden in die tijd zo'n 60% per jaar en dat gold dus ook voor hen... Het was niet gemakkelijk om minder afhankelijk van ons te worden. Daarom ook zijn we nu ook actief bezig met een commonality programma, waardoor 10 MCA: juni 2008, nummer 4

4 we bepaalde modules in meer versies van onze apparaten kunnen gebruiken en niet alles ook voor de leveranciers maatwerk is. Dat vermindert de risico's aanzienlijk, natuurlijk. Waar we nu wel eens over nadenken, en dat zal nog heel wat voeten in de aarde hebben: waarom laten we de componenten/modules niet direct naar de klant sturen en zetten we het apparaat daar in elkaar? De competenties daarvoor hebben we in huis... Maar hoe voorkomen jullie nu dat leveranciers omvallen, waardoor jullie zelf ook in de problemen komen? We selecteren onze leveranciers met veel zorg, niet alleen op basis van 'kunnen zij dit?', maar ook op financieel-economische criteria. We laten het niet meer zover komen dat een bedrijf geheel afhankelijk van ons wordt en vice versa. We geloven ook niet in het Lopez/GM purchasing model, we gaan alleen voor win-win partnerships. We werken steeds nauwer samen, ook in de ontwikkeling. Meer als co-makers en co-developers. We monitoren alle leverancierrelaties intensief, we zoeken altijd nieuwe suppliers. Sommige worden zelf ook steeds groter en kunnen dus meer aan. Af en toe is iets zo moeilijk en complex dat we tijdelijk één toeleverancier als monopolist accepteren. Dual sourcing mag vanuit risicoperspectief heel goed zijn, het is ook heel duur. Wat die volatiliteit betreft er wordt wel gezegd dat die zal afnemen naarmate de toepassingsmogelijkheden van chips zich uitbreiden? Ja, je krijgt op een gegeven moment natuurlijk verschillende cyclische bewegingen in verschillende markten die elkaar gaan opheffen. Vroeger werd de markt vooral bepaald door de pc's, de computers. Nu zitten er chips en geheugens in telefoons, fototoestellen, muziekspelers, noem maar op. Wat dat betreft worden we steeds afhankelijker van de algemene economie, de elektronicaverkopen in het algemeen. Daar wordt de silicon-content steeds groter. Wat is het grootste risico waar jullie rekening mee moeten houden? Dat er ineens een geheel andere, niet op lithografie gebaseerde technologie opkomt? We praten natuurlijk voortdurend met onze klanten, met R&D-mensen van de leveranciers, de wetenschap. Er is een bloeiende technische community en we zitten continu bovenop de nieuwste ontwikkelingen. Natuurlijk zijn er start-ups die allerlei nieuwe technologie uitproberen. Het belangrijkste is dat we zorgen dat als er echt interessante ontwikkelingen zijn, we daar dan bij zijn. We kijken naar elke nieuwe technologie en als we denken dat dat een break-through zou kunnen betekenen, zitten wij erin. Vergis je echter niet, wij zijn niet de enige. Onze klanten kijken daar natuurlijk ook heel intensief naar. Stel dat er een nieuwe chiptechnologie komt, die níet gebruikmaakt van lithografie, maar bijvoorbeeld van organische verbindingen. Bij een nieuwe chipfabriek praat je al gauw over een investering van 2,5 miljard euro. Je hebt daar dus te maken met werkelijk gigántische belangen. Reken maar dat onze afnemers én onze collega's daar bovenop zitten! Als zich zo'n revolutie zal voordoen, worden we er dus in elk geval niet door verrast. Bovendien duurt het minstens tien jaar voordat zo'n nieuw procédé vertaald is in grootschalige productiefaciliteiten. Maar we houden het scherp in de gaten. In Delft zit bijvoorbeeld een bedrijf, Mapper Lithography, dat chips via elektronenprojectie rechtstreeks voorziet van patronen zonder maskers zoals wij die gebruiken. Belangrijker nog dan het resulterende kostenvoordeel is dat elektronenprojectie de weg opent naar nog sterkere miniaturisatie; wij volgen dergelijke ontwikkelingen dus ook nauwgezet, al is de techniek vooral gericht op kleine oplages. Daarmee zijn we op het terrein van enterprise risk management. Daar zijn allerlei modellen voor, zoals COSO en Simons die drie hoofdrisisco's onderscheidt: competitive risks, operations risks en de asset impairment risks. Met twee grote concurrenten en 60% van de markt hebben we de eerste categorie beschreven. De tweede is onze keuze voor ons businessmodel met maximale outsourcing. Revolutionair nieuwe technologie is een voorbeeld van de laatste categorie. Daaronder valt ook het risico dat we kiezen voor een technologie die het uiteindelijk niet haalt. Wij kennen dat natuurlijk ook. Wij gebruiken voor het 'belichten' van onze lithografische platen een soort lichtpen. In de oude technologie, het zogenaamde i- line licht, had die een dikte van 365 nanometer. De dunste die wij nu gebruiken meet, aan de punt, 193 nanometer. De volgende stap die theoretisch moge- MCA: juni 2008, nummer 4 11

