VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 36 NUMMER juni 2010

Transcriptie

1 VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 36 NUMMER juni 2010 Cryoablatie succesvol bij hartritmestoornissen Sinds kort worden patiënten met hartritmestoornissen hier behandeld met een bevriezingstechniek. Foto: Jan van Teeffelen Sinds kort is het in het UMC St Radboud mogelijk om hartritmestoornissen te behandelen met cryoablatie. Behandeling door bevriezing is patiëntvriendelijker dan met hitte. Bovendien is de slagingskans hoger. Marlies Mielekamp Hartritmestoornissen worden vaak veroorzaakt door kleine eilandjes met cellen die vanuit de linkerboezem in de longaders groeien en daar vuren. Om dit te behandelen zijn er drie behandelingsmethoden, vertelt cardioloog en electrofysioloog in opleiding Sjoerd Westra. Medicijnen waardoor de ritmestoornissen minder heftig en minder lang worden, een electrocardioversie waarbij mensen onder narcose een elektrische schok krijgen of je kunt een ablatie verrichten. Longaders isoleren Die laatste ingreep is geschikt voor mensen die jonger zijn dan 65 en verder een normaal hart hebben. Tot voor kort werd de ablatie met hitte gedaan door een radiofrequente katheterablatie (RFCA) te verrichten. Daarbij worden met de hete punt van een katheter door wisselstroom kleine puntjes gebrand om de stukjes weefsel uit te schakelen. Vergelijkbaar met een prikplaatje op de kleuterschool, vertelt hoogleraar en hoofd van de afdeling ritmestoornissen Joep Smeets. Nadelen zijn dat dit precisiewerkje soms wel zes uur kan duren en omdat je gemakkelijk een puntje kunt missen en het prikplaatje dus niet compleet is, kan een tweede behandeling noodzakelijk zijn. Die nadelen zijn er niet bij de cryoablatie die sinds 1 maart in het UMC St Radboud wordt uitgevoerd door Westra samen met Gian Batista Chierchia, een Italiaanse ritmoloog die hoofd is van de boezemfibrillerenunit in het Universitair Ziekenhuis Brussel, en zeer veel ervaring heeft met deze techniek. Bij de cryoablatie brengen we via de lies een ballonkatheter in tot tegen een longader, legt Westra uit. Daarna controleren we of de ballon de longader volledig afsluit door wat contrast in te brengen. Is er geen lekkage dan bevriezen we de ballon tot zo n -50 graden waardoor de potentialen, de eilandjes, in de longader geïsoleerd worden van de linkerboezem. Nadat alle vier de longaders zo behandeld zijn, kan de patiënt na twee tot drie uur weer van de harde behandeltafel af. Slagingspercentage hoog Behalve dat het sneller en minder pijnlijk is, is het slagingspercentage van de ingreep hoog. Smeets: Waarbij we wel goed moeten uitleggen dat de eerste weken na de ingreep meer ritmestoornissen voorkomen omdat het weefsel nog moet genezen, maar daarna is 80 tot 85 procent van de patiënten van deze vervelende en soms angstaanjagende stoornis af. n Pagina 5 Radboudteam repareert Chinese kinderen voor adoptie Pagina 8 Wel of niet opereren bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa? Pagina 10 Verkiezingen UMC-Raad Pagina 16 Lucia de B. UMC-professionals over kwetsbaarheid verpleegkundigen

2 radbode kunst inhoud Interview Reportage Verkiezingen Verkiezingen UMC-Raad Onderwijs Het is even schrikken wanneer we deze foto van Pieter Hugo zien. Want wat zien we eigenlijk? Een frappant, indringend beeld, onontkoombaar, dat we spontaan weren, op afstand trachten te houden. Het is in die mate overweldigend dat we nauwelijks weet hebben van wat we te zien krijgen. Zo wordt even schoonschip gemaakt met hoe doorgaans over Afrika wordt gedacht, hoe er tegenaan wordt gekeken. Geen romantische beelden van de primitieve, de wilde mens, en ook het tegenovergestelde geen verscheurd continent. Kijken we naar deze foto, dan worden de vooroordelen van de tafel geveegd om geen nieuwe houvast ervoor in de plaats te geven. Daar zit hij, een zwarte man, wit geschminkt, op een witte plastiek stoel import uit Europa voor een wat verlopen gebouw. Het is niet erg duidelijk waar de zon staat: werpt ze haar schaduw af, de man en zijn stoel lijken zich daaraan te onttrekken. Intussen hebben zij hun eigen, andere schaduw: wit, kleverig, alsof de schmink ontzettend uitgelopen is en zich op de grond voortzet in een poging man op stoel weer te geven. We kunnen besluiten dat dit een geënsceneerde foto moet zijn. De reeks waartoe hij hoort brengt enige verduidelijking: Nollywood. Waarschijnlijk zegt het u niets, maar het is wel het op twee na s werelds grootste filmproductiehuis begaan met de zelfrepresentatie van de Afrikaanse mens in de massamedia. Pieter Hugo, Zuid- Opereren in China Eind maart heeft een Radboudteam in Xian tien weeskinderen met schisis geopereerd. Zij kunnen straks een normaal leven leiden en komen in aanmerking voor adoptie. Opereren of niet? Dat is de vraag waar patiënten met Crohn of colitis ulcerosa voor staan. Om hen beter te helpen een weloverwogen beslissing te nemen, werken Nijmeegse maag-darm-leverartsen en chirurgen steeds intensiever samen. Kandidaten Van 10 tot 24 juni zijn er verkiezingen voor de nieuwe UMC-Raad. De kandidaten van de kiesgroepen presenteren zich. Interactiever onderwijs PAOG-Heyendael wil in het onderwijs stemkastjes gaan gebruiken. Afrikaan, heeft uit de films die er worden gemaakt, bepaalde scènes gelicht en gevraagd aan de betreffende acteurs ze opnieuw te verbeelden, zij het op een door de fotograaf geënsceneerde wijze. Dit levert dergelijke surrealistische, ontregelde beelden op. Daan Van Speybroeck 15 Opinie De nanopil Zelf darmkanker vaststellen met een pilletje: een goed idee? Een verslag van de lux-publieksbijeenkomst op 19 mei. 16 Radbode-debat Na de zaak - Lucia de Berk UMC-professionals over de kwetsbaarheid van de verpleegkundige. En verder... UMC St Radboud tekent convenant met politie en OM, Nieuwsladder 3 Tweeduizendste reumapatiënt in database DREAM, Minder complicaties na drainbehandeling bij alvleesklierontsteking 4 Project om ligduur te verkorten werpt vruchten af, Wat moeten we met zorg 2.0, Ethiek 7 Prijzen/benoemingen 11 Opleiding wondverpleegkundige 13 Mensen, Ingezonden 14 HRM-info 15 PIETER HUGO, JOHN MARK (Asaba, Nigeria, serie Nollywood), 2008, c-print, 110 x 112 cm. agenda Oecumenische vieringen 13, 20 en 27 juni uur personeelsrestaurant: zondag 13 juni Ans Bertens, zondag 20 juni Richart Huijzer en zondag 27 juni Ans Bertens. PAOG-Heyendael Voor nadere info: 17 juni Cursus Colorectaal carcinoom: een update van lopende en komende trials bestemd voor alle medisch specialisten en paramedici die patiënten met colorectale tumoren behandelen: MDL-artsen (i.o.), chirurgen (i.o.), medisch oncologen (i.o.), nucleair geneeskundigen (i.o.), radiotherapeuten (i.o.), pathologen (i.o.), radiologen (i.o.), klinisch genetici (i.o.), huisartsen (i.o.) verpleegkundigen en andere geïnteresseerden. 1 8 j u n i Studiedag: Arbeid, sport en voeding, gezonde mensen presteren beter. Bestemd voor bedrijfsartsen, verzekeringsartsen, sportartsen, fysiotherapeuten, oefentherapeuten en diëtisten. 2 5 j u n i Cursus Hersenletsel en arbeid een moeilijke relatie? bestemd voor bedrijfs- en verzekeringsartsen, revalidatieartsen, neurologen en psychologen Arbeid en Gezondheid. S e c t i e B i j s c h o l i n g, Radboud Zorgacademie Sectie Bijscholing van de Radboud Zorgacademie verzorgt bijscholing voor medewerkers van het UMC St Radboud en voor externe klanten. Meer informatie: 24 juni Informatiebijeenkomst voor verpleegkundigen en paramedici die geïnteresseerd zijn in werken als vaardigheidsinstructeur. Tijd: uur, Skills lab, route 600. OVERIG Juni/juli SB ICT biedt opnieuw Office opleidingen aan: Word, Access en Excel. Overzicht: Bedrijfsportaal, Organisatie, Opleidingen, Productgroep ICT. Inschrijven kan nu voor de Excel basis- en de Word basiscursus in juni en juli. De overige opleidingen zijn gepland voor het najaar. 14 juni NCMLS Forum Gene therapy for rheumatoid arthritis. Vanaf uur in het Radboud Auditorium, Geert Grooteplein 15, route juni Openbare plenaire VAR-vergadering, Aula Radboud Zorgacademie, route 51, 1e etage 18 juni Symposium 'Zingeven in de Zorg'? Locatie: Radboud Universiteit Nijmegen, Collegezalencomplex, Mercatorpad 1, zaal 4. Tijd: uur. Inschrijven: telefonisch , (m.venhuizen@iko.ru.nl) of internet religiewetenschappen/koppeling/theologie_ algemeen/2010/symposium_zingeving/ 23 juni Deadline aanmelden projectvoorstellen voor het ZonMW programma Doelmatigheidsonderzoek. Informatie en aanmeldingsformulieren bij Secretariaat NCEBP (148 NCEBP). 2

