Uitvoeringsplan Geonovum. Datum 3 december Versie 1.0

Transcriptie

1 Uitvoeringsplan 2016 Geonovum Datum 3 december 2015 Versie 1.0

2 Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE... 2 INLEIDING... 3 GEONOVUM IN VOGELVLUCHT MISSIE DOELEN ACTIVITEITEN ORGANISATIE... 5 ACTIVITEITEN OMGEVING STRATEGIE ACTIVITEITEN SYNERGIE... 7 STANDAARDISATIE STANDAARDISATIE EN KWALITEIT BASISPROGRAMMA INNOVATIEPLATFORMS PLATFORM LINKED DATA NEDERLAND MAKING SENSE FOR SOCIETY DOORBRAAK NAAR NEDERLAND IN 3D EN 3D-SIG R&D OPEN GEO-STANDAARDEN REGIE VAN RD NAAR ETRS OMGEVINGSWET DIGITAAL STELSEL EN INFORMATIEHUIZEN REGISTRATIE OMGEVINGSDOCUMENTEN SECRETARIAAT WERKGROEP STANDAARDISATIE OMGEVINGSWET RUIMTELIJKE ORDENING STANDAARDEN BGT IMGEO STANDAARDEN BRO STANDAARDEN INFORMATIEMODEL KABELS EN LEIDINGEN SECTOR BOUW BIM-LOKET V-CON ADVIES STANDAARDISATIE EN KWALITEIT TOEGANKELIJKHEID INSPIRE IN NEDERLAND PUBLIEKE DIENSTVERLENING OP DE KAART RUIMTELIJKEPLANNEN.NL VERKENNING INFORMATIEHUIS ENERGIE BETALLAB.NL DIGITALE OVERHEID KENNIS BETER BENUTTEN BASISPROGRAMMA KENNISVRAGEN GI-BERAAD BASISPROGRAMMA ADVISERING GEOSAMEN ADVISERING PROVINCIES BEGROTING EN TARIEVEN FINANCIËN TARIEVEN Geonovum Uitvoeringsplan

3 Hoofdstuk 1 Inleiding Het uitvoeringsplan beschrijft de resultaten die wij in 2016 in samenwerking willen behalen en de activiteiten die Geonovum daarvoor uitvoert. Het plan dient als basis voor het monitoren van de voortgang daarin. Samen met het jaarrapport, waarin wij terugblikken op de behaalde resultaten, maakt het uitvoeringsplan deel uit van de verantwoordingscyclus van Geonovum. De programmaraad adviseert het bestuur van Geonovum over het uitvoeringsplan. Het bestuur stelt het uitvoeringsplan vast, na goedkeuring van de Raad van Toezicht. Het uitvoeringsplan voor 2016 is gemaakt op basis van onze inzichten aan het einde van Het beschrijft onze activiteiten in het basisprogramma, activiteiten voor opdrachten die we in 2016 uitvoeren en deels ook activiteiten die wij willen uitvoeren, maar nog niet zijn gegund. In de loop van het jaar kunnen nieuwe inzichten en behoeften ontstaan, die van invloed zijn op ons werkpakket. Doet dit zich voor? Dan wordt dit besproken in de programmaraad en gerapporteerd aan het bestuur. Geonovum Uitvoeringsplan

4 Hoofdstuk 2 Geonovum in vogelvlucht De overheid beter laten presteren met geografische informatie (geo-informatie). Dat is waar de medewerkers van Geonovum dagelijks aan werken. Wij doen dat door de toegankelijkheid van geo-informatie te verbeteren en door met standaarden de uitwisseling ervan onderling en met andere soorten informatie mogelijk te maken. Daarnaast helpen wij overheidsorganisaties geoinformatie beter te benutten, door hen te informeren over bestaande voorzieningen en door organisaties die behoefte hebben aan geo-informatie te verbinden aan partijen die hen daarmee kunnen helpen. 2.1 Missie Geonovum maakt geo-informatie van de publieke sector breed toegankelijk, ontwikkelt en beheert de standaarden die daarvoor nodig zijn en helpt de overheid geo-informatie beter te benutten. In de realisatie van de nationale geo-informatie infrastructuur vormen wij de schakel tussen beleid en uitvoering. 2.2 Doelen Van onze missie leiden wij onze doelen af. Dat zijn: de ontwikkeling, standaardisatie en innovatie van de geo-informatie infrastructuur (standaardisatie); de bevordering van de toegankelijkheid van de geo-informatie infrastructuur voor bestuursorganen, instellingen en diensten binnen Nederland en de Europese Unie (toegankelijkheid); de uitbouw en verspreiding van kennis over de geo-informatie infrastructuur en advisering over de strategische agenda voor geo-informatie (kennis). 2.3 Activiteiten zijn als volgt samen te vatten. Standaardisatie Afspraken zijn nodig om geo-informatie goed uit te kunnen wisselen en voor hergebruik ervan. Geonovum ontwikkelt en beheert afspraken voor geo-informatie van de overheid, en legt deze vast in geo-standaarden. Toegankelijkheid Om gebruikers toegang te bieden tot (open) geo-informatie van de overheid, zijn er technische voorzieningen ontwikkeld en werkprocessen ingericht. Samen vormen zij knooppunten binnen de digitale overheid. Geonovum participeert in de ontwikkeling en uitvoering van deze voorzieningen en werkprocessen. Kennis Overheidspartijen die geo-informatie willen gebruiken, hebben kennis nodig over beschikbare informatiebronnen en voorzieningen. Geonovum wijst hen de weg in het geo-landschap van de overheid en helpt de overheid geo-informatie beter te benutten. Een deel van onze activiteiten voeren wij uit in het basisprogramma. Dit programma omvat onze reguliere taken op het gebied van standaardisatie en kennisverspreiding over de geo-informatie infrastructuur. Het basisprogramma wordt gesubsidieerd door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) en Rijkswaterstaat, het Ministerie van Economische Zaken RVO, het Kadaster en de Geologische Dienst Nederland TNO (basisfinanciering). Aan de uitvoering van het basisprogramma dragen tevens bij het Ministerie van BZK Logius, het Ministerie van Defensie Hydrografische Dienst en het Interprovinciaal Overleg (IPO). Geonovum Uitvoeringsplan

