Visplan Reest en Wieden

Transcriptie

1 VBC Reest en Wieden Visplan Reest en Wieden Deel 1, algemene uitwerking

2

3 Statuspagina Titel Samenstelling Homepage Visplan Reest en Wieden, deel 1 algemene uitwerking VBC Reest en Wieden P.Buis@reestenwieden.nl Bibliografische referentie: VBC Reest en Wieden, Visplan Reest en Wieden. VBC Reest en Wieden te Meppel. VBC Reest en Wieden, Meppel Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de copyright-houder. Vastgesteld tijdens de VBC-vergadering van 13 mei 2013 Vastgesteld door de visrechthebbende partijen middels een schriftelijke akkoordverklaring, die zijn bijgevoegd in Bijlage VII Foto s omslag: Ronald Messemaker (Natuurmonumenten) Hengelsportfederatie Groningen-Drenthe Sportvisserij Oost Nederland

4

5 Inhoudsopgave 1 Inleiding Huidige situatie gebied en beleid Gebiedsbeschrijving en begrenzing Beleid en beheer visstand, visserij en watersystemen Huidige situatie visserij, visserijbeheer en visstand Visrechten en visserijgebruik Visstand en viswatertype Visuitzettingen Visonttrekking Vismortaliteit Visserijkundig onderzoek, monitoring en vangstregistratie Regelgeving Controle, handhaving en sanctionering Bereikbaarheid en bevisbaarheid Streefbeelden en maatregelen Algemeen Visrechten en visserijgebruik Visstand en viswatertype Visuitzettingen Visonttrekking Vismortaliteit Visstandmonitoring en vangstregistratie Regelgeving Controle, handhaving en sanctionering Bereikbaarheid en bevisbaarheid Uitvoeringsprogramma en toetsing voorgenomen maatregelen Communicatie, evaluatie en bijstelling visplan Communicatie Evaluatie en bijstelling visplan Bijlagen... 48

6

7 - Inleiding - 1 Inleiding Sportvisserij, beroepsvisserij, waterschap en terreinbeherende organisaties; al deze partijen werken dagelijks op en langs het water en hebben belang bij een gezonde en duurzame visstand. Het is dan ook logisch dat zij samen overleggen in de visstandbeheercommissie (VBC) Reest en Wieden om hun activiteiten rond vis op elkaar af te stemmen. In de VBC komen alle zaken aan de orde die de visstand en de visserij raken. Eén van de doelen van de VBC Reest en Wieden is het gezamenlijk vormgeven en uitvoeren van een duurzaam visstand- en visserijbeheer 1 via een planmatig aanpak. Ten behoeve van het planmatige visserijbeheer stellen sportvisserij en beroepsvisserij gezamenlijk een visplan op, zij doen dit in overleg met de andere partijen binnen de VBC. Het waterschap, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer toetsen het visplan. Dit past ook bij het Rijksbeleid voor de binnenvisserij (Ministerie van EL&I, 2009). In dit visplan wordt beschreven hoe de visrechthebbende hengelsportorganisaties en beroepsvissers in het beheergebied van Waterschap Reest en Wieden het visserijbeheer willen uitvoeren. Bij het visserijbeheer moet rekening worden gehouden met de doelen van Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) en de doelen van Natura Het waterschap toetst of het visplan niet in strijd is met de KRW-doelen. De terreinbeheerders toetsen het visplan aan de eigen doelen voor de visstand. Toets aan de Natura 2000-doelen vindt plaats via de beheerplannen die voor de Natura 2000-gebieden worden opgesteld. Voorliggend visplan kan hiervoor als input worden gebruikt. Dit visplan heeft uitsluitend betrekking op KRW-waterlichamen waar visserijactiviteiten plaatsvinden. Daarbij is gefocust op het beheer van de vissoorten die in de Visserijwet worden genoemd, maar omdat de visserij ook van invloed kan zijn op uitheemse vissoorten en vissoorten uit de Flora- en faunawet worden deze waar relevant ook besproken. Het visserijbeheer van de overige wateren binnen het beheergebied van het waterschap wordt besproken in de VBC, daarbij worden waar mogelijk de uitgangspunten van dit visplan gevolgd. In de toekomst kunnen de overige wateren ook in het visplan worden opgenomen. 1 Visstandbeheer omvat de planmatige voorbereiding en uitvoering van maatregelen bedoeld om een bepaalde visstand te bereiken in een omschreven watersysteem. Deze maatregelen zijn onder meer gericht op het beheer van de leefomgeving van vissen. Visserijmaatregelen zoals het onttrekken en uitzetten van vissen maken deel uit van het visstandbeheer. Visserijbeheer omvat de planmatige voorbereiding van maatregelen bedoeld om de beroepsmatige en de recreatieve visserij optimaal in te richten. Het gaat om het onttrekken en uitzetten van vis en het stellen van regels daarvoor. Onder visserijbeheer vallen ook maatregelen rond de toegankelijkheid en de bevisbaarheid van het water. Het gevoerde visserijbeheer heeft invloed op de visstand en ook op het watersysteem , VBC Reest en Wieden

8 - Visplan voor Reest en Wieden - Dit visplan is een groeidocument, dat in de komende jaren verder kan worden aangevuld en geconcretiseerd. Vanwege de leesbaarheid bestaat het visplan uit twee delen. In Visplan Reest en Wieden; deel 1, algemene uitwerking wordt de algemene situatie beschreven en wordt een onderbouwing gegeven van voorgenomen maatregelen. In Visplan Reest en Wieden; deel 2, gebiedsgerichte uitwerking wordt de visserijsituatie per waterlichaam beknopt weergegeven in factsheets. Op de factsheets staan ook de voor het betreffende waterlichaam gewenste maatregelen beschreven. Leeswijzer In hoofdstuk twee wordt de huidige situatie van het gebied en het beleid dat betrekking heeft op visstandbeheer en visserij beschreven. In hoofdstuk drie wordt de huidige situatie van de visserij, het visserijbeheer en de visstand in algemene termen beschreven. De gewenste situatie en voorgenomen maatregelen voor de visstand en visserij worden in algemene termen in hoofdstuk vier beschreven. In hoofdstuk vijf zijn de voorgenomen maatregelen verwerkt in een werkprogramma, waarin ook de prioritering en toetsing van de maatregelen is opgenomen. En tot slot is in hoofdstuk zes beschreven hoe gecommuniceerd wordt over het visplan en hoe het visplan geëvalueerd en bijgesteld wordt. Het visplan wordt besloten met bijlagen, waaronder een verklarende woordenlijst VBC Reest en Wieden 8