3 beleid UMC St Radboud tekent convenant met politie en OM RADBODE nieuwsladder P r o f. d r. I r m a J o o s t e n i n Aangenaam, hoogleraar Prof.dr. Irma Joosten houdt zich bezig met onderzoek naar afweerreacties bij transplantatie en transfusie. Met dit onderzoek wil zij ervoor zorgen dat in de toekomst orgaantransplantatie mogelijk is, zonder gebruik van schadelijke medicatie. Prof dr. Irma Joosten is geïnterviewd voor de website in het kader van de interviewreeks Aangenaam, hoogleraar. Lees het volledige interview op Op 31 mei tekenden het UMC St Radboud, het CWZ, de politie en het Openbaar Ministerie het samenwerkingsconvenant Beroepsgeheim en uitwisseling patiëntgegevens. In dit convenant zijn afspraken vastgelegd over de (on)mogelijkheden van het uitwisselen van patiëntgegevens tussen de zorginstellingen, politie en het OM. Politie en justitie wenden zich regelmatig tot het ziekenhuis in het kader van politieonderzoek. Ze willen bijvoorbeeld informatie inwinnen over een patiënt die verdacht is van een misdrijf, zijn spullen in beslag nemen of medewerkers verhoren over deze patiënt. In dergelijke situaties kan sprake zijn van tegenstrijdige belangen. Zorginstellingen en zorgverleners hebben zich te houden aan het beroepsgeheim. Politie en Openbaar Ministerie moeten strafbare feiten opsporen. Daarnaast heeft de zorginstelling er belang bij dat het politieoptreden zo min mogelijk de zorg aan de patiënt verstoort. Er kunnen over en weer irritaties ontstaan, zegt gezondheidsjurist Ineke Corté. De hulpverlener beroept zich op zijn beroepsgeheim, de agent onderstreept nog eens het opsporingsbelang. Dit kan verharding van standpunten geven. Gezondheid boven opsporing In het samenwerkingsconvenant staat wat er wel en niet mogelijk is in het uitwisselen van patiëntgegevens. Een basisregel is dat het gezondheidsbelang van de patiënt en Borrel en barbecue Foto: Frank Muller het beroepsgeheim van de zorgverlener boven het opsporingsbelang gaat. Als een arts vindt dat een patiënt vanwege zijn gezondheidstoestand niet in staat is om verhoord te worden, dan dient de politie dat te accepteren, aldus Corté. Maar, als de patiënt wel in staat is om gehoord te worden, dan moet de arts het politieonderzoek niet belemmeren. De zorgverlener houdt wel zijn beroepsgeheim over de medische gegevens van de patiënt. Het convenant vertelt wat de afspraken zijn over het inwinnen van informatie, de toegang van politie tot het ziekenhuis, het in beslag nemen van verboden spullen en vele andere onderwerpen. Crimineel gedrag kan bij medewerkers emoties oproepen. Zij zijn erdoor geraakt als een dronken automobilist iemand doodrijdt of wanneer ouders hun kind mishandelen. Het gebeurt dat medewerkers door politie onder druk worden gezet om te spreken, zegt Corté. In het convenant staat dat als erger leed voorkomen kan worden, de zorgverlener zelf de afweging maakt of hij het beroepsgeheim doorbreekt. Het convenant is een dynamisch document. De betrokken partijen zullen jaarlijks overleggen om te kijken of afspraken moeten worden aangepast. GM Het convenant staat op Kwint, document Bij vragen kunnen medewerkers de gezondheidsjuristen van de Concernstaf bellen (secretariaat tel ). ipad inloopsessie De mogelijkheden van de ipad voor de gezondheidszorg zijn nog vrij onbekend, maar lijken nu al oneindig. De ipad heeft voordelen voor vele werkterreinen van het UMC, van verpleging tot onderwijs en van ondersteunende diensten tot EPD. Tijdens de eerste verkenning ontdekt zorg 2.0 ambassadeur Lucien Engelen tal van indrukwekkende mogelijkheden. Ziet u kansen voor het gebruik van de ipad binnen de zorg? Of wilt u meer weten over de mogelijkheden binnen uw werkterrein? Engelen wisselt graag kennis en ideeën met u uit tijdens de inloopsessie voor Radboudmedewerkers. Maandag 21 juni, uur, St. Annastraat 299, Nijmegen (vijf minuten lopen vanaf het UMC). Aanmelden: l.vanherwijnen@sb.umcn.nl. Jaardocument 2009 online Het UMC St Radboud presenteert jaarlijks de resultaten van het afgelopen jaar in een Jaardocument. Deze vindt u op de website onder Over het UMC St Radboud, Publicaties. B o e k v o o r l e u k e m i e p a t i ë n t e n In samenwerking met de Stichting Contactgroep Leukemie is door Volle Maan het boek Op zoek naar evenwicht geschreven. Dit boek is voor mensen die net te horen hebben gekregen dat ze leukemie hebben. Diverse deskundigen zijn hiervoor geïnterviewd, waaronder twee medewerkers van het UMC St Radboud: hematoloog Nicole Blijlevens en verpleegkundige Huib de Jong. Het boek is voor patiënten te verkrijgen via hun hematoloog. Studentenkoor zingt Brahms Op zaterdag 12 juni brengt het Nijmeegs Studentenkoor Alphons Diepenbrock (NSKAD) Ein deutsches Requiem van Johannes Brahms ten gehore. Het NSKAD bestaat uit ongeveer zeventig jonge, fanatieke zangers en zangeressen. Ein deutsches Requiem is een zowel imposant als subtiel, gevoelig muziekstuk. Plaats: Petrus Canisiuskerk, Molenstraat 37, Nijmegen. Tijd: uur. Kaarten à 11 euro in de voorverkoop bij Boekhandel Roelants (p/a LUX, Nijmegen). Kassa: 12 euro. Op 10 juni nodigde de Raad van Bestuur alle medewerkers uit voor een borrel met barbecue als dank voor de inzet voor het werken aan een nog beter UMC St Radboud. Door teamwork en er steeds opnieuw een schepje bovenop te doen zijn prachtige resultaten geboekt, aldus de Raad van Bestuur. De belangstelling voor het Radboudfeest was groot, ruim 4500 medewerkers waren van de partij. Op intranet, onder de button borrel en barbecue, staan foto s plus videobeelden. Foto: Jan van Teeffelen Inschrijving Zevenheuvelenl o o p s t a r t 7 j u n i Op zondag 21 november vindt de 27ste Zevenheuvelenloop plaats. Het UMC St Radboud is ook dit jaar weer partner van de Zevenheuvelenloop. Medewerkers die samen met collega s de eer van het Radboud willen verdedigen, worden van harte uitgenodigd zich in te schrijven voor één van de bedrijventeams. Dat biedt vele extra s: géén inschrijfkosten, gratis een opvallend Radboudshirt, omkleedfaciliteiten en nog veel meer. De inschrijving voor de Zevenheuvelenloop 2010 start op 7 juni. Inschrijven voor een Radboud-bedrijventeam, kan tot 1 oktober. Ga hiervoor naar de Zevenheuvelenpagina op intranet. Je herkent deze aan de button. 3

