Licht op Hartziekten

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Licht op Hartziekten"

Transcriptie

1 Licht op Hartziekten v e r w i j s b r o c h u r e a f d e l i n g h a r t z i e k t e n

2 Inhoudsopgave Voorwoord 1 Bereikbaarheid Overzicht Stafafdeling Hartziekten 3 Bereikbaarheid 4 Afdeling Hartziekten Kwaliteitscontrole en verbetering 7 Elektronisch Patiënten Dossier: EPD-Vision 8 Polikliniek Hartziekten 10 Second opinion 11 De verdeling van de Poliklinieken 13 Kliniek Hartziekten 16 De Hartfunctie 20 Niet-Invasieve Beeldvorming 22 Hartkatheterisatie 27 Pacemakers, ICD s en CRT 29 Ziektebeelden Het acute hartinfarct 34 Hartfalen 37 Ritmestoornissen 39 Boezemfibrilleren 41 Kamerritmestoornissen 44 Pulmonale arteriële hypertensie 45 Overige hartziekten met onze specifieke aandacht 47 Colofon Redactie M.S. de Doelder Afdeling Hartziekten Directoraat Communicatie LUMC Ontwerp Engelen & de Vrind Fotografie Arno Massee Marc de Haan Druk Groen Media Service Oplage: Aug 2010 Voor vragen: cardio@lumc.nl Acquisitie naar aanleiding van deze brochure wordt niet op prijs gesteld.

3 Voorwoord Voor u ligt de herziene versie van de verwijsbrochure Licht op Hartziekten. De afdeling Hartziekten van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) beschikt als groot tertiair verwijscentrum over alle diagnostische en therapeutische middelen die nodig zijn om op een hoog niveau cardiologische zorg te bieden. Daarnaast zijn wij actief betrokken bij de ontwikkeling van nieuwe methoden voor diagnostiek en behandeling van hartziekten. Zo werken we constant aan verhoging van de kwaliteit van zorg. Kwaliteit van zorg omvat meer dan alleen de inzet van hoog gekwalificeerd personeel, hoogstaande technologische en innovatieve diagnostiek en behandelingen voor tertiair verwezen patiënten. De zorg moet daarnaast efficiënt en uiteraard patiëntgericht zijn. De communicatie, zowel intern als extern, moet goed zijn. Om dit alles op een hoog niveau te krijgen en te houden is een continue interne kwaliteitscontrole noodzakelijk. Dit doen wij via het Q-Missionproject, in samenwerking met de afdeling Thoraxchirurgie. Door een herinrichting van onze polikliniek kunnen wij efficiëntere zorg leveren en zijn de wachttijden voor poliklinische afspraken en hartfunctie-onderzoeken teruggedrongen tot minder dan twee weken voor een reguliere afspraak en minder dan twee dagen voor spoedafspraken. Daarnaast zijn we in maart 2010 gestart met een avondpolikliniek. Om de toegankelijkheid voor huisartsen te vergroten, is er sinds begin 2010 een huisartsentelefoon ( ) gekomen waarop u direct met één van de cardiologen in contact kunt komen voor advies of verwijzing. Deze brochure is bedoeld als naslagwerk en biedt een overzicht van het werk van de afdeling Hartziekten van het LUMC. De brochure is opgebouwd in drie delen: a de bereikbaarheid van de afdeling en de staf; b een overzicht van de afdeling, onze werkwijze en onze speerpunten; c een greep uit de belangrijkste ziektebeelden binnen de cardiologie en ons antwoord daarop. Wij kijken uit naar een intensieve samenwerking met verwijzende artsen, zowel buiten als binnen het LUMC. Onze afdeling blijft streven naar het verbeteren van de kwaliteit van zorg voor onze patiënten, nu en in de toekomst. Marieke de Doelder Martin Schalij Ernst van der Wall 1

4 2

5 Overzicht Staf afdeling Hartziekten Hoofd: Prof. dr. E.E. van der Wall INTERVENTIE CARDIOLOGIE Prof. dr. M.J. Schalij Prof. dr. J.W. Jukema Dr. D.E. Atsma Drs. F. van der Kley Dr. G.J. de Grooth ELEKTROFYSIOLOGIE Prof. dr. M.J. Schalij Dr. M. Bootsma Dr. L. van Erven Dr. S.A.I.P. Trines Dr. K. Zeppenfeld ECHO EN BEELDVORMING Prof. dr. J.J. Bax Dr. E.R. Holman Dr. A.J.H.A. Scholte Dr. H.J. Siebelink Dr. V. Delgado Niet-medisch wetenschappelijke staf Prof. dr.a. van der Laarse Drs. L.M. Havekes Prof dr. D.L. Ypey Dr. A.C. Maan Dr. ir. J.D. Schuijf Dr. P. Steendijk Dr. ir. C.A. Swenne Dr. ir. E.T. van der Velde Verpleegkundig management Hoofd Cardiologie/thoraxchirurgie: E.M. Nagtegaal W.H.C. van den Berg A. Neuteboom M. Schumacher P.E. van der Vegte T.H. van Warmerdam - de Ridder bereikbaarheid CONGENITALE CARDIOLOGIE Dr. H.W. Vliegen Dr. M.R.M. Jongbloed HARTFALEN Dr. H.F. Verwey 3

6 Bereikbaarheid Centraal telefoonnummer LUMC De afdeling hartziekten is onder te verdelen in meerdere secties: de Stafafdeling, de Polikliniek, de Hartfunctie, de Hartkatheterisatie, het Planningssecretariaat en de Verpleegafdeling. Voor algemene informatie betreffende hartziekten kunt u contact opnemen met het stafsecretariaat Hartziekten. De stafafdeling Hartziekten Locatie C5-P Secretariaat T F cardio@lumc.nl Voor direct contact met de Chef de polikliniek hebben we sinds 1 februari 2010 een zogenaamde huisartsentelefoon in het leven geroepen. Op dit telefoonnummer kunt u voor spoedoverleg of andere vragen tijdens kantooruren bellen. Het telefoonnummer is Polikliniek Hartziekten Locatie C9-P Secretariaat huisartsen ( ) T F T patiënten ( en ) T / hartpoli@lumc.nl Naar de Polikliniek Hartziekten Huisartsen kunnen patiënten doorverwijzen naar onze Polikliniek door te bellen met de huisartsentelefoon of door een fax te sturen, gericht aan Chef de Polikliniek. Maak in geval van (semi-)spoedgevallen bij voorkeur gebruik van de huisartsentelefoon. Voor spoedgevallen buiten kantooruren, kunt u via het centrale telefoon- nummer van het LUMC de dienstdoende arts-assistent Cardiologie bereiken (pieper: 9157). Huisartsen kunnen, indien nodig, de afspraken van patiënten vervroegen door contact op te nemen met het secretariaat van de polikliniek of via de huisartsentelefoon 4

7 bereikbaarheid Hartfunctie Locatie C9-P Secretariaat T ( en uur) hartfunctie hartdevices@lumc.nl voor vragen over echo/ inspanningstest en holteronderzoek pacemaker hartdevices@lumc.nl voor vragen over pacemaker-controle ICD hartdevices@lumc.nl voor vragen over ICD-controle Patiënten kunnen contact opnemen met bovenstaand telefoonnummer; onze voorkeur gaat echter uit naar contact per . Hartkatheterisatie Locatie C4-S Contact en planning verlopen via het Planningssecretariaat Hartcentrum Planningssecretariaat Hartcentrum (Cardiologie en Thoraxchirurgie) patiënten T of F woensdagochtend ( uur) T Hartcentrum@lumc.nl Voor vragen over de wachtlijst voor hartkatheterisatie, PTCA-procedures, katheterablaties en thoraxchirurgie kunnen patiënten contact opnemen met het planningssecretariaat. De voorkeur gaat echter uit naar contact per . Verpleegafdeling Hartziekten Locatie C9-Q hartbewaking T F verpleegafdeling T F Voor vragen met betrekking tot opname of ontslag kunnen patiënten tot een week na ontslag direct telefonisch contact opnemen met de verpleging van de afdeling. 5