9 - Huidige situatie gebied en beleid - 2 Huidige situatie gebied en beleid 2.1 Gebiedsbeschrijving en begrenzing Dit visplan heeft betrekking op de KRW-waterlichamen in het beheergebied van Waterschap Reest en Wieden. De waterlichamen liggen in het midden en zuidwesten van Drenthe en het noordwesten van Overijssel. Het Meppelerdiep is buiten beschouwing gelaten, omdat hiervoor een aparte VBC bestaat genaamd IJssel Plus. Meer informatie over de VBC IJssel Plus is te vinden op In figuur 2.1 is het beheergebied weergegeven met de daarin gelegen waterlichamen. Het beheergebied heeft een oppervlakte van hectare met een totale lengte van kilometer aan watergangen en grote wateren. In verhouding tot andere waterschapsgebieden is er veel natuur en weinig stedelijk gebied. In het beheergebied liggen twee nationale parken: Nationaal Park Weerribben-Wieden en Nationaal Park Dwingelderveld. Enkele plaatsen binnen het beheergebied zijn Vollenhove, Steenwijk, Meppel, Blokzijl, Smilde, Beilen en Hoogeveen (Waterschap Reest en Wieden, 2009). Er komen zowel stilstaande als stromende wateren voor. Het gebied kent volgens de KRW-indeling vijf verschillende watertypen. De meeste waterlichamen zijn kunstmatig of zijn door menselijke invloed sterk veranderd (gekanaliseerd, verstuwd). In dit visplan worden uitsluitend de waterlichamen behandeld die een sportvisserijfunctie hebben (zie tabel 2.1). Tabel 2.1 KRW-waterlichamen in het beheergebied Naam KRW-type Status Boezem M27 Kunstmatig Drentse kanalen (Beilervaart) M3 Kunstmatig Drentse kanalen (Drentsche Hoofdvaart) M3 Kunstmatig Drentse kanalen (Hoogeveense Vaart) M3 Kunstmatig Drentse kanalen (Linthorst-Homankanaal) M3 Kunstmatig Drentse kanalen (Middenraai) M3 Kunstmatig Drentse kanalen (Oranjekanaal) M3 Kunstmatig Drentse kanalen (Reestvervangende Leiding) M3 Kunstmatig Drentse kanalen (Zuidwolder Waterlossing) M3 Kunstmatig Oude Diep R5 Sterk veranderd Oude Vaart R5 Sterk veranderd Reest R12 Sterk veranderd Vledder Aa R5 Sterk veranderd Wapserveense Aa R5 Sterk veranderd Wold Aa R5 Sterk veranderd , VBC Reest en Wieden

10 - Visplan voor Reest en Wieden - Figuur 2.1 Overzichtskaart KRW-waterlichamen in het plangebied. 2.2 Beleid en beheer visstand, visserij en watersystemen Europees Het relevante Europese beleidskader voor dit visplan wordt gevormd door de Kaderrichtlijn Water (KRW), Natura 2000 en de Europese Aalverordening. Kaderrichtlijn Water Doel van de Europese Kaderrichtlijn Water is om de waterlichamen in de betreffende stroomgebieden in 2015 in een goede ecologische en chemische toestand te krijgen en/of te houden. Er is hierbij uitstel mogelijk van twee maal zes jaar, dus de eindtermijn is Om in 2015 de waterlichamen in een goede staat te krijgen of te houden zijn maatregelenpakketten samengesteld. Het betreft vooral inrichtingsmaatregelen. Maatregelen voor verbetering van de chemische kwaliteit moeten veelal op landelijk of Europees niveau worden genomen (bijvoorbeeld het stikstofbeleid) VBC Reest en Wieden 10

11 - Huidige situatie gebied en beleid - KRW-doelen De waterlichamen die in dit visplan aan de orde komen worden getypeerd als M3 (gebufferde regionale kanalen), M27 (Matig grote ondiepe laagveenplassen) R5 (Langzaam stromende middenloop/benedenloop op zand) of R12 (Langzaam stromende middenloop/benedenloop op veenbodem). De meeste wateren worden verder getypeerd als sterk veranderd of kunstmatig water. Dit betekent dat door onomkeerbare menselijke ingrepen het niet mogelijk is om de natuurlijke toestand te bereiken. De huidige kwaliteit van het waterlichaam wordt uitgedrukt in een score ten opzichte van de natuurlijke toestand. De natuurlijke toestand is beschreven in een zogenaamde referentie. Deze referentie geeft aan hoe het waterlichaam er uit zou zien zonder menselijke verstoring. De huidige kwaliteit van de waterlichamen is uitgedrukt in een ratio van deze referentie, de zogenaamde ecologische kwaliteitsratio (EKR). Deze EKRscore ligt tussen nul en één, waarbij de score één staat voor de referentiesituatie. De KRW-doelstelling voor het waterlichaam is ook uitgedrukt in een EKR-score. De doelstelling is de huidige situatie na uitvoering van alle mogelijke en reële maatregelen. Deze doelstelling wordt het goed ecologisch potentieel (GEP) genoemd. Voor het GEP en een beschrijving van de huidige situatie van de wateren in het plangebied wordt verwezen naar de factsheets uit het Waterbeheerplan Waterschap Reest en Wieden (Waterschap Reest en Wieden, 2009). Biologische kwaliteitselementen KRW Om te beoordelen wat de ecologische kwaliteit van een waterlichaam is, is voor ieder KRW-watertype een maatlat opgesteld. Deze maatlat bestaat uit een aantal kwaliteitselementen. Per element is de goede ecologische toestand vastgesteld (GET=de referentiesituatie). Van deze GET is vervolgens een GEP afgeleid, wat dus het doel zal zijn voor de komende jaren. De visstand is één van de kwaliteitselementen op de maatlat. De maatlatten voor de visstand voor het type R5 en R12 zijn opgebouwd uit twee deelmaatlatten: Deelmaatlat soortensamenstelling en deelmaatlat abundantie. De maatlat vis voor het type M3 en M27 bestaat alleen uit parameters die de abundantie van kenmerkende en algemene soorten beschrijven (zie tabel 2.2). De maatlatten zijn tot 2015 geldig (Evers, 2007 en Van der Molen & Pot, 2007). Tabel 2.2 Maatlat vis type M3, M27, R5 & R12 Maatlat vis type M , VBC Reest en Wieden

12 - Visplan voor Reest en Wieden - Maatlat vis type M27 Maatlat vis type R5 Maatlat vis type R12 Maatregelen die genomen worden om de KRW-doelen te behalen zijn globaal beschreven in Bijlage III. De doelen en de huidige score op de maatlat vis voor de verschillende waterlichamen zijn weergegeven op de factsheets in het visplan deel VBC Reest en Wieden 12