4 in bedrijf Minder complicaties na drainbehandeling bij alvleesklierontsteking Een artikel in het invloedrijke The New England Journal of Medicine is de droom van iedere onderzoeker. Voor de Pancreatitis Werkgroep Nederland van hoogleraar Chirurgie Hein Gooszen kwam die droom uit. Daarnaast is de werkgroep ook nog genomineerd voor de IGZ ZorgVeiligPrijs. Marlies Mielekamp Bij acute alvleesklierontsteking kunnen artsen vaak niets anders dan zo dicht mogelijk achter de feiten aanlopen, stelt Gooszen. Binnen 24 uur kan de ziekte uit de hand lopen en komen patiënten op de IC aan de beademing te liggen. Ongeveer tweederde van de patiënten met de ernstige vorm van de ziekte overleeft de eerste fase, maar loopt in de tweede fase een groot risico op infecties waaraan in Nederland nog eens 35procent sterft. Een goede gestandaardiseerde behandeling was daar niet voor. Eerste keer In het onderzoek van de Pancreatitis Werkgroep Nederland wordt de operatieve behandeling waarbij al het dode alvleesklierweefsel wordt verwijderd, vergeleken met de behandeling waarbij alleen met een drain pus wordt afgevoerd. We wisten dat bij mensen die het geluk hadden geen infectie te ontwikkelen het lichaam zelf het dode alvleesklierweefsel afbrak, legt Gooszen uit. De hypothese was dat door de infectie met drainage te behandelen het lichaam dat daarna ook zou doen. Het sterftecijfer bleef bij deze veel minder intensieve behandeling gelijk en inderdaad ruimde het lichaam zelf de necrose op. Na de drainbehandeling blijken patiënten bovendien minder complicaties zoals suikerziekte en littekenbreuken te hebben waardoor de zorgconsumptie vermindert. Gooszen: Reken je dat om in kosten dan zou dat bijvoorbeeld in de Verenigde Staten 185 miljoen dollar op jaarbasis schelen! Het is wereldwijd de eerste keer dat een onderzoek met twee behandelingsstrategieën onder zo n grote populatie wordt uitgevoerd. De landelijke Pancreatitis Werkgroep Nederland bestaat uit zo n tachtig artsen en onderzoekers over heel Nederland. Door die vergaande samenwerking heb je op een gestructureerde manier 16 miljoen mensen onder controle, dat is nergens anders in de wereld mogelijk, benadrukt de voorzitter van de werkgroep. Goed voorbeeld In Nederlandse ziekenhuizen zien artsen twee tot vijf patiënten per jaar met de ernstige vorm van acute pancreatitis. Doordat de werkgroep inmiddels algemeen bekend is, pakken artsen eerder de telefoon om inlichtingen in te winnen hoe deze mensen zo goed mogelijk te behandelen. Een bijzondere rol daarbij speelt het expertpanel, vertelt Gooszen. De lokale arts belt dan onze coördinator Sandra van Brunschot die hem of haar een formulier stuurt om in te vullen. Vervolgens zorgt zij dat dat ingevulde formulier met de CT-scans naar de acht experts van het panel gaat. Binnen 24 uur krijgt de vragende arts dan een behandeladvies. Bijzonder is dat ook de Alvleeskliervereniging het expertpanel kan raadplegen bij vragen van patiënten of familieleden. Daarmee is de Pancreatitis Werkgroep Nederland een goed voorbeeld van hoe je met patiëntenverenigingen kan samenwerken en daarmee de behandeling van een ziekte kan verbeteren, stelt Gooszen. Mede daarom is de werkgroep door de Inspectie voor de Gezondheidszorg uit zestig inzendingen gekozen als een van de drie genomineerden voor de ZorgVeiligPrijs voor het beste initiatief op het gebied van patiënt- en cliëntveiligheid in de zorg. n Tweeduizendste reumapatiënt in database DREAM Het UMC St Radboud verzamelt samen met twaalf andere ziekenhuizen, onder de naam DREAM, gestructureerd gegevens van patiënten met reumatoïde artritis (RA). DREAM staat voor Dutch Rheumatoid Arthritis Monitoring. Onlangs is met een congres gevierd dat de gegevens van de tweeduizendste patiënt zijn opgenomen in de database. Afdeling Verloskunde en Gynaecologie wint gratis klusteam De afdeling Verloskunde en Gynaecologie kreeg bij de actie Hart voor de zorg zoveel bedankjes binnen, dat ze een klusteam van PGGM heeft gewonnen. PGGM, een pensioenfonds voor medewerkers in zorg en welzijn, heeft de afgelopen maanden heel Nederland opgeroepen bedankjes te sturen voor hun favoriete zorgverlener. Wij vinden dat mensen in zorg en welzijn, die zich dagelijks inzetten voor anderen, veel waardering verdienen, vertelt Marjolijne van Beek-de Kruif. Er kwamen ruim bedankjes binnen. Deze zijn op 12 mei, Dag van de verpleging, in de vorm van een wit hart doorgestuurd naar de betreffende afdelingen en zorgverleners in Nederland. De zeven afdelingen met de meeste bedankjes kregen bovendien een klusteam cadeau, bestaande uit medewerkers van PGGM. We hebben voor zowel onze verpleegafdeling als voor arts-assistenten en gynaecologen veel witte harten gekregen, vertelt hoofd secretariaat Jacqueline de Klein. Ze laat een voorbeeld zien van mw. Keulers: Bedankt voor jullie goede zorgen, vooral ook voor de aandacht en betrokkenheid. Jullie warmte heeft ons goed gedaan. Het klusteam heeft hier donderdag 20 mei een dagdeel gratis de handen uit de mouwen gestoken. Wij dachten aanvankelijk dat we wat muren moesten verven, zegt een administratief medewerker van PGGM uit Zeist. In plaats daarvan werkten ze op het theaterplein Q-gebouw ingespannen aan twee schilderijen, bestemd voor de trappenhal. Geen hoogdravende kunst, wel een mooi gebaar. Op de foto het klusteam samen met een aantal verpleegkundigen van de afdeling. JM Op het congres waren behandelaars, zorgverzekeraars, patiëntenverenigingen, overheid en bestuurders aanwezig om te discussiëren over de betekenis van DREAM voor de kwaliteit, doelmatigheid en transparantie van zorg. In DREAM monitoren we RA-patiënten om te kijken wat de optimale behandeling voor hen is, zegt prof.dr. Piet van Riel, hoofd Reumatische Ziekten. In de DREAM-database slaan we gegevens op over bijwerkingen, effectiviteit en kosten van de behandeling van reumapatiënten met biologicals, zoals TNF-blokkerende middelen. De database bevat waardevolle informatie om wetenschappelijk onderzoek te doen naar bijvoorbeeld de dosering en toedieningswijze van de medicijnen. Ook biedt de database inzicht in de kosten. De behandeling met biologicals is innovatief, maar zeer duur. Van Riel: Per patiënt kost het vijftien- tot twintigduizend euro. Ziekenhuizen krijgen dit niet volledig vergoed door de zorgverzekeraar. Door de database kunnen we de kosten van behandeling afzetten tegen de winst voor de patiënt. Ook voor de zorgverzekeraar is deze informatie van groot belang. Foto: Frank Muller Hoe effectief zijn de biologicals? Mensen met reuma hebben veel pijn aan hun gewrichten. Uit onderzoek blijkt dat patiënten hun kwaliteit van leven, na behandeling met biologicals, weer net zo weten te waarderen als niet-patiënten, aldus onderzoeker Wietske Kievit. Ook blijkt dat het aantal gewrichtsvervangende operaties, mede door de biologicals, daalt. Dat patiënten in een rolstoel belanden, komt bijna niet meer voor. Verder uitbouwen Het Radboud voert samen met de Universiteit van Twente de leiding over DREAM. De UT speelt een belangrijke rol in het beheer van de database. De ambitie is om DREAM verder uit te bouwen, bijvoorbeeld door dit in te zetten voor rapportages met kwaliteitsindicatoren of het voeren van complicatieregistraties. De ziekenhuizen die sinds 2003 de gegevens verzamelen, liggen in Noord-, Oost- en Zuid-Nederland. Iedere drie maanden voeren ze plenair overleg. Van Riel: We discussiëren over de uitkomsten uit de database. Zo houden we elkaar bij de les. Resultaten uit wetenschappelijk onderzoek proberen we direct te implementeren in de praktijk. We streven samen hetzelfde doel na: de beste zorg voor reumapatiënten. GM 4