8 Hartziekten in 2009 Polikliniek Totaal aantal patiëntencontacten Nieuw patiëntcontact (eerste administratieve consult) Kliniek Aantal opnames waarvan dagopnames Aantal bezoeken Centrum Eerste Hulp Verpleegdagen Gemiddelde verpleegduur (dagen) 3 Aantal bedden Verpleegafdeling 22 Aantal bedden Hartbewaking 8 Hartfunctie 24-uurs ECG s Inspanningstesten Echocardiografie totaal Trans-oesofageale echo s 227 Trans-oesofageale echo s via shortstay (onder dormicum) 12 Aantal TEE op OK 261 Aantal stress echo s 55 Beeldvorming Myocardscintigrafie Cardiac CT-scan 573 Cardiac MRI-scan Katheterisatiekamer PTCA-procedures Percutane aortaklepimplantaties 45 Percutane pulmonaalklepimplantaties 6 Totaal elektrofysiologische ablaties 703 Elektrofysiologische ablaties bij kinderen 73 ICD-implantaties totaal 532 Biventriculaire ICD s 246 Pacemakerimplantaties 156 6

9 Kwaliteitscontrole en verbetering Kwaliteitsbeleid is van essentieel belang voor de ontwikkeling van de afdeling Hartziekten. We werken met richtlijnen en protocollen; de zogeheten MISSION! Projecten. Hiermee wordt de zorg rondom patiënten met een acuut infarct, ernstig hartfalen, atriumfibrilleren, het syndroom van Marfan, klachten zoals pijn op de borst of collaps gestroomlijnd en geoptimaliseerd. De Decentrale Meldingscommissie (DMC) bespreekt en analyseert meldingen en zet het kwaliteitsbeleid uit. Daarnaast worden complicaties, (bijna-)incidenten en fouten besproken in een maandelijkse bijeenkomst voor arts-assistenten en cardiologen. Door hier lering uit te trekken, wordt bijgedragen aan kwaliteitsverbetering. Ook het Elektronische Patiënten Dossier (EPD) is van invloed op de kwaliteit van zorg. Sinds 2006 heeft de afdeling Hartziekten een digitaal cardiologiedossier en is de afdeling volledig papierloos. Alle cardiologen kunnen op elk moment, overal in het ziekenhuis het complete cardiologiedossier van een patiënt inzien. Zo is het vrijwel onmogelijk dat patiëntengegevens kwijt raken. De laatste jaren hebben ook andere afdelingen binnen het LUMC zich bij ons EPD aangesloten. Op deze manier hebben ook verschillende specialismen goed inzicht in elkaars dossier. afdeling Om de kwaliteit van zorg en de patiëntveiligheid verder te verbeteren, is in 2007 het Q(uality)-MISSION! project opgestart. Dit project wordt uitgevoerd in samenwerking met de afdeling Thoraxchirurgie. Het uitgangspunt hiervan is dat medewerkers veilig (bijna-)incidenten, complicaties en fouten kunnen melden. Alle medewerkers worden gestimuleerd incidenten en bijna incidenten te melden. Deze meldingen zijn een onmisbare input voor continue kwaliteitsverbetering en het nemen van maatregelen tot verbetering. joost van kesteren, kwaliteitsfunctionaris Samen met de DCM werden in de Kwaliteitswerkweek trainingssessies georganiseerd. Hierin werden (bijna) incidenten interactief behandeld zodat deze in de toekomst voorkomen kunnen worden. 7

10 Elektronisch Patiënten Dossier: EPD-Vision De afdeling Hartziekten heeft een eigen Elektronisch Patiënten Dossier ontwikkeld, EPD-Vision genaamd, dat wordt gebruikt op de afdelingen Hartziekten en Thoraxchirurgie. Daarnaast is het momenteel ook bij negen andere afdelingen in het LUMC in gebruik. EPD-Vision is een complete vervanging van het papieren patiëntendossier. Hier zijn veel praktische voordelen aan verbonden. Enkele hiervan zijn: De medische informatie van een patiënt is altijd beschikbaar. Het gaat daarbij om de status met decursus, de uitslagen van functieonderzoek zoals echocardiografie, holteronderzoek en inspanningstesten. Verder zijn de verslagen van ingrepen op de cathkamer ook in dit dossier opgenomen. Rust-ECG s en inspannings-ecg s zijn elektronisch opvraagbaar, evenals angiobeelden. De informatie is op meerdere plaatsen beschikbaar, zelfs gelijktijdig. Hierdoor is het bijvoorbeeld mogelijk dat twee specialisten telefonisch overleggen over een patiënt terwijl beiden gelijktijdig dezelfde informatie raadplegen. Ontslagbrieven en polikliniekbrieven kunnen snel worden gegenereerd. Dicteren is niet meer nodig. De geautoriseerde brieven worden via Sleutelnet elektronisch aan de huisartsen verstuurd. Er vindt geen tijdsverlies plaats met het opzoeken van de papieren status, uitslagen, et cetera. De mogelijkheid om behandelingsrichtlijnen online te raadplegen. Het genereren van overzichten van diagnoses, complicaties, et cetera. Wachtlijstmanagement. douwe atsma, cardioloog De invoering van het EPD heeft de efficiëntie en kwaliteit van onze zorg duidelijk verbeterd. Alle cardiologen kunnen op elk moment overal in het ziekenhuis of thuis het volledige dossier van een patiënt naslaan, zonder dat dit eerst uit een archief moet worden opgevraagd. Het is nu onmogelijk dat patiëntengegevens kwijt raken. Website De afdeling Hartziekten werkt sinds 2006 met een volledig papierloos EPD. Zie ook: 8

11 Ook de kwaliteit van zorg op de afdeling Hartziekten wordt door het gebruik van EPD-Vision duidelijk verbeterd. Enkele voorbeelden hiervan: Snelle rapportage van diagnose en actueel medicijngebruik aan huisarts en medebehandelaars (binnen twee dagen en vaak al dezelfde dag). De brieven kunnen elektronisch worden verstuurd. Belangrijke patiëntinformatie, zoals overgevoeligheden voor bepaalde medicatie, wordt automatisch getoond. Dit voorkomt ongelukken. Naast de verbetering van de kwaliteit van de patiëntenzorg heeft het gebruik van EPD-Vision ook een aantal duidelijk aanwijsbare besparingen opgeleverd: Het wegvallen van de verwerking van gedicteerde patiëntenbrieven en het niet meer hoeven achterhalen van papieren onderzoeksuitslagen heeft geleid tot een drastische reductie van administratief werk. Verrichtingen worden vanuit EPD-Vision direct elektronisch aangeleverd aan het declaratiesysteem van het ziekenhuis. Dit leidt tot een vlotte financiële afhandeling. Papieren patiëntendossiers hoeven niet meer uit het archief te worden gehaald. Dit bespaart archiefkosten. afdeling 9

12 Polikliniek Hartziekten In 2009 waren op de Polikliniek Hartziekten patiëntencontacten. De Polikliniek is te vinden op de negende etage van het LUMC, lokatie C9-P De Poliklinieken zijn verdeeld in algemene cardiologische zorg en specialistische zorg. Nieuwe patiënten, die vanuit de huisarts worden verwezen, worden in eerste instantie gezien op het algemene spreekuur. Artsen in opleiding tot Specialist (AIOS) dragen onder supervisie van een staflid voor een groot deel bij aan de zorg voor de patiënten op de Polikliniek. Patiënten die komen voor een second opinion of een verwijzing vanuit een ander ziekenhuis hebben, worden altijd door één van de stafleden gezien. Door de integratie van de Hartfunctie en de Polikliniek is het nu meestal mogelijk om een hartfunctie-onderzoek, zoals een echo of een fietstest, te combineren met een bezoek aan de cardioloog. Ook op de avondpolikliniek, is er een mogelijkheid direct een fietstest of echo te laten plaatsvinden. Continuïteit van zorg Wij streven naar continuïteit van zorg. Gezien de specialistische aard van veel ziektebeelden en het grote verloop van specialisten en opleidingsassistenten is het onmogelijk dat iedere patiënt altijd door een vaste cardioloog wordt gezien. Door het gebruik van EPD-Vision is de continuïteit van zorg echter wel gewaarborgd. Verder komt het de inhoudelijke kwaliteit van de zorg ten goede als elk dossier door verschillende artsen kritisch en met een frisse blik wordt bekeken. 10

13 Second opinion Aantal patiëntencontacten op de Aantal patiëntencontacten op de Polikliniek Polikliniek Hartziekten in 2003, 2007 en en totaal Er wordt de laatste jaren steeds meer gevraagd om een second opinion. Patiënten zijn mondiger en beter geïnformeerd; ze willen zich graag uitgebreid laten voorlichten. Meestal gaan de vragen over veel voorkomende klachten. Voor de specialist zijn het vaak gewone klachten of aandoeningen, waarbij de vraag iedere keer hetzelfde antwoord oplevert. Het is echter goed om in deze gevallen toch aandachtig te blijven luisteren en de klachten op academische wijze te benaderen. afdeling Patiënten die door de huisarts worden verwezen voor een second opinion, worden altijd door een staflid gezien. Het is van belang dat voor het eerste bezoek aan de polikliniek de noodzakelijke medische gegevens en bevindingen van cardiologen elders in ons bezit zijn. 11