5 In aanvulling op het basisprogramma voeren wij voor overheidspartijen opdrachten uit, die de geoinformatie infrastructuur versterken. Deze opdrachten worden gefinancierd door opdrachtgevers en/of gesubsidieerd uit andere bronnen dan de basisfinanciering. Voor deze opdrachten geldt dat: de resultaten van de opdracht: - bijdragen aan de realisatie van onze visie en doelen 1 en/of die van de visie GeoSamen 2 ; - passen binnen de actuele inzichten van de geo-informatie architectuur; de uitvoering van de opdracht zorgt voor samenwerking tussen meerdere publieke organisaties op het gebied van de geo-informatie infrastructuur; partijen in de programmaraad en/of het GI-beraad zich hebben gecommitteerd aan de opdracht; het opdrachtgeverschap duidelijk vastligt. Onze inhoudelijke specialismen zijn de standaardisatie en architectuur van de geo-informatie infrastructuur. Onze organisatorische expertise ligt in het vermogen om verschillende partijen met elkaar te verbinden en om samenwerking tot stand te brengen. 2.4 Organisatie Geonovum is een compacte overheidsstichting met veel kennis en een rijk netwerk. Wij opereren doelgericht en pragmatisch. Coördineren via de inhoud, standaardiseren, organiseren en verbinden zijn onze competenties. Onze directie, experts, procesmanagers en officemanager vormen samen de uitvoerende kracht van Geonovum. In 2016 hebben wij ongeveer 22 medewerkers (15 fte). Het merendeel van onze medewerkers is voor enkele maanden tot enkele jaren gedetacheerd vanuit publieke organisaties. Een aantal medewerkers is in dienst van Geonovum. Op projectbasis huren wij medewerkers in uit de markt. Door deze combinatie hebben wij een sterke binding met het werkveld en zijn wij tegelijkertijd flexibel. Onze totale omvang is afhankelijk van onze opdrachtportefeuille. 1 Visie en strategie van Geonovum voor : 2 Gemeenschappelijke visie van overheid, wetenschap en bedrijfsleven op geo-informatievoorziening in Nederland voor ; Geonovum Uitvoeringsplan

6 Hoofdstuk 3 Activiteiten 2016 Dit hoofdstuk schetst onze omgeving en strategie, als kader voor onze activiteiten die wij in 2016 uitvoeren. Het is gebaseerd op onze visie en strategie voor Omgeving De overheid werkt aan de realisatie van omvangrijke en inhoudelijk complexe basisregistraties voor de Grootschalige Topografie (BGT) en de Ondergrond (BRO). De BGT zal in een eerste versie in 2016 gereed komen. Dan ontstaat vooral de behoefte aan goede koppelvlakken met dataverzamelingen die nodig zijn voor de realisatie en het beheer van vastgoed en de openbare ruimte. De BRO staat nog aan het begin van de realisatie. Hier is de uitdaging vooral om standaarden te ontwerpen, die zo dicht mogelijk aansluiten bij deeltoepassingen van bestaande afnemers. Ondertussen leidt het gebruik van basisregistraties tot nieuwe inzichten over onderlinge afstemming, vraag naar betere koppelvlakken en behoefte aan regie op de inhoudelijke samenhang van de basisregistraties. Deze verbeteringen zijn voorwaardelijk om de baten van de basisregistraties in het stelsel te realiseren. Ook groeit de behoefte om de kerngegevens die onder het Europese INSPIRE-regime vallen bruikbaar te maken voor andere toepassingen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de EU-rapportage verplichtingen voor Natuur, Water en Luchtkwaliteit en aan de beantwoording van informatievragen met rechtsgevolgen vanwege de Omgevingswet. Ook de technische voorzieningen die voor INSPIRE zijn ontwikkeld, PDOK inclusief het nationaal geo-register, kunnen rekenen op nieuwe belangstelling vanwege de digitaliseringsopgave van de Omgevingswet. De inwerkingtreding van de Omgevingswet in 2018 plus de ambities uit het eindbeeld van het Digitaal Stelsel voor 2024 vragen daarnaast om forse intensiveringen van harmonisatie van definities, gegevens en processen. Burgers, bedrijven en de wetenschap zullen in 2016 meer gebruik (willen) maken van open overheidsgegevens, waaronder geo-informatie. Hierdoor ontstaan nieuwe behoeften aan gestandaardiseerde toegang tot open data. Standaarden en afspraken zijn ook nodig om de kwaliteit van overheidsgegevens te verbeteren met behulp van input en feedback van burgers, bedrijven en de wetenschap. 3.2 Strategie Digitale data, afkomstig uit een breed scala aan bronnen en apparaten, stellen in 2016 nieuwe eisen aan interoperabiliteit en het gebruik van open standaarden. Dit speelt in vrijwel alle maatschappelijke sectoren en heeft directe gevolgen voor de informatieketens, waarin overheidsorganisaties acteren. In onze omgeving speelt dit bij de sectoren bouw, energievoorziening, beheer van de openbare ruimte, de wijkgerichte aanpak in het sociale domein en intelligente transportsystemen. Dit doet een beroep op de kennis en het netwerk van Geonovum om bij te dragen aan werkbare technisch-inhoudelijke standaarden en afspraken. Het beheer van standaarden voor de bouwsector doen we samen met onze partners in het BIM-loket. Big data is een fenomeen dat vrijwel autonoom optreedt, maar de uitdaging zal zijn om uit de grote en groeiende hoeveelheid data, de juiste informatie af te leiden. Geografische kennis, context en het gebruik van semantiek kunnen helpen om van big data, smart data te maken. Dit is voor ons ook reden om extra energie te steken in de innovatieplatforms voor Linked Data, sensoren en Smart Cities en voor 3D geo-informatie. We werken daarbij samen met de koepelvertegenwoordigers GeoBusiness Nederland en Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-informatica (NCG) uit GeoSamen en met onze partners in het nieuwe BetaLab Digitale overheid. In co-creatie met bestuursorganen, Geonovum Uitvoeringsplan

7 bedrijven en kennisinstituten werken we aan het verkennen, testen en ontwikkelen van bruikbare standaarden en afspraken, waarbij we voortdurend internationale ontwikkelingen in het vizier houden en meehelpen om de kennis daarover in Nederland te vergroten. 3.3 Activiteiten Een groot deel van de activiteiten uit 2015 zetten wij in 2016 voort. Wij voeren hen uit in het basisprogramma in combinatie met opdrachten (zie paragraaf 2.3). In het figuur hieronder zijn de activiteiten voor 2016 onderverdeeld naar onze doelen en naar het basisprogramma en opdrachten. Figuur 1 Overzichtskaart activiteiten 2016 Standaardisatie Toegankelijkheid Kennis Basisprogramma Standaardisatie en kwaliteit Beter benutten Kennisvragen GI-beraad Opdrachten Innovatieplatforms Platform Linked Data Nederland Making Sense for Society Doorbraak naar Nederland in 3D 3D-SIG R&D open geo-standaarden Regie van RD naar ETRS89 Omgevingswet Digitaal Stelsel en Informatiehuizen Registratie Omgevingsdocumenten Secretariaat werkgroep Standaardisatie Omgevingswet RO Standaarden INSPIRE in Nederland Publieke dienstverlening op de kaart Ruimtelijkeplannen.nl Verkenning Informatiehuis Energie Betalab.NL Digitale Overheid Advisering GeoSamen Advisering provincies BGT IMGeo standaarden BRO standaarden Informatiemodel Kabels en Leidingen Sector Bouw BIM-loket V-Con Advies standaardisatie en kwaliteit 3.4 Synergie De inhoudelijke relaties tussen de verschillende activiteiten, zie we uitvoeren, zijn talrijk. Daarom besteden wij nadrukkelijk aandacht aan de onderlinge samenhang en synergie tussen deze activiteiten. En verbinden we verschillende netwerken met elkaar. Geonovum is een organisatie met korte lijnen tussen de medewerkers en daarmee de verschillende onderdelen van het basisprogramma en de opdrachten. stemmen we onderling af en combineren we waar mogelijk. Voorbeelden zijn: Geonovum Uitvoeringsplan

