veiligheid door samenwerken trend signalement 2011 Ontwikkelingen in maatschappelijke veiligheid

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "veiligheid door samenwerken trend signalement 2011 Ontwikkelingen in maatschappelijke veiligheid"

Transcriptie

1 veiligheid door samenwerken trend signalement 2011 Ontwikkelingen in maatschappelijke veiligheid

2

3 Leeswijzer Hier is sprake van een negatieve trend. De problematiek verslechtert of roept nieuwe vraagstukken op. Hier is sprake van een positieve trend. Er wordt aantoonbaar vooruitgang geboekt in de aanpak van de problematiek. Hier is sprake van een hardnekkige problematiek. Er zijn op deelterreinen verbeteringen zichtbaar, terwijl problemen en knelpunten aanhouden. Hier is sprake van een kansrijke ontwikkeling. Het gaat om kersverse signalen uit onderzoek of praktijk die nieuwe kansen voor de aanpak van de problematiek kunnen bieden. Hier is sprake van een trendoverstijgende probleembenadering. Want veiligheidsaanpakken houden zich niet altijd aan de kaders van het criminaliteitsbeleid, maar hebben betrekking op verschillende problemen en thema s.

4

5 trend signalement 2011 vijfentwintig eigentijdse veiligheidsvragen Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid Utrecht, 2011

6 inhoudsopgave Trendbeeld 6 Geweld tegen werknemers met een publieke taak 17 Geweld op scholen 20 Jeugdcriminaliteit 23 Criminaliteit onder allochtone jongeren 27 Sporten voor de veiligheid 30 Sociale onrust 39 Overlast en verloedering 41 Alcoholgerelateerde overlast 44 Burgerparticipatie 46 Brand 55 Woonfraude 58 Woninginbraken en -overvallen 60 Cameratoezicht 62

7 Winkelovervallen 71 Winkeldiefstal 73 Internetcriminaliteit 76 Politie-innovatie 79 Drugscriminaliteit 87 Illegale prostitutie 90 Veiligheidsrisico s bij evenementen 92 Burgemeestersbevoegdheden 95 Recidive 103 Onveiligheidsgevoelens 106 Krimpgebieden 109 Recessiegerelateerde criminaliteit 111 Nabeschouwing 119 Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid 123 Colofon 124

8 6 trendsignalement 2011 Trendbeeld De toekomst is het echte speelveld van de macht. Dat schrijft de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in de toekomstverkenning Uit zicht. 1 Want waar handelingen uit het verleden niet ongedaan gemaakt kunnen worden, kunnen we de toekomst nog voor een belangrijk deel beïnvloeden. De vergrijzing, bevolkingskrimp en klimaatpro blemen zijn populaire onderwerpen onder toekomstverkenners, blijkt uit de inventarisatie van meer dan 200 studies die de WRR maakte. Veiligheid, dat van oudsher hoog in het prioriteitenlijstje van burgers en overheden staat, mag in dit rijtje zeker niet ontbreken. Dat wil niet zeggen dat criminaliteit zich makkelijk laat voorspellen. Om vooruit te blikken op de veiligheidssituatie is het nodig om zicht te krijgen op maatschappelijke veranderingen die daarop van invloed zijn, zoals de ontwikkeling van werkgelegenheid en de integratie van etnische minderheden. Hierover zijn lang niet altijd gegevens beschikbaar en als de informatie er wél is, blijkt het lastig er concrete trends uit af te leiden. 1 M.B.A. van Asselt, A. Faas, F. van der Molen en S.A. Veerman (red.), Uit zicht. Toekomstverkennen met beleid, Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid, Den Haag, Toch zijn er goede redenen om vanuit veiligheidsperspectief vooruit te blikken op de decennia die voor ons liggen. Op die manier kunnen opgaven voor de komende periode in kaart gebracht worden, zodat bijtijds accenten in criminaliteitsbestrijding en veiligheidsbeleid kunnen worden gelegd. Zo blijkt uit een toekomstverkenning in Almere dat de veiligheidsontwikkelingen die daar de komende 25 jaar waarschijnlijk zullen plaatsvinden, geen fundamenteel andere accenten in beleidsvorming en beleidsuitvoering vergen. 2 Wel benadrukken de onderzoekers de noodzaak van een scherpere inhoudelijke focus om zo een voortdurende projectencarrousel te voorkomen. Een toekomstverkenning bestaat doorgaans uit een systematische studie van wat de toekomst in petto zou kunnen hebben, waarbij gebruikgemaakt wordt van wetenschappelijke kennis en van de expertise van verschillende stakeholders. 3 2 Hans Moors, Ben Rovers, Monique Bruinsma en Cyrille Fijnaut, Criminaliteit en veiligheid in Almere, Ontwikkelingen en opgaven, Boom Juridische uitgevers, Den Haag, M.B.A. van Asselt, A. Faas, F. van der Molen en S.A. Veerman (red.), Uit zicht. Toekomstverkennen met beleid, Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid, Den Haag, 2010.

9 trendsignalement Scenario s zijn een van de instrumenten die toekomstverkenners ter beschikking staan. De methode stelt ons in staat om verschillende mogelijke toekomstverwachtingen te doordenken, waarop vervolgens proactief kan worden ingespeeld. In tegenstelling tot voorspellingen (forecasts), waarin de toekomst benaderd wordt als de logische uitkomst van het verleden, presenteren scenario s ( foresights) dus meerdere waarschijnlijke toekomstbeelden. Een goed scenario is tegelijkertijd relevant, plausibel en verrassend. Met behulp van scenariomethodes kunnen verschillende toekomstbeelden worden ontwikkeld. Het proces start bijvoorbeeld met een brainstorm over toekomstige gebeurtenissen en ontwikkelingen en mondt uit in het bepalen van kernonzekerheden en het ontwikkelen van een framework. Door vanuit het framework verhalen over de toekomst te beschrijven, ontstaat een scenario met toekomstige maatschappijbeelden. Het CCV bekeek in 2010 een aantal toekomstverkenningen om te inventariseren welke veiligheidsontwikkelingen ons in de toekomst te wachten zouden kunnen staan. In de afgelopen jaren zijn scenariostudies verschenen van onder andere het Wetenschappelijk Onderzoek en Documentatiecentrum, de Raad voor de Rechtspraak, de Brandweer en de Politieacademie met het Nederlands Politie Instituut. 4 Dankzij dit soort scenariostudies kunnen we een beeld krijgen van de toekomstige ontwikkelingen rond veiligheid, criminaliteit en onveiligheidsgevoelens. In de vier toekomstbeelden uit Justitie over morgen, de scenariostudie waarmee het ministerie in 2007 vooruitblikte naar 2015, staan twee kernonzekerheden centraal. 5 Aan de ene kant staat de maatschappelijke behoefte aan sociale veiligheid centraal, die tot uiting komt in de mate waarin prioriteit wordt gegeven aan veiligheid. Aan de andere kant spelen internationale ontwikkelingen een rol: de mate waarin draagvlak bestaat voor Europa betekent dat nationale en internationale wet- en regelgeving kunnen botsen. Het assenkruis levert vier verschillende toekomstsituaties op. 4 P.A. van der Hauw, P.M. de Jong - t Hart, J.M.J. Telussa en W.H.J. Verhoeven, Scenariostudie voor de vraag naar capaciteit van justitiële inrichtingen. Een exploratief onderzoek voor de periode , EIM Groep in opdracht van WODC, Zoetermeer/Den Haag, augustus 2005; Visie op de rechtspraak, Raad voor de Rechtspraak, Den Haag, 2010; De Brandweer over morgen. Strategische reis als basis voor vernieuwing, 25 maart 2010; Stoffel Heijsman, Toekomst van de opsporing: ontwikkelingen en scenario s, in: Nicolien Kop en Peter Tops (red.), Toestand en toekomst van de opsporing, Politieacademie, Apeldoorn, 2010, p Justitie over morgen. Scenario s en strategieën voor 2015, ministerie van Justitie, 2007.