5 interview RADBODE Radboudteam opereert schisiskinderen in china Plastisch chirurg Johan Vehof heeft eind maart met een OK-team, waaronder nog twee Radboudcollega s, in Xian (China) tien weeskinderen met schisis geopereerd en er komt een vervolg. Zij kunnen straks een normaal leven leiden en komen zelfs in aanmerking voor adoptie. Het weeshuis Throwing Starfish met 52 kinderen is ondergebracht op de vijfde verdieping van een appartementencomplex. jannie meussen We zouden eigenlijk twee weken naar China gaan, vertelt plastisch chirurg Johan Vehof. Maar de Ijslandse aswolk gooide ook hier roet in het eten. Alles was gepland, maar we konden niet vertrekken. Na een oproep via SBS 6 hebben mensen voor dit goede doel hun tickets afgestaan. Hierdoor konden we uiteindelijk een week later gaan. In plaats van de geplande twintig hebben we tien kinderen van het weeshuis Throwing Starfish kunnen opereren. Elise Niels benaderde hem eind vorig jaar. Zij heeft zelf vijftien jaar als verpleegkundige op Neonatologie van het Radboud gewerkt. In haar huidige functie als raadsvrouw voor de Kinderbescherming krijgt ze veel te maken met adoptiekinderen uit China. Ze wilde wel eens weten wat de achtergrond van deze kinderen is en besloot een maand vrijwilligerswerk te gaan doen in weeshuis Throwing Starfish in Xian, dat in 2005 is opgezet door de Zuid-Afrikaanse Amanda de Lange. Er wonen kinderen met ernstige lichamelijke aandoeningen. De Lange probeert hen met fondsenwerving medische zorg te bieden. Elise Niels was zo onder de indruk, in het bijzonder van de kleine Tina met een dubbelzijdige lip- en kaak-gehemeltespleet, dat ze het project Care4Tina is gestart. Met onder meer een benefietconcert bracht ze geld bijeen en benaderde Vehof, of hij een OK-team kon samenstellen om schisiskinderen te opereren. In Aziatische landen komt deze aandoening twee keer zo vaak voor. Hij is een autoriteit op dit gebied. Wij behandelen in het Radboud een kwart van de circa 330 kinderen die jaarlijks in Nederland met deze aandoening worden geboren. Hij ging gelijk overstag en wist ook anesthesioloog Hing Gwan Kho en doktersassistente Astrid Paauwen te enthousiasmeren. En Elise van Haalen, die hier jaren als OK-verpleegkundige heeft gewerkt. om operaties te ondergaan. Vehof: We arriveerden in de parkeergarage van een appartementencomplex, gevuld met Hummers en andere dure auto s. Je verwacht niet dat er op de vijfde verdieping van zo n luxe flat een weeshuis is ondergebracht met 52 kinderen in leeftijd variërend van nul tot circa vier jaar. Bij binnenkomst struikelden we over de wiegjes en kinderstoelen. Ze klampten zich direct aan me vast en riepen: Papa, papa. Je weet niet wat je ziet. Een kindje met een dubbele lipspleet speelt met een kindje dat een arm mist. Een peuter met een open ruggetje is in de weer met een meisje met een ontsierende aardbeienvlek in het gezicht. Ik realiseerde me opeens enorm dat de plek waar je ter wereld komt, een groot deel van je toekomst bepaalt. En dat wij maar mazzel hebben. Bij ons is het vanzelfsprekend dat de lipspleet en het zachte gehemelte na zes maanden worden gesloten. En dan zie je hier oudere kinderen die zich bij het voeden telkens verslikken omdat de nanny s met spuitjes de voeding achter in de keel moeten brengen. Wij gebruiken daar de kindvriendelijke lange habermanspenen voor. En dan hebben deze kinderen nog geluk dat ze geselecteerd zijn voor Throwing Starfish. Met het doel dat hun aandoening wordt gerepareerd en dat ze daarna voor adoptie in aanmerking komen. In de gangen hangen allemaal foto s van stralende kinderen met hun adoptieouders in Tenessee, maar bijvoorbeeld ook in Nederland. Uitkiezen Het leek me vooral moeilijk om kinderen te moeten uitkiezen. Maar er waren gelukkig al vijf patiëntjes opgenomen in het ziekenhuis waar wij OK-ruimte hadden ingehuurd, vertelt anesthesist Gwan Kho, wiens roots niet in China maar in Indonesië liggen. Wij waren het eerste buitenlandse OK-team in het overigens heel moderne ziekenhuis en werden aanvankelijk met argusogen bekeken. De eerste dag stonden er wel vijftien Chinese medewerkers om ons heen. Weeskinderen zijn van de staat, dus er mag niks mis gaan. We kregen opnieuw uitgebreide wasinstructies, vertaald via onze tolk Helen, want niemand sprak een woord Engels. Ze hanteren strenge hygiëneregels, maar de ramen en deuren op het OK-complex stonden gewoon open en er werd volop gerookt in de anesthesistenkamer. Vehof: Er staan vier, vijf, zes, inmiddels zeven mensen achter je, fluisterde Lise me toe, tijdens de eerste ingreep. De hele directie kwam poolshoogte nemen. Maar we kregen vertrouwen gaande de week. Waar wij ons druk maken over financiën en sluitende begrotingen, merk je daar niks van de economische recessie. Het gonst van de activiteiten. Je krijgt het gevoel dat ze ons binnen tien jaar inhalen. Mensen werken er keihard voor weinig geld. Ze zijn bovendien ontzettend ondernemend. De Chinese chirurgen verrichten ook schisisingrepen, maar niet bij weeskinderen en op een verouderde manier. Ik heb hen geleerd hoe je het neusje mooier kunt maken, door met een schaartje onderhuids kraakbeen los te prepareren en weer aan de huid te hechten. En hoe ze een betere gehemeltesluiting met moderne technieken kunnen verrichten. Een vervolg komt er volgens hem zeker. Dan gaan we bij alle geopereerde kinderen het zachte gehemelte sluiten. Ik ga ook proberen een neurochirurg te charteren voor de kinderen met open ruggetjes. Het motto van Care4Tina is: één maakt het verschil. Het geeft ons een enorm goed gevoel dat wij als team de toekomst van deze kinderen hebben kunnen beïnvloeden. n Meer informatie: Te vondeling gelegd Met name door de eenkindpolitiek worden in China veel kinderen te vondeling gelegd. Jongens zijn het meest gewild, omdat ouders dan verzekerd zijn van een oudedagvoorziening. Met als gevolg dat er veel meisjes in weeshuizen belanden, én kinderen met gebreken. Omdat weeskinderen rechteloos zijn, is er voor hen geen geld Het team met drie Radboudmedewerkers heeft tien kinderen met schisis geopereerd. 5

6 k.k k.k k.k. Radbode 130x190mm - Malden-Middelaar-Milsbeek-Mook.indd :44: % korting op uw autoverzekering De voorwaarden: U sluit een autoverzekering af voor een periode van 3 jaar. Gedurende deze 3 jaar ontvangt u korting op uw autoverzekering: 1e jaar 50%, 2e jaar 25%, 3e jaar 25% = 100% korting. Maar dit is niet alles! Wij nemen uw opgebouwde schadevrije jaren over met een no-claim korting van maximaal 80%. Indien u de keuze maakt om uw overige verzekeringen bij ons af te sluiten, dan ontvangt u óók nog een pakketkorting van maximaal 10%. Wat moet u doen: Neem telefonisch contact op met de radboudlijn voor een vrijblijvende offerte of stuur een naar radboud@akkermansvanelten.nl onder vermelding van overstap aanbod autoverzekering. Actie wegens succes verlengd tot 1 juli. assurantiën pensioenen hypotheken financieel advies 6

7 RADBODE Project om ligduur te verkorten werpt vruchten af Wat moeten we met zorg 2.0? Begin 2010 startten drie verpleegafdelingen met een traject om de ligduur te verkorten, daarbij ondersteund door de Adviesgroep Procesverbetering en Innovatie (PVI). De eerste successen zijn geboekt. De verblijfduur van patiënten is nu al verkort met gemiddeld 25 procent. Veel afdelingen willen efficiënter werken, kosten reduceren en de kwaliteit van zorg verbeteren, stelt adviseur PVI Monique van der Lee. Dit project helpt daarbij. Dat blijkt uit ervaringen, opgedaan op de verpleegafdelingen van Neurologie, Geriatrie, Algemeen Interne Geneeskunde en Reumatologie. Daar zijn teams begeleid door een adviseur van PVI - actief aan de slag gegaan met het reduceren van de ligduur. In die teams zitten specialisten, verpleegkundigen en secretaresses. Door alle geledingen erbij te betrekken, creëer je draagvlak. Werkconferenties Bij de start van het project visualiseert het team - vanuit de patiënt - het traject van opname tot en met ontslag. Welke knelpunten worden daarbij gesignaleerd? En welke invloed hebben deze op de verblijfsduur en -kwaliteit? Die knelpunten, de verbeteracties en de resultaten daarvan bespreken we tijdens vier werkconferenties, waaraan alle teams meedoen, vertelt adviseur PVI Mireill ter Doest. Zij hebben immers deels vergelijkbare ervaringen. Door kennis te delen, kom je tot betere oplossingen. Het doel van elke werkconferentie is de teams met nieuwe kennis, concrete plannen en veel energie naar huis te laten gaan. Van der Lee: Overigens hebben ze natuurlijk wel eigen voorkeuren voor de aanpak van problemen. Daar is binnen dit project ook ruimte voor. Ontslagbord Een verbeteractie is bijvoorbeeld het werken met een ontslagbord, waarmee EOV (AIG/Reumatologie) experimenteert. Op het bord staan alle patiënten, de verwachte ontslagdatum en de ontslagbepalende factoren. Met kleurtjes wordt aangegeven of wij de verwachte ontslagdatum halen, vertelt internist dr. Bas Bredie. Zo niet, dan richten