5 lijk was, zou 157 nanometer zijn. Wij zijn daar ook aan begonnen en hebben er fors in geïnvesteerd. Uiteindelijk bleek, om een lang verhaal kort te maken, dat we de pen wel konden maken, maar geen bijpassend silicium- 'papier' om op te tekenen! Dat uitstapje heeft ons 250 miljoen gekost! Maar er was ook goed nieuws: we wisten al dat de volgende stap het gebruik van EUV, extreem ultraviolet licht zou zijn. De lichtpen daar meet...13 nanometer! Maar van 193 naar 13 bleek voorshands een te grote sprong, EUV-systemen kunnen we pas in 2011 of 2012 leveren. Tot dan hebben we een oude technologie van stal gehaald, die eerder verzonnen maar toen niet realiseerbaar was: water tussen het silicium en de lens. Met deze zogenaamde immersion technologie zijn we toen toch weer in staat gebleken enorme prestatieverbeteringen te realiseren. Met immersion kunnen we nu met een pen met een punt van 193 nanometer lijntjes tekenen van 45 nanometer, omdat het water de lichtstraal afbuigt schrijven we als het ware met de zijkant ervan! Wij denken dat we de bekende wet van Moore (chips worden elke twee jaar exponentieel kleiner en goedkoper) met de huidige technieken tot 2020 kunnen waarmaken. Een ander onderwerp als je als controller terugkijkt op de afgelopen jaren, en je hebt US GAAP, SOx, IFRS, Tabaksblat over je heen zien komen, wat zijn dan je reacties? We zijn natuurlijk druk bezig om elkaar bezig te houden en daar verdienen vooral de accountantskantoren veel geld aan. Het principe om één wereldwijde standaard te hebben is op zich toe te juichen. Jammer dat de Amerikanen zeiden: die hebben we al, dat is US GAAP! Nog jammerder is dat Nederland nog steeds een eigen GAAP hanteert met allerlei verschillen. We hebben hier eigenlijk met drie richtlijnen te maken. Wij hebben er in Den Haag wel voor gepleit om dan in elk geval maar full- IFRS te gaan, maar dat kon dus weer niet. Dat is echt absurd, daar heeft niemand iets aan behalve de accountants en het zorgt al helemaal niet voor meer transparantie. Investeerders helpt het evenmin. Ik geloof niet zo in de Amerikaanse aanpak van alles maar dichttimmeren met regels. Er is altijd wel een slimmerd die zegt 'Dat staat niet in SOx dus het mag', en dan moet je nog meer regels maken. Ik geloof ook helemaal niet dat je met SOx een ENRON Een AO/IC Handboek ik heb er nog nooit een 'af' gezien kunt voorkomen. Ik ben meer voor principle-based, de rechter kan dan altijd nog vaststellen dat iets niet de bedoeling was. Maar als je kijkt naar SOx en ASML, dan moet ik wel vaststellen dat het voor ons niet eens zo slecht uitkwam. Wij zijn een 'jong-volwassen' bedrijf, we moeten nog steeds heel veel leren. En dat laatste stukje formalisering van internal controls, dat zijn dus van die dingen waar je nooit aan toekomt. Het bekende AO/IC Handboek ik heb het nog nooit 'af'gezien. En als het af is, is het de dag erna al weer outdated. Toen SOx begon was het echt zwaar overdreven, zelfs de Amerikanen begonnen te klagen. Als zogenaamde Foreign Filer mochten wij een jaar later SOxproof zijn, maar wij besloten al snel voor de zware SOx te passen en gingen voor SOx-light. Daar liepen we mee voorop en ik moet zeggen, dat heeft ons absoluut geholpen. Natuurlijk kostte het in het begin te veel geld, de regels waren onduidelijk en niemand wist het precies, maar we hebben ons zeker niet gek laten maken, vooral niet door de accountants. We hebben er nu wel degelijk de voordelen van. De control-awareness bij het lijnmanagement is veel beter geworden. En we zijn ons veel meer bewust geworden van wat risico's zijn, waar we echt wat aan moesten doen. Natuurlijk moet je het vervelende kunstje doen, maar dat weten we steeds beter te embedden in de dagelijkse managementpraktijk. Als manager heb je bepaalde verantwoordelijkheden. En dus zul je daar in control moeten zijn. Als je maar niet de hele dag met die stomme checklists loopt te wapperen! Jullie zijn beroemd om jullie fast close. Is die nog sneller geworden? Wij waren in 2006 voor het eerst SOx compliant. Over dat jaar waren we de eerste filer bij de SEC. Over 2007 waren we weer de eersten: ik was verbaasd, qua wedstrijdelement, dat we sneller waren dan enig Amerikaans bedrijf. Dat vind ik nou een voorbeeld van 'world class finance', dat je dat kunt, het is ook leuk voor het team. Waar het om draait is natuurlijk: ben je in staat om het proces efficiënt in te richten en strak te managen? Met accountantsverklaring erbij en vorig jaar was ons eerste jaar SOx! We kregen van de SEC 12 MCA: juni 2008, nummer 4