10 8 trendsignalement 2011 Zo bestaat in het scenario Forza Europa een grote vraag naar sociale veiligheid, met een sterke claimcultuur, overvloedige Europese regelgeving en een repressief strafklimaat als gevolg. In Bang Nederland overheerst juist de macht van Den Haag en wordt de veiligheidssituatie gekenmerkt door onveiligheidsgevoelens, segregatie en polarisatie. The European Way beschrijft een maatschappij waarin brede steun bestaat voor de Europese Unie, onveiligheidsgevoelens en segregatie substantieel zijn gedaald, en spanningen in de samenleving zeldzaam zijn. Ook in Samen.nl is sprake van harmonieuze verhoudingen, waarbinnen publiekprivate samenwerking en burgerparticipatie tot bloei komen. Het ministerie voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voorzag in 2006 vergelijkbare toekomsten, maar schetste die aan de hand van visies op economische ontwikkelingen, sociale samenhang tussen bevolkingsgroepen, het gebruik van informatie- en communicatietechnologie en de rol van veiligheidsgevoelens. 6 Dat bijvoorbeeld leidt tot het scenario Pimp my ride, dat in het teken staat van economische stagnatie en schaarste. In dit scenario neemt terreurdreiging af, maar exploderen andere vormen van criminaliteit, zoals eigendoms- en vermogensdelicten. Ook een groei van private beveiliging, toenemende eigenrichting, en een afnemende bereidheid tot vrijwilligerswerk passen in dit scenario. 6 Veiligheidsscenario's DG Veiligheid, ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, The Matrix schetst een beeld van een informatiemaatschappij waarin privacybescherming, cybercrime, technische recherche en digitale handhaving de belangrijkste uitdagingen vormen. Bij het scenario André Hazes zijn we beland in een emotiemaatschappij waarin hypes elkaar snel opvolgen en de veiligheidsbeleving voorop staat. De discrepantie tussen objectieve en subjectieve veiligheid groeit en burgers worden in hoge mate geregeerd door angst en onzekerheid. En in het scenario Fear Factor, dat overeenkomsten vertoont met Bang Nederland, staan angstgevoelens, maatschappelijke verdeeldheid en radicalisering onder jongeren centraal. Voor de veiligheidspraktijk liggen in dit geval overigens volop kansen, want veiligheid is voor burgers topprioriteit nummer één en de roep om repressief overheidsoptreden is alom aanwezig. Vanuit het oogpunt van criminaliteitspreventie is het interessant dat de uiteenlopende scenario s een beeld schetsen van de aard en omvang van veiligheidsproblemen die ons in de toekomst te wachten zouden kunnen staan. Het nadeel van deze vooruitblik is dat die kan leiden tot een gevoel van somberte of zelfs defaitisme over de mogelijkheden om onze veiligheid in de toekomst te kunnen waarborgen het veiligheids niveau in de westerse wereld lijkt nu namelijk hoger dan ooit. Uit een onderzoek over toekomstverwachtingen van burgers, dat het Sociaal en Cultureel Planbureau in 2004 publiceerde, kwamen al de nodige

11 trendsignalement sombere vooruitzichten naar voren. 7 Bijna driekwart van de ondervraagden is van mening dat problemen rond veiligheid en criminaliteit in 2020 groter of veel groter zullen zijn. Ook de verwachtingen over naleving van wetten en regels zijn weinig rooskleurig: meer dan driekwart van de ondervraagden is het niet eens met de stelling dat wetten en regels in het jaar 2020 beter zullen worden nageleefd. Trendwatcher Adjiedj Bakas voorspelde in 2010 ook dat adequate handhaving van wet- en regelgeving in de toekomst niet meer mogelijk zal zijn, omdat er te weinig ambtenaren zullen zijn. 8 De overheid zal dan van alles moeten gaan gedogen, of deeltaken afstoten. Het voordeel van de ruime beschikbaarheid van veiligheidsscenario s is dat er inzichten op tafel komen die bijdragen aan vroegtijdige probleemsignalering en geslaagde preventie. Er is in dit Trendbeeld geen ruimte om stil te staan bij de uitkomsten van álle relevante toekomstverkenningen en scenariostudies. Maar de uiteenlopende publicaties overziend, kan worden geconcludeerd dat een aantal ontwikkelingen steeds terugkeert. Er mag dan ook worden aangenomen dat deze toekomstverwachtingen zo robuust zijn, dat het zinnig is er op te anticiperen. Het gaat om trends zoals de toename van cybercrime, de verharding van zichtbare 7 Cora Maas-De Waal, Veiligheid, politie en justitie, in: In het zicht van de toekomst. Sociaal en cultureel rapport 2004, Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag, 2004, p Sandra Olsthoorn, Tegen humorloosheid en lamlendigheid van burgers, Binnenlands Bestuur, 24 december 2010, p vormen van criminaliteit, de kansen en risico s van burgerparticipatie, en de uitbreiding van de particuliere beveiligingssector. Ook het groeiende belang van subjectieve veiligheid speelt een rol in vrijwel elk van de onderzochte toekomstbeelden. Daarnaast wordt meer dan eens melding gemaakt van internationale ontwikkelingen (die hun invloed uitoefenen op nationale contexten, bijvoorbeeld in de vorm van terroristische aanslagen), economische crises (die kunnen leiden tot sociale onrust en een explosie van de vermogenscriminaliteit), kennisinfrastructuren (die kansen bieden voor snelle kennisuitwisseling en tegelijkertijd kwetsbaar zijn voor dreigingen van buitenaf) en prioriteringsvraagstukken (want een toename van criminaliteit en een grotere behoefte aan handhaving nopen tot keuzes in opsporing en vervolging). In de scenariostudie die het CCV in 2010 startte, is een aantal van deze trends terug te vinden. De scenario s zijn gebaseerd op twee kernonzekerheden: de verantwoordelijkheden van burgers en bedrijven voor onze samenleving en de houding van burgers tegenover maatschappelijke diversiteit. Op basis van deze factoren zijn vier verschillende toekomstbeelden te onderscheiden, die elk specifieke kansen en risico s op het gebied van veiligheid en regelnaleving met zich meebrengen. Zo is voor 2020 een Nederland voorstelbaar dat open staat voor mensen van verschillende achtergronden en dat burgers en bedrijven met minimale steun vanuit de overheid hun steentje laat bijdragen aan de veiligheidzorg.

12 10 trendsignalement 2011 Aan de andere kant van het spectrum staat een land dat de multicultisamenleving heeft afgezworen en in het teken staat van eigenrichting, naming & shaming, gettovorming en juridisering van geschillen. Los van deze extremen is een toekomst denkbaar waarin de overheid haar verantwoordelijkheden neemt bij het verbinden van bevolkingsgroepen en het oplossen van problemen. En we kunnen ons ook een toekomst voorstellen waarin juist particuliere initiatieven floreren en collectieve voorzieningen worden getroffen voor bijvoorbeeld een veilige woon- en werkomgeving. Het is moeilijk vast te stellen of deze maatschappijbeelden voor 2020 direct gerelateerd kunnen worden aan de vijfentwintig trends die beschreven worden in de volgende hoofdstukken. Ook is het verre van zeker dat de veiligheidsproblemen van het hier en nu zonder meer kunnen worden geëxtrapoleerd naar de toekomst. Het ligt in ieder geval voor de hand dat klassieke veiligheidskwesties zoals jeugdcriminaliteit, geweld, buurtoverlast, verloedering van woonwijken, brand, inbraak, diefstal en drugscriminaliteit niet op korte termijn uit ons blikveld verdwijnen. Het nauwgezet volgen van trends kan ons iets vertellen over de wereld waarin we nu en straks leven. Tegelijkertijd is het ook nodig om ons te verzoenen met een bepaalde mate van onzekerheid over de toekomst. Alleen als die acceptatie er is, wordt het mogelijk om ons te oriënteren op verschillende plausibele, verrassende toekomsten. 9 En dat is nuttig, en misschien zelfs noodzakelijk, met het oog op het werken aan toekomstbestendig veiligheidsbeleid. Natuurlijk is onze toekomst verre van zeker: zelfs experts kunnen niet voorspellen wat de toekomst gaat brengen en geen enkel onderzoek kan gegevens over de toekomst verifiëren. De onzekerheid die inherent is aan toekomstvoorspellingen is echter geen reden om langetermijnontwikkelingen uit beeld te houden. Studies zoals die van de WRR maken duidelijk dat wie proactief wil inspelen op veranderende omstandigheden maar beter zicht kan proberen te krijgen op de toekomst. Toekomstverkenningen, scenariostudies en trendanalyses helpen daar bij net als het overzicht van actualiteiten dat zich in de volgende pagina s ontvouwt. 9 Marjolein van Asselt, Dromen van maakbaarheid. Tijd om wakker te worden, Verwey Jonker/SER-lezing 2009.