we ons met het hele team op maatregelen die ervoor zorgen dat het alsnog lukt. EOV heeft verder geïnvesteerd in een betere communicatie met verwijzers (zodat direct op het moment van opname duidelijk is wat er moet gebeuren), het eerder aankondigen van het vermoedelijke ontslag en het beter afstemmen van onderzoeksmomenten met de afdeling Radiologie, waardoor patiënten korter hoeven te wachten op een CT-scan of echo. Al deze maatregelen hebben ervoor gezorgd dat de ligduur met 25 procent is verkort, zegt Bredie. Fijn voor de patiënten, want die willen zo snel mogelijk naar huis. Maar ook voor de patiëntenzorg: we kunnen nu beter aan de opnamebehoefte voldoen. FvdB Wat moeten en kunnen we met zorg 2.0? Daarover buigen zich donderdag 22 juni honderd deelnemers tijdens een UNconference-bijeenkomst hier op het Radboudterrein. Deze uit Amerika overgewaaide manier van confereren is helemaal hip, zeker binnen de wereld van de gezondheidszorg. Niks voorgekauwde programmering, de deelnemers bepalen samen de inhoud op de dag zelf. Voor de bijeenkomst zijn honderd mensen uitgenodigd van binnen en buiten het Radboud, die allemaal iets hebben met zorg 2.0. Zorgverleners, beleidsmakers, studenten, patiëntenvertegenwoordigers en onder meer journalisten, die allen bereid zijn actief aan de dag deel te nemen. Discussieleider Piet-Hein Peeters doet de aftrap: Wat moeten we met zorg 2.0? Mensen uit de zaal kunnen reageren. Daaruit worden vragen, dilemma s en stellingen gedestilleerd, waar in deelsessies op wordt doorgepraat. Zorg 2.0 staat eigenlijk voor álle activiteiten om de relatie tussen de arts en patiënt te vernieuwen en te verbeteren, onder meer via internet en nieuwe media. Patiënten shoppen op internet en komen bij de arts met: Ik heb waarschijnlijk dit Ze vinden elkaar via digitale fora, facebook of twitter. De wereld is veranderd en daar moeten we op inspelen. Door de patiënt de mederegie te geven over zijn eigen zorgproces, valt er veel te winnen, zegt Lucien Engelen, zorg 2.0 ambassadeur van het UMC St Radboud. Het Radboud heeft dat onder meer gedaan met de start van inmiddels negen digitale poli s. Patiënten kunnen zelf uitslagen raadplegen, zelf keuzen maken in hun zorgbehoefte en bijvoorbeeld chatten met elkaar of met de arts. Via REshape, een initiatief van het UMC St Radboud, ondersteunt Lucien Engelen zorgprofessionals in hun zoektocht naar de rol van internet binnen de gezondheidszorg. Hij organiseert onder meer conferenties, waaronder nu deze UNconference-bijeenkomst op 22 juni. We willen kennis uitwisselen en elkaar inspireren, over de toepassingen, kansen, maar ook twijfels van zorg 2.0. Voor het avondprogramma staan PechaKucha presentaties hierover gepland. Ook een hip, nieuw fenomeen uit Japan, waarbij sprekers twintig plaatjes laten zien waar ze telkens twintig seconden iets bij mogen vertellen. Ze worden zo gedwongen kort maar krachtig hun verhaal te doen, vertelt communicatieadviseur Marcel Wortel. We hebben leuke gasten, zowel van binnen als buiten het Radboud. Onder meer Aliëtte Jonkers (medisch journalist) die ingaat op de invloed van internet op zorgprofessionals en patiënten. Joris Veltman (Antropogenetica) vertelt iets over de nieuwe mogelijkheden van personalised medicine, oftewel een individuele behandeling op basis van je genetische profiel. Tijdens en voorafgaand aan het congres wordt er ook getwitterd met de buitenwereld (hashtag: #reshape). In de volgende Radbode verschijnt een verslag van de bijeenkomst. JM Bij EOV is de ligduur met 25 procent verkort. Foto: Frank Muller Meer informatie: zie ethiek B a b y - e t h i e k Kennen baby s het verschil tussen goed en kwaad? Hebben zij gevoel voor rechtvaardigheid? Anders gezegd, kunnen we heel jonge kinderen enig moreel besef toeschrijven? Dit zijn precies de vragen waar de Amerikaanse psycholoog Paul Bloom in zijn artikel The Moral Life of Babies op ingaat. Al jaren probeert hij met behulp van gedragsexperimenten een antwoord te vinden. Maar hoe doe je dit soort onderzoek met baby s? Ze kunnen immers niet door doolhoven lopen of op commando op knopjes drukken. Bloom heeft hier een oplossing voor gevonden: hij laat baby s van een half jaar oud naar een voorstelling kijken, waarbij een houten bolletje een berg opklimt. Soms wordt het daarbij geholpen door een gele driehoek, soms duwt een rood vierkantje het juist de helling af. Nadien blijken de kinderen een duidelijke voorkeur te hebben voor de helper (de driehoek) en niet voor de hinderaar (het vierkant). In een andere test bij baby s van acht maanden maakte Bloom het nog een stukje ingewikkelder. Na een poppentheater over straffen en belonen moeten deze kinderen allereerst kiezen tussen een pop die een aardige pop beloont en iemand die een aardige pop straft. Vervolgens kiezen ze tussen een pop die een gemenerik beloont en iemand die een gemenerik straft. In het eerste geval kozen deze kinderen de beloner, in het tweede geval de pop die straf uitdeelde. Dit lijkt erop te wijzen dat ze enig gevoel voor rechtvaardigheid kennen. Dit soort experimenten laat zien dat hele jonge kinderen al enige notie hebben van goed en kwaad. Waarschijnlijk zijn ze zich niet bewust van hun eigen moraliteit: ze hebben geen idee waaróm ze iets goed of fout vinden, maar oordelen op basis van een soort onderbuikgevoel. Pas als deze kinderen ouder worden ontwikkelt hun moraliteit zich verder en gaan zaken als onpartijdigheid en altruïsme spelen. Wij als volwassenen oordelen immers niet enkel vanuit gevoelens en verlangens, maar hebben daarbij het vermogen onze reden te gebruiken. Dat betekent overigens niet dat we dit onderbuikgevoel helemaal kwijtraken. Ook wij oordelen vaak nog intuïtief, waarna we dit oordeel voor onszelf onderbouwen met argumenten. Allemaal leuk en aardig, maar hebben we hier nu wat aan? Jazeker. Een van de belangrijkste vragen binnen de gedragswetenschappen is of moraliteit aangeboren of aangeleerd is, nature of nurture? Lang heerste het idee dat we als een onbeschreven blad geboren worden en pas onder invloed van opvoeding moreel gedrag gaan vertonen. Het onderzoek van Bloom geeft ons sterke aanwijzingen dat de basis van moreel besef biologisch is; een belangrijke stap voorwaarts binnen het ethiekonderzoek. Anke Oerlemans 7

8 reportage Opereren of niet? Dat is de vraag waarmee patiënten met een complexe inflammatoire darmziekte - de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa - soms vroeg of laat geconfronteerd worden. Om hen beter te helpen een wel over wogen beslissing te nemen, werken Nijmeegse Maag-Darm-Lever artsen en chirur gen steeds intensiever samen. Femke van den Berg Het moment dat ze dacht: zo gaat het niet langer, kan Daniëlle Trijbels-Kemperman (35) zich nog levendig herinneren. Mijn man was op reis en ik moest alleen voor ons dochtertje zorgen, vertelt ze. Dat lukte niet. Als ik thuiskwam van mijn werk, was ik simpelweg te moe. Ten einde raad zijn we toen naar mijn ouders gegaan. Vlak daarna heb ik MDL-arts Dirk de Jong gebeld met de boodschap dat ik een operatie wilde. Daniëlle had er toen al een lang traject opzitten. Vanaf 2001 had zij last van haar darmen; in 2002 was de diagnose colitis ulcerosa gesteld door het Rijnstate Ziekenhuis in Arnhem. Bij deze auto-immuunziekte is er sprake van een regelmatig terugkerende ontsteking van het slijmvlies van de dikke darm. Nadat Daniëlle tijdens haar huwelijksreis erg ziek was geworden, werd ze opgenomen in Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede en daarna in het Radboud. Een bewuste keuze. Ik wist inmiddels dat er in Nijmegen veel expertise was op het gebied van colitis ulcerosa, zegt ze. Aanvankelijk probeerden de artsen de ziekte met medicijnen te onderdrukken. Maar ondanks de tabletten, zetpillen en klysma s die Daniëlle gebruikte, bleef de MDL-arts Dirk de Jong verwijst Daniëlle