13 - Huidige situatie gebied en beleid - Natura 2000 Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Via Natura 2000 wordt uitvoering gegeven aan de gebiedsbescherming die vereist is vanuit de Vogel- en Habitatrichtlijn. In het plangebied liggen acht Natura 2000-gebieden (zie figuur 2.2). In drie van deze gebieden liggen voor de sportvisserij relevante wateren. De boezem ligt voor het grootste deel in de Natura 2000 gebieden Wieden en Weerribben. De Vledder Aa ligt deels in het Natura 2000-gebied Drents-Friese Wold & Leggelderveld. Voor De Wieden geldt de opgave om het leefgebied en populatieomvang van bittervoorn, kleine en grote modderkruiper en rivierdonderpad te behouden. De Weerribben hebben ook een behoud doelstelling voor bittervoorn, kleine en grote modderkruiper. Voor het Drents-Friese Wold & Leggelderveld zijn geen doelstellingen voor vis geformuleerd. De doelstellingen voor overige flora- en fauna en het aanwijzingsbesluit zijn te vinden op Voor activiteiten die in Natura 2000-gebieden plaatsvinden dient te worden aangetoond dat die geen significant effect hebben op de natuurdoelstellingen van het gebied. Daarbij is het uitgangspunt dat bestaande activiteiten geen significante invloed hebben op de doelen. Het bestaande visserijgebruik dient bij voorkeur te worden opgenomen in het beheerplan dat voor ieder Natura 2000-gebied moet worden opgesteld. Voor de genoemde gebieden wordt nog gewerkt aan een beheerplan, waarin de gewenste visstand en het visserijgebruik zal worden beschreven. De visrechthebbenden hebben hiervoor informatie aangeleverd. Figuur 2.2 Overzichtskaart Natura 2000-gebieden , VBC Reest en Wieden

14 - Visplan voor Reest en Wieden - Europese aalverordening De Europese Aalverordening (Europese Unie, 2007) voorziet in de bescherming en herstel van de aal. De aalpopulatie is sinds de jaren zeventig zeer sterk afgenomen, zo sterk dat het voortbestaan van de soort in gevaar is. De aalverordening verplicht de lidstaten om het aalbeheer in een beheerplan uit te werken. Het beheer moet gericht zijn op het realiseren van een uittrek van paairijpe aal (schieraal) ter grootte van 40% van de uittrek in In het Nederlandse Beheerplan zijn een aantal herstelmaatregelen opgenomen. De voor dit visplan relevante maatregelen zijn: Tegengaan van schieraalsterfte door gemalen en het bevorderen van vrije migratie door de aanleg van vispassages. Dit is opgenomen in de KRW-maatregelen. De beroepsvissers mogen niet op aal vissen in de maanden september, oktober en november. Meeneemverbod van gevangen aal door sportvissers; gevangen aal moet door sportvissers direct levend in het zelfde water worden teruggezet. Uitzet van glasaal en pootaal Nationaal Binnenvisserijbeleid Het kader voor de visserij op de binnenwateren is de Visserijwet van Hierin zijn de bevoegdheden van de visrechthebbenden beschreven. Het Ministerie van EL&I hanteert voor de binnenvisserij het beleid (Ministerie van LNV, 2009) dat de visserij moet passen bij de doelen die de waterbeheerder stelt op grond van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Het ministerie wil daarom dat visrechthebbenden in VBC-verband afspraken maken over de visserij en deze vastleggen in het visplan. De waterbeheerder dient het visplan te toetsen op basis van de vastgestelde KRW-maatlatten voor de visstand. Beleid water en visstandbeheer In de Adviesnota Beleid Water- en Visstandbeheer van de Unie van Waterschappen, Sportvisserij Nederland en de Combinatie van Beroepsvissers (2006) wordt de verhouding beschreven tussen de waterbeheerder en de visrechthebbende. De waterbeheerder of de terreinbeheerder is verantwoordelijk voor het visstandbeheer, omdat deze verantwoordelijk is voor het leefmilieu van de vissen en voor een ecologisch gezond watersysteem. De visrechthebbende is verantwoordelijk voor het visserijbeheer, omdat deze bevoegdheid in de Visserijwet aan hem wordt toegekend. De waterbeheerder of de terreinbeheerder beïnvloedt dus de mogelijkheden van de visrechthebbenden, terwijl de visrechthebbenden invloed hebben op de samenstelling van de visstand, waarvoor de waterbeheerder verantwoording draagt VBC Reest en Wieden 14

15 - Huidige situatie gebied en beleid Regionaal Waterschap Reest en Wieden Het waterschap ziet een gezonde visstand als één van de kenmerken van een goede ecologische kwaliteit van een watergang (Waterschap Reest en Wieden, 2009). De visstand laat op veel plaatsen te wensen over. Redenen hiervoor zijn: Stuwen en gemalen belemmeren de trek van vis. De inrichting van watergangen is onvoldoende geschikt voor paaien, opgroeien, foerageren en schuilen omdat er geen variatie is in de structuur (diepte, substraat, stroming, oever). Uitgangspunten en aanpak voor de (her)inrichting van watergangen: Het waterschap is verantwoordelijk voor de inrichting van watergangen in ecologische verbindingszones. Inrichting, beheer en onderhoud worden gebaseerd op de ecologische doelstellingen van de zones. Belangrijke randvoorwaarden zijn dat goede waterafvoer mogelijk blijft en dat de veiligheid gewaarborgd blijft. Vrijwel alle stuwen in stromende waterlichamen worden zo nodig passeerbaar gemaakt voor vissen. Als er veel ecologische winst te behalen is, worden ook kunstwerken in andere watergangen aangepast. In vrijwel alle waterlichamen worden via herinrichting meer natuurlijke omstandigheden gecreëerd. De omvang van de maatregel hangt af van de functie en het ambitieniveau voor het betreffende oppervlaktewater. De maatregelen zijn bedoeld om vissen en andere waterorganismen meer kansen te geven. Vismigratieplan Bij herinrichtingsplannen voor een beek of bij groot onderhoud of vervanging van een stuw in een beek, maakt het waterschap de stuw passeerbaar voor vissen. Voor faunapassages, waaronder vistrappen is voor begroot. Op een aantal plaatsen onderzoekt het waterschap de beheervisserij. Het waterschap heeft een vismigratieplan waarin de knelpunten van de vismigratie zijn geïnventariseerd. Het plan bevat een leidraad voor de aanpak van die knelpunten. Het waterschap streeft naar samenwerking met de sport- en beroepsvisserij op het gebied van vismonitoring en specifieke visprojecten. Waterbeheerplan In het Waterbeheerplan (WBP) zijn maatregelen aangegeven waarmee het waterschap de beoogde kwaliteit van de waterlichamen wil realiseren. Alle KRW-maatregelen zullen in meer of mindere mate een positieve invloed uitoefenen op de visstand. De maatregelen staan samengevat in Bijlage III. De meeste maatregelen worden uitgevoerd via integrale projecten die Water-op-Maat projecten worden genoemd, hiervoor is een meerjarenprogramma opgesteld. Nota Vis boven Water De nota Vis boven Water (de Vries, 2004) tracht vis expliciet in het beleid van het waterschap te positioneren. Inmiddels is deze nota uit , VBC Reest en Wieden