13 trend >> drugscriminaliteit 11 lees meer over deze ontwikkeling op pagina 87

14 12 trend >> recidive lees meer over deze ontwikkeling op pagina 103

15 13

16 14 trend >> onveiligheidsgevoelens lees meer over deze ontwikkeling op pagina 106

17 trend >> overlast en verloedering lees meer over deze ontwikkeling op pagina 41 15

18 16

19 trendsignalement Geweld tegen werknemers met een publieke taak helpers krijgen stank voor dank Vrijwillige brandweerlieden sloegen in 2010 alarm. Geweld en agressie tegen de beroepsgroep zijn flink toegenomen, bleek uit onderzoek van de NOS en de Vakvereniging Brandweer Vrijwilligers. 10 Van de 6500 respondenten zei bijna 60 procent te maken te hebben met bedreiging, mishandeling of scheldpartijen. Volgens driekwart van de ondervraagde brandweervrijwilligers is sprake van een toename van de problematiek. In Nederland zijn zo n vrijwillige brandweerlieden actief, tegen 5000 beroepskrachten. Of de daling van het aantal brandweervrijwilligers die zich in de afgelopen tien jaar heeft voorgedaan het gevolg is van de toenemende agressie, is niet duidelijk. De Vakvereniging Brandweer pleit in ieder geval voor betere preventiemaatregelen, zoals politiebegeleiding bij uitrukken naar risicovolle wijken en op risicovolle tijdstippen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten benadrukt in reactie op de zorgwekkende cijfers dat het beleid van het overheidsprogramma Veilige Publieke Taak onverkort van toepassing is op het personeel bij de vrijwillige brandweer. 11 Veilige Publieke Taak, dat zich richt op onder andere politie- en brandweerpersoneel, stadswachten, medewerkers van gemeentelijke diensten, ambulance- en ziekenhuispersoneel, buschauffeurs en conducteurs, moet het aantal voorvallen van agressie en geweld in 2011 met 15 procent hebben verminderd ten opzichte van Tot nu toe is die doelstelling nog niet behaald. Het percentage werknemers met een publieke taak dat ongewenst gedrag door externen ervaart, is de laatste jaren nauwelijks gedaald. Slachtofferschap van verbaal geweld, intimidatie, fysiek geweld, discriminatie of seksuele intimidatie is nog altijd voor ongeveer 65 procent van onze helpers een feit nl/forum.php/list_messages/ nl/smartsite.dws?id=98477.

20 18 trendsignalement 2011 Bij sommige beroepsgroepen lijkt de situatie zelfs ernstiger. Volgens onderzoek van de Arbeidsinspectie bij dertien regiokorpsen is bijna 95 procent van de politieagenten wel eens geconfronteerd met uitschelden, schoppen, steken met een mes of schieten met een vuurwapen. 12 Tussen 2007 en 2009 daalde het aantal politiefunctionarissen dat te maken kreeg met agressie of geweld met niet meer dan 4 procent. 13 Daarnaast zou ongewenst gedrag tegen burgemeesters, wethouders en gemeenteraadsleden in de periode 2007 tot en met 2009 zijn toegenomen. 14 Anno 2010 heeft ongeveer de helft van de bestuurders en een kwart van de raadsleden te maken met agressie of geweld. 15 Positiever nieuws is er over de situatie van Haagse politici. Volgens het Openbaar Ministerie in Den Haag zijn er in 2009 in de regio significant minder politici bedreigd dan in het jaar ervoor. Het aantal meldingen bij het Team Bedreigde Politici van de politie Haaglanden daalde van 424 naar 386. Mogelijk hebben de resultaten van Veilige Publieke Taak te maken met het beperkte aantal organisaties dat preventieve maatregelen heeft doorgevoerd. De bekendheid met een geweldsprotocol bij personeel met een publieke taak is weliswaar gestegen (van 50 naar ruim 60 procent), maar volgens de betrokken ministeries nog altijd onvoldoende. 16 Aan de beschikbaarheid van handreikingen kan het niet liggen. Zo helpt het Agressie en Weerbaarheidsonderzoek, een scaninstrument dat in 2010 is gepubliceerd, organisaties inzicht te krijgen in de mate waarin werknemers agressie, geweld en onveiligheidsgevoelens ervaren. Onderzoek naar de persoonskenmerken van geweldplegers biedt aanknopingspunten voor vroegsignalering en een dadergerichte aanpak nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2010/04/19/brief-aan-detweede-kamer-met-reactie-op-inspectierapport-politiekorpsen-2010-door-arbeidsinspectie.html. 13 Aard en omvang van ongewenst gedrag tegen werknemers met een publieke taak. Een vervolgonderzoek, IVA Beleidsonderzoek in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Tilburg, TK nr 184, 4 maart Staat van het bestuur 2010, ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Den Haag, augustus Kamervragen 2626, 26 april Inge Bakker, Lisanne Drost en Wouter Roeleveld, Wat hebben geweldplegers gemeen? Een typologie van plegers van geweld tegen de publieke taak en van publiek geweld, Verwey-Jonker Instituut, Utrecht, juli 2010.

21 trendsignalement De maatregelen die vanuit de rijksoverheid worden gepromoot om de problematiek te verminderen, omvatten onder andere reclamespotjes op tv, een onlinemeldpunt voor personeel in zorginstellingen, een landelijk protocol voor aangifte en vervolging Op lokaal niveau worden ook gedurfde stappen genomen om invulling te geven aan de leus handen af van onze helpers. Zo worden interactieve billboards op straat opgehangen om jongeren bewust te maken van geweld tegen ambulancepersoneel. En om daders van geweld tegen stadswachten lik op stuk te geven, nemen gemeenten gerust hun eigendommen in beslag. van geweld tegen politiepersoneel, en een vertrouwelijke hulplijn voor bedreigde bestuurders. Vooralsnog is er onder juristen weinig enthousiasme over de nieuwe mogelijkheden voor geweldsslachtoffers om anoniem aangifte te doen. Vanuit de rijksoverheid zijn hiervoor voorstellen gedaan, die bijvoorbeeld inhouden dat slachtoffers het adres van het politiebureau of van de werkgever als domicilie kiezen. 18 Via een stappenplan om aangiftebereidheid onder werkgevers te verhogen en een handreiking over de bestrijding van agressie en geweld wordt de verruimde domiciliekeuze gepromoot. Sommige praktijkprofessionals noemen deze maatregelen lastig met het oog op het waarborgen van voldoende recherchecapaciteit, overbodig, een katalysator voor angst, of zelfs in strijd met het recht op een eerlijk proces. 19 Minder omstreden is de website Maakhetveilig.nl, waarmee het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties oplossingen verzamelt die door de beroepsgroepen zelf zijn aangedragen en door actieve werkgevers kunnen worden geadopteerd. Ook op de spuugkits waarmee de NS sinds 2010 experimenteert valt weinig af te dingen. Van de DNA-pakketjes waarmee personeel dat bespuugd wordt een speekselmonster kan afnemen, zou zelfs een preventieve werking uitgaan. 18 TK nr 266, 25 februari nl/binnenland/449610/anonieme-aangifte-voedt-angst.html.

22 20 trendsignalement 2011 Geweld op scholen sodom en gomorra op scholen? School shootings zijn een zeldzaam fenomeen, zeker in Nederland. Een overzicht van spraakmakende geweldsincidenten in de periode 2004 tot en met 2010, dat dagblad Trouw in 2010 publiceerde, telt niet meer dan acht zaken. 20 In één geval is sprake van een schietpartij: in 2004 schoot de toen 17-jarige Murat D. de onderdirecteur van het Haagse Terra College dood. Of de laatste jaren werkelijk sprake is van een zorgwekkende ontwikkeling in geweld op scholen, blijft vanwege het ontbreken van een landelijk registratiesysteem onduidelijk. Uit de vrijwillige IRIS-incidentenregistraties zijn de laatste schooljaren geen significante trendwisselingen zichtbaar. 21 Sowieso is uit bestaande monitoren geen eenduidig beeld af te leiden over de ontwikkeling van geweld in Nederlandse samenleving. 22 Met ingang van 2011 zijn scholen in het basisen voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs wel verplicht om geweldsincidenten te registeren via één landelijk registratiesysteem. De cijfers worden elke twee jaar verwerkt in een landelijke rapportage. De bedoeling is dat hiermee inzicht in de achtergronden van geweld op scholen wordt vergroot en gerichte aanpakken kunnen worden ingezet. Aan aanpakken tegen geweld en onveiligheid is in het onderwijs in ieder geval geen gebrek. Zo zijn in 2010 twee nieuwe veiligheidsinstrumenten gelanceerd: de Risicomonitor van Consument en Veiligheid voor kinderopvang, peuterspeelzalen en basisonderwijs, en het stappenplan Veiligheid rond en in school (VRIS) voor het voortgezet onderwijs. VRIS is nadrukkelijk gebaseerd op samenwerking tussen scholen en lokale partijen zoals politie, gemeente en jeugdzorg. Scholen die hun omgeving gestructureerd beveiligen, kunnen na een onafhankelijke toetsing beschikken over een VRIS-certificaat dat drie jaar geldig is nl/nieuws/article ece/overzicht_geweldsincidenten_op_scholen.html. 21 Paul van Soomeren, Sjoerd Boersma, Femke Beijerbergen en Marieke de Groot, Tijd voor incidentenregistratie. Rapportage pilots verplichte registratie van incidenten in het primair-, voortgezet-, speciaal- en middelbaar beroepsonderwijs, DSP-groep, Amsterdam, april M. Witvliet, M. Timmermans en G.H.J. Homburg, Geweldcijfers: een inventarisatie van monitoren en weergave van trends in geweld, Regioplan, Amsterdam, mei 2010.

