Over IJssellandschap. IJssellandschap in vogelvlucht

Transcriptie

1 Jaarrekening 2014

2 Over IJssellandschap Als terreinbeherende organisatie met een belangrijke maatschappelijke opdracht leggen wij graag verantwoording af over wat wij doen. In ons jaarverslag laten wij daarom weten wat wij in 2014 hebben ondernomen om ons bezit goed te beheren en verder te ontwikkelen. IJssellandschap in vogelvlucht IJssellandschap beheert en ontwikkelt sinds 1267 land, landgoederen, boerderijen en huizen rondom Deventer. Vanuit onze rijke historie gaan wij met zorg en respect om met land, natuur en mensen. Goed rentmeesterschap staat voorop: we laten onze bezittingen groeien, voor de inwoners en bezoekers van stad en (platte)land. Wij zoeken daarbij ruimte voor vernieuwing, gericht op natuur, duurzame landbouw, ondernemerschap en recreatie. We besteden ook aandacht aan educatie, om jong en oud kennis te laten maken met al het moois dat onze regio biedt. IJssellandschap: feiten en cijfers IJssellandschap is particulier beheerder van landgoederen en landerijen in de regio Deventer * 3600 hectare grond in bezit * beheerder van 500 hectare grond van Stichting Burgerweeshuis en Kinderhuis in Deventer * eigenaar van 75 panden * 17 medewerkers zorgen onder leiding van directeur-rentmeester Jaap Starkenburg voor directie, beleid en beheer * Op de hoogte blijven? IJssellandschap geeft een digitale nieuwsbrief uit! Meld u aan via Op de website staat meer informatie over onze organisatie, projecten, excursies en activiteiten. Pagina 2 van 8

3 Ontwikkelen en innoveren: steeds meer samen met partners Wij beheren en ontwikkelen land, landgoederen, boerderijen en huizen, om er de mensen die in Deventer en omgeving wonen, werken en recreëren volop van te laten genieten. Dat doen wij in toenemende mate samen met partners. We zoeken naar nieuwe manieren om het landschap vitaal te houden, werken samen met duurzame ondernemingen en willen jong en oud kennis laten maken met al het moois aan natuur en cultuurhistorie dat onze landerijen te bieden hebben. Natuurlijk! Bewegen In 2014 startten we samen met Zorggroep Solis een innovatief project: Natuurlijk! Bewegen. Ouderen komen wandelen op één van onze landgoederen. Zij bewegen onder leiding van een wandelcoach en gastheer/gastvrouw in een prettige omgeving. Dat is niet alleen goed voor de (geestelijke) gezondheid, het ondersteunt ook de sociale contacten. Onze gastheren en gastvrouwen vertellen terplekke over cultuurhistorie, natuur en landschap, zodat het gebied nog meer gaat leven. Wat ons betreft een ideale mix. Belangrijker: de ouderen die meedoen, zijn buitengewoon enthousiast. Zorggroep Solis laat in 2015 wetenschappelijk onderzoek doen naar het effect van bewegen op de ontwikkeling van geheugenverlies bij ouderen. Daar doen wij uiteraard graag aan mee. Wij willen Natuurlijk! Bewegen graag uitbreiden tot een echte Deventer beweging, in opmaat naar ons jubileumjaar in Dan bestaat overigens niet alleen IJssellandschap 750 jaar. Dat geldt ook voor Solis, dat tot 1986 als Verenigde Gestichten hoorde bij onze stichting. Nieuws over Natuurderij Keizersrande Natuurderij Keizersrande werd al in 2013 opgeleverd. Eind 2014 volgden de nieuw aangelegde hanken nevengeulen van de IJssel in de uiterwaarden - en de inrichting van de Keizers- en Stobbenwaarden. Dit alles kwam voort uit Ruimte voor de Rivier, in onze regio bedoeld om de IJssel meer ruimte te geven. Het gebied is toegankelijker gemaakt voor publiek, onder meer via de trappen aan de spoorbrug. Helaas bracht de toegenomen recreatie in 2014 wel overlast met zich mee, in de vorm van vandalisme en zwerfvuil. We zijn in gesprek met de gemeente Deventer om te kijken hoe wij de lusten en lasten van recreatie in het gebied goed kunnen verdelen en beheren. Bij het oude steenfabriekje bij de Stobbenweerd realiseerde stichting KeizersRande in nauwe samenwerking met IJssellandschap in 2014 een prachtig groot kunstwerk: het Observatorium van kunstenaar Krijn de Koning. Iets om trots op te zijn: in 2014 werden we met Natuurderij Keizersrande tweede in de competitie om de Gouden Piramide. Deze Rijksprijs is voor inspirerend opdrachtgeverschap in de architectuur, stedenbuur, landschap en ruimtelijke ordening. Een andere mijlpaal was de start van het project Speeluiterwaard, door Stichting Keizersrande in onze opdracht uitgevoerd. Kinderen van Deventer basisscholen ontdekten en beleefden de uiterwaarden, onder leiding van kunstenaar Rob Sweere. Pagina 3 van 8