6 een brief met vier vragen, wat op zich al heel weinig is; na daarop netjes antwoord gegeven te hebben, kregen we nog één vraag terug. Dan zeg ik: we waren niet alleen snel maar ook goed! Ik vind het belangrijk dat we het steeds snel achter de rug hebben, zodat we weer vooruit kunnen kijken. Dat is écht belangrijk. Laatste vraag: hoe kijken jullie tegen RC's aan? Wij zijn daar echt met een inhaalslag bezig. Als je kijkt naar mijn club, de hele backoffice was veel meer een accountinggroep dan dat men bezig was met business control. Het hangt er natuurlijk vanaf waar je zit: als je de jaarrekening moet maken kun je beter RA zijn en dan liefst met ervaring in de internationale praktijk. Maar voor de controlfuncties heb ik expliciet gezegd dat we daar een inhaalslag moeten maken. We sturen nu mensen naar een RC-opleiding. En ik moet zeggen: ik begin het verschil te merken, ook aan op- en aanmerkingen van de mensen die die zware opleiding nu volgen. We hadden eerst functieprofielen opgesteld en geconcludeerd dat je hier toch RA of RC moet zijn, naast een bedrijfseconomische opleiding. Inmiddels ben ik daar niet helemaal meer van overtuigd overigens het is niet meer zo dat ik zeg dat het per se moet. Je komt toch controllers tegen die geweldig veel waarde creëren voor ASML, zelfs al begrijpen ze de lastige regeltjes van US GAAP niet helemaal. Ik wil een breed team en daar kan best iemand bij zijn die heel creatief is aan de businesskant zonder dat die gedwongen wordt RC te worden. Maar als iemand graag wil, dan mag het van ons en zullen we hem of haar steunen. Terwijl het een zware belasting is, daar waarschuwen we ook voor. Je bent toch minstens twee dagen per week kwijt, naast je gewone werk dat ook doorgaat! Wat vinden jullie van ingenieurs-controllers? Een van mijn mensen is een ingenieur met een MBA. Die zijn niet dik gezaaid, voor zover wij hebben kunnen ontdekken. Maar inderdaad ben ik daar erg voor in, voor die combinatie, zeker in onze branche. Ik wil onze financefunctie vooral aan de businesskant versterken en daar zou zo'n profiel prima in passen. Vaak zijn ze beter in procesdenken en ze zitten natuurlijk wat dichter tegen onze techniek aan en dat is interessant. Als je me vraagt waar Finance zich hier moet ontwikkelen, dan is het juist op dat vlak. Dichter tegen de business aan, dat is de bekende weg naar de rol van serieuze businesspartner, waar we allemaal naar streven, toch? Beeldredaktie: beeld MCA: juni 2008, nummer 4 13