14 Research Als academisch centrum besteden wij veel aandacht aan research. De afdeling Hartziekten neemt deel aan internationale trials en voeren daarnaast ook onderzoek op lokaal niveau uit. Alles met als doel de cardiale patiëntenzorg naar een hoger niveau te tillen. Het komt regelmatig voor dat patiënten worden gevraagd mee te werken aan één van de lopende onderzoeken. Dit is uiteraard geheel vrijblijvend. Patiënten worden dan extra door ons gecontroleerd. Het directe contact met de patiënt verloopt met name via de researchverpleegkundige(n). De researchverpleegkundigen zorgen, in samenwerking met de cardiologen, voor een goede uitvoering en controle van de onderzoeken. 12

15 De verdeling van de Poliklinieken Algemene Polikliniek Deze polikliniek is bedoeld voor primaire verwijzingen via de huisarts en voor interne verwijzingen binnen het LUMC. Eventuele second opinions en tertiair verwezen patiënten worden altijd gezien door een staflid. De overige patiënten kunnen ook worden gezien door een AIOS. Elk staflid heeft vaak een specifiek aandachtsgebied zoals diabetes, neuromusculaire ziekten, genetische afwijkingen of cardiomyopathie. Infarct Polikliniek (volgens protocol MISSION! Infarct) Dit spreekuur is specifiek bedoeld voor patiënten die verkeren in het eerste jaar na een acuut infarct waarvoor zij opgenomen zijn geweest in het LUMC. Patiënten kunnen niet van buiten het ziekenhuis naar deze poli worden verwezen. Na een jaar worden patiënten van deze polikliniek ontslagen. Ze worden dan, afhankelijk van hartfunctie, verwezen naar de huisarts, een cardioloog in de regio of de Hartfalen Polikliniek. Hartfalen Polikliniek (volgens protocol MISSION! Hartfalen) Op deze polikliniek wordt multidisciplinaire poliklinische zorg verleend aan patiënten met ernstig hartfalen. Alleen tertiair verwezen patiënten komen hiervoor in aanmerking (zie pag. 37). Hartklep Polikliniek Op deze polikliniek krijgen patiënten met kleplijden multidisciplinaire zorg. Hier vindt screening en follow-up plaats van deze patiënten, evenals preoperatieve evaluatie van patiënten die klepchirurgie moeten ondergaan. Ook patiënten die na een operatie aan een hartklep vaak levenslang moeten worden vervolgd, worden op deze polikliniek gezien. Patiënten die zijn afgewezen voor aortaklepchirurgie wegens comorbiditeit of een sterk verhoogd operatierisico komen wellicht wel in aanmerking voor een percutane klepvervanging en kunnen worden doorverwezen. afdeling Spoed Polikliniek Deze polikliniek is speciaal voor patiënten die binnen een week moeten worden gezien. Ook de peri-operatieve zorg voor niet cardiale chirurgie valt onder deze Polikliniek. Er zijn twee spoedpoli s per week, een op dinsdag en een op vrijdag. Avond Polikliniek Patiënten kunnen op dinsdagvond komen voor een controle gecombineerd met bloedonderzoek, een echo en/of fietstest. Op deze poli worden zowel nieuwe patiënten als controle patiënten gezien. 13

16 Atriumfibrilleren Polikliniek (volgens protocol MISSION! Atriumfibrilleren) Op deze polikliniek worden patiënten met therapieresistent atriumfibrilleren behandeld. In principe betreft het hier alleen tertiaire verwijzingen (zie pag. 41). Patiënten met een eerste episode van atriumfibrilleren worden in eerste instantie gezien op de Algemene Polikliniek. Ritme Polikliniek (Ritmestoornissen en syncope) Deze polikliniek is bedoeld voor poliklinische zorg aan patiënten met hartritmestoornissen. Het betreft hier vaak patiënten met terugkerende supraventriculaire ritmestoornissen en/of ventriculaire hartritmestoornissen. Meestal worden patiënten verwezen vanuit één van de omliggende ziekenhuizen na bezoek aan of opname op het Centrum Eerste Hulp. Primaire verwijzing via de huisarts is ook mogelijk als op 24-uurs Holterregistratie significante afwijkingen zijn gevonden. Ook patiënten met recidiverende onbegrepen syncope kunnen worden verwezen. Congenitale Polikliniek Deze gespecialiseerde polikliniek is uitsluitend bestemd voor volwassen patiënten met een aangeboren hartziekte. Patiënten kunnen via de kindercardioloog of huisarts op de gebruikelijke wijze worden verwezen. Polikliniek Erfelijke Hartziekten Dit betreft een gespecialiseerde polikliniek voor patiënten met erfelijke hartziekten. Voornamelijk betreft het hier patiënten met een hypertrofische obstructieve cardiomyopathie (HOCM) en dilaterende cardiomyopathie (DCM). Ook patiënten met erfelijke ritme- en geleidingstoornissen zoals het Lange QT Syndroom, het Brugadasyndroom en arythmogene rechter kamer dysplasie 14

17 (ARVD) worden hier gezien. In samenwerking met de afdeling Klinische Genetica worden patiënten met een dergelijke aandoening gescreend op specifieke mutaties in het DNA. Afhankelijk van de uitkomst wordt een advies gegeven met betrekking tot het al dan niet opsporen van een mutatie bij overige familieleden. Indien nodig, worden patiënten behandeld om complicaties te voorkomen. Ook patiënten met een familie anamnese voor plotse hartdood worden op deze Polikliniek gezien. In samenwerking met de afdeling Klinische Genetica worden deze patiënten gescreend op hart- en vaatziekten en wordt soms genetisch onderzoek verricht gericht op specifieke mutaties. Afhankelijk van de bevindingen wordt aanvullend onderzoek verricht en in voor-komende gevallen (profylactisch) een ICD geïmplanteerd. Pacemaker- en ICD-patiëntenpolikliniek (PIPA-poli) Op deze polikliniek wordt specifieke, protocollaire zorg geboden aan patiënten met een pacemaker of (biventriculaire) implanteerbare cardiac defibrillator (ICD). Alle patiënten met een (biventriculaire) ICD uit de regio komen hier één keer per jaar voor controle. Deze zorg wordt vaak verleend naast reguliere cardiologische zorg in één van de perifere ziekenhuizen. Na een ICD-implantatie worden patiënten twee tot drie keer per jaar gecontroleerd op de pacemakerkamer. MISSION! Marfan Patiënten met het syndroom van Marfan krijgen hier multidisciplinaire zorg volgens een vast schema. Alleen patiënten met (verdenking op) dit syndroom kunnen hiervoor worden aangemeld. afdeling 15

18 Kliniek Hartziekten De kliniek Hartziekten bevindt zich op de 9 e etage van het LUMC (locatie C9Q) en is onderverdeeld in de Hartbewaking (eerste fase) en de verpleegafdeling (tweede fase). Jaarlijks worden meer dan patiënten opgenomen. Er zijn acht bedden op de Hartbewaking en 22 afdelingsbedden. De dagelijkse zorg wordt verricht door meerdere AIOS onder directe supervisie van twee stafleden. De grootste groep die acute zorg op deze afdeling krijgt, zijn de patiënten met een acuut hartinfarct. Deze patiënten worden zonder tussenkomst van het Centrum Eerste Hulp direct vanuit de ambulance naar de Hartbewaking of cathkamer gebracht, volgens het MISSION! Infarct protocol. Ook de verdere behandeling verloopt, mits ongecompliceerd volgens een vast protocol, conform de huidige richtlijnen van de European Society of Cardiology. De gemiddelde opnameduur van een patiënt met een hartinfarct bedraagt nu gemiddeld 2 dagen. Dit is een resultaat van het MISSION! Infarct protocol, dat de opnameduur de afgelopen jaren sterk deed terugdringen. De tweede belangrijke groep patiënten op deze afdeling zijn de patiënten met ventriculaire en supraventriculaire hartritmestoornissen. Het gaat hierbij op de Hartbewaking meestal om tertiaire verwijzingen of overnames vanuit andere klinieken. Vaak is er sprake van moeilijk te behandelen ventriculaire ritmestoornissen of ICD-gerelateerde problemen, die academische aandacht nodig hebben. Complicaties van ICD implantaties Een ICD is een goed instrument om plotse dood te voorkomen. Bij veel patiënten heeft het zijn nut vaak meer dan eens bewezen. Helaas brengt een ICD soms ook problemen met zich mee, zoals onterechte shocks, lead- en/of pocketinfecties. De afgelopen tien jaar heeft de afdeling Hartziekten van het LUMC veel kennis opgebouwd om dergelijke complexe problemen te behandelen. 16