Trijbels-Kemperman door naar de chirurg voor een eventuele pouch. ik wilde maar één ding: ziekte regelmatig opvlammen. Daniëlle had dan last van diarree, bloed bij de ontlasting, buikpijn. En ze was doorlopend moe. Uiteindelijk kwam ik op het punt dat ik nog maar een ding wilde: die darm eruit!, zegt zij. Stoma of pouch? Bijna drie jaar geleden ging Daniëlle onder het mes en werd haar dikke darm verwijderd. Sindsdien heeft zij een stoma: een kunstmatige darmuitgang waarin de ontlasting wordt opgevangen. Die bevalt haar goed. Het verwisselen van de stomazakjes gaat moeiteloos, haar partner heeft de stoma geaccepteerd en medicijnen gebruikt Daniëlle niet meer. Bovendien kreeg zij, ondanks haar stoma, nog een zoon. Toch zit ze deze donderdagmiddag bij MDL-arts Dirk de Jong om te praten over een pouch: een inwendig reservoir gemaakt van een stukje dunne darm dat de functie van de dikke darm zoveel mogelijk nabootst. Zo n pouch wordt door de chirurg aangesloten op het laatste stukje endeldarm, vlak boven de anus, zodat er weer een verbinding ontstaat met het spijsverteringsstelsel. Een stoma wordt daardoor overbodig. Ik vraag me af of een pouch op termijn iets voor me is, zegt Daniëlle aarzelend. Dan moet je de voors en tegens op een rijtje zetten, antwoordt De Jong. Als de pouch slaagt en dat is in meer dan negentig procent van de gevallen zo kun je bijvoorbeeld weer gewoon het zwembad in. Wel zul je vier tot MDL-arts Dirk de Jong en chirurg Marion van der Kolk bespreken complexe gevallen. Crohn of colitis ulcerosa? De auto-immuunziekten colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn lijken op elkaar. Bij het ontstaan van beide spelen erfelijke factoren en omgevingsfactoren een rol. De ziekten openbaren zich meestal bij mensen tussen de jaar. Ook de klachten komen overeen: buikpijn, frequente aandrang, diarree, bloed bij de ontlasting, vermoeidheid, gewichtsverlies, gewrichtspijn. De diagnosestelling gebeurt meestal middels een endoscopie, waarbij biopten (weefselhapjes) worden genomen, die worden beoordeeld door patholoog en MDL-arts. Maar waar colitis ulcerosa zich beperkt tot het slijmvlies van de dikke darm, kan de ziekte van Crohn zich voordoen in het gehele spijsverteringskanaal: van mond tot anus. Bovendien kunnen de ontstekingen bij de ziekte van Crohn alle lagen van de darmwand aantasten, waarbij soms diepe zweren en fistels ontstaan. 8

9 RADBODE Foto's: Jan van Teeffelen acht keer per dag ontlasting houden. Met een pouch voel je je waarschijnlijk niet fitter dan nu met het stoma. Bovendien heb je een klein risico op infecties van de pouch, die je dan met antibiotica moet behandelen. Om je te helpen met je afwegingen, verwijs ik je door naar een chirurg die veel ervaring heeft met pouchoperaties. of dikke darm, vertelt chirurg Marion van der Kolk, die samen met professor Bleichrodt en professor Van Laarhoven de chirurgische pijler vormt die zich bezighoudt met complexe inflammatoire darmziekten. Zij willen onder meer komen tot innovatie van de pouchchirurgie, iets waar professor Van Laarhoven al uitgebreid onderzoek naar deed in Utrecht en Tilburg. Ziekenhuis uit, ziekenhuis in Soms krijgen patiënten na een operatie een stoma: tijdelijk of voorgoed. Velen zien daar als een berg tegenop, weet Van der Kolk. Zoals studente Jolien van Onna (20). Vanaf 2005 kampt zij met darmklachten; in 2007 werd de diagnose Crohn gesteld. Daarop volgde de ene na de andere ziekenhuisopname. Twee jaar lang kreeg ik iedere zes weken een infuus met TNF-alfablokkers, vertelt ze. Na zo n infuus voelde ik me steevast ietsje beter, maar nooit echt goed. Bovendien kreeg ik allerlei complicaties. Zo werd mijn urineleider dichtgedrukt doordat mijn darm zo ontstoken was en kreeg ik een tijdelijk nefrostomiekatheter. Twee jaar later bleek ik vlakbij mijn ruggenmerg een abces te hebben met een streptokokkenbacterie erin, ontstaan door een fistel uit mijn darm. Ik kreeg toen zes weken sondevoeding om mijn darm tot rust te brengen, daarna werd ik geopereerd. Dat ging goed, maar helaas kwam de fistel terug. Uiteindelijk werd ik verwezen naar het Radboud en werd het zieke stuk darm met fistel verwijderd. Om de naad te beschermen, kreeg ik een tijdelijk stoma. Verschrikkelijk; ik durfde nauwelijks te kijken. Toch hielp het perfect. Voor het eerst in jaren voelde ik mij weer goed. Inmiddels is het stoma opgeheven. Achteraf denk ik: had ik het maar eerder gedaan. Dedicated team Dat geldt voor meer patiënten, weet Van der Kolk. Het is jammer dat sommige lang blijven rondlopen met klachten die hun dagelijks leven sterk belemmeren, terwijl een operatie uitkomst kan bieden. De Nijmeegse chirurgen en MDL-artsen denken dat patiënten het lastig vinden om de voor- en nadelen van medicatie of operatie tegen elkaar af te wegen. Om daar verandering in te brengen, zijn ze die darm eruit onlangs gestart met een gezamenlijk IBD-spreekuur op de poli Chirurgie. Door patiënten tegelijkertijd te zien, kunnen we hen nóg beter informeren, zodat ze zelf een eerlijke afweging kunnen maken: wel of geen operatie?, verklaart De Jong dit initiatief. Iedere patiënt bij wie een operatie wellicht aan de orde komt, ziet daarnaast een stomaverpleegkundige. Zij geeft informatie, begeleidt patiënten tijdens de ziekenhuisopname en leert hen hoe ze thuis kunnen omgaan met de stoma. Het diagnosticeren en behandelen van complexe inflammatoire darmziekten vraagt om een dedicated team, stelt Van der Kolk. Alleen samen kunnen we de beste zorg voor deze patiëntengroep realiseren. Geïntegreerde aanpak Zo n team is in het UMC St Radboud al heel aardig opgetuigd. Behalve de samenwerking tussen MDL-artsen, chirurgen en stomaverpleegkundigen rondom patiënten die een operatie verwachten, is er ook een wekelijks overleg tussen MDLarts, chirurg en radioloog waarbij de complexe casussen veelal patiënten die door andere ziekenhuizen zijn verwezen worden besproken. Dit gebeurt aan de hand van de CBOrichtlijn IBD, een landelijke kwaliteitsrichtlijn waarvan De Jong medeopsteller is. Ook is er wekelijks overleg met de patholoog over patiëntmateriaal (biopten). Bij de ondersteuning van de patiënten zijn daarnaast de IBD-verpleegkundigen onmisbaar. Zij zijn het eerste aanspreekpunt en begeleiden patiënten bij het leren omgaan met de beperkingen die deze darmaandoeningen met zich kunnen meebrengen, zoals moeheid en gewrichtspijn, zegt De Jong. Uiteindelijk hopen De Jong en Van der Kolk in Nijmegen tot een volledig geïntegreerde aanpak te komen. We streven naar een verbetering van de logistiek rondom deze patiëntengroep. Daarbij hoort onder meer dat de MDL-arts en chirurg al in een vroeg stadium samen een behandelplan opstellen, zodat de patiënt weet waar hij aan toe is, legt Van der Kolk uit. Ook zouden we graag meer samenwerken op onderzoeksgebied. Tevens hopen we op termijn onze afdelingen verder te integreren om de gehele gastro-intestinale keten te versterken. De eerste stappen hebben we inmiddels gezet. n Symposium Op vrijdag 23 april vond in het Nijmegen het symposium Complexe inflammatoire darmziekten: controversen in de behandeling plaats. Het doel? Verschillende aspecten in de behandeling belichten, vooral de besluitvorming rondom het al dan niet kiezen voor chirurgische interventies. De deelnemers? Chirurgen, (kinder-)mdl-artsen, radiologen, stoma- en IBD-verpleegkundigen. De opbrengst? Uiteindelijk was iedereen het erover eens dat we moeten streven naar een benadering waarbij alle betrokken vakgebieden intensief samenwerken, aldus MDL-arts Dirk de Jong. O n v o o r s p e l b a a r Niet iedere patiënt met colitis ulcerosa of de ziekte van Crohn komt bij de chirurg terecht. Complexe inflammatoire darmziekten (Inflammatory Bowel Diseases, IBD) kunnen zich zeer verschillend ontwikkelen. Het is onmogelijk om het beloop vooraf te voorspellen voor een