16 - Visplan voor Reest en Wieden achterhaald door de uitwerking van de KRW en de nota Vismigratie uit 2010 en is voor dit visplan niet relevant. Nota Vismigratie Reest en Wieden De nota Vismigratie Reest en Wieden (De Vries, 2010) bevat een verkenning van wat vismigratie inhoudt en welke uitgangspunten en aanpak Reest en Wieden daarvoor kan hanteren. Binnen het waterschap is de werkgroep Vismigratie ingesteld om vismigratie bevorderende maatregelen te coördineren en uit te laten voeren. Beheer en onderhoud Reest en Wieden houdt zich aan de Flora- en faunawet. In de praktijk is hiervoor het werken volgens de Gedragscode Flora- en faunawet voor waterschappen (Unie van Waterschappen, 2012) een belangrijke pijler. Deze aanpak leidt tot een aanpassing van het maaibeheer dat in het algemeen gunstig is voor het leefmilieu van vissen. Daarnaast wordt bij het maaien in visrijke wateren het op de kant gedeponeerde maaisel op vis gecontroleerd en wordt bij baggeren zo nodig de visstand tijdelijk verwijderd of overgezet. Voor de medewerkers beheer en onderhoud worden praktijkdagen georganiseerd, waarbij vis één van de onderwerpen is. Recreatief medegebruik In de beleidsnotitie Recreatie en Water (Waterschap Reest en Wieden, 2008) geeft het waterschap aan hoe zij omgaat met recreatief medegebruik van waterkeringen, onderhoudspaden, watergangen en overige wateren. Het waterschap ziet recreatief medegebruik als een unieke kans voor profilering en educatie, en wil recreatief medegebruik op individuele basis in veel gevallen toe staan. Alleen als recreatief medegebruik gevolgen heeft voor het watersysteem, landbouw of natuur, stemt het waterschap niet vanzelfsprekend in met het recreatief medegebruik. Het gaat hierbij (tenzij anders is bepaald) om het wandelen over onderhoudspaden die door landbouwgebieden en natuurgebieden lopen of hier direct aan grenzen, ruitersport, ATB, en ook georganiseerde (commerciële) activiteiten. De keur wordt aangepast zodat het dagelijks bestuur nog wel de mogelijkheid heeft om voor dergelijke activiteiten afzonderlijk toestemming te verlenen. Het waterschap zal in de planperiode in overleg treden met diverse organisaties om de behoefte aan recreatief medegebruik te inventariseren. De uitkomsten worden onder meer gebruikt voor het realiseren van recreatief medegebruik bij de uitvoering van projecten. Beleid Natuurmonumenten Natuurmonumenten geeft in haar terreinen de ruimte aan dieren zoals vissen, om zonder ingrepen van de mens zo natuurlijk mogelijk te kunnen leven. Oogsten staat hier haaks op en wordt alleen toegestaan als dit volgt uit maatregelen die nodig zijn om de natuurwaarden in stand te houden. In De Wieden bestaat er een lange traditie van samenwerking met lokale bewoners bij het beheer van het natuurgebied. Beroepsvisserij is daar ook een onderdeel van en Natuurmonumenten zet zich in voor het behoud van deze beroepsgroep. Niet voor niets is de slogan voor dit 2013 VBC Reest en Wieden 16

17 - Huidige situatie gebied en beleid - natuurrijke cultuurgebied: In dit gebied gaan mens en natuur al heel lang samen. Natuurmonumenten zet zich dan ook in voor behoud van de beroepsvisserij in De Wieden en heeft recent daartoe een nieuw contract met de Algemene Bond voor Binnenvissers in NW Overijssel afgesloten. Daarmee zijn de rechten om te vissen hoofdzakelijk bij de beroepsvissers gelegd, met uitzondering van een aantal locaties die specifiek aangewezen zijn voor de sportvisserij. Sportvissen Bestaande sportvisrechten worden wel gerespecteerd, nieuwe visrechten worden niet uitgegeven. Specifieke voorzieningen ten behoeve van het sportvissen worden niet aangebracht. Evenals andere recreatievormen wordt het sportvissen bezien vanuit een regionale zonering. In de praktijk neemt het sportvissen in Nederland een aparte plaats in. Het betreft hier een activiteit die door de maatschappij voor een groot deel geaccepteerd wordt en ook wettelijk is toegestaan. Het sportvissen is gereguleerd via een bijbehorend stelsel van schriftelijke toestemmingen (voorheen vergunning). Sportvissers dienen in het bezit te zijn van een VISpas (schriftelijke toestemming). Voor de gevangen vis geldt een zorgplicht. Indien vissen weer worden losgelaten mag de behandeling tijdens en na het vangen niet leiden tot een sterk verminderde kans op overleven. Beroepsvisserij Sinds 1979 voert Natuurmonumenten een nee, tenzij beleid (Natuurmonumenten, 1979), dat stelt dat jacht "een beheermaatregel is als alle andere, die in beginsel alleen wordt uitgeoefend voor zover het terreinbeheer dat noodzakelijk maakt." Het nee, tenzij beleid blijft ook in de toekomst het centrale uitgangspunt van het beleid van Natuurmonumenten. In 1997 is dit beleid samen met andere aspecten van op fauna gericht beheer uitgewerkt in de Nota Soortgerichte Maatregelen (Natuurmonumenten, 1997), waarin richtlijnen staan voor eventuele noodzakelijke soortgerichte maatregelen. Beleid Staatsbosbeheer Staatsbosbeheer is eigenaar en beheerder van de Weerribben. Het gehanteerde beleid ten aanzien van de visserij wordt bepaald door de speciale status van de Weerribben als Natura 2000-gebied en onderdeel van een Nationaal Park. In het Visstandbeheerplan Nationaal Park de Weerribben (Leijzer, 2003) is de visie op de visstand en de visserij verwoord. Uitgangspunt is dat gestreefd wordt naar een natuurlijke en duurzame visstand voor laagveenmoerassen, waarvan zowel de natuur als de sportvisserij kan profiteren. De visstand in laagveenmoerassen wordt gekenmerkt door plantminnende vissoorten , VBC Reest en Wieden