4 Een greep uit nieuwe projecten In het bos bij landgoed Nieuw Rande werd in september 2014 Natuurspeelplaats Rande geopend. Aan basisschool De Zonnewijzer in Diepenveen de eer om daar bij te zijn. De Natuurspeelplaats is mede mogelijk gemaakt door provincie Overijssel. Op Nieuw Rande kun je tegenwoordig ook je smartphone volop gebruiken: er is door IVN met medewerking van IJssellandschap een speciale route aangelegd met QR-codes die je snel kunt scannen voor meer uitleg over de natuur om je heen. Op landgoed Nieuw Bellinkhof startte in 2014 de bouw van het centrale huis. Vier andere kavels staan te koop. In opdracht van Stichting Beheer Bellinkhof zorgt IJssellandschap voor inrichting en beheer van het gehele landgoed. De eendenkooi op Landgoed Oostermaet was helemaal dichtgegroeid, maar is nu weer volop in bedrijf. De eendenkooi kreeg een flinke opknapbeurt, dankzij de inzet van vele vrijwilligers onder anderen de deelnemers aan de natuurwerkdag 2014 en de jachtcombinatie Oostermaet. Provincie, gemeente en Stichting Beheer en Natuur Landelijk Gebied droegen financieel bij. In 2014 vonden diverse aankopen plaats. De Gorsselse Heide kan worden uitgebreid dankzij de aankoop van ruim 4 hectare aangrenzende landbouwgrond dat nieuwe natuur wordt. Ook in Olst kochten we 5,5 hectare grond, grenzend aan landgoed de Haere. Op landgoed Nieuw Rande kwam een burgerwoning weer terug in bezit van IJssellandschap. In 2014 werd de Stobbenweerd op erfpachtbasis verkocht. Derdenwerk: Wij verzorgen al langer het beheer van panden en gronden van stichting Burgerweeshuis en Kinderhuis en de gemeente Deventer. Sinds 2014 doen we dat ook voor stichting Dimence. We werkten afgelopen periode ook voor aannemers die projecten voor Ruimte voor de Rivier realiseerden. In de toekomst willen graag meer werk doen voor derden, zoals gemeenten, waterschappen en andere landgoederen. Urgent: herbestemming vrijkomende agrarische bebouwing Hoe zorgen we voor goede herbestemming van die grote boerderijen en IJsselhoeven die de kwaliteit en identiteit van onze regio voor een belangrijk deel bepalen? Het beantwoorden van die vraag moet wat ons betreft absoluut meer aandacht krijgen. Samen met Stichting IJsselhoeven zetten we dit thema daarom sinds 2014 prominent op de kaart. Met de Tafel Vrijkomende Agrarische Bebouwing van de regio Stedendriehoek bedenken wij samen met bedrijfsleven, onderwijs, overheden en andere maatschappelijke organisaties nieuwe, concrete oplossingen voor leegstand. Dat is hard nodig. Steeds meer grote boerderijen komen namelijk leeg te staan. Omliggende grond willen boeren graag hebben. Maar wat doe je met die markante grote voor- en achterhuizen? Hoe betaal je omvorming en (achterstallig) onderhoud? Asbestsanering asbest zit in veel daken van boerderijen en schuren is verplicht, maar erg kostbaar. Hoe ga je om met vernieuwende ideeën om boerenerven te delen? Nieuwe tijden vragen om een nieuwe aanpak en daarvan proberen wij met name gemeenten te overtuigen. In afwachting van een definitieve nieuwe functie voor een aantal erven, is het zaak om het tussentijds beheer goed te regelen. Voor onze boerderijen de Hunne, Nieuw Veldhuis en Oxerhof hebben we goede, tijdelijke oplossingen gevonden: wonen en werken worden hier gecombineerd. Je vindt er nu een ezelhouderij, een kwekerij en een manege, waar deels ook mensen met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt aan de slag kunnen. De komende jaren willen we toe naar nieuwe, passende en blijvende bestemmingen. Pagina 4 van 8