23 trendsignalement Met het oog op de veiligheid van docenten en ander onderwijspersoneel zijn in 2010 in de Arbocatalogus voor het voortgezet onderwijs zes nieuwe normen opgenomen op het gebied van agressie, geweld, seksuele intimidatie en discriminatie. De normen, die voortvloeien uit het programma Veilige Publieke Taak, maken deel uit van de cao voor het voortgezet onderwijs en gaan over onderwerpen zoals registratie, nazorg, training en voorlichting. Daarnaast signaleert het Nederlands Jeugdinstituut een toename van het aantal scholen in het voortgezet en middelbaar onderwijs dat beschikt over een zorg- en adviesteam. 23 Volgens het onderzoek is bij scholen veel tevredenheid over zo n multidisciplinair samenwerkingsverband van professionals uit onderwijs, welzijnswerk, jeugdzorg, gezondheidszorg en politie die (potentiële) probleemleerlingen helpen. De rijksoverheid stimuleert een landelijk dekkend netwerk van zorg- en adviesteams. Een landelijk dekkend netwerk van Veilige Honken is er nog niet, maar het aantal gemeenten dat routes van en naar scholen voorziet van zo n veilige haven neemt wel toe. In deze huizen, die sinds 2001 bestaan en zijn uitgevonden in het Brabantse Halderberge, bieden gescreende vrijwilligers hulp bij allerlei problemen, van fietspech tot pesten of verwondingen. Tegelijkertijd is er groei zichtbaar in het aantal scholen met projecten leerlingbemiddeling en worden er pilots gedraaid met agressieregulatietraining. Er zijn inmiddels ook deskundigen die pleiten voor het terugdringen van bureaucratie en regelgeving rond een veilig leer- en leefklimaat op onderwijsinstellingen. 24 Scholen zouden bijvoorbeeld meer armslag nodig hebben om zeer agressieve of criminele scholieren, als ze een bedreiging vormen voor docenten en medeleerlingen, snel van school te verwijderen. 23 Paul van den Steenhoven en Dolf van Veen, Zorg- en adviesteams in het onderwijs hoofdbevindingen in kort bestek. Factsheet monitor 2009, Nederlands Jeugdinstituut, Utrecht, april nl/opinie/podium/article ece.

24 22 trendsignalement 2011 Ondertussen lijkt het erop dat steeds meer scholen grijpen naar speeksel- en urinetests om scholieren te controleren op het gebruik van drugs en alcohol. Dat zeggen althans de fabrikanten van de tests, die vermoeden dat scholen met name het mogelijke preventieve effect van het middel waarderen. 26 Landelijk zou een op de tien scholieren drugs gebruiken. Uit onderzoek onder Rotterdamse ROC s kwam in 2010 inderdaad naar voren dat gemiddeld 10 procent van de leerlingen wel eens harddrugs gebruikt. 27 Onder studenten zou dit percentage zelfs 12 procent zijn. 28 De noodzaak van dit soort harde maatregelen wordt onderstreept door evaluaties van het onderwijsprogramma Behave. 25 Het programma, waarin leerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs gezamenlijk gedragscodes opstellen om ongewenst gedrag in en buiten school te voorkomen, zou bijdragen aan de ontwikkeling van sociale competenties, prosociaal gedrag en een veilige leeromgeving. Onderzoekers kunnen niet vaststellen dat het klassen- of schoolklimaat is verbeterd: de sociale opvattingen van de leerlingen hebben zich niet ontwikkeld, ongewenste gedragingen zijn niet verminderd en een toename van gewenst gedrag is uitgebleven. De teleurstellende resultaten zijn volgens de onderzoekers in belangrijke mate te wijten aan de manier waarop het programma in de praktijk is uitgevoerd. Behave is op een groot deel van de onderzochte scholen niet uitgevoerd zoals de bedoeling is, bijvoorbeeld omdat de opgestelde code niet over concreet gedrag gaat en er weinig aandacht wordt besteed aan het creëren van draagvlak voor de regels. 25 To behave or not to behave? Een evaluatieonderzoek naar het gedragscodeprogramma Zo gaat dat hier: Behave! voor de onderbouw van het Voortgezet Onderwijs, PLATO, Leiden, mei nl/binnenland/504893/we-spugen-met-zn-allen-in-de-drugskit.html nl/nieuws/blowboete-bij-rocs-in-rotterdam-992.html nl/nieuws/twaalf_procent_studenten_gebruikt_regelmatig_harddrugs.

25 trendsignalement Jeugdcriminaliteit crimineeltjes worden jonger Bendevorming onder jonge Marokkaanse Nederlanders neemt toe. Meisjes zijn bezig met een inhaalslag als het gaat om het plegen van criminaliteit. En zeer jonge crimineeltjes, de zogenoemde 12-minners, hangen strengere straffen boven het hoofd. Het zijn voorbeelden van actuele ontwikkelingen in de Nederlandse jeugdcriminaliteit. Het aantal jongeren dat verdacht wordt van criminaliteit is de laatste jaren toegenomen, blijkt uit de politiecijfers van de Monitor Jeugdcriminaliteit Vooral wat betreft jeugdige verdachten en meer- en veelplegers tekenen zich negatieve trends af. Bedreiging, mishandeling en overtredingen van de openbare orde maken onder 12- tot en met 24-jarigen een opmars, terwijl vermogensmisdrijven minder vaak voorkomen. Ook meisjes laten zich niet onbetuigd als het gaat om criminaliteit. Over de periode 2002 tot en met 2008 is een significante groei zichtbaar in het aantal meiden dat in contact komt met de politie. Voor de leeftijdscategorie van 12 tot 17 jaar gaat het om een toename van ruim 50 procent. Of het groeiende aantal jonge verdachten in groepsverband opereert, is moeilijk te zeggen. Enquêtecijfers laten zien dat het aantal mensen dat van mening is dat overlast door groepen jongeren veel voorkomt sinds 2002 niet meer is gestegen, maar eerder is gedaald: tot 10% in Bovendien is het totale aantal problematische jeugdgroepen in Nederland in 2010 met 13 procent gedaald ten opzichte van het jaar ervoor A.M. van der Laan, M. Blom, N. Tollenaar en R. Kea, Trends in de geregistreerde jeugdcriminaliteit onder 12- tot en met 24-jarigen in de periode Bevindingen uit de Monitor Jeugdcriminaliteit 2009, WODC, Den Haag, Lonneke van Noije, De jeugd van tegenwoordig, in: Andries van den Broek, Ria Bronneman- Helmers, Vic Veldheer, Wisseling van de wacht: generaties in Nederland. Sociaal en Cultureel Rapport 2010, Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag, december 2010, p Henk Ferwerda en Tom van Ham, Problematische jeugdgroepen in Nederland. Omvang, aard en politieproces beschreven, Bureau Beke, Arnhem, januari 2010; Henk Ferwerda en Tom van Ham, Problematische jeugdgroepen in Nederland. Omvang en aard in het najaar van 2010, Bureau Beke, Arnhem, november 2010.

Trendanalyse van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid

Trendanalyse van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid Trendanalyse van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid Presentatie Raadsinformatieavond Utrecht 3 juni 2010 Ida Haisma 2-6-2010 Trendsignalement 2010 (1) Trendsignalement 2010 vraagt aandacht

Nadere informatie

CAMERA S IN BEELD. Werkvloer

CAMERA S IN BEELD. Werkvloer 20 SECONDANT #1 MAART 2013 FOTOSERIE Werken aan cameratoezicht CAMERA S IN BEELD Werkvloer Aan nieuws over cameratoezicht in openbare ruimten is in Nederland geen gebrek. Maar uit de evaluaties komt meestal

Nadere informatie

Samenvatting. Vraagstelling. Welke ontwikkelingen zijn er in de omvang, aard en afdoening van jeugdcriminaliteit in de periode ?

Samenvatting. Vraagstelling. Welke ontwikkelingen zijn er in de omvang, aard en afdoening van jeugdcriminaliteit in de periode ? Samenvatting Het terugdringen van de jeugdcriminaliteit is een belangrijk thema van het beleid van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Met het beleidsprogramma Aanpak Jeugdcriminaliteit is de aanpak

Nadere informatie

Veiligheid kernthema: maatschappelijk evenwicht & veiligheid

Veiligheid kernthema: maatschappelijk evenwicht & veiligheid Veiligheid kernthema: De criminaliteitscijfers en de slachtoffercijfers laten over het algemeen een positief beeld zien voor Utrecht in. Ook de aangiftebereidheid van Utrechters is relatief hoog (29%).