individuele patiënt, zegt De Jong. Na het stellen van de diagnose wordt doorgaans een behandeling met medicatie gestart: ontstekingsremmers, afweeronderdrukkers of anti-tnf-middelen: biologicals die de ontstekingsactiverende stof TNF-alfa blokkeren. Bij sommigen werkt dat uitstekend. Zoals bij Elly Teunissen (44), die voor haar viermaandelijkse controle op de IBD-poli van Dirk de Jong is. Al sinds 1977 weet ik dat ik colitis ulcerosa heb, vertelt zij. Zolang ik mijn medicijnen maar trouw inneem, kan ik er prima mee leven. Wel moet ik altijd rekening houden met mijn aandoening. Ik ga bijvoorbeeld vaker naar het toilet dan anderen, dus met de bus zal ik nooit reizen. Teunissen vertelt De Jong dat ze nauwelijks klachten heeft en gaat dan nog even bloedprikken, zodat haar bloed op eventuele ontstekingen gecontroleerd kan worden. En daarna weer vrolijk naar huis, zegt ze monter. Operatie Bij sommige patiënten werkt een aanpak met medicijnen niet goed (meer) en komt een operatie in zicht. In Nijmegen leveren jaarlijks ongeveer 35 patiënten met colitis ulcerosa hun dikke darm in. Daarnaast opereren de chirurgen ongeveer 120 patiënten met de ziekte van Crohn. We draineren abcessen en halen fistels weg. Verder verwijderen we ontstoken gedeelten van de dunne Patiënt Elly Teunissen: Zolang ik mijn medicijnen maar trouw inneem, kan ik er prima mee leven. 9

10 verkiezingen Verkiezingen UMC-Raad Van 10 tot 24 juni zijn er verkiezingen voor de nieuwe UMC-Raad. De kandidaten van de kiesgroepen presenteren zich op deze pagina s. Lees hier welke missie ze uitdragen voor het onderwijs en onderzoek van het UMC St Radboud. De UMC-Raad is het advies- en medezeggenschapsorgaan in het UMC St Radboud op het gebied van onderzoek, onderwijs en opleiding. De UMC-Raad adviseert de Raad van Bestuur bijvoorbeeld over de Principal Investigators en Principal Lecturers, het leerstoelenplan, de vernieuwingen in het onderwijs, de uitvoering van het onderzoek en de begroting. De zittingstermijn van de nieuwe UMC-Raad loopt af op 1 september Daarna is de nieuwe UMC-Raad aan zet tot 1 september Er hebben zich 24 kandidaten beschikbaar gesteld voor 18 zetels. Voor de meeste kiesgroepen zijn er precies genoeg kandidaten en hoeft niet gestemd te worden. Alleen binnen de kiesgroepen A2, A6 en B2 zijn er meer kandidaten dan zetels en vinden er dus verkiezingen plaats. Bent u kiesgerechtigd voor deze groepen, dan ontvangt u een over de stemprocedure. In kiesgroep C zitten de zes studentleden. Zij worden gekozen door en uit de Facultaire Studentenraad. Kiesgroep A1 hoogleraren klinische specialismen, 3 zetels K i e s g r o e p A 3 h o o g l e r a r e n n i e t - k l i n i s c h e specialismen, 2 zetels Prof.dr. Wout Feitz (hoogleraar Kinderurologie) Ik heb ervaring met het ontwikkelen van nieuwe onderzoeksprogramma s en met Europese subsidies. Graag pas ik deze ervaring toe als lid van de UMC-Raad. Daarnaast heb ik een groot Europees netwerk dat zeker van pas zal komen. Prof.dr. Jan Willem Leer (afdelingshoofd/hoogleraar Radiotherapie) Nu onze instelling zich bezint op haar strategie, is een ervaren UMC- Raad van grote betekenis. Prof.dr. Anton Stalenhoef (hoogleraar Atherogenese, hoofd sectie Vasculaire Geneeskunde van de afdeling Algemeen Interne Geneeskunde) De Raad van Bestuur heeft een UMC-Raad nodig met kritische leden die weten hoe de hazen in O&Oland lopen. Prof.dr. Peter Deen (hoogleraar Cellulaire fysiologie) Beter worden in het Radboud, houdt in: meer support voor samenwerkend en interdisciplinair onderzoek. Dat is het fundament voor de toekomst van ons onderwijs, onze gezondheidszorg en onze kenniseconomie. Prof.dr. Gert Jan van der Wilt (hoogleraar Health Technology Assessment) Voor een betere integratie van onderwijs en onderzoek. Kiesgroep A2 wetenschappelijke staf klinische specialismen, 3 zetels K i e s g r o e p A 4, w e t e n s c h a p p e l i j k e s t a f niet-klinische specialismen, 2 zetels Dr. Allard Hosman (orthopedisch chirurg) Ontwikkelingen beschouw je. Dr. Rob de Waal (universitair hoofddocent Pathologie) Stem en laat uw stem horen! Dáármee worden de belangen van uw kiesgroep door de Raad van Bestuur gehoord. Dr. Jacqueline de Graaf (internist) Het is nu de tijd om mijn ervaring te benutten over de grenzen van de interne geneeskunde heen. Ik zet me graag voor u in om de ziekenhuisbrede taakstelling voor de medisch specialistische vervolgopleidingen en het onderzoek waar te maken. Dr. Marlies Hulscher (wetenschappelijk onderzoeker Kwaliteit van Zorg) Ik ken alle facetten van onderzoeker zijn en onderzoek doen. Advisering over onderzoek is bij mij dan ook in goede handen. Dr. Toin van Kuppevelt (universitair hoofddocent Biochemie) Sterk door innovatief onderwijs en onderzoek. K i e s g r o e p A 5. h o o g l e r a a r t a n d h e e l k u n d i g specialisme, 1 zetel K i e s g r o e p A 6, w e t e n s c h a p p e l i j k e s t a f tandheelkundig specialisme, 1 zetel Dr. Ruud Bekkers (gynaecoloog, chef de clinique Verloskunde & Gynaecologie) Meer marktwerking in de zorg maakt aandacht voor de andere twee kerntaken van het UMC, onderzoek en onderwijs, extra belangrijk. Ik zal mij inzetten om, met een internationaal gevormde blik, deze taken integer, klant- en resultaatgericht, in samenwerking én samenbindend uit te voeren. Dr. Peter Merkus (pulmonoloog-kinderarts, hoofd Kinderlongziekten) Nederland is goed in patiëntgebonden onderzoek en ons UMC heeft prima mogelijkheden daarvoor. We kunnen onze positie versterken door elkaars expertise en mogelijkheden beter te benutten: dat zal als katalysator werken en de samenwerking met andere centra bevor deren. Prof.dr. Marie-Charlotte Huysmans (hoogleraar Cariologie en Endodontologie) Tandheelkunde in het UMC: meedenken en meedoen. Dr. Bas Loomans (universitair hoofddocent Preventieve en Curatieve Tandheelkunde) Ik wil eraan bijdragen dat de onderwijs- en onderzoeksbelangen van Tandheelkunde duidelijk op de kaart blijven staan binnen het UMC. Dr. Wil van der Sanden (universitair docent Preventieve en Curatieve Tandheelkunde) Onderwijs en onderzoek zijn onze core business. 10

11 RADBODE K i e s g r o e p B 1, v e r p l e e g k u n d i g e n, p a r a m e d i c i, l a b o r a t o r i u m p e r s o n e e l, analytisch personeel en overige werknemers, 3 zetels MSc Jacqueline van den Broek (diëtist) Integratie van onderwijs en onderzoek in de patiëntenzorg is essentieel voor de ontwikkeling en professionalisering van de paramedici. Via de UMC-Raad kunnen we onze specifieke expertise bundelen en met andere professionals delen om zo gezamenlijk het handelen te stroomlijnen. Drs. Anneleen Berende (internist in opleiding en promovenda bij Infectieziekten) Onderwijs en onderzoek, we moeten het met z n allen doen. Dr. Carin Potting (wetenschappelijk onderzoeker, Verpleegafdeling EOO, Hematologie) Ik vind het belangrijk dat verpleegkundigen in de UMC-Raad goed vertegenwoordigd zijn. Door mijn wetenschappelijke achtergrond ben ik zeer goed in staat de visie en de belangen van de verpleegkundigen te behartigen ten aanzien van onderzoek en onderwijs. Dr. Ger Bongaerts (wetenschappelijk onderzoeker Kindergeneeskunde) Het jonge academisch talent binnen ons UMC verdient vanwege hun drive een gedegen bescherming. Dr. Leo van Vlimmeren (kinderfysiotherapeut) Wetenschap en onderwijs in het UMC St Radboud: trots en onderscheidend! K i e s g r o e p B 2, a r t s - a s s i s t e n t e n, j u n i o r o n d e r z o e k e r s, o n d e r z o e k e r s i n opleiding en postdocs, 3 zetels MSc Reinoud Klijn (junioronderzoeker Biomaterialen, Tandheelkunde) UMC St Radboud: vooruitkijken door uitdagend onderwijs en excellent onderzoek. MSc Renoud Marijnissen (junioronderzoeker Reumatische Ziekten) Promoveren, definiëren, destilleren: voor stroomlijning van de onderzoeksscholen! Met de bestaande en nieuwe