18 - Visplan voor Reest en Wieden Beleid Algemene Bond van Binnenvissers in NW- Overijssel Het algemene beleid van de Algemene Bond van Binnenvissers in Noord west-overijssel (verder de Bond) is om binnen de gestelde kaders te komen tot een duurzame benutting van zowel aal als schubvis, voor zo ver dit nog niet het geval is. Bestaande visserijen zijn er voortdurend op gericht om, naast het verwerven van een inkomen voor de betrokken beroepsvissers, een gezonde visstand te behouden voor het unieke gebied waarbinnen de leden van de Bond werkzaam zijn. Uitgangspunten voor het bereiken van een evenwichtige visstand die past bij de bepaalde watertypen, waarbij de gereguleerde onttrekking door de beroepsvissers een zoveel mogelijk positieve bijdrage leveren, zijn: Het behoud van en uitbreiding van de bestaande volledige visrechten. Het behartigen van de belangen van de beroepsvisserij zowel regionaal als landelijk. Het onderhouden van de goede contacten en samenwerking met de verhuurders van deze visrechten, zowel binnen de VBC als daarbuiten. Het onderhouden van de goede contacten en samenwerking met de sportvisserij en haar faciliteren middels machtigingen waar mogelijk. Het opstellen van visplannen voor zowel schubvis als aal. Meewerken aan een aalherstelplan en aalbeheerplan. Het bijhouden en vergroten van de kennis over vis- en visstandbeheer en alles wat daarbij komt kijken. Het behouden van het cultureel erfgoed van de beroepsvisserij in Noordwest-Overijssel. Naast bovenstaande punten houdt de Bond zich ook bezig met concretiseren van een lange termijn visie op de beroepsvisserij middels een vertegenwoordiging in de overkoepelende organisatie Combinatie van Beroepsvissers. Hiermee wordt ook op landelijk niveau een bijdrage geleverd voor een verduurzaming van zowel de visstand als ook de beroepsvisser Sportvisserij De doelen en beleidspunten van de Hengelsportfederatie Groningen Drenthe en Sportvisserij Oost Nederland op hoofdlijnen zijn: Het stimuleren, ontwikkelen en bevorderen van de hengelsport als sportieve recreatie, zowel voor jongeren als volwassenen. Een verantwoord en integraal water- en visstandbeheer waarvoor de VBC s een belangrijk platform bieden, met als speerpunt het beschermen, verbeteren en monitoren van de visstand; Behoud, verbetering en uitbreiding van vis- en looprechten; Het verzorgen van voorlichting en educatie op het gebied van vis, het leefmilieu van vis en de sportvisserij in het algemeen, onder andere door deelname aan beurzen en manifestaties en het geven van vislessen aan de jeugd, waarbij actief samenwerking wordt 2013 VBC Reest en Wieden 18

19 - Huidige situatie gebied en beleid - gezocht met zowel scholen als organisaties als het IVN; Een goed georganiseerde vorm van controle en handhaving om navolging van de regelgeving te waarborgen en excessen te voorkomen; Uitbreiding en versterking van de publiciteit, met extra aandacht voor de digitale media, alsmede versterking van de contacten en samenwerking met waterbeheerders, beroepsvissers, natuur- en terreinbeheerders en andere recreatieve en beroepsmatige medegebruikers van het water; Een verantwoorde organisatie van wedstrijden met aandacht voor het welzijn van de vis en voorkoming van hinder voor derden; Het behartigen van de belangen van de hengelsport in het algemeen en in het bijzonder van de aangesloten hengelsport- en specialistenverenigingen , VBC Reest en Wieden

20

21 - Huidige situatie visserij, visserijbeheer en visstand - 3 Huidige situatie visserij, visserijbeheer en visstand 3.1 Visrechten en visserijgebruik Visrechten De visrechten in het gebied van Waterschap Reest en Wieden worden verhuurd aan twee overkoepelende hengelsportorganisaties, vijf hengelsportverenigingen en de bond van binnenvissers (vijf visserijbedrijven). De visrechten worden gehuurd van het waterschap, provincie, gemeentes of particulieren. Daarnaast wordt aan één beroepsvisser een schriftelijke toestemming door Sportvisserij Oost Nederland verleend voor de visserij op aal. Er zijn ook enkele hengelsportverenigingen (HSV-en) zonder visrechten, deze HSV-en hebben hun visrechten overgedragen aan de overkoepelende organisaties. De volgende organisaties of personen huren visrechten of zijn eigenaar van visrechten op de KRW-waterlichamen, de ligging van de visrechten staat vermeld op de factsheets: Sportvisserij HSV Balkbrug HSV Dwingeloo Meppeler HSV Sportvisserij Oost Nederland Federatie Groningen Drenthe Beroepsvisserij Algemene Bond van Binnenvissers in NW-Overijssel (5 visserijbedrijven) Visserijbedrijf A.W. Timmerman De hengelsportverenigingen met visrechten zijn aangesloten bij één van beide federaties. Deze hengelsportverenigingen hebben hun water ingebracht in de federatieve of landelijke lijst van viswateren behorend bij de VISpas. Deze wateren zijn opgenomen in Via deze website kunnen sportvissers informatie krijgen over vislocaties en de regels die daar gelden. Een aantal wateren is niet ingebracht in de VISpas, deze wateren mogen alleen bevist worden door leden van de visrechthebbende hengelsportorganisatie Sportvisserijgebruik De sportvisserij mag zich verheugen in het feit dat zij de grootste georganiseerde vorm van watergebonden recreatie in Nederland is met een nog steeds toenemend ledenaantal. De sportvisserij vertegenwoordigt dan ook een aanzienlijk economisch en tevens maatschappelijk belang. Naast de primaire activiteit, het vissen, is er namelijk toenemende aandacht voor aan de hengelsport gerelateerde nevenactiviteiten. Het gaat onder andere om controle en handhaving, milieuzorg , VBC Reest en Wieden

22 - Visplan voor Reest en Wieden - (schoonmaakacties), het opleiden van jeugd tot verantwoorde sportvissers en de ogen en oren aan de waterkant die zorgen voor sociale controle. De Federatie Groningen Drenthe en Sportvisserij Oost-Nederland en de hierbij aangesloten leden zijn gerechtigd te vissen binnen het werkgebied van het Waterschap Reest en Wieden op onderstaande basis: Op machtiging van het beroep: in de huurovereenkomsten tussen Natuurmonumenten en de Bond en tussen waterschap en de Bond is opgenomen dat de sportvisserij een machtiging dient te krijgen voor het vissen met de hengel. Dit geldt voor de boezem in Noordwest- Overijssel. Door middel van rechtstreekse huurovereenkomsten van volledig visrecht met het Waterschap Reest en Wieden: het gebied buiten de boezem. Eén en ander zoals aangegeven in Bijlage VI. Door middel van huurovereenkomsten van volledig visrecht, aangegaan met andere watereigenaren dan het waterschap, waaronder de provincies Overijssel en Drenthe (grotere scheepvaartkanalen en enkele grote plassen), Stichting Het Drentse Landschap, gemeenten enz. De leden van de federaties verkrijgen hun schriftelijke toestemming op basis van hun lidmaatschap van een aangesloten vereniging. Deze toestemming wordt vormgegeven via de VISpas, en eventueel aanvullend daarop de NachtVISpas en/of de Derde Hengel VISpas. De verschillende vormen van sportvisserijgebruik zijn getypeerd in acht sportvisserijtypen (zie Bijlage IV). Per water wordt in de factsheets aangegeven welke type sportvisserij het meest wordt beoefend Beroepsvisserijgebruik De verschillende vormen van beroepsvisserijgebruik zijn getypeerd in vijf beroepsvisserijtypen (zie Bijlage V). De Algemene Bond van Binnenvissers in Noordwest-Overijssel huurt binnen haar werkgebied, dat de boezem van het voormalig waterschap Vollenhove beslaat, de volledige visrechten 2 van diverse watereigenaren, onder andere: Waterschap Reest en Wieden Provincie Overijssel Gemeente Steenwijkerland Gemeente Zwartewaterland Natuurmonumenten En diverse particulieren De Bond verdeelt deze rechten weer onder haar leden middels schriftelijke toestemmingen om hier, binnen eventuele beperkingen van de 2 Volledig visrecht is het visrecht voor schubvis, aal en schaaldieren 2013 VBC Reest en Wieden 22