19 Een laatste belangrijke groep op de afdeling zijn de patiënten met ernstig hartfalen. Vanwege het beperkte aantal donorharten met als gevolg een gering aantal harttransplantaties, zijn er de afgelopen jaren andere niet-medicamenteuze behandeloptie s voor deze patiënten ontwikkeld. De steeds groter wordende groep patiënten met ernstig hartfalen wordt volgens een vast protocol gescreend voor chirurgische behandeling en/of resynchronisatietherapie in het MISSION! Hartfalen project. Ook patiënten met een periode of chronische achteruitgang worden regelmatig gezien. De Hartbewaking en verpleegafdeling beschikt over een scala aan therapeutische mogelijkheden voor patiënten met ernstig of acuut hartfalen. Er zijn mogelijkheden voor niet-invasieve beademing en mechanische ondersteuning van de hemodynamiek. Al geruime tijd kunnen patiënten worden ondersteund met een intra-aortale afdeling 17

20 ballonpomp of met een mimimaal invasieve left ventricular assist device (LVAD). De opnameduur voor patiënten met hartfalen neemt door deze ontwikkelingen steeds verder af. Een groot deel van de zorg op de verpleegafdeling richt zich op geplande opnames met zorg rondom invasieve procedures, zoals dotterprocedures, catheterablaties en/of implantatie van pacemakers of (biventriculaire) ICD s. Ook deze groep patiënten wordt na opname volgens een vast schema gezien op gespecialiseerde poliklinieken. Met de komst van het EPD is de terugkoppeling en communicatie naar de huisartsen via ontslagbrieven versneld. Patiënten kunnen binnen één week na ontslag direct telefonisch contact opnemen met de verpleging of zaalarts. In principe moet in die week de huisarts de ontslagbrief in zijn bezit hebben. Centrum Eerste Hulp Op het Centrum Eerste Hulp van het LUMC werden in 2009 in totaal patiënten doorverwezen naar de afdeling Hartziekten. Ondanks het feit dat patiënten met een acuut infarct tegenwoordig direct naar de cathkamer of de Hartbewaking worden gebracht, is het aantal patiënten dat wordt gezien op het Centrum Eerste Hulp de afgelopen vijf jaar met ruim 40% toegenomen. Vanwege het beperkte aantal bedden op de Hartbewaking en de verpleegafdeling kan niet iedere patiënt met een indicatie voor opname daadwerkelijk in het LUMC worden opgenomen. De andere patiënten worden als het medisch gezien verantwoord is, overgeplaatst naar ziekenhuizen in de regio, zoals het Diaconessenhuis Leiden of het Rijnland Ziekenhuis in Leiderdorp. Totaal Totaal opnames opnames via via de de spoedeisende hulp hulp Waar worden patiënten opgenomen? LUMC Diaconessenhuis Leiden Rijnland Ziekenhuis Leiderdorp elders 18

21 19 afdeling

22 De Hartfunctie Aantal Hartfunctie-onderzoeken per jaar, 2001, 2007 en 2009 Aantal onderzoeken op de Hartfuctie 2001 en echo ECG fietstest holter Essentieel voor de analyse van hartklachten is de Hartfunctie. Hier worden per jaar zo n hartecho s, ECG s, fietstesten en holterregistraties verricht. De Hartfunctie is sinds 2009 samengevoegd met de polikliniek Hartziekten, en bevinden zich op afdeling C09P. Tilt-test De Hartfunctie beschikt ook over een tilt tafel. Deze is bedoeld ter evaluatie van orthostatische problematiek bij patiënten die verwezen zijn voor een collaps. Bij hen leverde aanvullende beeldvorming, ritmeregistratie en elektrofysiologisch onderzoek geen verklaring op. Jaarlijks vinden ongeveer 20 van dergelijke evaluaties plaats. Binnen het LUMC vindt dit onderzoek frequenter plaats op de afdeling Neurologie. anneke van beusekom, secretaresse polikliniek en hartfunctie Door het samengaan van de polikliniek en hartfunctie zijn we nu veel beter in staat functieonderzoek te koppelen aan poliklinische controle. 20

23 21 afdeling

24 Niet -invasieve beeldvorming Echocardiografie De echocardiografie is de laatste jaren uitgegroeid tot een onmisbare pijler in de cardiologische patiëntenzorg. Dat is niet verwonderlijk, want niet-invasieve beeldvorming is essentieel voor een adequate behandeling van patiënten. In het LUMC werden in 2009 ongeveer echo s gemaakt en dat worden er elk jaar meer. Er is uitgebreide ervaring in de echografie van patiënten met congenitale hartaandoeningen, hartfalen en klepaandoeningen. Dit geldt niet alleen voor reguliere transthoracale echografie, maar ook voor transoesophageale echografie, stress-echocardiografie, tissue doppler imaging. Voorts beschikken we over driedimensionale echocardiografie. De echocardiografie is nog steeds in ontwikkeling. Er is steeds meer mogelijk en de interpretatie van de beelden en data wordt steeds beter. 22

25 3D-echo opname van een mitralisklepstenose (boven) en mitralisklepprolaps (onder). Tissue-doppler echocardiografie (boven) en strain rate (rate) imaging zijn nieuwe methoden die gebruikt kunnen worden voor de beoordeling van de hartfunctie. afdeling Er wordt in het LUMC hard gewerkt aan de ontwikkeling van methoden om nog meer relevante informatie te verkrijgen uit de echobeelden. Vanwege deze actieve participatie loopt de afdeling internationaal gezien voorop in de ontwikkeling van de echocardiografie. Door de komst van de shortstay op de afdeling Hartziekten is het uitvoeren van een transoesofagaal echo onder dormicum eenvoudig te realiseren. In 2010 is dit een steeds frequenter voorkomende procedure Aantal cardiale echo s per jaar

26 MSCT-opname van een hart met normale coronairen (links) en één met een significante stenose in de LAD (rechts). LAD: left anterior descending, LCX: left circumflex artery, HS: hoofdstam. Magnetische Resonantie Imaging (MRI) Het LUMC is erg bekwaam in het uitvoeren van cardiovasculaire MRI-scans. Deze techniek wordt gebruikt om het verloop en de complexiteit van de afwijkingen in kaart te brengen. Vooral bij patiënten met aangeboren hartafwijkingen is dit een uitkomst. Ook zijn er met MRI uitgebreide mogelijkheden om cardiomyopathieën en klepafwijkingen te analyseren. Bij patiënten met kransslagaderlijden kan met MRI de ischemie en vitaliteit van de hartspier worden vastgesteld. MRI-scan van het hart van een patiënt met aryth mogene rechterkamer dysplasie (ARVD). Er is een gedilateerde rechterkamer met aneurysmavorming en vetdeposities. ARVD kan de oorzaak zijn van plotse dood in jonge patiënten (meestal tussen de 20 en 40 jaar). Coronaire CT-angiografie Het LUMC beschikt over een multislice CT-scan (MSCT). Deze MSCT maakt gebruik van geavanceerde CT-technologie in combinatie met intraveneus contrastmateriaal en kan op deze wijze driedimensionale beelden met een hoge resolutie maken van het bewegende hart en de kransslagaders. Dit maakt het mogelijk om op niet-invasieve wijze de coronaire anatomie in beeld te brengen. Vaak is significant coronairlijden aan te tonen dan wel uit te sluiten. Een MSCT is niet-invasief en kan sneller worden uitgevoerd dan een diagnostisch coronair angiogram. De beelden worden steeds betrouwbaarder. De doorgankelijkheid van stents en bypasses kan vaak uitstekend worden geëvalueerd en met steeds meer zekerheid kan coronairlijden met MSCT worden uitgesloten. 24

CARDIOGENETICA. Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013

CARDIOGENETICA. Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013 CARDIOGENETICA Marja van Brug, Verpleegkundig Specialist CNE Hartfalen 29 oktober 2013 Inhoud Polikliniek Cardiogenetica DNA en mutaties Erfelijkheid en gedilateerde cardiomyopathie Taken Verpleegkundig

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Dilaterende Cardiomyopathie Een dilaterende cardiomyopathie (DCM) is een aandoening waarbij de hartspier is verwijd. Dit gaat doorgaans gepaard met het dunner worden van de hartspier. Geschat wordt dat

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Dilaterende Cardiomyopathie Een dilaterende cardiomyopathie (DCM) is een aandoening waarbij de hartspier is verwijd. Dit gaat doorgaans gepaard met het dunner worden van de hartspier. DCM kan veel verschillende