Nadere informatie

CAMERA S IN BEELD. Werkvloer

CAMERA S IN BEELD. Werkvloer 20 SECONDANT #1 MAART 2013 FOTOSERIE Werken aan cameratoezicht CAMERA S IN BEELD Werkvloer Aan nieuws over cameratoezicht in openbare ruimten is in Nederland geen gebrek. Maar uit de evaluaties komt meestal

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde Criminaliteit in Nederland

Praktische opdracht Aardrijkskunde Criminaliteit in Nederland Praktische opdracht Aardrijkskunde Criminaliteit in Nederland Praktische-opdracht door een scholier 1950 woorden 16 april 2002 6,3 166 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding: Nederland is de afgelopen

Nadere informatie

monitor Marokkaanse Nederlanders in Maassluis bijlage(n)

monitor Marokkaanse Nederlanders in Maassluis bijlage(n) Raadsinformatiebrief (openbaar) gemeente Maassluis Aan de leden van de gemeenteraad in Maassluis Postbus 55 3140 AB Maassluis T 010-593 1931 E gemeente@maassluis.nl I www.maassluis.nl ons kenmerk 2010-4748

Nadere informatie

maatschappijwetenschappen vwo 2015-II

maatschappijwetenschappen vwo 2015-II Opgave 2 Rondhangen Bij deze opgave horen de teksten 2 en 3 en tabel 1. Inleiding De Kamer ontvangt elk jaar een rapportage van de minister van Justitie over de voortgang van de aanpak van problematische

Nadere informatie

Slachtoffers van woninginbraak

Slachtoffers van woninginbraak 1 Slachtoffers van woninginbraak Fact sheet juli 2015 Woninginbraak behoort tot High Impact Crime, wat wil zeggen dat het een grote impact heeft en slachtoffers persoonlijk raakt. In de regio Amsterdam-Amstelland

Nadere informatie

Geweld in Nederland Een verkenning

Geweld in Nederland Een verkenning Geweld in Nederland Een verkenning dr. F.M.H.M. Driessen Bureau Driessen Sociaal Wetenschappelijk Onderzoek Congres Agressie, Geweld en het Politiewerk Nunspeet 14-11-28 Achtergrond Politie wordt vaker

Nadere informatie

Jeugdcriminaliteit en jeugdveiligheid in Groningen

Jeugdcriminaliteit en jeugdveiligheid in Groningen FACTSHEET Jeugdcriminaliteit en jeugdveiligheid in Groningen In deze factsheet worden trends en ontwikkelingen ten aanzien van de jeugdcriminaliteit en jeugdveiligheid in de provincie Groningen behandeld.

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijwetenschappen vwo I

Eindexamen maatschappijwetenschappen vwo I Opgave 5 Sociale veiligheid ontsleuteld Hieronder staan drie tekstfragmenten en één figuur uit het rapport Sociale veiligheid ontsleuteld, veronderstelde en werkelijke effecten van veiligheidsbeleid; Lonneke

Nadere informatie

Inleiding. Beleving van veiligheid. Veiligheid als begrip

Inleiding. Beleving van veiligheid. Veiligheid als begrip Inleiding In het kader van veiligheid zijn politie en gemeenten eerstverantwoordelijk voor openbare orde, handhaving van wettelijke regels en bestrijding van criminaliteit. Burgers ervaren veiligheid als

Nadere informatie

Hoe beoordelen Almeerders de leefbaarheid en veiligheid in hun buurt?

Hoe beoordelen Almeerders de leefbaarheid en veiligheid in hun buurt? VEILIGHEIDSMONITOR-WIJKPEILING ALMERE 2017 Hoe beoordelen Almeerders de leefbaarheid en veiligheid in hun buurt? 23 mei 2018 Meer weten over uw eigen wijk? Ga naar www.wijkmonitoralmere.nl 1. INTRODUCTIE

Nadere informatie

Managementsamenvatting: Schaduweffecten van EU-arbeidsmigratie in Rotterdam

Managementsamenvatting: Schaduweffecten van EU-arbeidsmigratie in Rotterdam : Schaduweffecten van EU-arbeidsmigratie in Rotterdam Een onderzoek naar de positie van personen met een EU-achtergrond in Rotterdam Y. Seidler A. van den Heerik J. de Boom A.M. Weltevrede Met medewerking

Nadere informatie

Feiten over. Veiligheidsbeleving. in de gemeente Arnhem

Feiten over. Veiligheidsbeleving. in de gemeente Arnhem Feiten over Veiligheidsbeleving in de gemeente Arnhem Feiten over Veiligheidsbeleving in de gemeente Arnhem Voor burgers speelt het persoonlijke gevoel van veiligheid een belangrijke rol. Dit gevoel wordt

Nadere informatie

< L SEP. 2014. Stuknummer: AI14.06832. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

< L SEP. 2014. Stuknummer: AI14.06832. Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 200 2500 EA Den Haag Aan de burgemeester Stuknummer: AI4.06832 Datum 5 september 204 Betreft Monitor Openbaar Bestuur 204

Nadere informatie

Tabellen Veiligheidsmonitor 2008 Leiden

Tabellen Veiligheidsmonitor 2008 Leiden Veiligheidsmonitor 2008, gemeente 1 Tabellen Veiligheidsmonitor 2008 In deze bijlage worden de uitkomsten van de monitor weergegeven in tabellen. Van de volgende gebieden worden cijfers gepresenteerd:

Nadere informatie

Veiligheidssituatie in s-hertogenbosch vergeleken Afdeling Onderzoek & Statistiek, juni 2014

Veiligheidssituatie in s-hertogenbosch vergeleken Afdeling Onderzoek & Statistiek, juni 2014 Veiligheidssituatie in s-hertogenbosch vergeleken Afdeling Onderzoek & Statistiek, juni 2014 Veiligheidssituatie steeds beter De veiligheidssituatie in s-hertogenbosch verbetert. Dit bleek al uit de Veiligheidsmonitor

Nadere informatie

B A S I S V O O R B E L E I D

B A S I S V O O R B E L E I D Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen mei - augustus 18 Elke vier maanden verzamelt de afdeling Onderzoek, Informatie en Statistiek informatie over de stand van zaken op het gebied van veiligheid

Nadere informatie

Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen mei - augustus 2018

Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen mei - augustus 2018 Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen mei - augustus 18 OKTOBER 18 Elke vier maanden verzamelt de afdeling Onderzoek, Informatie en Statistiek informatie over de stand van zaken op het gebied van

Nadere informatie

Samenvatting en conclusies

Samenvatting en conclusies Eval uat i e Camer at oezi cht Gouda Ei ndr appor t Samenvatting en conclusies De gemeente Gouda is begin 2004 een proef gestart met cameratoezicht in de openbare ruimte op diverse locaties in de gemeente.

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB10-030 23 april 2010 9.30 uur Aantal slachtoffers criminaliteit stabiel, meer vandalisme Aantal ondervonden delicten stijgt door meer vandalisme Aantal

Nadere informatie

22 SPECIAL>> VEILIG ONDERNEMEN juli-augustus 2008. Werkvloer

22 SPECIAL>> VEILIG ONDERNEMEN juli-augustus 2008. Werkvloer 22 SPECIAL>> VEILIG ONDERNEMEN juli-augustus 2008 Fotoserie Werken met het KVO Samen voor veiligheid Werkvloer In winkelgebieden en op bedrijventerreinen werken ondernemers, gemeenten, politie en brandweer

Nadere informatie

Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 8 1

Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 8 1 Jaarrapport Integratie Sociaal en Cultureel Planbureau / Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum / Centraal Bureau voor de Statistiek september, 2005 Internetbijlagen bij hoofdstuk 8 Wonen,

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

B A S I S V O O R B E L E I D

B A S I S V O O R B E L E I D Monitor Veiligheidsbeleid Groningen september tot december 18 JANUARI 19 Elke vier maanden verzamelt de afdeling Onderzoek, Informatie en Statistiek informatie over de stand van zaken op het gebied van

Nadere informatie

5 Samenvatting en conclusies

5 Samenvatting en conclusies 5 Samenvatting en conclusies In 2008 werden in Nederland bijna 5,2 miljoen mensen het slachtoffer van criminaliteit (cbs 2008). De meeste van deze slachtoffers kregen te maken met diefstal of vernieling,

Nadere informatie

Veiligheid en schoolklimaat

Veiligheid en schoolklimaat de staat van het onderwijs 3 Veiligheid en schoolklimaat Over het algemeen voelen leerlingen zich veilig op school. Dat geldt niet voor alle leerlingen. Soms zijn er bovendien ernstige incidenten met verstrekkende

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 28 684 Naar een veiliger samenleving Nr. 367 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES EN VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE

Nadere informatie

Resultaten gemeentebeleidsmonitor Veiligheid en leefbaarheid

Resultaten gemeentebeleidsmonitor Veiligheid en leefbaarheid Resultaten gemeentebeleidsmonitor 217 Veiligheid en leefbaarheid 1. Inleiding Om de twee jaar wordt er een onderzoek, de zogeheten gemeentebeleidsmonitor, uitgevoerd onder de inwoners naar verschillende

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijwetenschappen vwo I

Eindexamen maatschappijwetenschappen vwo I Opgave 4 Verklaringen voor daling van de criminaliteit 15 maximumscore 2 a de sociaal-economische benaderingswijze Voorbeelden van verklarende vragen (één van de volgende): 1 Is er een verband tussen verkleinen

Nadere informatie

Veiligheidsmonitor 2010 Gemeente Leiden

Veiligheidsmonitor 2010 Gemeente Leiden Veiligheidsmonitor Gemeente Leiden Resultaten per stadsdeel en in de tijd Mediad Rotterdam, maart 2011 Veiligheidsmonitor, Gemeente Leiden 1 In dit overzicht worden de uitkomsten van de Veiligheidsmonitor

Nadere informatie

Criminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet?

Criminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet? Stijging criminaliteit meisjes Criminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet? Anne-Marie Slotboom Vrije Universiteit Amsterdam 1 BRISBANE 2010 - Steeds meer jonge meisjes tussen tien en veertien

Nadere informatie

Veiligheidsbeeld gemeente Amersfoort

Veiligheidsbeeld gemeente Amersfoort Stad Veiligheidsbeeld gemeente Amersfoort Periode januari t/m december 2014 Afdeling Veiligheid & Wijken januari 2015 Stad met een hart Veiligheidsbeeld Amersfoort januari december 2014 Voor u ligt het

Nadere informatie

Crimiquiz over trends en ontwikkelingen

Crimiquiz over trends en ontwikkelingen Crimiquiz over trends en ontwikkelingen Quiz voor de deelnemers aan de SSR cursus Criminologie/effectiviteit interventiestrategieën, Zwolle 22 november Jaap de Waard, Ministerie van Veiligheid en Justitie,

Nadere informatie

Integrale Veiligheidsmonitor Hengelo 2011

Integrale Veiligheidsmonitor Hengelo 2011 Integrale Veiligheidsmonitor Wijkrapport Juli 202 Hoe leefbaar en veilig is de? Integrale Veiligheidsmonitor. Inleiding In heeft gemeente voor de tweede keer deelgenomen aan de Integrale Veiligheidsmonitor.

Nadere informatie

Nieuwe dadergroep vraagt aandacht

Nieuwe dadergroep vraagt aandacht Er is een nieuwe groep van jonge, zeer actieve veelplegers die steeds vaker met de politie in aanraking komt / foto: Pallieter de Boer. Nieuwe dadergroep vraagt aandacht Jongere veelplegers roeren zich

Nadere informatie

Opgave 1 Jeugdwerkloosheid in Europa

Opgave 1 Jeugdwerkloosheid in Europa Opgave 1 Jeugdwerkloosheid in Europa 1 maximumscore 4 Het verrichten van flexibele arbeid kan een voorbeeld zijn van positieverwerving als de eigen keuze van de jongeren uitgaat naar flexibele arbeid in

Nadere informatie

Aanpakken van veiligheid; waar ligt de prioriteit?

Aanpakken van veiligheid; waar ligt de prioriteit? Aanpakken van veiligheid; waar ligt de prioriteit? Voor gemeenten en provincie is veiligheid een belangrijk thema. Hoe ervaren Groningers de veiligheid? Wat kunnen zij zelf doen om de veiligheid in de

Nadere informatie

Veilige Buurten. 1. Overlast en criminaliteit aanpakken

Veilige Buurten. 1. Overlast en criminaliteit aanpakken Veilige buurten Veilige buurten Veilige Buurten 1. Overlast en criminaliteit aanpakken Iedereen wil wonen, werken, wandelen en winkelen in een veilige buurt. Een buurt waar je gewoon je kinderen buiten

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING 2016-2019

PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 6C Openbare orde en veiligheid Inleiding Wij willen het veiligheidsniveau voor de bewoners en bezoekers van Leiderdorp behouden in objectief en subjectief opzicht en waar mogelijk

Nadere informatie

B A S I S V O O R B E L E I D

B A S I S V O O R B E L E I D Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen januari-april 18 Elke vier maanden verzamelen wij informatie over de stand van zaken op het gebied van veiligheid in de gemeente. Deze monitor bestaat uit drie

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijwetenschappen vwo I

Eindexamen maatschappijwetenschappen vwo I Opgave 5 Sociale veiligheid ontsleuteld 24 maximumscore 2 Ministerie van Binnenlandse Zaken (en Koninkrijksrelaties) heeft als taak (één van de volgende): 1 het bevorderen van de openbare orde en veiligheid

Nadere informatie

Algemene uitgangspunten

Algemene uitgangspunten Sociale Veiligheid 2010 Deel I 1 Inleiding Sociale veiligheid is een van de pijlers onder onze samenleving. De diverse facetten die dit complexe fenomeen vormen raken burgers iedere dag. De vraagstukken

Nadere informatie

Stadsmonitor. -thema Veiligheid-

Stadsmonitor. -thema Veiligheid- Stadsmonitor -thema Veiligheid- Modules Vermogensdelicten 2 Geweld 4 Vernieling en overlast 6 Verdachten 8 Onveiligheidsgevoelens 9 Preventie 11 Oordeel over functioneren politie en gemeente m.b.t. veiligheid

Nadere informatie

WATERS; NO. 2014.21733 1 8 SEP 2014 I N ( Ä

WATERS; NO. 2014.21733 1 8 SEP 2014 I N ( Ä Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Dijkgraaf Datum 15 september 2014 fc WATERS; NO. I N ( Ä Betreft monitor Openbaar Bestuur 2014

Nadere informatie

Integrale Veiligheidsmonitor Hengelo 2011

Integrale Veiligheidsmonitor Hengelo 2011 Integrale Veiligheidsmonitor Buurtrapport Juli 202 Hoe leefbaar en veilig is de buurt? Integrale Veiligheidsmonitor. Inleiding In heeft gemeente voor de tweede keer deelgenomen aan de Integrale Veiligheidsmonitor.

Nadere informatie

Datum 22 september 2011 Onderwerp Beantwoording Kamervragen over terreur van Marokkaanse jongeren in Helmond

Datum 22 september 2011 Onderwerp Beantwoording Kamervragen over terreur van Marokkaanse jongeren in Helmond 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den

Nadere informatie

Opgave 1 Agressie op het sportveld

Opgave 1 Agressie op het sportveld Opgave 1 Agressie op het sportveld Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding In 12 raakte een grensrechter na afloop van een amateurvoetbalwedstrijd ernstig gewond

Nadere informatie

Integrale Veiligheidsmonitor Hengelo 2011

Integrale Veiligheidsmonitor Hengelo 2011 Integrale Veiligheidsmonitor Wijkrapport Juli 202 Integrale Veiligheidsmonitor Wijkrapport Hoe leefbaar en veilig is? Integrale Veiligheidsmonitor. Inleiding In heeft de gemeente voor de tweede keer deelgenomen

Nadere informatie

Kernrapport veiligheidsmonitor, benchmark (2017) Gemeente Leiden vergeleken met Nederland en Grotestedenbeleid G32. Leefbaarheid in de buurt

Kernrapport veiligheidsmonitor, benchmark (2017) Gemeente Leiden vergeleken met Nederland en Grotestedenbeleid G32. Leefbaarheid in de buurt Gemeente Leiden Nederland en Grotestedenbeleid G32 Kernrapport veiligheidsmonitor, benchmark (2017) Gemeente Leiden vergeleken met Nederland en Grotestedenbeleid G32 Leefbaarheid in de buurt Landelijke

Nadere informatie

Criminaliteit en rechtshandhaving 2013. Ontwikkelingen en samenhangen Samenvatting

Criminaliteit en rechtshandhaving 2013. Ontwikkelingen en samenhangen Samenvatting Criminaliteit en rechtshandhaving Ontwikkelingen en samenhangen Samenvatting In de jaarlijkse publicatie Criminaliteit en rechtshandhaving bundelen het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het Wetenschappelijk

Nadere informatie

Eindexamen havo maatschappijwetenschappen pilot 2014-II

Eindexamen havo maatschappijwetenschappen pilot 2014-II Aanwijzing voor de kandidaat Als in een vraag staat dat je een hoofd- of kernconcept moet gebruiken, dan gebruik je in het antwoord die elementen uit de omschrijving van het hoofd- of kernconcept die nodig

Nadere informatie

Veiligheid I.V ERMOGENSDELICTEN. Vooraf In dit hoofdstuk schetsen we in grote lijnen de ontwikkelingen

Veiligheid I.V ERMOGENSDELICTEN. Vooraf In dit hoofdstuk schetsen we in grote lijnen de ontwikkelingen Na een daling van de onveiligheidsgevoelens onder Nijmegenaren in de periode 2001 2009 is er nu sprake van een lichte toename. Ook de trend, dat steeds minder Nijmegenaren onveiligheid als een met voorrang

Nadere informatie

Zijn autochtonen en allochtonen tevreden met hun buurtbewoners?