5 Op erve Boscowa willen we een tweede woning bouwen; de vergunning hiervoor is in aanvraag bij de gemeente Olst-Wijhe. Aanvraag wijziging bestemmingsplan voor natuurbegraafplaats In 2014 hebben we diverse locaties onderzocht om een natuurbegraafplaats te realiseren. Uiteindelijk kwam landgoed het Hemeltje als beste locatie uit de bus. Wij hebben een aanvraag gedaan voor een preadvies voor een bestemmingswijziging. Een natuurbegraafplaats kenmerkt zich door sobere graven, zonder grafmonument. Natuur en bos staan symbool voor de continuïteit van het leven en bieden troost aan nabestaanden. De opbrengst van de grafrechten gaan naar een fonds voor het beheer van natuur en landschap. Het idee voor een natuurbegraafplaats maakt in de omgeving van het Hemeltje ook veel emoties los. IJssellandschap wil graag in gesprek komen met omwonenden, over het zo goed mogelijk inpassen van het plan. Nieuw: jachthuizen in de verhuur Routes voor wandelaars, fietsers en ruiters, informatiepanelen, picknickbanken, goed natuurbeheer: de afgelopen jaren hebben wij flink geïnvesteerd in goede recreatievoorzieningen. In 2014 kwam daar iets nieuws bij. Op landgoed Oostermaet hebben wij met onze partner En Progresse twee jachthuizen ingericht voor de verhuur aan groepen tot zestien personen. De komende jaren komen er meer panden bij. Plan is om op termijn een eigen onderneming te starten voor verblijfsrecreatie, waarvan IJssellandschap de grootste of enige aandeelhouder is. Pagina 5 van 8