8 de toepassing van het BOMOS-model voor de ontwikkeling en het beheer van de basisset geostandaarden, de RO Standaarden en bijvoorbeeld de standaarden voor de BGT IMGeo. Meerdere mensen binnen Geonovum hebben ervaring met dit model. De inrichting van het beheer voor een andere standaard is daarom relatief eenvoudig en snel te verwezenlijken. Voor het werkveld is onze werkwijze, ongeacht de standaard, door het gebruik van BOMOS herkenbaar; het gemeenschappelijk gebruik van generieke componenten van validators en registers. Door slim hergebruik drukken wij de ontwikkel- en beheerkosten; semantische afstemming van de nationale informatiemodellen, inclusief die van het Europese INSPIRE, die ook gelden voor Nederland; onderzoek in de platforms voor Linked Data, sensoren en Smart Cites en 3D geo-informatie naar ontwikkelingen op het gebied van standaardisatie en toepassing van innovaties voor de overheid; kennisoverdracht bij presentaties, workshops en voorlichtingssessies waarbij de inhoud en samenhang tussen het basisprogramma en de verschillende opdrachten, indien relevant, terugkomen; promotie van de geo-informatie infrastructuur in haar geheel en haar mogelijkheden, in aanvulling op de promotieactiviteiten per bouwsteen. Vanuit gebruikersoogpunt en in het kader van de digitale overheid is de som der delen veel interessanter; organisatie van een gezamenlijk gebruikersoverleg voor de opdrachten Publieke dienstverlening op de kaart en INSPIRE en de gecombineerde gebruikersdagen ook met de BGT IMGeo. En meer algemeen de coördinatie in de planning van grotere bijeenkomsten. Wij waken ervoor dat dezelfde doelgroepen niet overvraagd worden en combineren waar mogelijk agenda s en programma s. het verbinden van provinciale geo-activiteiten aan landelijke geo-ontwikkelingen en andersom, bijvoorbeeld waar het gaat om de Omgevingswet, INSPIRE, PDOK, real-time sensoren en het testbed Geo op het Web. In de volgende hoofdstukken geven wij een korte beschrijving van onze activiteiten, onderverdeeld naar onze doelen: standaardisatie, toegankelijkheid en kennis. Geonovum Uitvoeringsplan

9 Hoofdstuk 4 Standaardisatie Om de uitwisseling van geo-informatie onderling en met andere gegevens eenvoudig mogelijk te maken, zorgen we voor geo-standaarden en adviseren wij anderen bij de ontwikkeling en vernieuwing van hun geo-standaarden. Daarnaast helpen we gebruikers onze geo-standaarden goed toe te passen, onder meer door toetsinstrumenten te ontwikkelen en voorlichting te geven. En natuurlijk werken wij samen aan innovatie op het gebied van geo-standaardisatie. 4.1 Standaardisatie en kwaliteit Basisprogramma In het basisprogramma ontwikkelen en beheren wij de basisset geo-standaarden en bijbehorende implementatie-instrumenten. Dit zijn: het Raamwerk van standaarden voor de nationale geo-informatie infrastructuur; het Basismodel Geo-informatie (NEN 3610); de Nederlandse metadatastandaard voor geografie en voor services; de Nederlandse profielen voor Web Map Service en Web Feature Service; het StUF-Geo voor het synchroon houden van objecten in verschillende registraties; richtlijnen voor visualisatie, tiling en de handreiking Webrichtlijnen en geo-informatie. Ook beheren wij een basisarchitectuur voor de nationale geo-informatie infrastructuur, afgestemd op de nationale overheidsreferentiearchitectuur (NORA) en internationale architecturen, waaronder het Europese INSPIRE. Ons standaardisatiewerk voeren wij uit in nauwe samenwerking met andere standaardisatie partijen, zoals het Forum Standaardisatie, ICTU, KING, Logius, het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geoinformatica (NCG) en het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN). Internationaal werken wij samen met ISO/TC211, het Open Geospatial Consortium (OGC), W3C en het Joint Research Center (JRC) van de Europese Commissie. Om vanuit gebruiksperspectief de beste informatie te kunnen bieden, is het nodig om informatie uit verschillende bronnen te integreren. In 2015 zijn we gestart met het toegankelijk maken van de objectdefinities uit de verschillende informatiemodellen. Dit is een goed instrument om de verschillende informatiemodellen beter op elkaar af te stemmen. In 2016 werken we voor drie onderwerpen (bijvoorbeeld wegen) samen met data-eigenaren aan semantische afstemming. Hierbij richten wij ons naast de informatiemodellen ook op de data. Kan de data bijvoorbeeld meer geïntegreerd beschikbaar komen door de inwinning ervan eenmalig en efficiënter te organiseren en hoe komt dit terug in de ontsluiting van de data? Een andere belangrijke activiteit waaraan we in 2016 blijven werken is het bruikbaar maken van geostandaarden voor de app-bouwers. De resultaten van het testbed naar ontsluiting van geo-data op het web, komen begin beschikbaar. Wij zorgen ervoor dat uit dit testbed een consistent en geaccepteerd methode komt om naast de huidige manier van ontsluiten ook op een webby manier data te kunnen ontsluiten. Ook richten we ons op de implementatie-ondersteuning om dit proces te versnellen. Integraal onderdeel van ons standaardisatiewerk zijn de uitbouw en verspreiding van kennis over de geoinformatie infrastructuur. In 2016 organiseren we een platform met bedrijven om de adoptie van standaarden door het bedrijfsleven beter voorspelbaar te maken. Dit komt voort uit de behoefte om de implementatiegraad van standaarden te meten bij het bedrijfsleven. Ook brengen we de baten van standaardisatie in beeld. Meer algemeen geven we invulling aan onze kennisrol door het meewerken aan opleidingen en trainingen, het aanbieden stageplaatsen en het organiseren van bijeenkomsten rond thema s die raken aan het gebruik van de geo-informatie infrastructuur. Geonovum Uitvoeringsplan