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT

CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT Exact Online CASE STUDY JOANKNECHT & VAN ZELST DENKT VOORUIT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY GROEI DOOR PROACTIEF ADVIES Het gaat goed bij Joanknecht & Van Zelst: dit Eindhovens

Nadere informatie

Checklist voor Succesvol Ondernemen

Checklist voor Succesvol Ondernemen Kruis aan wat voor jou van toepassing is om een overzicht te hebben van waar je mee aan de slag kunt om meer klanten te krijgen en meer geld te verdienen. SuccesHoek 1: Actiegerichte Focus Ik besteed meestal

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE

ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE Exact Online CASE STUDY ONLINE SAMENWERKEN IN HET DNA VAN ACCOUNTANTSKANTOOR JOINSON & SPICE www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY INZICHT DELEN OM TE GROEIEN JOINSON & SPICE is druk.

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Een gelukkige huisvrouw

Een gelukkige huisvrouw Een gelukkige huisvrouw Voordat ik zwanger was, was ik een gelukkige huisvrouw, ik had alles wat ik wilde. En daarvoor hoefde ik geen dag te werken. Want werken, dat deed mijn man Harry al. Harry zat in

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN

CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN Exact Online CASE STUDY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY MDM LEERT KLANTEN ZELF VISSEN MDM accountants & belastingadviseurs uit Den Haag is hard op

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn?

Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn? Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn? Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op: hmveurink@gmail.com. Bij deze preek is geen powerpoint

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

H E T V E R L O R E N G E L D

H E T V E R L O R E N G E L D H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op

Nadere informatie

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline.

Exact Online BUSINESS CASE MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING. De 5 tips van Marc Vosse. www.exactonline. BUSINESS CASE Exact Online MET EXACT ONLINE MEER FOCUS OP ACCOUNTMANAGEMENT EN ADVISERING De 5 tips van Marc Vosse www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY DE 5 TIPS VAN MARC VOSSE Voor

Nadere informatie

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS

RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Vragenlijst: Wat vind jij van je

Vragenlijst: Wat vind jij van je Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

BINNENSUIS Jehudi van Dijk

BINNENSUIS Jehudi van Dijk BINNENSUIS Jehudi van Dijk Op het toneel staat een vrouw. Ze draagt gewone kleren en ze heeft een horloge om. Ook staat er een stoel en een prullenbak en ligt er een pluisje op de grond. Ik denk altijs

Nadere informatie

1. Brillenglazen zijn toch gewoon brillenglazen? Merk jij het verschil tussen een glas van Pearle, Hans Anders of een dure opticien? Waarom een hele hoop euro's betalen als het ook stukken goedkoper kan.

Nadere informatie

Werken in een andere sector of branche: iets voor u?

Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Werken in een andere sector of branche: iets voor u? Uw hele loopbaan blijven werken in dezelfde sector of branche? Voor veel werknemers is het bijna vanzelfsprekend om te blijven werken in de sector of

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel

Nadere informatie

1Help: faalangst! 1.1 Verkenningen

1Help: faalangst! 1.1 Verkenningen 11 1Help: faalangst! Karel heeft moeite met leren. Dat zal wel faalangst zijn! zegt iemand. Een gemakkelijk excuus, want Karel is wel erg snel klaar met zijn huiswerk. Ellen, die ook moeite heeft met leren,

Nadere informatie

Managementinformatiesysteem

Managementinformatiesysteem Managementinformatiesysteem (aanvulling bij hele boek) Het opzetten van een managementinformatiesysteem Wanneer je een werkstuk moet maken, bijvoorbeeld over de houding van de Nederlanders ten opzichte

Nadere informatie

Reference case Atlas Copco. Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren. Vodafone Power to you

Reference case Atlas Copco. Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren. Vodafone Power to you Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren Vodafone Power to you Atlas Copco gebruikt Vodafone M2M om wereldwijd de klantondersteuning te verbeteren Atlas Copco

Nadere informatie

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye

Organiseren. werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Organiseren werkt! Krijg meer overzicht,, structuur en (tijd) winst! Germo Bekendam Karlijn L Ortye Inhoud 1. Organiseren is keuzes maken 6. Planning en digitaal organiseren 7. E-mail organiseren Pagina