Nadere informatie

Pacemaker en ICD behandeling bij kinderen. Nico A. Blom Centrum voor Aangeboren hartafwijkingnen Amsterdam-Leiden (CAHAL)

Pacemaker en ICD behandeling bij kinderen. Nico A. Blom Centrum voor Aangeboren hartafwijkingnen Amsterdam-Leiden (CAHAL) Pacemaker en ICD behandeling bij kinderen Nico A. Blom Centrum voor Aangeboren hartafwijkingnen Amsterdam-Leiden (CAHAL) Pacemaker en ICD behandeling bij kinderen Te traag hartritme: pacemakerbehandeling

Nadere informatie

Jaarverslag Hartcentrum Gent 2013

Jaarverslag Hartcentrum Gent 2013 1 jaarverslag 2013 Jaarverslag Hartcentrum Gent 2013 1 INLEIDING We willen u met dit document inzicht geven in de activiteiten van het Maria Middelares Hartcentrum Gent in 2013. Volgende onderwerpen komen

Nadere informatie

Harttransplantatie - De voorbereiding

Harttransplantatie - De voorbereiding Harttransplantatie - De voorbereiding Inleiding U heeft te horen gekregen, dat u mogelijk een harttransplantatie zult ondergaan. De voorbereiding op een transplantatie is een lange en onzekere weg. U staat

Nadere informatie

Biventriculaire therapie. Scheper Ziekenhuis. Emmen

Biventriculaire therapie. Scheper Ziekenhuis. Emmen Biventriculaire therapie Scheper Ziekenhuis Emmen Inleiding Uw cardioloog heeft het in verband met de behandeling van uw hartziekte met u gehad over biventriculaire therapie. Deze therapie is ervoor bedoeld

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Hypertrofische Cardiomyopathie Een hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is een erfelijke aandoening waarbij de hartspier, met name het tussenschot tussen de hartkamers, is verdikt. Een verdikking van de

Nadere informatie

Binnen 2 uur hartonderzoek & behandelplan. Nieuw Cardicare

Binnen 2 uur hartonderzoek & behandelplan. Nieuw Cardicare Binnen 2 uur hartonderzoek & behandelplan Nieuw Cardicare St. Antonius Cardicare Gooi en Vechtstreek St. Antonius Cardicare, locatie Gooi & Vechtstreek is een nieuwe kliniek op het gebied van hart- en

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Non-compactie Cardiomyopathie Een non-compactie cardiomyopathie (NCCM) is een aandoening waarbij er diepe groeven in de hartspier zitten. NCCM kan het enige verschijnsel zijn, maar kan ook worden gevonden

Nadere informatie

Cardiomyopathie door phospholamban mutatie

Cardiomyopathie door phospholamban mutatie Cardiomyopathie door phospholamban mutatie De term cardiomyopathie betekent ziekte van de hartspier. Hartspierziekten kunnen verschillende oorzaken hebben, waaronder erfelijke oorzaken. Bij verschillende

Nadere informatie

Binnen 2 uur hartonderzoek & behandelplan. Nieuw Cardicare

Binnen 2 uur hartonderzoek & behandelplan. Nieuw Cardicare Binnen 2 uur hartonderzoek & behandelplan Nieuw Cardicare St. Antonius Cardicare Gooi en Vechtstreek St. Antonius Cardicare, locatie Gooi en Vechtstreek is een nieuwe kliniek op het gebied van hart- en

Nadere informatie

Idiopathisch ventrikelfibrilleren

Idiopathisch ventrikelfibrilleren Idiopathisch ventrikelfibrilleren Ventrikelfibrilleren (VF) is een ernstige hartritmestoornis waarbij de hartkamers onsamenhangend samentrekken. Hierdoor wordt geen bloed meer door het lichaam gepompt,

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Aritmogene Cardiomyopathie Een aritmogene cardiomyopathie (ACM) is een aandoening waarbij de hartspier deels wordt vervangen door vet- of bindweefsel. Meestal is bij deze aandoening voornamelijk de rechterhartkamer

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Hypertrofische Cardiomyopathie Een hypertrofische cardiomyopathie (HCM) is een erfelijke aandoening waarbij de hartspier, met name het tussenschot tussen de hartkamers, is verdikt. Een verdikking van de

Nadere informatie

Thoraxcentrum Harttransplantatie

Thoraxcentrum Harttransplantatie Thoraxcentrum Harttransplantatie 1. De voorbereiding Thoraxcentrum Inleiding U heeft te horen gekregen, dat u mogelijk een harttransplantatie zult ondergaan. De voorbereiding op een transplantatie is

Nadere informatie

Welkom op de Hart Hulp

Welkom op de Hart Hulp Welkom op de Hart Hulp Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent opgenomen op de Hart Hulp. Dit is een deel van de afdeling Observatorium. Het observatorium bestaat

Nadere informatie

Algemene informatie CARDIOLOGIE

Algemene informatie CARDIOLOGIE CARDIOLOGIE Algemene informatie Het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) maakt als topklinisch ziekenhuis deel uit van de vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsziekenhuizen (STZ). Het JBZ heeft opleidingen

Nadere informatie

Samenvatting en conclusies

Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies 080237 Henneman boek.indb 171 03-11-2008 10:57:48 172 Samenvatting en conclusies In de algemene introductie van dit proefschrift worden de verschillende niet-invasieve technieken

Nadere informatie

Volumenormen cardiologie 2016

Volumenormen cardiologie 2016 Volumenormen cardiologie 2016 Nederlandse Vereniging voor Cardiologie Nederlandse Vereniging voor Cardiologie Auteur: Moniek Elsendoorn, beleidsmedewerker kwaliteit Vastgesteld: 14 september 2016 Evaluatiedatum:

Nadere informatie

PROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR

PROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR PROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR Maart 2018 Voor de geschiktheidbeoordeling zijn bij hart- en vaatziekten van belang: de actuele lichamelijke conditie (al of geen klachten optredend bij deelname aan het verkeer),

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Het Brugada-syndroom Het Brugada-syndroom (BrS) is een aandoening waarbij de elektrische functie van het hart is verstoord. Op het elektrocardiogram (ECG of hartfilmpje) is de aandoening meestal te herkennen.

Nadere informatie

Cardicare. Centrum voor Cardiologie Blaricum. Afspraak binnen 24 uur Hartonderzoek en behandelplan binnen 2,5 uur. Informatie voor patiënten

Cardicare. Centrum voor Cardiologie Blaricum. Afspraak binnen 24 uur Hartonderzoek en behandelplan binnen 2,5 uur. Informatie voor patiënten Cardicare Centrum voor Cardiologie Blaricum Afspraak binnen 24 uur Hartonderzoek en behandelplan binnen 2,5 uur Informatie voor patiënten St. Antonius Cardicare St. Antonius Cardicare, locatie Gooi en

Nadere informatie

keurend cardiologen CBR update voor: Wijziging Regeling eisen geschiktheid 2000 uitgave december 2017 De huidige wijziging betreft geheel hoofdstuk 6

keurend cardiologen CBR update voor: Wijziging Regeling eisen geschiktheid 2000 uitgave december 2017 De huidige wijziging betreft geheel hoofdstuk 6 uitgave december 2017 U ontvangt deze e-mail omdat u bij het CBR bent aangemeld als keurend cardioloog. Via deze nieuwsbrief ontvangt u informatie die specifiek van belang is bij het verrichten van cardiologische

Nadere informatie

ICD patiënten dag 25 september 2015

ICD patiënten dag 25 september 2015 ICD patiënten dag 25 september 2015 Wie krijgt welke ICD? Mikael Kortz, cardioloog Flevoziekenhuis Wie krijgt welke ICD? waarom heb ik deze ICD? Mikael Kortz, cardioloog Flevoziekenhuis wie krijgt een

Nadere informatie

Hoe wordt het normale hartritme tot stand gebracht?

Hoe wordt het normale hartritme tot stand gebracht? Boezemfibrilleren De cardioloog heeft vastgesteld dat u een ritmestoornis heeft of heeft gehad, die boezemfibrilleren, ofwel atriumfibrilleren wordt genoemd. In deze folder kunt u hierover meer lezen.

Nadere informatie

Polikliniek Cardiologie en Thoraxchirurgie

Polikliniek Cardiologie en Thoraxchirurgie Centrumlocatie U heeft van uw arts een verwijzing gekregen voor de cardioloog. De cardioloog onderzoekt en behandelt patiënten onder andere op de polikliniek Cardiologie. Waarschijnlijk is u hierover al

Nadere informatie

Boezemfibrilleren polikliniek

Boezemfibrilleren polikliniek Boezemfibrilleren polikliniek Afdeling cardiologie Locatie Veldhoven Inleiding Omdat u boezemfibrilleren heeft, bent u door uw arts doorverwezen naar de boezemfibrilleren poli van Máxima Medisch Centrum.