23 - Huidige situatie visserij, visserijbeheer en visstand - verhuurder, met alle bij de wet geoorloofde vistuigen te vissen. Ieder lid heeft een aaneengesloten areaal waar hij de visserij uitoefent. Hoofdzakelijk wordt er op aal gevist met diverse soorten fuiken: Kleine eenvleugels (tot 160 mazen opzet): vooral in het voorjaar; Grote tweevleugels/hokfuiken (van 120 tot 450 mazen opzet); Schietfuiken: in mindere mate. Beroepsvissers zijn verplicht om alle typen fuiken te voorzien van een stopgrit om bijvangst van otters te vermijden en bijvangst van vogels te verminderen. Ook wordt er op aal gevist met hoekwant en aaldoggers. Op plaatsen waar niet met bovenstaande vistuigen gevist kan of mag worden, wordt met het elektrovisapparaat gevist. Op schubvis wordt gevist met staande netten, de zegen en het elektrovisapparaat. Voor visstandbemonsteringen wordt gevist met de kuil en het elektrovisapparaat. Voor de kuil is een ontheffing van het ministerie van EL&I beschikbaar. 3.2 Visstand en viswatertype Visstand Een beschrijving van de visstand per waterlichaam is te vinden op de factsheets en zijn afkomstig uit de uitgevoerde KRW-monitoringen of ander onderzoek. Hiervoor zijn alleen onderzoeksresultaten van de laatste vijf jaar gebruikt. Indien er in meerdere jaren onderzoek is uitgevoerd dan worden alleen de meest recente gegevens vermeld. De visstand is de laatste 10 tot 15 jaar aan verandering onderhevig als gevolg van de vermindering van de voedselrijkdom en de toenemende helderheid van het water. Ook zijn er in toenemende mate exotische vissoorten verschenen, zoals de zwartbekgrondel en roofblei Viswatertype De waterlichamen zijn allemaal sterk veranderd of kunstmatig. Het betreft zowel stilstaande als langzaam stromende wateren. Voor de typering van de viswatertypen is de OVB-viswatertypering voor stilstaande wateren gebruikt. Belangrijkste sleutelfactoren bij de typering van stilstaande wateren zijn het doorzicht van een water en de bedekking met water- en moerasplanten. Sterk gekanaliseerde en genormaliseerde beken met een lage stroomsnelheid zijn ook getypeerd als stilstaande wateren, omdat de visstand daar voornamelijk bepaald wordt door het doorzicht en de waterplantenbedekking. De meer natuurlijke beken worden getypeerd op grond van de typering voor stromende wateren, sleutelfactoren zijn daarbij diepte, breedte en substraattype , VBC Reest en Wieden

24 - Visplan voor Reest en Wieden - In de factsheets is het viswatertype per waterlichaam beschreven. Meest voorkomende viswatertype is het snoek-blankvoorntype. Het gebied is wat betreft watertypen in drie hoofdgroepen op te delen. In het westen ligt de boezem bestaande uit meren, petgaten, legakkers en veensloten met op het grote open water een visstand die voornamelijk bestaat uit eurytope vissoorten. In de delen die bestaan uit legakkers, veensloten en petgaten komen meer kenmerkende soorten voor. Dit zijn soorten die horen bij een plantenrijk milieu zoals ruisvoorn en snoek. Indien de verlanding ver gevorderd is komen hier ook zuurstoftolerante vissoorten als kroeskarper en grote modderkruiper voor. In het oosten van het gebied liggen de kanalen en gekanaliseerde beken. In deze wateren komen zowel plantenminnende als eurytope visgemeenschappen voor, afhankelijk van de diepte en de waterplantenbedekking. 3.3 Visuitzettingen In het verleden zijn in verschillende waterlichamen vissen uitgezet. De uitzetting van aal door de Bond is de bekendste in het plangebied, deze uitzettingen vinden jaarlijks plaats in de Boezem, sinds De sportvisserij heeft recent geen vis uitgezet. De meest recente uitzettingen zijn weergegeven in tabel 3.3 en op de factsheets. Tabel 3.3 Overzicht van de meest recente visuitzettingen Door Water Jaar Vissoort Totaal kg Gewicht p/s Grootte Aantal Bond Boezem 2007 Aal (pootaal) gram Bond Boezem 2008 Aal (pootaal) gram Bond Boezem 2009 Aal (pootaal) gram Bond Boezem 2010 Aal (pootaal) gram Bond Boezem 2010 Aal (glasaal) 5 0,3 gram Bond Boezem 2011 Aal (glasaal) 28 0,3 gram Bond Boezem 2012 Aal (glasaal) 21 0,3 gram Beroepsvisserij Sinds het gereed komen van het gemaal Stroink bij Blokzijl in 1919, waardoor het gebied volledig afgesloten werd voor de vrije intrek van glas- en pootaal, heeft de Bond zich ingespannen om de aalstand op peil te houden middels uitzet van aal. De Bond zorgt voor aankoop van deze vissoort, om ze vervolgens door haar leden uit te laten zetten in het gehele beheergebied van de Bond. Tot op de dag van vandaag wordt dit gecontinueerd, in ongelijke hoeveelheden per jaar, afhankelijk van de prijzen. Ieder lid van de Bond draagt verplicht financieel bij aan het pootvisfonds, van waaruit de aankopen gefinancierd worden. De beroepsvisserij zet deze aal uit, om zo de aalpopulatie in De Wieden in stand te houden. De Wieden is een schoon opgroei gebied en dus ideaal voor de beroepsvissers om de aal op te laten groeien. Op deze manier 2013 VBC Reest en Wieden 24