10 Voor dit onderdeel van het basisprogramma stellen wij een roadmap op, die bij aanvang van 2016 gepubliceerd wordt. De roadmap laat in detail zien welke resultaten en activiteiten er in 2016 op de planning staan op tactisch en operationeel niveau. Deze roadmap wordt in de tweede helft van 2016 geactualiseerd. beheer, onderhoud en ontwikkeling van de basisset geo-standaarden met bijbehorende implementatie-instrumenten faciliteren van de correcte toepassing van deze standaarden in de praktijk door het verzorgen van een helpdesk, website, validatie-instrumenten, community, en verspreiding van nieuwsbrieven en voorlichtingsmateriaal semantische afstemming tussen informatiemodellen voor drie onderwerpen samen met de dataeigenaren ontwikkeling methode voor webby manier van ontsluiting van data op het web, op basis van de resultaten van het testbed Geo-data op het web, zodat geo-informatie veel breder beschikbaar komt en geschikt is voor app-bouwers bijdragen aan innovaties in het Platform Linked Data Nederland, aan Making Sense for Society, het living lab voor sensoren en Smart Cities, en de Doorbraak van Nederland in 3D, die de implementatie van standaarden bevorderen en kunnen leiden tot aanpassing van de geostandaarden en/of andere documentatie afstemming van geo-standaarden met internationale ontwikkelingen, digitale overheid, KING, INSPIRE en bijvoorbeeld de sector Bouw, en het vertalen van nieuwe ontwikkelingen naar onze standaarden organiseren platform met bedrijven voor adoptie van standaarden en in beeld brengen van de baten van standaardisatie Verzorgen van gastcolleges, docentenvoorlichting en themabijeenkomsten en stagebegeleiding Standaardisatie en kwaliteit 4.2 Innovatieplatforms Geonovum volgt technologische ontwikkelingen op het gebied van geo-ict en weet wat er internationaal speelt. In innovatieplatforms brengen we kennis en ervaring over deze innovaties vanuit de wetenschap, het bedrijfsleven en de overheid samen, en toetsen die voor gebruik door de overheid. We brengen de consequenties van deze innovaties voor de overheid en de standaarden in beeld. In 2016 gaan we door met onze platforms op het gebied van: linked data; sensoren en Smart Cities; 3D geo-informatie Platform Linked Data Nederland De overheid beschikt over veel verschillende datasets met gegevens die wel een relatie hebben, maar nu niet aan elkaar zijn gelinkt. Door bijvoorbeeld beleidsstukken, voorlichting, jurisprudentie en uitvoeringsaanwijzingen te koppelen aan wet- en regelgeving creëer je samenhang. Linked data is een hulpmiddel daarbij. Linked data kan ook de relaties tussen de basisregistraties inzichtelijk maken, waardoor de potentie van het stelsel tot bloei kan komen. Om de toepassingsmogelijkheden van linked data te onderzoeken is het Platform Linked Data Nederland gestart (PLDN), een initiatief van Geonovum samen met partijen uit de overheid, het bedrijfsleven en de wetenschap. PLDN is inmiddels een levendige community, die kennis en ervaring deelt rond het maken, beheren en toepassen van linked data. Door de (technisch) inhoudelijke kennis in te zetten in de praktijk levert het platform een innovatieve bijdrage aan toepassingen met linked data in Nederland. Het open en toegankelijke platform verbindt mensen uit overheid, bedrijfsleven en wetenschap, en biedt daarnaast hulpmiddelen om aan de slag te gaan met linked data. Geonovum Uitvoeringsplan

11 Onderwerpen die aan bod komen in het PLDN zijn onder meer gerelateerd aan de URI-strategie (ook actueel voor INSPIRE), semantiek (INSPIRE, BGT, DSO) en de geo-basisregistraties voor adressen en gebouwen (BAG), grootschalige topografie (BGT) en kleinschalige topografie (BRT). Met het platform willen we linked data blijvend op de kaart zetten en het aantal experts, maar ook managers, consultants, projectleiders, die kennis hebben van linked data vergroten, zodat innovaties op basis van linked data vereenvoudigd worden. Resultaten 2016 vergroot, ook bestuurlijk, bewustzijn van potentie en aandachtspunten voor linked data Nederlandse community rond linked data die in grote mate zelfredzaam is geslaagde platformbijeenkomsten, zowel inhoudelijk als wat betreft de mogelijkheid tot netwerken, waaronder naar verwachting: - Een PLDN-event als side-event van het European Data Forum in Eindhoven - Een tweedaags seminar in samenwerking met EuroSDR afhankelijk van de activiteiten binnen de community, diverse concrete projectresultaten, zoals demo s en handreikingen verzorgen van de overall leiding van het Platform Linked Data Nederland verzorgen van de communicatie: nieuwsbrief, organisatie bijeenkomsten, artikelen en andere publicaties inbrengen van onze expertise over geo-standaarden en linked data bij cases en thema s uitwerken van praktijkcases vertalen van de ervaringen waar relevant naar de geo-standaarden Platform Linked Data Nederland Partners Cubiss, Kadaster, Kennisnet, Logius, Ministerie Status Loopt van IenM, TNO Informatie- en Communicatietechnologie, SLO, Taxonic, Waternet Making Sense for Society Samen met partners uit de overheid, het bedrijfsleven en de wetenschap werkt Geonovum in het innovatieplatform Making Sense for Society, het Living Lab for the Internet of Everything. Inmiddels zijn zo n 50 organisaties betrokken bij dit living lab. Het Internet of Everything is een technologische ontwikkeling, waarbij allerlei voorwerpen (lantaarnpaal, goederencontainer, beveiligingscamera s, schoenen, etc.) zijn aangesloten op het internet en voorzien van een microcomputer. Hierdoor wordt het mogelijk met deze voorwerpen te communiceren, te bevragen (via sensoren), opdrachten te geven (via actuatoren), en op elkaar te laten reageren. Maar ook mensen (Internet of People) raken meer aangesloten op het internet en produceren grote hoeveelheden data. Deze op internet aangesloten voorwerpen en mensen vormen een nieuwe groep van actoren in de leefomgeving. In het Smart City concept worden deze nieuwe actoren ingezet om een stad efficiënter, veiliger en aangenamer te maken. Om toepassing van deze ontwikkelingen gemakkelijker te maken voor de overheid, bedrijven en burgers, is inpassing in de nationale geo-informatie infrastructuur nodig. Voor deze inpassing zijn nog veel vragen te beantwoorden. Vragen over de techniek van data-acquisitie, -opslag en -fusie, maar ook vragen voor het beleid (open sensordata, open devices), governance en privacy. Deze vraagstukken pakken we op in cases in het living lab. De kennis en ervaring uit het living lab zijn onder meer van belang voor de implementatie van INSPIRE in Nederland. INSPIRE vereist namelijk dat op termijn gegevens uit de landelijke publieke meetnetten (sensordata) toegankelijk worden gemaakt. Dat vergt dus aanpassing van onze infrastructuur. Ook Geonovum Uitvoeringsplan