Nadere informatie

Samenvattingen en Conclusies

Samenvattingen en Conclusies De algemene inleiding van het proefschrift (Hoofdstuk 1) beschrijft de epidemiologie van CAD wereldwijd, en specifiek in Nederland. De onderliggend principes van atherosclerose vorming en progressie worden

Nadere informatie

Klinische Genetica. Plots overlijden

Klinische Genetica. Plots overlijden Klinische Genetica Plots overlijden Klinische Genetica Inleiding In uw familie zijn een of meerdere personen op jonge leeftijd plotseling overleden. Plots overlijden op jonge leeftijd heeft vaak met het

Nadere informatie

ICD Implanteerbare Cardioverter - Defibrillator

ICD Implanteerbare Cardioverter - Defibrillator ICD Implanteerbare Cardioverter - Defibrillator Cardiologie Beter voor elkaar 2 Een ICD is evenals een pacemaker een klein apparaatje dat onder de huid wordt geïmplanteerd bij mensen met een hartritmestoornis.

Nadere informatie

Hartrevalidatie poliklinische patiënten

Hartrevalidatie poliklinische patiënten Hartrevalidatie poliklinische patiënten In verband met hart- en of vaatproblemen wordt u behandeld in het TweeSteden ziekenhuis. Een hartstoornis kan grote lichamelijke en psychische gevolgen hebben. Het

Nadere informatie

NVVC-CONNECT. In kaart brengen van zorg voor. Nederlandse patiënt met myocardinfarct

NVVC-CONNECT. In kaart brengen van zorg voor. Nederlandse patiënt met myocardinfarct NVVC-CONNECT In kaart brengen van zorg voor Nederlandse patiënt met myocardinfarct 1 NVVC-CONNECT Behandeling myocardinfarct Kan het beter? Regionale samenwerking Kan het beter? 4 mei 2012 2 NVVC-CONNECT

Nadere informatie

Peer Review. Hartrevalidatie

Peer Review. Hartrevalidatie Peer Review Hartrevalidatie Inhoudstafel Inleiding Inleidende kennistest Toelichting Intercollegiaal overleg INLEIDENDE KENNISTEST 1. Welke van onderstaande eigenschappen is geen cardiovasculaire risicofactor?

Nadere informatie

Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog

Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog Patiëntendag PLN vereniging Paul van Haelst, cardioloog Antonius Ziekenhuis Sneek Erfelijke hartziekten Welke hartziekten kunnen erfelijk zijn?

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Het Brugada-syndroom Het Brugada-syndroom (BrS) is een aandoening waarbij de elektrische functie van het hart is verstoord. Op het elektrocardiogram (ECG of hartfilmpje) is de aandoening meestal te herkennen.

Nadere informatie

Polikliniek hartfalen

Polikliniek hartfalen Polikliniek hartfalen U bent onder behandeling bij het Hartcentrum van het Radboudumc. Tijdens uw ziekenhuisopname of uw bezoek aan de polikliniek wordt u gevraagd om verdere controles via de Hartfalenpolikliniek

Nadere informatie

Boezemfibrilleren. Cardiologie

Boezemfibrilleren. Cardiologie Boezemfibrilleren Cardiologie Uw cardioloog stelde vast dat er bij u sprake is van boezemfibrilleren. Dit is een veel voorkomende hartritmestoornis die onschuldig is, als bijtijds de juiste maatregelen

Nadere informatie

Nederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting

Nederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.

Nadere informatie

Cardiologie. Verder na het hartinfarct.

Cardiologie. Verder na het hartinfarct. Cardiologie Verder na het hartinfarct. Machiel van de Wetering Sylvia de Waal 18-3-2014 presentatie 1 inleiding 2 Richtlijn/protocol aan de hand van voorbeelden 3 samenvatting / discussie inleiding - Informatieoverdracht

Nadere informatie

hartfalen polikliniek

hartfalen polikliniek Cardiologie hartfalen polikliniek 1 2 Inleiding Uw cardioloog heeft bij u de diagnose hartfalen gesteld. Hij verwijst u daarom door naar de hartfalenverpleegkundige op de poli cardiologie. In deze folder

Nadere informatie

Tako Tsubo cardiomyopathie Bij hevige emotionele stress

Tako Tsubo cardiomyopathie Bij hevige emotionele stress Tako Tsubo cardiomyopathie Bij hevige emotionele stress Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U bent opgenomen op de afdeling Hartbewaking (CCU) van ons ziekenhuis,

Nadere informatie

Hartrevalidatie poliklinische patiënten

Hartrevalidatie poliklinische patiënten Hartrevalidatie poliklinische patiënten In verband met hart- en of vaatproblemen wordt u behandeld in het TweeSteden ziekenhuis. Een hartstoornis kan grote lichamelijke en psychische gevolgen hebben. Het

Nadere informatie

Afdeling Hartziekten. Telefoonnummers: Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Afdeling Hartziekten. Telefoonnummers: Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Afdeling Hartziekten U bent opgenomen op de afdeling Hartziekten. In deze folder vindt u informatie over deze afdeling. Ook worden de diverse medewerkers die bij uw behandeling betrokken zijn, aan u voorgesteld.

Nadere informatie

CARDIOLOGIE/HART-LONG CHIRURGIE. Maze-operatie BEHANDELING

CARDIOLOGIE/HART-LONG CHIRURGIE. Maze-operatie BEHANDELING CARDIOLOGIE/HART-LONG CHIRURGIE Maze-operatie BEHANDELING Maze-operatie Over enige tijd zult u in het St. Antonius Ziekenhuis een Maze-operatie ondergaan om uw hartritmestoornissen te behandelen. In deze

Nadere informatie

Welkom op het Observatorium

Welkom op het Observatorium Welkom op het Observatorium Inleiding U bent opgenomen op het Observatorium. Het Observatorium is een opnameafdeling voor maximaal 24 uur. Vanaf deze afdeling gaat u met ontslag naar huis of wordt u overgeplaatst

Nadere informatie

Cardiologie De nieuwste ontwikkelingen. Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG

Cardiologie De nieuwste ontwikkelingen. Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG Cardiologie De nieuwste ontwikkelingen Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG Dhr. A, 48 jaar taxichauffeur s ochtends 06.20 uur acuut pijn op de borst met een zwaar gevoel in

Nadere informatie

Polikliniek hartfalen

Polikliniek hartfalen Polikliniek hartfalen 2 U bent tijdens uw ziekenhuisopname of na polibezoek door uw cardioloog verwezen naar de polikliniek hartfalen. Op de polikliniek hartfalen (kortweg: hartfalenpoli), onderdeel van

Nadere informatie

Tia Service Radboud universitair medisch centrum

Tia Service Radboud universitair medisch centrum Tia Service Inleiding In overleg met uw behandelend arts bent u doorverwezen naar de TIA poli op de polikliniek Neurologie of Spoedeisende Hulp van het Radoudumc. Dit omdat u kortgeleden mogelijk kortdurend

Nadere informatie

Hartkatheterisatie, dotter of omleidingen

Hartkatheterisatie, dotter of omleidingen Van harte welkom! Hartkatheterisatie, dotter of omleidingen 20.00 Opening door Wendy de Valk 20.05 Harteraad en Hartezorg 20.15 Presentie Leo Gerhards, arts ass cardiologie 20.40 Henk Drent, ervaringsdeskundige

Nadere informatie

info voor patiënten Ik krijg een pacemaker

info voor patiënten Ik krijg een pacemaker info voor patiënten Ik krijg een pacemaker Inhoud 01 Algemene informatie... 04 02 De opname... 04 03 De ingreep... 09 04 Het verblijf... 10 05 Wat te doen nadien?... 10 06 Praktische richtlijnen... 11

Nadere informatie

Rob Foppen, huisarts Jutta Schroeder-Tanka, cardioloog SLAZ

Rob Foppen, huisarts Jutta Schroeder-Tanka, cardioloog SLAZ 1 Rob Foppen, huisarts Jutta Schroeder-Tanka, cardioloog SLAZ 2 ACS wat doe ik als huisarts? Wat doet de cardioloog? Wanneer komt de patient weer terug? Welke afspraken hebben wij gemaakt? 3 Dhr Pieterse

Nadere informatie

Inleiding Hoe werkt het hart? Wat gebeurt er bij een normaal hartritme?