25 - Huidige situatie visserij, visserijbeheer en visstand - worden er verschillende doelen gediend. Brood op de plank voor de beroepsvisser, cultuurhistorie en het behoud van aal in De Wieden. Daarnaast heeft de Bond, mede middels bijdragen van onder meer het waterschap, twee actieve aalgoten bij het gemaal Stroink en één actieve aalgoot bij de Arembergersluis in Zwartsluis om ook op deze wijze nog jonge aal binnen het gebied te brengen Sportvisserij De federaties stellen zich op het standpunt dat visbestanden zoveel mogelijk selfsupporting moeten zijn. De visstand is hierbij de resultante van alle milieufactoren in en langs het water. Uitzonderingen hierop zijn mogelijk in situaties van onbedoelde grote vissterfte (calamiteiten). Daarnaast is een zorgvuldige onderhoudsuitzetting van karper gewenst gezien de moeizame voortplanting van deze soort in ons Nederlandse klimaat die zelden leidt tot levensvatbaar nageslacht. De laatste vijf jaren (2007 t/m 2011) heeft Sportvisserij Oost Nederland (voorheen de federatie Oost Nederland) jaarlijks een financiële bijdrage geleverd aan de uitzetting van aal door het beroep in de kop van Overijssel. In het gebied van de Federatie Groningen-Drenthe wordt geen aal of glasaal uitgezet. 3.4 Visonttrekking Beroepsvisserij Hoofdzakelijk wordt er door de leden van de Algemene Bond van Binnenvissers in Noordwest-Overijssel op aal gevist welke voor menselijke consumptie verkocht wordt. Snoek, snoekbaars, voorn, brasem en baars worden eveneens vaak voor menselijke consumptie verkocht. Wanneer het mogelijk is worden snoek, zeelt, brasem en karper verkocht als pootvis aan handelaren of sportvisserijverenigingen Sportvisserij Nederlandse sportvissers nemen soms vis mee voor eigen consumptie, dit betreft bijna uitsluitend de vissoort snoekbaars en in mindere mate baars en snoek. De aal mag niet meer worden onttrokken door sportvissers omdat er sinds 2009 een landelijk meeneemverbod voor paling geldt. De beide federaties hebben het meenemen van snoek en snoekbaars beperkt tot maximaal één, respectievelijk twee. Van sportvissers uit Oost-Europa (gastarbeiders of recreanten) is bekend dat zij gevangen vis (vaak brasem, karper of snoek) graag consumeren. Dit gaat om een groep van maximaal 6% van het totale aantal sportvissers (Smit, 2004). De omvang van de visonttrekking door deze , VBC Reest en Wieden

26 - Visplan voor Reest en Wieden - groep is moeilijk te bepalen. Beide federaties hanteren een meeneemverbod voor karper om het karperbestand te beschermen Natuurlijke visonttrekking Onder de waterspiegel is het eten en gegeten worden. Bij vissen is de sterfte als gevolg van predatie in de eerste levenstadia (ei, larve, juveniel) zeer hoog. De meeste vissoorten leggen daarom tienduizenden eitjes. Bij een natuurlijk evenwicht is er gemiddeld net zoveel sterfte als aanwas. Geschikte paai- en opgroeiomstandigheden zijn van groot belang om ervoor te zorgen dat voldoende exemplaren de paairijpe leeftijd kunnen bereiken. Mocht door omstandigheden het aantal ouderdieren kleiner worden, dan vindt compensatie plaats door een verhoogde vruchtbaarheid, grotere overleving en hoge groeisnelheid. Wanneer de omstandigheden voor paai- en opgroei matig of slecht zijn kunnen bestanden onder druk komen te staan. Het effect van predatie kan dan onevenredig groot worden. Ook wanneer er onevenredig grote onttrekking plaatsvindt in het paaibestand kan de visstand onder druk komen te staan. De visstand vertoont dan tekenen van overbevissing (o.a. relatief veel kleine exemplaren, hoge groeisnelheden). Binnen het beheergebied van Reest en Wieden is er uiteraard ook sprake van natuurlijke predatie. Sprekende voorbeelden hiervan zijn de snoek, visotter en de aalscholver. Over de aalscholver is er landelijk discussie over het effect van deze vorm van vispredatie op de vispopulatie, zie onderstaand kader. Aalscholverpredatie van invloed of niet? Sport- en beroepsvisserij zijn van mening dat de invloed van aalscholverpredatie een belangrijke sturende factor is voor de visstand. Dit vanwege de ligging van een aalscholverkolonie binnen het gebied. Omdat de aalscholver een opportunist is worden met name de algemeen voorkomende vissoorten gegeten. Het effect van aalscholverpredatie wordt vooral zichtbaar in de lengtesamenstelling van de algemene vissoorten, waarbij de lengteklasse tussen grofweg 15 en 40 centimeter sterk zijn ondervertegenwoordigd of nagenoeg verdwenen (Laak en Aarts, 2008). Hoewel predatie een natuurlijk proces is en de aalscholverstand landelijk stabiel (bron: is, kan de impact voor de visstand en de visserij groot zijn (Carss, 2005). Predatie door andere visetende dieren heef een minder grote invloed op de visstand. Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer zijn van mening dat de aalscholverpredatie een sturende factor is voor de visstand. Maar predatie is een natuurlijk verschijnsel en niet uit te sluiten is dat andere predators een net zo belangrijke rol spelen in de predatie VBC Reest en Wieden 26

27 - Huidige situatie visserij, visserijbeheer en visstand Vismortaliteit In het beheergebied zijn de volgende vissterftes van aanzienlijke omvang bekend: Eind jaren 90: Grote sterfte van aal op de meren rondom Belt- Schutsloot door hoge watertemperatuur. Palingen werden vuurrood, stijf en lagen dood in fuiken en op de bodem. De oorzaak is niet bekend, mogelijk dat giftige algenbloei of Botulisme type E de boosdoener was. 2007: sterfte onder grote snoeken op onder andere De Venematen. Waarschijnlijk door zuurstofloosheid. Meer dan 40 grote snoeken werden opgeruimd door o.a. Natuurmonumenten en 2011: Vissterfte in de winter en het vroege voorjaar door langdurige ijs- en sneeuwbedekking die zuurstofloosheid veroorzaakte. Nadat de gemalen werden aangezet tijdens de dooi, kon het zuurstofloze water zich verspreiden waardoor vis door zuurstofgebrek stierf. 2011: In augustus was er in het Oranjekanaal een karpersterfte van waarbij 40 tot 60 dode karpers zijn waargenomen. In het beheergebied zijn er daarnaast nog enkele algemene oorzaken voor vismortaliteit: Sterfte als gevolg van calamiteiten, zoals riooloverstort, hevige regenval, illegale lozingen. Zomersterfte als gevolg van droogval/zuurstofloosheid. Sterfte door gemalen: uit recent onderzoek blijkt dat gemalen voor aanzienlijke vissterfte kunnen zorgen. Dit is vooral afhankelijk van de lengte en de soort vis en het toerental van de pomp. De STOWA heeft een gemalenwijzer ontwikkeld die is te downloaden van waarmee waterschappen kunnen beoordelen welke maatregelen genomen kunnen worden om vissterfte te voorkomen (van der Wal, 2012). Sterfte door virussen en andere visziekten. De mate waarin vissterfte optreedt, kan per jaar zeer verschillen. Het is wenselijk om tot een centrale melding en registratie te komen, zodat duidelijk wordt welke impact de vissterfte heeft op de visstand. Het is van belang dat alle betrokkenen bij het visstandbeheer op de hoogte zijn van dit meldpunt. De verwachting is dat de algemene oorzaken van vissterfte op de boezem geen effect hebben op de stand van de niet trekkende vissoorten. Bij vissterfte speelt de afdeling Waterbeheer van het waterschap een belangrijke rol. Dode vis wordt zo spoedig mogelijk verwijderd door de beheerder van het water. Het waterschap probeert de oorzaak te achterhalen en kan vervolgens maatregelen (laten) nemen, bijvoorbeeld door watergangen door te spoelen. In geval van botulisme hanteert het waterschap een speciaal draaiboek. Meldingen die bij het waterschap binnenkomen worden geregistreerd. Buiten kantooruren is de wachtdienst van het waterschap paraat om in geval van vissterftes en klachten actie te ondernemen. Voor grote calamiteiten, onder andere ernstige , VBC Reest en Wieden