12 verwachten we kennis op te doen die nodig is bij de ontwikkeling van de Laan van de Leefomgeving voor de Omgevingswet. geslaagde platformbijeenkomsten, zowel inhoudelijk als wat betreft mogelijkheid tot netwerken vergroot bewustzijn van de potentie en specifieke aandachtspunten voor sensordata, het Internet of Things en Smart Cities Nederlandse community voor sensordata en het Internet of Things verzorgen van de overall leiding van het platform Making Sense for Society, het living lab verzorgen va de communicatie: nieuwsbrief, organisatie bijeenkomsten en artikelen inbrengen van onze expertise over geo-standaarden, -date en -architectuur bij cases en thema s borgen en beschikbaar stellen van de kennisproducten uit het living lab vertalen van de ervaringen waar relevant naar de geo-standaarden Making sense for Society Partners CGI, Geodan, Gemeente Nijmegen, Gemeente Status Loopt Zwolle, Gemeente Den Haag, Gemeente Eindhoven, Ministerie van IenM, Ministerie van EZ NSO, Open Geospatial Consortium, RIVM, Rijkswaterstaat, VU Amsterdam Doorbraak naar Nederland in 3D en 3D-SIG In 2016 werken we verder aan de realisatie van het initiatief Doorbraak naar Nederland in 3D. In dit innovatieplatform werken we samen met overheid, bedrijfsleven en wetenschap om de versnippering rond 3D (van inwinning en beheer tot ontsluiting en gebruik) aan te pakken. Zo zorgen we ervoor dat we over een aantal jaren niet alle ruimtelijke vraagstukken meer platslaan naar onze 2D modellen en werkprocessen. Maar dat we in plaats daarvan 3D als standaardaanpak gebruiken om onze complexe omgeving te plannen, beheren en voorspellen. Voor de kennisuitwisseling en standaardisatie bij betrokken partijen coördineert en faciliteert Geonovum de Special Interest Group 3D Nederland (3D-SIG). In 2016 richten we ons op de verdere ontwikkeling van de afspraken over de 3D componenten en implementatietools voor inwinning, beheer en disseminatie van 3D basis geo-informatie. Ook werken we mee aan de werkgroep voor de pilot rond 3D geo-informatie en de Omgevingswet in samenwerking met onder meer het Ministerie van IenM en de Gemeente Den Haag. Ook nemen we deel aan de gebruikerscommissie van het project MAPS4Society Implementation of a 3D GII for integrated 3D environmental modelling. Resultaten 2016 vergroot bewustzijn van de potentie en specifieke aandachtspunten voor 3D geo-informatie Nederlandse community voor 3D geo-informatie nationale ontwikkelingen afgestemd met het internationale werkveld artikelen in vakbladen om 3D onder de aandacht te brengen van het werkveld trekken van en samenwerken in het initiatief Doorbraak naar Nederland in 3D en de werkgroep voor de pilot rond 3D geo-informatie en de Omgevingswet opstellen van de Roadmap Doorbraak 3D en agenderen van de uitvoering daarvan voorzitten van EuroSDR 3D SIG en via vice-voorzitterschap 3D Information Management Domain Working Group verzorgen van de communicatie: organiseren van werksessies, symposia en kennisdagen en presentaties op (inter)nationale 3D symposia en workshops Geonovum Uitvoeringsplan

13 Doorbraak naar Nederland in 3D 3D-SIG Partners Gemeente Den Haag, GeoBusiness Nederland, Geologische Dienst Nederland, Kadaster, Ministerie van IenM, Rijkswaterstaat en steunbetuigers van het Doorbraak Manifest Status Loopt 4.3 R&D open geo-standaarden Het Europese project European Location Framework (ELF) onderzoekt het bredere gebruik, het beter benutten van geo-informatie. Het vormt een platform voor het creëren van toegevoegde waarde diensten. De ELF-infrastructuur serveert op Europese schaal geharmoniseerde INSPIRE-data en is gebaseerd op cloud-principes met een veelzijdige en gestapelde servicearchitectuur. Via tools en open standaarden worden nationale referentiedatasets naadloos, coherent en consistent ontsloten op het internet. ELF services voor referentiedatasets worden aangeboden volgens het Data as a Service model. Verder ondersteunt ELF GIS-platforms, die worden aangeboden volgens het Software as a Service model. De ELF-infrastructuur zal tijdens en na het project worden beheerd en beschikbaar zijn voor verdere applicatieontwikkeling. Ook zal hergebruik van de infrastructuur worden gewaarborgd. Als partner van het Kadaster ronden we in 2016 ons aandeel in ELF af: de ontwikkeling van open source software voor het automatisch service-gebaseerd koppelen van attribuutgegevens aan geometrie via een Table Joining Service (TJS), toegepast voor het ontsluiten van statistieken over de menselijke gezondheid. Dit doen wij in nauwe samenwerking met het CBS en het RIVM. Resultaat in 2016 Werkende TJS infrastructuur op het ELF Oskari platform voor de toepassing gezondheidsstatistieken Ontwikkeling van TJS-software en uitrol European Location Framework Opdrachtgever Kadaster Status Loopt Table Joining Service en statistieken Opdrachtgever CBS Status Kans 4.4 Regie van RD naar ETRS89 In Nederland maken we gebruik van twee naast elkaar bestaande coördinatenreferentiesystemen: Rijksdriehoeksmeting (RD) en ETRS89. Helaas is de transformatie tussen deze twee referentiesystemen niet goed geïmplementeerd in beschikbare software. Evenmin is er een nationale strategie over hoe om te gaan met de twee naast elkaar bestaande referentiesystemen. En dat terwijl er juist een groeiende verplichting (INSPIRE), behoefte en noodzaak zijn (denk aan internationalisering en integratie land/zee) om data in ETRS89 beschikbaar te hebben. De projectgroep RD/ETRS89 heeft daarom geadviseerd om de komende jaren op nationaal niveau de regie te voeren, met het Ministerie van IenM als coördinerend overheidsorgaan. Doel is de randvoorwaarden te creëren, zodat overheden probleemloos met afwijkingen die binnen de norm vallen, kunnen transformeren tussen RD en ETRS89. In opdracht van de stuurgroep RD/ETRS89 heeft de projectgroep eind 2015 een implementatieplan geschreven om dit proces te regisseren, in de vorm van het programma Grip op RD en ETRS89. De regie bestaat onder meer uit actielijnen voor het vaststellen van een eenduidige, implementeerbare transformatieservice, het opzetten van een organisatiestructuur, het uitvoeren van communicatie en voorlichting, het inrichten van een certificeringsprocedure en het opzetten van een afwegingskader om bewust om te kunnen gaan met coördinatenreferentiesystemen in wet- en regelgeving en standaarden. Geonovum Uitvoeringsplan