Zijn autochtonen en allochtonen tevreden met hun buurtbewoners? Zijn autochtonen en allochtonen tevreden met hun? Martijn Souren en Harry Bierings Autochtonen voelen zich veel meer thuis bij de mensen in een autochtone buurt dan in een buurt met 5 procent of meer niet-westerse

Nadere informatie

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I Opgave 1 Veranderende opvattingen in het jeugdstrafrecht tegen de achtergrond van veranderingen in criminaliteitscijfers onder jongeren Bij deze opgave horen de teksten 1 tot en met uit het bronnenboekje.

Nadere informatie

CONVENANT 'JOIN THE CLUB VEILIGE PUBLIEKE TAAK' TILBURG

CONVENANT 'JOIN THE CLUB VEILIGE PUBLIEKE TAAK' TILBURG CONVENANT 'JOIN THE CLUB VEILIGE PUBLIEKE TAAK' TILBURG Gemeente Tilburg en werkgevers in de (semi)publieke sector 1 Inleiding Ambulancepersoneel, buschauffeurs, medewerkers van zorginstellingen, gemeentes,

Nadere informatie

Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen sept-dec 2017

Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen sept-dec 2017 Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen sept-dec 7 Elke vier maanden verzamelen wij informatie over de stand van zaken op het gebied van veiligheid in de gemeente. Deze monitor bestaat uit drie onderdelen

Nadere informatie

Workshop 3 e nationaal congres Opvoedingsondersteuning. Opvoedingsondersteuning. Kenniswerkplaats Tienplus

Workshop 3 e nationaal congres Opvoedingsondersteuning. Opvoedingsondersteuning. Kenniswerkplaats Tienplus Kenniswerkplaats Tienplus Laagdrempelige ondersteuning aan ouders met tieners in Amsterdam Pauline Naber, Hogeschool INHolland Marjan de Gruijter, Verwey-Jonker Instituut http://www.kenniswerkplaats-tienplus.nl/

Nadere informatie

Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen januari-april 2018

Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen januari-april 2018 Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen januari-april 18 Elke vier maanden verzamelen wij informatie over de stand van zaken op het gebied van veiligheid in de gemeente. Deze monitor bestaat uit drie

Nadere informatie

CONVENANT VEILIGE SCHOOL. Voortgezet onderwijs

CONVENANT VEILIGE SCHOOL. Voortgezet onderwijs CONVENANT VEILIGE SCHOOL Voortgezet onderwijs Gemeente Vlaardingen en Lentiz Onderwijs Groep Openbare Scholengroep Vlaardingen Schiedam St. Sint Jozefmavo Politie Rotterdam-Rijnmond 2 Ondergetekenden 1.

Nadere informatie

Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen september-december 2015

Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen september-december 2015 Monitor Veiligheidsbeleid gemeente Groningen september-december 215 Deze publicatie is uitgegeven door Onderzoek en Statistiek Groningen februari 216 In dit rapport worden politiestatistieken en resultaten

Nadere informatie

Agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak

Agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak TABELLENBOEK Agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak Metingen 2007-2009 - 2011 1 september 2011 DSP-groep Manja Abraham Willemijn Roorda p.2 INLEIDING Dit tabellenboek bevat de resultaten

Nadere informatie

Ontwikkeling van misdrijven in Amersfoort 2003-2013

Ontwikkeling van misdrijven in Amersfoort 2003-2013 Ontwikkeling van misdrijven in Amersfoort 2003-2013 Gemeente Amersfoort Ben van de Burgwal januari 2014 In 2013 registreerde de politie voor Amersfoort 10.249 misdrijven. Het aantal misdrijven is sinds

Nadere informatie

Onderwerp Beantwoording vragen raadskamer over het rapport Evaluatie Bestuurlijke Arrangementen Antillianengemeenten 2005-2008

Onderwerp Beantwoording vragen raadskamer over het rapport Evaluatie Bestuurlijke Arrangementen Antillianengemeenten 2005-2008 Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Beantwoording vragen raadskamer over het rapport Evaluatie Bestuurlijke Arrangementen Antillianengemeenten 2005-2008 Programma / Programmanummer Integratie & Emancipatie

Nadere informatie

Kernrapport Veiligheidsmonitor ( ) Gemeente Leiden. Leefbaarheid in buurt

Kernrapport Veiligheidsmonitor ( ) Gemeente Leiden. Leefbaarheid in buurt Kernrapport Veiligheidsmonitor (2013-2017) Gemeente Leiden Leefbaarheid in buurt Inleiding In dit hoofdstuk staat het thema leefbaarheid in de woonbuurt centraal. Eerst komt aan de orde hoe Nederlanders

Nadere informatie

Kernrapport veiligheidsmonitor, benchmark (2015)

Kernrapport veiligheidsmonitor, benchmark (2015) Gemeente (2015) Castricum Noord-Holland-Noord, Nederland Kernrapport veiligheidsmonitor, benchmark (2015) Gemeente (2015) Castricum vergeleken met Politieregio Noord-Holland-Noord en Nederland Leefbaarheid

Nadere informatie

Frontline. Versterken van mentale weerbaarheid! Talent & Result. Vitaliteit Activering Loopbaan

Frontline. Versterken van mentale weerbaarheid! Talent & Result. Vitaliteit Activering Loopbaan Frontline Versterken van mentale weerbaarheid! Talent & Result Vitaliteit Activering Loopbaan 2012 Talent & Result 03/10/2012 2 1 Frontline, versterken van mentale weerbaarheid Onze aanpak: Spiegelen (MWI)

Nadere informatie

Christen Unie: - Defensie: Het beschikbaar stellen van een veelzijdige krijgsmacht aan de internationale rechtsorde.

Christen Unie: - Defensie: Het beschikbaar stellen van een veelzijdige krijgsmacht aan de internationale rechtsorde. Opdracht door Dylan 1380 woorden 30 december 2016 6,3 3 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Maatschappijleer PvdA: - Defensie: De PvdA zet zich internationaal in voor vrede en veiligheid; we komen op

Nadere informatie

Veiligheidsmonitor 2009 Gemeente Leiden

Veiligheidsmonitor 2009 Gemeente Leiden Veiligheidsmonitor 2009 Gemeente Leiden Resultaten per district en in de tijd Bureau Onderzoek Op Maat april 2010 Veiligheidsmonitor 2009, gemeente Leiden 1 In dit overzicht worden de uitkomsten van de

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek

Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB09-024 31 maart 2009 9.30 uur Veiligheidsgevoel maakt pas op de plaats Aantal slachtoffers veel voorkomende criminaliteit verder gedaald Gevoel van veiligheid

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijwetenschappen havo II

Eindexamen maatschappijwetenschappen havo II Opgave 4 Slachtoffers van criminaliteit Bij deze opgave horen de teksten 9 tot en met 12, figuur 2 en 3 en tabel 1 uit het bronnenboekje. Inleiding Ruim drie miljoen Nederlanders worden jaarlijks het slachtoffer

Nadere informatie

Raadsinformatiebrief Nr. :

Raadsinformatiebrief Nr. : Raadsinformatiebrief Nr. : Reg.nr. : 12. 0642 B&W verg. : 12 juni 2012 Onderwerp: Evaluatie project Veilig Uitgaan 1) Status In het licht van de actieve informatieplicht informeren wij U over de stand

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Der Staten-Generaal Postbus 20301 2500 EA DEN HAAG Onderwerp Voortgang aanpak criminele jeugdgroepen 1. Inleiding De

Nadere informatie

Interne diefstal binnen het MKB in Noord-Nederland

Interne diefstal binnen het MKB in Noord-Nederland Interne diefstal binnen het MKB in Noord-Nederland INZICHT IN DE MATE VAN DE PROBLEMATIEK EN MOGELIJKHEDEN VOOR PREVENTIE Shanna Mehlbaum Gerjan Hoekstra Sytze Freerk van der Velde Interne diefstal binnen

Nadere informatie

Opvattingen van Amsterdammers over tolerantie jegens homoseksuelen

Opvattingen van Amsterdammers over tolerantie jegens homoseksuelen FACTSHEET Thema: Veiligheid, Opvattingen van Amsterdammers over tolerantie jegens homoseksuelen Publicatiedatum: oktober 2010 Bron: Bureau O+S Toelichting Ingevoegd rapport geeft goed weer hoe Amsterdammers

Nadere informatie

Stadsmonitor. -thema Veiligheid-

Stadsmonitor. -thema Veiligheid- Stadsmonitor -thema Veiligheid- Modules Samenvatting 1 Vermogensdelicten 2 Geweldsdelicten 5 Vernieling en overlast 7 Verdachten 10 Onveiligheidsgevoelens 11 Preventie 13 Oordeel over functioneren politie