Nadere informatie

Twee blauwe vinkjes. Door: Lenneke Sprong

Twee blauwe vinkjes. Door: Lenneke Sprong Twee blauwe vinkjes Door: Lenneke Sprong Nog steeds maar een vinkje. Buiten begon de zon te schijnen, waardoor er schaduwen op de lichtblauwe muur ontstonden. Waarom ontvangt hij niet mijn berichtje vroeg

Nadere informatie

Inspirerend Presenteren

Inspirerend Presenteren Inspirerend Presenteren Door Kai Vermaas & Charis Heising Bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Inleiding Wil je leren hoe jij een presentatie kunt geven waar je zeker bent van je verhaal? En

Nadere informatie

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt

Nadere informatie

HOE EEN ACCOUNTANT ZIJN DNA VERANDERT

HOE EEN ACCOUNTANT ZIJN DNA VERANDERT Exact Online CASE STUDY HOE EEN ACCOUNTANT ZIJN DNA VERANDERT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY HOE EEN ACCOUNTANT ZIJN DNA VERANDERT En daarna dat van ondernemers Onze branche staat

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

ADHD: je kunt t niet zien

ADHD: je kunt t niet zien ➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen

Nadere informatie

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen

Hoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële

Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële Adinda Keizer - Copyright 2013 Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van Vindjeklant.nl worden gekopieerd of gebruikt in commerciële uitingen. Als startend ondernemer is alles nieuw. De boekhouding,

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad.

Een van de agenten komt naar hem toe. Nou, het is me het dagje wel, zegt hij. Nu zijn er toch rellen in de stad. Een dode De voetbalwedstrijd is afgelopen. Het stadion is bijna leeg. Het is koud, de zon schijnt bleek. Munck staat op de tribune van vak H en staart naar de dode man op de bank. Wat vreselijk, denkt

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Wat wil jij? Wat wil ik?

Wat wil jij? Wat wil ik? Alle formulieren bij het boek Wat wil jij? Wat wil ik? ALLE PAGINACIJFERS KOMEN OVEREEN MET DE PAGINANUMMERS IN HET BOEK UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER eens oneens 1 Ik vind mijzelf aantrekkelijk

Nadere informatie

Evaluatie project webshop 2.0

Evaluatie project webshop 2.0 Evaluatie project webshop 2.0 Kim Krijt MM2A Kim Ik vind dat de productie erg goed is verlopen, wij hebben onderling geen problemen gehad. Ik vind dat er erg goed werk is geleverd. Als ik het vergelijk

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

EFFECTIEF OMGAAN MET BEZWAREN

EFFECTIEF OMGAAN MET BEZWAREN EFFECTIEF OMGAAN MET BEZWAREN Er zijn een heleboel redenen die door een klant gebruikt worden om nee te zeggen. Echter, de zogenaamde tegenwerpingen en bezwaren zijn veelal dooddoeners. Je zal dus moeten

Nadere informatie

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

HOE EEN BEDRIJF 180 GRADEN DRAAIT

HOE EEN BEDRIJF 180 GRADEN DRAAIT Exact Online CASE STUDY HOE EEN BEDRIJF 180 GRADEN DRAAIT www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY HOE TENSING BINNEN 1 JAAR 180 GRADEN DRAAIDE Tensing, een mobility en Geo- ICT software

Nadere informatie

Wat zouden ouderen zelf kunnen doen?

Wat zouden ouderen zelf kunnen doen? - Voorstellen Er is mij gevraagd om vanuit mijn achterban wat te vertellen over de problemen waar je tegen aan loopt als je ouder wordt. Eigenlijk zoude alle nieuw te bouwen woningen uitgerust moeten zijn

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2

FLIPPEN. Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 FLIPPEN Naam: Ruben van Dijk Datum van inlevering: 28/11/06 Klas: M1C Tutorgroep: 2 Verantwoording: Opleiding: Media Vormgeven School: Media college Amsterdam Jaar: 1 Projectomschrijving: Het maken van

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Piet Voorbeeld MIJN PROFIEL. Voornaam. Achternaam. Dienst. Schaal Tot schaal 8. Piet. Voorbeeld. Stadswerken

Piet Voorbeeld MIJN PROFIEL. Voornaam. Achternaam. Dienst. Schaal Tot schaal 8. Piet. Voorbeeld. Stadswerken MIJN PROFIEL Voornaam Piet Achternaam Voorbeeld Dienst Stadswerken Schaal Tot schaal 8 1 DIT BEN IK Wanneer heb je een goede werkdag gehad? Waarom? Als ik alles gedaan heb dat ik wilde doen en er ook onverwachte