14 Geonovum zorgt voor het programmamanagement en de communicatie en voorlichting. Het programma start naar verwachting in 2016 en heeft een looptijd van ongeveer drie jaar. De kerngroep bestaat uit experts van het Kadaster, Rijkswaterstaat, de Dienst der Hydrografie en Geonovum, als procesbegeleider, trekker, penvoerder en standaardisatie-expert. Vertegenwoordigers van gemeenten, provincies, waterschappen, TNO en GeoBusiness Nederland zijn eveneens betrokken in de uitvoering. programma Grip op RD en ETRS89 is opgestart voorlichtingsmateriaal over standaard transformatie methode tussen RD en ETRS89 standaard transformatie methode RD/ETRS89 verankerd in het programma INSPIRE in Nederland verzorgen van het programmamanagement Grip op RD en ETRS89 verzorgen van de communicatie en voorlichting onderzoeken of RD/ETRS89 transformatie wettelijk verankerd kan worden via INSPIRE en/of de Omgevingswet Regie van RD naar ETRS89 Opdrachtgever Ministerie van IenM, Kadaster, Rijkswaterstaat Status Kans 4.5 Omgevingswet Het Ministerie van IenM werkt aan de bundeling, vereenvoudiging, modernisering en versobering van het omgevingsrecht in brede zin. De minister van IenM heeft de vele wetten die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving, zoals de Wro, Wabo en de Tracéwet, vervangen door een wet die de belangrijkste delen van het omgevingsrecht zowel procedureel als materieel omvat: de Omgevingswet. Geonovum werkt in diverse opdrachten mee aan de realisatie van de digitale informatievoorziening voor de Omgevingswet, waaronder: Digitaal Stelsel en Informatiehuizen Registratie Omgevingsdocumenten Secretariaat werkgroep Standaardisatie Digitaal Stelsel en Informatiehuizen Een belangrijk speerpunt bij de ontwikkeling van de Omgevingswet is de vernieuwing en digitalisering van de informatievoorziening, met als belangrijkste doelen het vergroten van de ruimte voor eigen initiatieven van burgers en bedrijven, het terugdringen van administratieve lasten, het vergroten van de efficiëntie in het overheidsapparaat en het versnellen van procedures voor planvorming en vergunningverlening. De huidige informatievoorziening over de fysieke leefomgeving is nu nog versnipperd, wisselend van kwaliteit en onvoldoende toegerust op het verlenen van vergunningen en andere besluiten met rechtsgevolgen. Met het concept van het Digitaal Stelsel Omgevingswet beoogt het Ministerie van IenM in het deelprogramma Digitalisering van het programma Implementatie Omgevingswet alle beschikbare informatie met een klik op de kaart beschikbaar te maken. Het voorgestelde stelsel bestaat uit drie hoofdonderdelen: De gebruiker krijgt toegang tot de Laan van de Leefomgeving via gebruikerstoepassingen; De laaninfrastructuur leidt de vragen van de gebruiker op een veilige en efficiënte wijze door naar de informatiehuizen; De informatiehuizen aan de laan geven de antwoorden. In de huizen wordt de ruwe data die in een domein beschikbaar is, omgezet naar de vraag toegespitste informatieproducten. In 2016 ondersteunen wij onze opdrachtgevers met advies over te gebruiken standaarden, architectuur en gegevens. Ook verkennen wij enkele innovatieve onderwerpen, waaronder de ontsluiting van recreatieve routenetwerken. Wij werken mee in de architectuurboard om advies te geven over project start Geonovum Uitvoeringsplan

15 architecturen, en helpen mee deze verder uit te werken waar nodig. Ook ondersteunen wij de informatiehuizen op informatiekundig gebied, onder andere bij het opstellen van een informatiemodel. architectuur voor gegevenscatalogus en knooppunten nadere uitgewerkt globaal informatiemodel voor informatiehuizen adviseren binnen diverse gremia over de digitale aspecten van de Omgevingswet adviseren van de architectuurboard over project start architecturen verkennen van innovatieve onderwerpen Digitaal Stelsel en Informatiehuizen Opdrachtgevers Ministerie van IenM, Rijkswaterstaat, RIVM Status Kans Registratie Omgevingsdocumenten Eind 2018 treedt volgens de planning de Omgevingswet in werking. Op dat moment worden de omgevingsdocumenten van de Omgevingswet digitaal vastgesteld en ontsloten, op een niveau dat minimaal gelijkwaardig is aan de huidige Wro-voorzieningen. Om dit mogelijk te maken, zijn onder meer informatiemodellen nodig. Deze informatiemodellen zijn een doorontwikkeling van onder meer de huidige RO Standaarden. Daarnaast moet het straks voor de bevoegde gezagen mogelijk zijn om de omgevingsdocumenten uit te wisselen. Doel is de omgevingsdocumenten vanuit een centrale registratie te ontsluiten. Om dit mogelijk te maken staan het Kadaster en Geonovum aan de lat om samen met partners als KOOP in 2016 een Informatiemodel Besluiten, Informatiemodel Omgevingsdocument en een uitwisselstandaard Omgevingsdocumenten te maken. Hierbij betrekken wij de bevoegde gezagen, softwareleveranciers en adviseurs. Een afgestemd informatiemodel Omgevingsdocumenten waarin de structuur van de omgevingsdocumenten vastligt Een afgestemde methode en standaard voor informatie-uitwisseling tussen bevoegde gezagen en de registratie Validatieregels voor de controleservice die gegevens controleert op technische juistheid van de omgevingsdocumenten onderzoeken welke standaarden nodig zijn voor verbeelding van kaart en tekst doorontwikkelen van het concept informatiemodel voor omgevingsdocumenten plus consultatie beschrijven methodiek voor het uitwisselen van de omgevingsdocumenten tussen bevoegd gezag en de Registratie Omgevingsdocumenten afstemmen tussen informatiemodellering en de Registratie Omgevingsdocumenten, tussen het (juridische) overgangsrecht en de (informatiekundige) transitie bij de overgang van Wro naar Omgevingswet en structureel afstemmen met het Kadaster en KOOP voor een succesvolle implementatie van de omgevingsdocumenten in een nieuwe registratie Registratie Omgevingsdocumenten Opdrachtgever Ministerie van IenM, Rijkswaterstaat Status Offerte Secretariaat werkgroep Standaardisatie Omgevingswet De partijen verenigd in het bestuursakkoord voor de Omgevingswet onderschrijven niet alleen de noodzaak tot standaardisatie, maar voelen ook de urgentie om snel te starten met de standaardisatie. Daarom is in het Bestuursakkoord afgesproken om een aparte werkgroep Standaardisatie Omgevingswet Geonovum Uitvoeringsplan