Inleiding Hoe werkt het hart? Wat gebeurt er bij een normaal hartritme? Boezemfibrilleren Inleiding U bent in behandeling bij de cardioloog en/of verpleegkundig specialist omdat er boezemfibrilleren bij u is geconstateerd. In deze folder proberen we in het kort uit te leggen

Nadere informatie

Cardiologie Polikliniek Atriumfibrilleren (AF-poli)

Cardiologie Polikliniek Atriumfibrilleren (AF-poli) Cardiologie Polikliniek Atriumfibrilleren (AF-poli) Uw afspraak U wordt verwacht op: datum:. tijdstip:... Inhoudsopgave Inleiding... 1 De AF-poli... 1 Atriumfibrilleren... 2 Het ontstaan van atriumfibrilleren...

Nadere informatie

Cardiologie. Boezemfibrilleren. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep

Cardiologie. Boezemfibrilleren. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Cardiologie Boezemfibrilleren Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Uw cardioloog heeft vastgesteld dat er bij u sprake is van boezemfibrilleren. Dit

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Cathecholaminerge polymorfe ventriculaire tachycardie (CPVT) CPVT is een erfelijke hartritmestoornis. Het hart zelf vertoont een normale structuur, maar is gevoeliger voor bepaalde hormonen (catecholaminen).

Nadere informatie

HARTREVALIDATIE (IPZ)

HARTREVALIDATIE (IPZ) HARTREVALIDATIE (IPZ) 17721 Inleiding Deze folder geeft u informatie over het poliklinisch hartrevalidatieprogramma IPZ (Intensieve Poliklinische Zorg). De behandelmethoden voor hart- en vaatziekten zijn

Nadere informatie

TAVI procedure Radboud universitair medisch centrum

TAVI procedure Radboud universitair medisch centrum TAVI procedure In overleg met uw cardioloog is besloten dat u een percutane aortaklepvervanging of TAVI-procedure zult ondergaan. TAVI staat voor Transkatheter Aortic Valve Implantation. Hierbij wordt

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Het lange QT-syndroom Het lange QT-syndroom (LQTS) is een erfelijke aandoening waarbij de elektrische functie van het hart is verstoord. Hierdoor is er een verhoogd risico op hartritmestoornissen. Het

Nadere informatie

Opleidingsplan Cardiologie Leids Universitair Medisch Centrum. Samen zorgen Samen werken

Opleidingsplan Cardiologie Leids Universitair Medisch Centrum. Samen zorgen Samen werken Opleidingsplan Cardiologie Samen zorgen Samen werken Stages en leerdoelen LUMC JAAR 3-5 Leiden, 2014 Rev 3.18 Inhoudsopgave Opleiding Cardiologie Kliniek Modules 4 Module Hartbewaking 5 Module Verpleegafdeling

Nadere informatie

Prof. dr. F. C. Visser Cardioloog Erasmus Medisch Centrum. Electrocardiografische & fysiologische veranderingen tijdens inspanning

Prof. dr. F. C. Visser Cardioloog Erasmus Medisch Centrum. Electrocardiografische & fysiologische veranderingen tijdens inspanning Prof. dr. F. C. Visser Cardioloog Erasmus Medisch Centrum Electrocardiografische & fysiologische veranderingen tijdens inspanning Indicaties voor inspannings ECG Evaluatie van patienten met pijn op de

Nadere informatie

Programma

Programma 25 september 2014 Programma Welkom Waarom samen? Waarom samen? >20 jaar bestaande (samen)werking streven naar kwaliteit groot volume aantrekkingspool voor talent innovatie Waarom samen? concentratie verdere

Nadere informatie

Hartfalen Wat kunt u thuis zelf doen?

Hartfalen Wat kunt u thuis zelf doen? Hartfalen Wat kunt u thuis zelf doen? www.nwz.nl Inhoud Wat is een hartfalenverpleegkundige 3 Wat is hartfalen 3 Oorzaken 4 Klachten en verschijnselen 4 Onderzoeken 4 Behandeling 4 Wat kunt u thuis zelf

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Het lange QT-syndroom Het lange QT-syndroom (LQTS) is een erfelijke aandoening waarbij de elektrische functie van het hart is verstoord. Hierdoor is er een verhoogd risico op hartritmestoornissen. Het

Nadere informatie

Cardiologisch onderzoek

Cardiologisch onderzoek Cathecholaminerge polymorfe ventriculaire tachycardie (CPVT) CPVT is een erfelijke hartritmestoornis. Het hart zelf vertoont een normale structuur, maar is gevoeliger voor bepaalde hormonen (catecholaminen).

Nadere informatie

Boezemfibrilleren. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Boezemfibrilleren. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Boezemfibrilleren De cardioloog heeft vastgesteld dat u een ritmestoornis heeft of heeft gehad, die boezemfibrilleren wordt genoemd. In deze brochure kunt u hierover meer lezen. Neem altijd uw verzekeringsgegevens

Nadere informatie

Zorgpad Hartinfarct. Cardiologie

Zorgpad Hartinfarct. Cardiologie Cardiologie Zorgpad Hartinfarct U bent opgenomen vanwege een hartinfarct. Door middel van deze informatiemap willen wij u informeren over wat u te wachten staat gedurende de eerste dagen van uw ziekenhuisopname.

Nadere informatie

Polikliniek Hartfalen

Polikliniek Hartfalen Cardiologie Polikliniek Hartfalen www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Werkwijze polikliniek Hartfalen... 3 Behandeling en begeleiding... 3 Hartfalenverpleegkundige... 4 Wat kan de hartfalenverpleegkundige

Nadere informatie

Afdeling hartbewaking

Afdeling hartbewaking Afdeling hartbewaking informatie voor patiënten en bezoekers van de afdeling hartbewaking De afdeling hartbewaking is een dynamische afdeling waar patiënten 24 uur per dag opgenomen en ontslagen worden.

Nadere informatie

Microvasculaire Coronaire Dysfunctie

Microvasculaire Coronaire Dysfunctie Microvasculaire Coronaire Dysfunctie U bent onder behandeling bij de afdeling Cardiologie van het Radboudumc. In deze folder vindt u informatie over microvasculaire coronaire dysfunctie (MCD). Heeft u

Nadere informatie

CARDIOLOGIE. HOCM-ablatie BEHANDELING

CARDIOLOGIE. HOCM-ablatie BEHANDELING CARDIOLOGIE HOCM-ablatie BEHANDELING HOCM-ablatie Deze folder geeft u informatie over HOCM-ablatie. Dit is een behandeling bij hypertrofische obstructieve cardiomyopathie: een verdikking in het tussenschot

Nadere informatie

Afdeling Cardiologie. Telefoonnummers: Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!

Afdeling Cardiologie. Telefoonnummers: Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Afdeling Cardiologie U bent opgenomen op de afdeling Cardiologie. In deze folder vindt u informatie over deze afdeling. Ook worden de diverse medewerkers die bij uw behandeling betrokken zijn, aan u voorgesteld.

Nadere informatie

Hartfalenpolikliniek

Hartfalenpolikliniek Afdeling: Onderwerp: Cardiologie 1 U bent (wordt) door uw cardioloog verwezen naar de polikliniek hartfalen. In deze informatie staat nog eens beschreven waarom u verwezen bent en wat u op de polikliniek

Nadere informatie

Afdeling hartbewaking

Afdeling hartbewaking Afdeling hartbewaking informatie voor patiënten en bezoekers van de afdeling hartbewaking De afdeling hartbewaking is een dynamische afdeling waar patiënten 24 uur per dag opgenomen en ontslagen worden.