28 - Visplan voor Reest en Wieden - waterverontreiniging, kent het waterschap het Calamiteitenplan De totale jaarlijkse vismortaliteit is nog niet te kwantificeren. 3.6 Visserijkundig onderzoek, monitoring en vangstregistratie Monitoring en onderzoek In het beheergebied zijn er in het verleden diverse en uitgebreide visstandonderzoeken uitgevoerd. Initiatiefnemers waren de beroepsvisserij, sportvisserij en waterschap. In de factsheets is per waterlichaam aangegeven welke informatie beschikbaar is. Hieronder een opsomming van de verschillende onderzoeken: Vledder- en Wapserveense Aa (Zoetemeyer, 1995) Oranjekanaal (Schouten en Riemersma, 1997) Linthorst-Homankanaal (OVB, 1997 / Wijmans, 2003) Visstandbeheerplan Noordwest-Overijssel (Klinge, 1999) Verspreidingsatlas Overijssel (Crombaghs, 2001) Vissenatlas Groningen Drenthe (Brouwer, 2008) Weerribben (Leijzer, 2003) Vismigratie in Reest & Wieden (Talma, 2003 / Kroes, 2008 / De Vries, 2010) Duinigermeer (Riegman, 2007) Beiler- en Westerborkerstroom (Beers en Aarts, 2003) Visvijver Holtien te Dwingeloo (De Laak, 2006) Oude Diep (Kroes en Beers, 2002) Wold Aa (Gerlach en Zoetemeyer, 1999) Spuigat te Havelte (Gerlach, 1991) Gemeentesingels te Hoogeveen (Gerlach en Van der Spiegel, 1993) Vismonitoring waterlichamen Reest en Wieden in 2006 en 2007, M. Beers & M. Koole, Aquaterra-KuiperBurger, 2008 Beheervisserij Schutsloterwijde (Diverse rapportages door Witteveen+Bos) Vismigratie naar de Reest Monitoring vispassage Dickninge in de Reest Visaanbod bij gemaal Stroink (buitenkant) Binnenkort te verwachten rapportages over: Vismonitoring voor de KRW Monitoring vistrap de Wulpen (Hydraulische vispasseerbaarheid) Waterschap De visstand in de KRW-waterlichamen wordt gemonitord. Daarnaast zijn er diverse kleine onderzoeken en monitoringprojecten. Beschermde (vis)soorten worden geregistreerd in een database van het waterschap. In 2011 is het waterschap een contract aangegaan met de Gegevensautoriteit Natuur die de Nationale Databank Flora en Fauna beheert, om gegevens over het voorkomen van beschermde (vis)soorten 2013 VBC Reest en Wieden 28

29 - Huidige situatie visserij, visserijbeheer en visstand - uit te wisselen. Bij de muskusrattenbestrijding vindt bijvangstregistratie plaats. De KRW-monitoring en het overgrote deel van de overige monitoring en onderzoek wordt uitgevoerd door de afdeling Realiseren en Meten. Sportvisserij Zowel de Federatie Groningen Drenthe als Sportvisserij Oost-Nederland beschikken over goed toegeruste monitoringsploegen. Deze ploegen bestaan uit vrijwilligers. Door Federatie Groningen Drenthe wordt de inzet van vrijwilligers gecombineerd met hiertoe opgeleide beroepsvissers. De monitoringsploegen monitoren overwegend kleinere wateren en daarnaast bijvoorbeeld nieuwe vistrappen. Voor een aantal waterschappen zijn al gedurende enkele jaren KRW-onderzoeken uitgevoerd. Om zelfstandig onderzoek te kunnen blijven uitvoeren, is door Sportvisserij Oost-Nederland de Stichting visserijkundig onderzoek Oost Nederland opgericht. De stichting is met name nodig om op eigen viswateren visstandonderzoek te kunnen uitvoeren. De Federatie Groningen Drenthe overweegt dezelfde stap, maar werkt vooralsnog onder de paraplu van ecologenbureau Koeman en Bijkerk. Dit bureau treedt op als formeel aannemer en verzorgt tevens de rapportages van de KRW-monitoringen. Samenwerking met derden, waaronder andere federaties, behoort tot de mogelijkheden Vangstregistratie Beroepsvisserij In 2013 zal er een proef plaatsvinden van de Combinatie van Beroepsvissers en de Bond, in het kader van de Digitale Vangstregistratie. Hierbij krijgen alle leden de beschikking over een handheld -apparaat aan boord, waarbij de vangsten direct centraal geregistreerd kunnen worden. Dit is een uitwerking van het reeds toegepaste SMS-systeem, dat werd toegepast bij het Project Decentraal Aalbeheer in 2011 in Friesland. In het verleden zijn er fuikvangstregistraties over het gehele gebied bijgehouden in opdracht van de provincie Overijssel voor de visatlas. Ook zijn er bij het project Ontwikkeling Beheervisserij op het Schutsloterwijde jaarrond fuikvangstregistraties bijgehouden op een aantal locaties op het meer. Sportvisserij In het beheergebied wordt al sinds 1998 aan vangstenregistratie gedaan. De hengelvangstgegevens zijn goed bruikbaar als aanvulling op regulier visstandonderzoek. Bepaalde vissoorten worden namelijk vooral met de hengel goed gevangen. Daarnaast ontstaat er een continue reeks van visstandgegevens, waardoor een beter beeld ontstaat van de ontwikkeling van de visstand dan door een eenmalig onderzoek. Door Sportvisserij Nederland is de website ontwikkeld om hengelvangsten te kunnen registreren, de website is er ook in de vorm van een app voor smartphones. Binnen het VBC gebied Reest en Wieden zijn in de loop der jaren vissen geregistreerd door 80 rapporteurs binnen 912 sessies. Daarnaast , VBC Reest en Wieden