16 in te stellen. Taak van deze werkgroep is het aanjagen en bestuurlijk te laten bekrachtigen in het bestuurlijk overleg. Het secretariaat van de werkgroep is belegd bij Geonovum. een samenhangende set van taakomschrijvingen, hulpmiddelen, procedures en communicatieinstrumenten voor de werkgroep Standaardisatie jaaragenda en notulen van de werkgroepbijeenkomsten adviezen en bijdragen aan adviezen over standaardisatievraagstukken voor het bestuurlijk overleg over de Omgevingswet uitwerken en beschrijven van de werkprocessen van de werkgroep en het maken van hulpmiddelen ondersteunen van de voorzitter en de leden van de werkgroep bij het inventariseren van standaardisatie-opgaven voorbereiden van bijeenkomsten van de werkgroep en andere bijeenkomsten waaraan de voorzitter en leden van de werkgroep bijdragen, inclusief agenderen van onderwerpen en verslagleggen opstellen, redigeren van adviezen en optreden als gedelegeerd opdrachtgever aan materie- en standaardisatiedeskundigen bij het opstellen van adviezen Secretariaat werkgroep Standaardisatie Omgevingswet Opdrachtgever Ministerie van IenM Status Offerte 4.6 Ruimtelijke Ordening standaarden Voor het opstellen en uitvoeren van het ruimtelijk beleid is het digitale stelsel van de ruimtelijke ordening een essentieel instrument. De RO Standaarden en de landelijke voorziening Ruimtelijkeplannen.nl zijn hier wezenlijke onderdelen van. Samen met het Ministerie van IenM, het Kadaster als beheerder van de landelijke voorziening en de stakeholders in het RO-werkveld houden wij het stelsel in stand en actueel. Dat doen wij door het stelsel en de voorzieningen af te stemmen op de ontwikkelingen uit de wetgeving en bovenliggende ICT- en geo-standaarden. In 2016 heeft de ontwikkeling van het omgevingsrecht grote invloed op het huidige stelsel. Geonovum houdt de RO Standaarden actueel (wijzigingsproces, signaleren behoefte van het ROwerkveld), geeft er advies en voorlichting over en ondersteunt de implementatie en toepassing ervan. Ook bieden wij mogelijkheden om RO-plannen te valideren en zorgen wij voor afstemming van de RO Standaarden op relevante internationale en Europese standaarden, waaronder INSPIRE, en nationale standaarden. Daarnaast onderhouden wij het contact tussen de Afdeling Bestuursrechtspraak van Raad van State en het RO-werkveld in verband met het verwerken van uitspraken in bijvoorbeeld bestemmingsplannen. Het belangrijkste resultaat van het beheer van de RO Standaarden in 2016 is dat de primaire doelgroep de RO Standaarden 2012 goed toepast, mede door de ondersteuning en voorlichting van Geonovum. uitvoeren van het regulier beheer van de RO Standaarden, waaronder: - helpdesk en beheren van de website - opstellen van validatieregels en werkafspraken - organiseren en faciliteren van reguliere overleggen van Beheergroep RO Standaarden (BROS) en softwareleveranciers - afstemmen van RO Standaarden op relevante internationale, Europese en nationale standaarden geven van algemene voorlichting en informatie over de RO Standaarden, lobbyen voor het gebruik en de toepassing van deze standaarden bij de primaire doelgroep en faciliteren van kennisuitwisseling tussen de bronhouders en hun ondersteuners. Geonovum Uitvoeringsplan

17 RO Standaarden Opdrachtgever Ministerie van IenM Status Loopt 4.7 BGT IMGeo standaarden De BGT is een registratie in wording met een basis in het Informatiemodel Grootschalige Geografie (IMGeo). Het biedt de topografische ondergrond voor de Nederlandse overheid voor informatie met een schaal van 1:500 tot 1: De BGT bevat de authentieke, verplichte basisgegevens en IMGeo de optionele gegevens. In het stelsel van basisregistraties vervult de BGT vanwege zijn objectgeometrie een strategische plek. In 2016 wordt naar verwachting de BGT landsdekkend beschikbaar zijn. Geonovum is beheerder van de standaarden voor BGT IMGeo. Het beheer omvat de gegevenscatalogus BGT, het informatiemodel IMGeo, het objectenhandboek BGT, de berichtenstandaard, de visualisatiehandreiking, templates en kleuren- en symbologieschema s, voorbeeldbestanden, certificeringsdocumenten en -instrumentarium, mappings naar NLCS en NEN en validatietools. Ook ondersteunen wij het BGT-programma van IenM bij de uitvoering van communicatie over de BGT. Wij organiseren voorlichtingsbijeenkomsten, schrijven artikelen en we maken voorlichtingsmateriaal. Daarnaast voert Geonovum adviesopdrachten uit, die gerelateerd zijn aan BGT IMGeo standaarden en ondersteunend aan de gehele BGT-keten. Deze opdrachten worden in de loop van 2016 gedefinieerd. BGT IMGeo standaarden, die voldoende aansluiten bij het beleid en de praktijk De primaire doelgroep past de BGT IMGeo standaarden goed toe, mede door de ondersteuning en voorlichting over de standaarden door Geonovum Aansluiting van de BGT IMGeo op andere sectoren zoals de Bouw, Water, Beheer Openbare Ruimte en de basisregistraties voor adressen en gebouwen (BAG) en kleinschalige topografie (BRT) Contouren van een nieuwe versie van IMGeo op basis van onder meer helpdeskmeldingen, werkafspraken en aansluiting op sectoren Communicatie-ondersteuning Ondersteuning van de BGT-keten Ontwikkeling en beheer: advies en uitvoering van het inhoudelijk beheer van de BGT IMGeo standaarden: - intake en behandeling van wijzigingsverzoeken en releasematige wijziging met gestructureerde betrokkenheid en invloed van gebruikers (gebruiksbeheer) - organiseren van de stuurgroep en het softwareleveranciersoverleg - helpdesk en website - afstemming met het stelsel van basisregistraties en NEN afstemming met ontwikkelingen op het gebied van 3D geo-informatie Certificering: ontwikkeling en beheer van vergelijkingstool, testdatasets en testberichten voor de BGT IMGeo standaarden Communicatie en advies: stimulering van de implementatie, het gebruik van en de kennis over de BGT IMGeo standaarden, regulier tactisch en operationeel overleg met vertegenwoordigers van bronhouders, gebruikers, softwareleveranciers, het Kadaster, SVB-BGT en het Ministerie van IenM BGT IMGeo standaarden Opdrachtgever Ministerie van IenM Status Loopt 4.8 BRO standaarden De Basisregistratie Ondergrond (BRO) is als wetgeving door de Tweede Kamer aangenomen. Met als gevolg dat de BRO aanzienlijk moeten versnellen. Geonovum heeft in 2015 onderzocht hoe dit voor het standaardisatieproces van de BRO kan; in 2016 gaan we aan de slag onder verantwoordelijkheid van het Geonovum Uitvoeringsplan