Nadere informatie

Ik ben blij dat ik nu voor u lijd Ik ben blij dat ik voor mijn geloof mag lijden Ik ben blij dat ik mag lijden voor de Kerk van Jezus Christus

Ik ben blij dat ik nu voor u lijd Ik ben blij dat ik voor mijn geloof mag lijden Ik ben blij dat ik mag lijden voor de Kerk van Jezus Christus AVONDMAALSVIERING KONINGSKERK 13-09 - 2009 door ds. L. Krüger Schriftlezing: Koloss. 1: 24-29 (NBV) Ik ben blij dat ik nu voor u lijd Ik ben blij dat ik voor mijn geloof mag lijden Ik ben blij dat ik mag

Nadere informatie

Spreekbeurt hoogbegaafdheid.

Spreekbeurt hoogbegaafdheid. Spreekbeurt hoogbegaafdheid. Wat is hoogbegaafdheid eigenlijk? Hoogbegaafdheid is eigenlijk dat je slimmer geboren bent dan andere kinderen. Dat kan je meten met een IQ test. IQ is de afkorting van intelligentiequotiënt.

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes?

Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes? Rapportage online marktonderzoek Wat maakt succes? December 2007 / Januari 2008 Door: Marco Bouman, Impulse, Strategie & Marketing Februari 2008 2008 Marco Bouman, alle rechten voorbehouden Het is niet

Nadere informatie

Impact Masters Checklist

Impact Masters Checklist Impact Masters Checklist Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Vliegwiel van Impact 4 3. Checklist 6 4. Vervolgvragen 8 Blz. 2 Inleiding Impact Masters helpt ondernemers nieuwe kansen te ontdekken voor hun bedrijf

Nadere informatie

Timemanagement Kerngebieden onderscheiden

Timemanagement Kerngebieden onderscheiden Timemanagement Als manager heb je veel verschillende werkzaamheden: je geeft leiding aan je medewerkers, maar je hebt ook je eigen taken. Je hebt met je medewerkers te maken, met andere collega s en afdelingen

Nadere informatie

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2 Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker

Nadere informatie

HOE CAPPA ZIJN KLANTEN BETER IS GAAN ADVISEREN

HOE CAPPA ZIJN KLANTEN BETER IS GAAN ADVISEREN Exact Online CASE STUDY HOE CAPPA ZIJN KLANTEN BETER IS GAAN ADVISEREN www.exactonline.nl 2 EXACT ONLINE CASE STUDY ACCOUNTANCY ONDERSCHEIDENDE KWALITEITEN LEIDEN TOT SUCCES VOOR ZOWEL ONDERNEMER ALS ZIJN

Nadere informatie

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden

Nadere informatie

de 4de editie spuugt vuur!

de 4de editie spuugt vuur! de 4de editie spuugt vuur! Nu kan je je afvragen wat ik hier eigenlijk doe. Heb je beslist, vriend? Jullie hangen hier al bijna 3 uur rond. Ooo kijk deze! Die is echt super cool, K. Ja. Cool. Zeker. Eerlijk

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Van groei- of financieringsvraagstuk naar warme zakelijke en persoonlijke relaties en toekomstbestendige groei

Van groei- of financieringsvraagstuk naar warme zakelijke en persoonlijke relaties en toekomstbestendige groei Van groei- of financieringsvraagstuk naar warme zakelijke en persoonlijke relaties en toekomstbestendige groei 7 Vragen om jezelf te stellen als je je balans in het financieren van toekomstbestendige groei

Nadere informatie

De ijnmanager. Cartoons september 2012. Luc Timmers

De ijnmanager. Cartoons september 2012. Luc Timmers De ijnmanager Cartoons september 2012 Luc Timmers Alle cartoons mogen gratis gekopieerd en verspreid worden Gratis? Jazeker! Tegenprestatie? De Lijnmanager Gratis is voor bijna niks Volg @Delijnmanager

Nadere informatie

1 Ben of word jij weleens gepest?

1 Ben of word jij weleens gepest? Onderzoeksresultaten TipHorstaandeMaas.nl Pesten Pesten is van alle generaties. Het kan bijna overal plaatsvinden en is daarom dichterbij dan mensen soms denken 8 1 Ben of word jij weleens gepest? 7 6

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

De ijnmanager. Cartoons januari 2015. Luc Timmers

De ijnmanager. Cartoons januari 2015. Luc Timmers De ijnmanager Cartoons januari 2015 Luc Timmers Gezelligheid kent geen tijd Is het alweer 2015? Wat vliegt de tijd hé? Logisch toch? Ooit spaghetti de kop boven het maaiveld uit zien steken? Nou dan!