6 Beheer en onderhoud in 2014 Land, bos, landgoederen, gebouwen: dat alles vraagt om zorgvuldig beheer. Wat speelde er zoal in 2014? Onderhoud en beheer in beeld In 2014 vond, zoals gepland, klein- en grootschalig onderhoud plaats aan een aantal panden, variërend van nieuw riet op het dak tot herbouw van een stal. Ook bosbeheer hoort er natuurlijk bij. In 2014 waren we vooral bezig in bossen in Raalte, Heino, Heeten, Lettele en Bathmen. Veelal kiezen we gelukkig heel succesvol voor natuurlijke bosverjonging. Langs de A1 velden we in 2014 het populierenbos, dat plaats maakte voor een windturbine. De verhuur van onze panden was net als voorgaande jaren ook in 2014 stabiel. De belangstelling voor pachtgrond is groot: we hebben een lange wachtlijst. Het grootste deel van onze pachtgronden is regulier verpacht tegen de pachtprijs die landelijk wordt vastgesteld door de verantwoordelijke staatssecretaris. Dankzij vele vrijwilligers gebeurt er veel Onderhoud van bos, groen en parken, monitoring van vegetatie, voorlichting tijdens excursies: mede dankzij inzet en enthousiasme van onze vele vrijwilligers wordt dit werk allemaal gedaan. Tijdens NL Doet en de Natuurwerkdag gingen nog eens zo n vijftig vrijwilligers aan de slag. Ook cliënten van Cambio en Dimence werken (betaald en begeleid) met ons mee. Steeds méér natuurterreinen in beheer Natuurbeheer wordt onder regie van IJssellandschap uitgevoerd door vrijwilligers, agrariërs en onze eigen medewerkers. Wij voeren het beheer over steeds meer natuurterreinen. Sinds 2014 bijvoorbeeld over de natuurstrook langs het nieuwe bedrijventerrein A1 en de gronden langs de Dortherbeek (in opdracht van Waterschap Rijn en IJssel). Ook de Gooiersmars kwam erbij: 60 hectare nieuwe natuur (in 2013 ingericht). Wij beheren de natuur in de kern van dit gebied, in goede samenwerking met de agrariërs van onder meer landgoed de Bannink. Liefst 250 bezoekers uit de naastgelegen woonwijk de Vijfhoek kwamen af op de excursiedagen die we hier organiseerden afgelopen jaar. Nieuwe terreinen, nieuwe plantensoorten! In 2014 vonden we bijvoorbeeld Duizendguldenkruid, Agrimonie, Veenpluis en Pilvaren. Subsidiemeevaller Een meevaller in 2014 voor natuurbeheer: wij kregen subsidie (SNL) voor alle natuurterreinen, inclusief de bossen buiten de Ecologische Hoofdstructuur. Met de subsidie- Pagina 6 van 8

7 inkomsten (onder meer uit het fonds Kostbaar Salland) en eigen bijdragen konden we in 2014 het natuur- en bosbeheer uitvoeren en onderhoud plegen aan laanbomen, solitaire bomen, heggen, poelen en houtwallen. Een proef voor ecologisch beheer was een succes voor bijen, vlinders en zangvogels: randen van akkers werden ingezaaid met bloemrijke mengsels. Voor herhaling vatbaar in 2015, dan op grotere schaal. Door met duurzaam Asbest eraf, zonnepanelen erop. Via het fonds dat beschikbaar is voor deze duurzaamheidsmaatregel hebben we inmiddels negen asbestdaken gesaneerd en kregen drie daken zonnepanelen. Binnen enkele jaren moeten onze eigen gebouwen asbestvrij zijn. Ook een aantal van onze pachters deed mee met het project. Plaatsing van een zogenoemde houtchipkachel op het nieuwe werkplaatsterrein lijkt veel voordelen op te leveren, zo bleek uit onderzoek in In 2015 besluiten we over de mogelijke aanschaf. Groen Salland Met landbouworganisatie LTO Salland, de pachtersvereniging, Agrarische Natuurvereniging Groen Salland, het fonds Kostbaar Salland, Waterschap Groot Salland en de gemeenten Olst-Wijhe, Raalte en Deventer voeren we de Salland Deal uit. Met de Salland Deal proberen wij gezamenlijk goede zaken te doen voor het landelijk gebied van Salland en de beheerders en gebruikers van onze streek. Als partners voeren we de komende jaren diverse groene en blauwe projecten en programma s uit. Ook de Europese vergroeningseisen voor agrariërs helpen mee om Salland vitaal en groen te houden. Bestuur Directie Mevr. ir. G.M.L. Wijffels Dhr. mr. M. Werker Dhr. J.T. Starkenburg Dhr. R. A. Nieuwenhuizen Dhr. W.G.H. Schouten Mevr. M. Meijerink Dhr. mr. Ir. E.G. de Jong Pagina 7 van 8

8 Pagina 8 van 8