18 programma BRO van het ministerie van IenM en geven we invulling aan de actielijn Standaarden. Dit doet Geonovum samen met TNO en Alterra. De versnelling en het succesvol komen tot breed gedragen standaarden is een kritische succesfactor voor de implementatie van de BRO. Zowel het testen van ketenprocessen als het wetgevingstraject zijn afhankelijk van de resultaten behaald in standaardisatie. De standaard voor het registratieobject sonderingen dient alleen nog te worden getest en vastgesteld. Voor de registratieobjecten boringen, grondwaterput en grondwatersamenstellingsonderzoek moet meer werk verzet worden om deze in 2016 af te hebben. BRO standaarden Opdrachtgever Ministerie van IenM Status Offerte 4.9 Informatiemodel Kabels en Leidingen In het kader van het programma KLIC-WIN, een initiatief van de graafsector, heeft Geonovum in 2015 een nieuwe versie van het informatiemodel Kabels en Leidingen (IMKL) ontwikkeld. Deze nieuwe versie van IMKL beschrijft de inhoud van het dataverkeer tussen een datavoorziening en de afnemers, dat moet voldoen aan de realisatie van de gezamenlijke doelstelling van de WION en INSPIRE. IMKL is nu voldoende stabiel voor implementatie in de landelijke voorziening KLIC-WIN, die in 2016 wordt ontwikkeld. Geonovum is in potentie de partij die namens de gezamenlijke partners in het KLIC Bronhouders en Afnemers Overleg (BAO) het beheer vorm kan geven. Dit beheer betreft de informatie- en helpdesk, implementatie-ondersteuning en versiebeheer. Beheerfaciliteiten en -organisatie voor IMKL ingericht conform het BOMOS-model voor beheer van standaarden Ondersteuning van de partijen die IMKL implementeren in KLIC-WIN Ontwikkeling en beheer: Adviseren over en uitvoeren van het beheer van IMKL Oplossen en verwerken van implementatie-issues die voortkomen uit de ontwikkeling van de landelijke voorziening KLIC-WIN en het daaraan gerelateerd berichtenverkeer met bronhouders en afnemers IMKL Opdrachtgever Kadaster Status Kans 4.10 Sector Bouw Geo-informatie heeft veel waarde in een werkprocessen in de volle breedte van de bouwsector BIM-loket Het BIM-loket zorgt voor een integrale benadering van standaardisatie van proces en informatie in de Bouw. Het zorgt ervoor dat afstemming van de standaarden plaatsvindt, die noodzakelijk is om te komen tot ketenintegratie in deze sector. Het BIM-loket is opgezet door Bouwinformatieraad in nauwe samenwerking met de kennisorganisaties buildingsmart, CROW, ETIM, SBRCurnet, STABU, in de bouw en Geonovum. De doelstellingen van het loket is het stimuleren van de implementatie van Building Information Modelling (BIM) voor de Nederlandse bouwsector. Geonovum Uitvoeringsplan

19 De conceptenbibliotheek Nederland (CB-NL) is de gestandaardiseerde taal op basis waarvan objectgeoriënteerde communicatie kan plaatsvinden in de Bouw & Utilities (B&U) en Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW). CB-NL legt op begripsniveau de relaties tussen de verschillende BIM-standaarden. Geo-informatie heeft veel waarde in een aantal bouwprocessen. Geonovum blijft ook in 2016 als procesmanager, adviseur en expert op het gebied van geo-informatie betrokken bij de ontwikkeling van het BIM-loket en CB-NL. Daardoor wordt naast de B&U en GWW ook geo-informatie volwaardig betrokken. Nieuwe release(s) CB-NL, inclusief uitbreiding in aansluiting geo-informatiebegrippen en geo-data Projectmanagement CB-NL Adviseren over aansluiting van geo-informatie op de B&U- en GWW-processen BIM-loket Opdrachtgever RWS, BIM-loket Status Kans V-CON Virtual Construction for Roads (V-CON) is een programma van Rijkswaterstaat samen met TNO, TrafikVerkert en CSTB over het toepassen van BIM op de constructie en het beheer van wegen. Hierbij speelt de toepassing van GIS een rol en het overbruggen van de kloof tussen BIM en GIS. In één van de onderzoeksopdrachten binnen dit programma brengen we onze kennis in over geo-standaarden en linked data om de interoperabiliteit in de werelden van Systems Engineering, BIM en GIS te vergroten. Advies over geo-standaarden en linked data in relatie tot BIM en GIS voor V-CON V-CON Opdrachtgever Semmtech Status Loopt 4.11 Advies standaardisatie en kwaliteit Sectoren kunnen een beroep doen op Geonovum bij de (door)ontwikkeling van informatiemodellen en advies over geo-standaarden. Ons advies betreft bijvoorbeeld de afstemming van informatiemodellen op het Basismodel Geo-informatie (NEN 3610), het opstellen van UML-diagrammen en XML-schema s voor implementatie in berichtenverkeer. Ook voor afstemming tussen registraties en over registraties heen, kunnen sectoren een beroep op ons doen. In 2016 voorzien wij samen te werken met diverse netwerkpartners aan: Standaarden voor data voor de energietransitie met de ministeries van EZ en IenM, medeoverheden, netbeheerders, energieproducenten, adviesbureaus en kennisinstellingen Standaarden voor gegevens over leegstand van vastgoed voor de aanpak en transitie van leegstand samen met het Kadaster, het Rijksvastgoedbedrijf, medeoverheden, Dataland, private vastgoedpartijen en adviesbureaus Standaarden voor real-time kaartbeelden, navigatiegegevens, sensordata en berichtenverkeer voor toepassingen van intelligent transportsystemen samen met Connect, Rijkswaterstaat, medeoverheden, de automotive sector en kennisinstituten Informatiemodel Wegen en Vervoer, een model dat ontwikkeld wordt door CROW en SWOV Advies bij de ontwikkeling van het informatiemodel Beheer openbare ruimte door CROW Advies standaardisatie en kwaliteit Opdrachtgevers divers Status Kans Geonovum Uitvoeringsplan