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/42799 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Haeck, M.L.A. Title: Right ventricular function assessment in cardiopulmonary

Nadere informatie

Hart & Vaatcafé, 31 maart 2016 Lekkende hartklep: symptomen en behandeling

Hart & Vaatcafé, 31 maart 2016 Lekkende hartklep: symptomen en behandeling Hart & Vaatcafé, 31 maart 2016 Lekkende hartklep: symptomen en behandeling Vraag 1 Zijn hartklepproblemen familiair? Ja, Er is een kleine categorie mensen met een verhoogd risico. Sommige klepafwijkingen

Nadere informatie

Stage - Cardiologie. Lokaal Opleidingsplan Interne Geneeskunde, UMC Utrecht,

Stage - Cardiologie. Lokaal Opleidingsplan Interne Geneeskunde, UMC Utrecht, Stage - Cardiologie Keuzestage 4 maanden Dit is de afdeling, dit zijn de patiënten Op de hartbewaking worden patiënten behandeld met acute hart- en vaatproblemen. Voorbeelden hiervan zijn: hartinfarct,

Nadere informatie

Thoracaal Aorta Aneurysma (met kans op) Dissectie (TAAD)

Thoracaal Aorta Aneurysma (met kans op) Dissectie (TAAD) Thoracaal Aorta Aneurysma (met kans op) Dissectie (TAAD) Wanneer de thoracale aorta (lichaamsslagader in de borstkas) boven een bepaalde diameter komt (verwijd is) spreekt men van een aneurysma. Een aneurysma

Nadere informatie

Begeleiding bij het plaatsen van een Inwendige Cardioverter Defibrillator (ICD)

Begeleiding bij het plaatsen van een Inwendige Cardioverter Defibrillator (ICD) Cardiologie Begeleiding bij het plaatsen van een Inwendige Cardioverter Defibrillator (ICD) i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U ontvangt deze folder omdat u in aanmerking komt voor het

Nadere informatie

Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade

Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade Factsheet Nieren en nierschade deel 5 Vroeg opsporen en voorkomen achteruitgang chronische nierschade In Nederland hebben 1,7 miljoen mensen chronische nierschade. Dit is in veel gevallen het gevolg van

Nadere informatie

Stroke Risk Analysis

Stroke Risk Analysis Stroke Risk Analysis Alere Health Services introduceert een doorbraak in de non-invasieve diagnostiek van (paroxysmaal) atrium fibrilleren, de Stroke Risk Analysis. Omvang van het probleem Per jaar krijgen

Nadere informatie

Hartrevalidatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Hartrevalidatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Hartrevalidatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding De cardioloog, de hartfalenverpleegkundige of de ICD-verpleegkundige heeft u geadviseerd het poliklinische hartrevalidatieprogramma

Nadere informatie

Recente ontwikkelingen in de acute hartzorg

Recente ontwikkelingen in de acute hartzorg Recente ontwikkelingen in de acute hartzorg GEVOLGEN VOOR DE ORGANISATIE IN ZIEKENHUIZEN ROB VAN MECHELEN CONNECT 2012-2016 9-10-16 NVVC CONNECT 2016 1 Sterfte hartinfarct in Nederland 1970-2016 30 % Mortaliteit

Nadere informatie

Hartkatheterisatie bij kinderen. Sophia Kinderziekenhuis

Hartkatheterisatie bij kinderen. Sophia Kinderziekenhuis Hartkatheterisatie bij kinderen Sophia Kinderziekenhuis Beste ouders/ verzorgers, Binnenkort krijgt uw kind een hartkatheterisatie. Graag bieden wij u deze folder aan met informatie over de gang van zaken

Nadere informatie

Klinische en poliklinische informatie voor een hartpatiënt

Klinische en poliklinische informatie voor een hartpatiënt Klinische en poliklinische informatie voor een hartpatiënt Geachte heer of mevrouw, Onlangs heeft u een hartinfarct, een dotterbehandeling of een hartoperatie gehad. Misschien waren er voordien al voortekenen

Nadere informatie

Implanteerbare hartritme-monitor

Implanteerbare hartritme-monitor Hartcentrum Implanteerbare hartritme-monitor Patiëntenfolder behandelingen Inhoudsopgave Implanteerbare hartritme-monitor... 3 Wat is het?... 3 Voorbereiding... 4 Risico s... 4 Procedure... 5 Nazorg...

Nadere informatie

Hartrevalidatieprogramma

Hartrevalidatieprogramma Hartrevalidatieprogramma Uw cardioloog heeft u aangemeld voor het hartrevalidatieprogramma van Flow, een samenwerkingsverband tussen Máxima Medisch Centrum en het Catharina Ziekenhuis. Dit programma start

Nadere informatie

Maatschap Cardiologie. Boezemfibrilleren en cardioversie

Maatschap Cardiologie. Boezemfibrilleren en cardioversie Maatschap Cardiologie Boezemfibrilleren en cardioversie Datum en tijd U wordt (dag), (datum) om uur verwacht op de afdeling hartbewaking (CCU). Voorbereiding Wij verzoeken u twee dagen voor de elektrische

Nadere informatie

De overstap naar het AZU: Transitie Kinderhartcentrum

De overstap naar het AZU: Transitie Kinderhartcentrum Wilhelmina Kinderziekenhuis De overstap naar het AZU: Transitie Kinderhartcentrum Wat staat er in deze folder De overstap van het WKZ naar het AZU: transitie 2 Het transitietraject 3 Het transitietraject

Nadere informatie

Myocard infarct Diagnostiek en transmurale afspraken OLVG regio. dr. Geert-Jan Geersing Huisarts Buitenhof Prof.dr. Freek Verheugt Cardioloog OLVG

Myocard infarct Diagnostiek en transmurale afspraken OLVG regio. dr. Geert-Jan Geersing Huisarts Buitenhof Prof.dr. Freek Verheugt Cardioloog OLVG Myocard infarct Diagnostiek en transmurale afspraken OLVG regio dr. Geert-Jan Geersing Huisarts Buitenhof Prof.dr. Freek Verheugt Cardioloog OLVG Presentatie vandaag Epidemiologie myocardinfarct Diagnostiek

Nadere informatie

transitiepoli: overgang van kind naar volwassene Daniëlle Robbers-Visser 22 juni 2019 Hartcentrum Afdeling Kindercardiologie

transitiepoli: overgang van kind naar volwassene Daniëlle Robbers-Visser 22 juni 2019 Hartcentrum Afdeling Kindercardiologie transitiepoli: overgang van kind naar volwassene Daniëlle Robbers-Visser 22 juni 2019 Hartcentrum Afdeling Kindercardiologie Van de kindercardioloog naar de volwassen cardioloog? congenitaal cardioloog?

Nadere informatie

Logboek Polikliniek hartfalen

Logboek Polikliniek hartfalen Logboek Polikliniek hartfalen Inleiding Uw cardioloog heeft u naar de hartfalenpolikliniek verwezen. De hartfalenverpleegkundige is er om u te begeleiden hoe u met uw hartklachten om kunt gaan. Hij/zij

Nadere informatie

INFO VOOR PATIËNTEN CARDIOGENETISCHE CONSULTATIE

INFO VOOR PATIËNTEN CARDIOGENETISCHE CONSULTATIE INFO VOOR PATIËNTEN CARDIOGENETISCHE CONSULTATIE INHOUD 01 Inleiding 4 02 Hartaandoening 5 03 Erfelijkheidsonderzoek 6 04 Genetische counseling 6 05 Wie komt in aanmerking 7 06 (Preventieve) behandeling

Nadere informatie

Verpleegafdeling N1. Patiënteninformatie. Weer naar huis na een angioseal. Slingeland Ziekenhuis

Verpleegafdeling N1. Patiënteninformatie. Weer naar huis na een angioseal. Slingeland Ziekenhuis Verpleegafdeling N1 Weer naar huis na een angioseal i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen Binnenkort mag u naar huis. De verpleegkundige heeft u adviezen gegeven over wat u kunt doen om

Nadere informatie

ACUUT CORONAIR SYNDROOM

ACUUT CORONAIR SYNDROOM ACUUT CORONAIR SYNDROOM Doelen ACS pathofysiologie begrijpen Risicofactoren voor ACS kunnen herkennen Diagnostische stappen kunnen volgen 12 februari 2015 Esther de Haan, verpleegkundig specialist cardiologie

Nadere informatie

Acute hartklachten Afdeling Cardiologie

Acute hartklachten Afdeling Cardiologie Acute hartklachten Afdeling Cardiologie Deze patiënteninformatie map is eigendom van: Naam: Adres: Postcode: Plaats: Telefoon: 09-2014-7313 1. Inhoudsopgave 2. Voorwoord Gebruik Patiënten Informatie Map

Nadere informatie

Cardiologie/Hartbewaking (C.C.U.)

Cardiologie/Hartbewaking (C.C.U.) Cardiologie/Hartbewaking (C.C.U.) 1. Inleiding U bent opgenomen op de afdeling Cardiologie of de Hartbewaking. Het duurt vaak enige tijd voordat patiënt en familie inzicht hebben in de werkwijze van de

Nadere informatie

Afdeling Spoedeisende hulp (SEH) B54

Afdeling Spoedeisende hulp (SEH) B54 Afdeling Spoedeisende hulp (SEH) B54 Welkom op de afdeling Spoedeisende Hulp (SEH) van het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen. Per jaar melden zich 28.000 mensen op de SEH voor een medische behandeling,

Nadere informatie

Pacemaker implantatie

Pacemaker implantatie Pacemaker implantatie Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Waarom een pacemaker implantatie? 1 Wat is belangrijk om te weten vóór de ingreep? 1 Medicijnen 1 Bloedverdunners 1 Diabetes

Nadere informatie