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper

Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Les 3 - maandag 3 januari 2014 - De Wilgenstam kleutergroep van meester Jasper Het lampje is aan, dat betekent dat we gaan filosoferen. Isa-Noa vertlede in de eerste les dat zij lippenstift en badeendjes

Nadere informatie

Voorwoord. 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde

Voorwoord. 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde Voorwoord 15 miljoen mensen Op dat hele kleine stukje aarde Die moeten niet t keurslijf in Die laat je in hun waarde Fluitsma & Van Tijn, 2007 Het zijn er inmiddels 16 miljoen en het zullen er ook nog

Nadere informatie

De waarde van een plaats in een getal.

De waarde van een plaats in een getal. Komma getallen. Toen je net op school leerde rekenen, wist je niet beter dan dat getallen heel waren. Dus een taart was een taart, een appel een appel en een peer een peer. Langzaam maar zeker werd dit

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even

Nadere informatie

De ijnmanager. Cartoons januari 2014. Luc Timmers

De ijnmanager. Cartoons januari 2014. Luc Timmers De ijnmanager Cartoons januari 2014 Luc Timmers Dag 1 2014 20 14 Is er iets veranderd? Het blijft een gok Ik heb een casino bezoek cadeau gekregen Daarmee nemen mijn kansen op een bonus aanzienlijk toe

Nadere informatie

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op

Nadere informatie

Dat doen we dus even anders! Een schets van het model

Dat doen we dus even anders! Een schets van het model Waargeven De kaart is niet het gebied. Iedere NLP-er die zichzelf serieus neemt, is daar vast van overtuigd. Maar we weten ook dat de manier waarop we de werkelijkheid in beeld brengen (hoe we kaarten

Nadere informatie

OCAI. veelgestelde vragen

OCAI. veelgestelde vragen OCAI veelgestelde vragen OCAI, veelgestelde vragen OCAI online Vrouwenlaan 106 8017 HS Zwolle 038-2301503 www.ocai-online.nl OCAI online, september 2008 3 [ Over de uitslag Hoe kan het dat mijn collega

Nadere informatie

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A

Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A Presentatie Tekst Top plan (talentontwikkelingsplan) Amy Kouwenberg OABCE1A INLEIDING Ik heb vandaag een cadeautje meegenomen. Niet voor jullie, maar voor mijzelf. Het cadeautje staat voor de verrassingen

Nadere informatie

Dit boekje is van:..

Dit boekje is van:.. Ik en mijn plan Dit boekje is van:.. Hallo, Jij bent cliënt bij SOVAK. Je hebt bij SOVAK een persoonlijk begeleider. Samen maak je afspraken over wat jij zelf doet en wat SOVAK doet. Die afspraken staan

Nadere informatie

Ebook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1

Ebook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Nooit Meer Afgeleid 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Delen uit dit E-BOOK zijn afkomstig van de site van www.mtcompany.nl en het boek Haal meer uit je hersenen. MTcompany 2012 Auteur: Mark Tigchelaar

Nadere informatie

Thema In en om het huis

Thema In en om het huis http://www.edusom.nl Thema In en om het huis Lesbrief 24. Een wasmachine kopen. Wat leert u in deze les? Wat u kunt zeggen als u een wasmachine wilt kopen. Zeggen hoe groot iets is. Vergelijkingen. Veel

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

VOORBEELD / CASUS. Een socratisch gesprek volledig uitgeschreven

VOORBEELD / CASUS. Een socratisch gesprek volledig uitgeschreven Maakt geld gelukkig? VOORBEELD / CASUS Een socratisch gesprek volledig uitgeschreven Hieronder tref je een beschrijving van een socratisch gesprek van ca. 2 ½ uur. Voor de volledigheid hieronder eerst

Nadere informatie