Nadere informatie

Veiligheid in het primair onderwijs

Veiligheid in het primair onderwijs Veiligheid in het primair onderwijs 1 april 2009 Maarssen 8 april 2009 Amsterdam 9 april 2009 Den Haag 21 april 2009 Eindhoven 22 april 2009 Assen Marij Bosdriesz, Cecile Godefrooy, Marina Moerkens Programma

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directie nationale veiligheid NVROO Schedeldoekshaven 100 2511 EX Den

Nadere informatie

Toespraak Annemarie Jorritsma Thema: Woninginbraken Bestuurdersdiner lokale veiligheid 29 oktober 2013

Toespraak Annemarie Jorritsma Thema: Woninginbraken Bestuurdersdiner lokale veiligheid 29 oktober 2013 Alleen het gesproken woord geldt Toespraak Annemarie Jorritsma Thema: Woninginbraken Bestuurdersdiner lokale veiligheid 29 oktober 2013 Dames en heren, Goed om met u in zo n groot gezelschap bijeen te

Nadere informatie

HET VOORTGEZET ONDERWIJS

HET VOORTGEZET ONDERWIJS Partijen overwegen het volgende: CONVENANT DE VEILIGE SCHOOL HET VOORTGEZET ONDERWIJS Gemeente Krimpen aan den IJssel De gemeente Krimpen aan den IJssel is verantwoordelijk voor de coördinatie en uitvoering

Nadere informatie

Taak en invloed gemeenteraad op de. Integrale veiligheid

Taak en invloed gemeenteraad op de. Integrale veiligheid Taak en invloed gemeenteraad op de Integrale veiligheid 1 Definitie veiligheid Veiligheid is de mate van afwezigheid van potentiële oorzaken van een gevaarlijke situatie of de mate van aanwezigheid van

Nadere informatie

De integratie van Antillianen in Nederland. Presentatie 9 juni: De Caribische demografie van het Koninkrijk der Nederlanden

De integratie van Antillianen in Nederland. Presentatie 9 juni: De Caribische demografie van het Koninkrijk der Nederlanden De integratie van Antillianen in Nederland Presentatie 9 juni: De Caribische demografie van het Koninkrijk der Nederlanden De integratie van Antillianen in Nederland Willem Huijnk - Wetenschappelijk onderzoeker

Nadere informatie

Veiligheidsmonitor Hengelo Wijkrapport Woolde Augustus 2010

Veiligheidsmonitor Hengelo Wijkrapport Woolde Augustus 2010 Veiligheidsmonitor Wijkrapport Augustus 2010 Wijkrapport Augustus 2010 Hoe leefbaar en veilig is Integrale Veiligheidsmonitor Inleiding Eind heeft de gemeente voor het eerst deelgenomen aan de Integrale

Nadere informatie

trntrtrtr V td L O\'ERLASTMETINGEN IN DE GRAVII\TNESTEEG EN OMGEVING

trntrtrtr V td L O\'ERLASTMETINGEN IN DE GRAVII\TNESTEEG EN OMGEVING trntrtrtr V td L O\'ERLASTMETINGEN IN DE GRAVII\TNESTEEG EN OMGEVING : COLOFON St. INTRAVAL Postadres: Postbus 1781 9701 BT Groningen E-mail info@intraval.nl Kantoor Groningen: Kantoor Rotterdam: St. Jansstraat

Nadere informatie

Integrale Veiligheidsmonitor Hengelo 2011

Integrale Veiligheidsmonitor Hengelo 2011 Integrale Veiligheidsmonitor Wijkrapport Es Juli 202 Integrale Veiligheidsmonitor Wijkrapport Es Hoe leefbaar en veilig is de Es? Integrale Veiligheidsmonitor. Inleiding In heeft gemeente voor de tweede

Nadere informatie

Tabel A: Wat is uw geslacht?

Tabel A: Wat is uw geslacht? Opmerking vooraf: het tabellenboek begint met een aantal alfabetisch genummerde tabellen die betrekking hebben op achtergrondvariabelen. Hierna volgen met cijfers genummerde tabellen. De nummering van

Nadere informatie

Notitie Veiligheidsmonitor Amsterdam-Amstelland 2008-2011

Notitie Veiligheidsmonitor Amsterdam-Amstelland 2008-2011 Notitie Veiligheidsmonitor Amsterdam-Amstelland 28-211 Deze notitie brengt op basis van de Amsterdamse Veiligheidsmonitor de leefbaarheid en veiligheid in de regio Amsterdam-Amstelland tussen 28 en 211

Nadere informatie

Persbericht. Gevoelens van onveiligheid iets verminderd. Centraal Bureau voor de Statistiek

Persbericht. Gevoelens van onveiligheid iets verminderd. Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB12-015 1 maart 2012 9.30 uur Gevoelens van onveiligheid iets verminderd Minder Nederlanders voelen zich onveilig Slachtofferschap veel voorkomende criminaliteit

Nadere informatie

Samenwerking met de politie. Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013.

Samenwerking met de politie. Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013. Samenwerking met de politie Door Hans Slijpen, Accountmanager gezondheidszorg, Eenheid Midden Nederland, 20 november 2013. Inleiding Samenwerking waarom? Samenwerking hoe? Knelpunten: Informatie uitwisseling,

Nadere informatie

Een veilige stad. Veiligheid en handhaving

Een veilige stad. Veiligheid en handhaving Een veilige stad Veiligheid en handhaving 2 Een veilige stad Veiligheid is helaas niet altijd vanzelfsprekend. De overheid heeft daarom de belangrijke taak veiligheid te bevorderen. Tegelijkertijd kan

Nadere informatie

De ontwikkeling van geweld in de Nederlandse samenleving VEEL MONITOREN, WEINIG EENDUIDIGHEID

De ontwikkeling van geweld in de Nederlandse samenleving VEEL MONITOREN, WEINIG EENDUIDIGHEID SECONDANT #1 MAART 2011 53 De ontwikkeling van geweld in de Nederlandse samenleving VEEL MONITOREN, WEINIG EENDUIDIGHEID door Maartje Timmermans en Miranda Witvliet De auteurs werken als onderzoeker bij

Nadere informatie

Veiligheidsmonitor Hengelo Wijkrapport Buitengebied Augustus 2010

Veiligheidsmonitor Hengelo Wijkrapport Buitengebied Augustus 2010 Veiligheidsmonitor Wijkrapport Augustus 2010 Wijkrapport Augustus 2010 Hoe leefbaar en veilig is het Integrale Veiligheidsmonitor Inleiding Eind heeft de gemeente voor het eerst deelgenomen aan de Integrale

Nadere informatie

Leefbaarheid en overlast in buurt

Leefbaarheid en overlast in buurt 2013 Leefbaarheid en overlast in buurt Gemeente (2013): Scherpenzeel vergeleken met Regionale eenheid Oost-Nederland Landelijke conclusies Leefbaarheid buurt Zeven op de tien Nederlanders vinden leefbaarheid

Nadere informatie

tabel 2-1: Beleidsinstrumenten per veiligheidsveld Woon-/ Bedrijvigheid Jeugd leefomgeving Instrument Integriteit Overig

tabel 2-1: Beleidsinstrumenten per veiligheidsveld Woon-/ Bedrijvigheid Jeugd leefomgeving Instrument Integriteit Overig tabel 2-1: Beleidsinstrumenten per veiligheidsveld Instrument Woon-/ Bedrijvigheid Jeugd leefomgeving Integriteit Overig 1. Bureau Halt x 2. Burgernet x 3. Gemeentelijke cameratoezicht x 4. Maatregelen

Nadere informatie

Veiligheidsbeeld gemeente Amersfoort

Veiligheidsbeeld gemeente Amersfoort Veiligheidsbeeld gemeente Amersfoort Periode januari t/m augustus 2014 Afdeling Veiligheid en Wijken September 2014 Stad met een hart Veiligheidsbeeld Amersfoort eerste acht maanden 2014 Voor u ligt het

Nadere informatie

FACTSHEET. Landelijk programma Aanpak geweld. Landelijk programma Aanpak geweld

FACTSHEET. Landelijk programma Aanpak geweld. Landelijk programma Aanpak geweld FACTSHEET Landelijk programma Aanpak geweld Landelijk programma Aanpak geweld Het Landelijk programma Aanpak geweld is van start gegaan op 1 januari 2012 en had als doel een slagvaardige integrale aanpak

Nadere informatie

Integraal veiligheidsbeleid

Integraal veiligheidsbeleid Integraal veiligheidsbeleid 2017-2021 Gemeente Ooststellingwerf 1 Inhoud 1. Inleiding... 3 2.1 Trends en ontwikkelingen... 4 3. Integraal veiligheidsbeleid 2017-2021... 5 3.1. Gemeentelijke missie en visie...

Nadere informatie