graduate schools van de onderzoeksinstituten ontstaan er nieuwe keuzemogelijkheden voor de promovendi. Welk PhD-programma past het beste bij je? Mag je er aan deelnemen? Wat levert het je op? Mag je programma s combineren? Ik wil voor promovendi kraakhelder krijgen waar ze alle informatie kunnen vinden. Drs. Melissa Chrispijn (arts-onderzoeker Maag- Darm- Leverziekten) Als lid van de Clinical PhD Council wil ik meer structuur en onderwijsmogelijkheden creëren voor promovendi, dus: samen sterk voor promovendi. MSc Jeroen Middelbeek (onderzoeker in opleiding Kinderoncologie) Als afgevaardigde van de NCMLS PhD-commissie weet ik wat er speelt onder jonge onderzoekers en ben ik goed in staat hun belangen te behartigen. prijzen en benoemingen P r o f. d r. S t a n G i e l e n De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) heeft 27 nieuwe leden gekozen. Een van hen is prof.dr. Stan Gielen, hoogleraar Biofysica bij het UMC St Radboud en wetenschappelijk directeur Donders Centre for Neuroscience. Verkiezing vindt jaarlijks plaats op grond van wetenschappelijke prestaties en op voorspraak van de wetenschappelijke gemeenschap. Leden van de Akademie zijn vooraanstaande wetenschapsbeoefenaren, werkzaam op alle terreinen van het wetenschappelijk onderzoek. De nieuwe Akademieleden worden op maandag 13 september geïnstalleerd. Dr. Michiel Vaneker Op de Anesthesiologendagen die eind mei in Maastricht gehouden werden heeft Michiel Vaneker van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie de prijs voor het beste proefschrift van 2009 ontvangen. In dit proefschrift is de relatie tussen kunstmatige beademing en het ontstaan van longschade beschreven. Dr. Peter Deen Dr. P.M.T. (Peter) Deen is met ingang van 1 mei benoemd tot hoogleraar bij de Faculteit der Medische Wetenschappen UMC St Radboud met als leeropdracht Cellulaire Fysiologie. Prof.dr. Jan Goris Prof.dr. Jan Goris, voormalig afdelingshoofd Heelkunde, is benoemd tot erelid van the European Society for Trauma & emergency Surgery (ESTES). P r o m o t i e s, o r a t i e s, afscheidsredes* Promotie drs. Iris Servatius-Oosterling, maandag 14 juni om uur. Titel: Toddlers with autism, aspects of early detection, diagnosis, and intervention Promotie drs. Matthieu Rutten, dinsdag 15 juni om uur. Titel: Ultrasound of the shoulder. Efficacy studies Promotie drs. Willem de Boode, woensdag 16 juni om uur. Titel: Neonatal hemodynamic monitoring; validation in an experimental animal model. Promotie drs. Jolien Tol, woensdag 16 juni om uur. Titel: Targeted therapy in metastatic colorectal cancer Oratie prof.dr. Hans de Wilt, hoogleraar Oncologische Chirurgie, vrijdag 18 juni om uur. Titel: Chirurgische oncologie ontketend Promotie Leo Meulenbroek, dinsdag 22 juni om uur. Titel: A concept towards multidimensional voice coaching in female student teachers Promotie drs. Barbara Schulte, woensdag 23 juni om uur. Titel: Enteroviruses, pancreatic β-cells and dendritic cells: a dangerous triangle in type 1 diabetes etiology? Promotie drs. Jimmie Honings, vrijdag 25 juni om uur. Titel: Malignant tumors of the trachea Promotie drs. Joep van Roermund, vrijdag 25 juni om uur. Titel: Prostate cancer. Clinical implications of obesity Promotie drs. Ingrid Nieuwenhuis, maandag 28 juni om uur. Titel: Memory consolidation: a process of integration. Converging evidence from MEG, fmri and behavior Promotie drs. Getty Huisman-de Waal, maandag 28 juni om uur. Titel: Home Parental Nutrition: From prolonging to improving life Promotie drs. Eva Kolwijck, woensdag 30 juni om uur. Titel: Prognostic biomarkers in ovarian carcinoma cyst fluid Promotie drs. Hans Otten, donderdag 1 juli om uur. Titel: Breast cancer screening: Current performance, mortality reduction and side effects Promotie ing. Daphne Hessels, vrijdag 2 juli om uur. Titel: The role of PCA3 in the diagnosis of prostate cancer * Locatie: Radboud Universiteit, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2, tenzij anders vermeld Voor een volledig overzicht en korte inhoud van alle promoties, oraties en afscheidsredes, zie ingang Research, klikken op Science Agenda Klik op de button Verkiezingen UMC-Raad op intranet voor meer informatie 11

12 Volgens NEN 2767 BOUWKEURMEESTER KEURT UW WONING Accountancy: Fiscaal: Kantoor Nijmegen Kerkenbos BB Nijmegen T Een pand kopen of verkopen? Schakel bouwkeurmeester Toon Peters in voor: Meer informatie of een oriënterend gesprek? Bel Toon Peters! Met kwaliteitsgarantie ISO 9001:9002 certificering TUV! Sprokkelveld DM Milsbeek T (0485) I E info@petersbouwadvies.nl Wist je dat? je bij het 16e eeuws feestgelegenheid Old Cave terecht kunt voor al uw feesten in besloten club kijk even op van 25 tot 450 gasten met de romantiek van toen en het comfort van nu KAAIJ ADVOCATEN 1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS Voor de persoonlijke aanpak FRANSESTRAAT JA NIJMEGEN Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso. Adviesburo van den Berk uw partner voor financiële zekerheid (sinds 1963) Financiële planning Praktijkfinanciering Hypotheken Praktijkbemiddeling Verzekeringen Pensioenen Regentessestraat 3 T AM Nijmegen F adviesburo@vandenberk.com 12

13 onderwijs RADBODE Stemkastjes in het onderwijs PAOG-Heyendael wil gebruik gaan maken van stemkastjes in het onderwijs. Met deze kastjes kunnen cursisten vragen beantwoorden over hun vakkennis en reageren op stellingen. En wordt het onderwijs, óók bij grote groepen, een stuk interactiever. Gijs Munnichs In de media is het aan de orde van de dag: het peilen van meningen. Zo wist Maurice de Hond in de aanloop naar de verkiezingen elke dag de verschuivingen in het stempatroon van de Nederlander in kaart te brengen. Ook het medisch onderwijs kan er profijt van hebben om op een snelle wijze meningen te peilen en kennis te toetsen. Ik laat regelmatig studenten via groene en rode kaartjes reageren op vragen en stellingen, zegt MDL-arts en docent Fokko Nagengast. Met geautomatiseerde apparatuur is er natuurlijk veel meer mogelijk. Je kunt resultaten opslaan en analyseren. En bijvoorbeeld de kennis toetsen aan het begin van een collegereeks en zien hoe studenten na het onderwijsblok scoren. Interactiever onderwijs Nagengast verkende de mogelijkheden voor het aanschaffen van stemkastjes, maar kwam er al snel achter dat het om een dure investering gaat. Zoiets zou dus UMC-breed opgepakt moet worden, pas dan wordt het rendabel, aldus Nagengast. Dat bredere initiatief is nu genomen door PAOG-Heyendael. Voor het postacademisch onderwijs wil men stemkastjes gaan aanschaffen, die straks ook te huur zijn voor de afdelingen. Door de stemkastjes maak je het onderwijs interactiever, zegt Ineke van der Kaaij, hoofd postinitiële opleidingen. Oók bij grotere groepen. Je kunt meningen of antwoorden op vragen direct terugkoppelen aan de zaal en daar met de cursisten over doorpraten. In het postacademisch onderwijs kunnen we zo ook antwoorden differentiëren naar verschillende groepen. Je kunt bijvoorbeeld terugkoppelen hoe mensen van een bepaald UMC denken over kwesties. Ook wil Van der Kaaij de kastjes inzetten voor een toets vóór en na de cursus of voor evaluatie van het onderwijs. De stemkastjes zijn ook goed te gebruiken om een debat op poten te zetten, voegt Nagengast toe. Je kunt stellingen voorleggen aan studenten. Vervolgens laat je enkele studenten met tegengestelde standpunten voor in de zaal discussiëren. Dat levert heel levendige en inspirerende discussies op. Het plan van PAOG-Heyendael is om tweehonderd stemkastjes aan te schaffen. De verwachting is dat deze er over twee maanden zijn. n In plaats van de groene en rode kaartjes komen er straks stemkastjes. Foto: Flip Franssen Het verbandje komt als laatst Verpleegkundigen kunnen zich sinds dit jaar vanuit de Radboud Zorgacademie specialiseren tot wondverpleegkundige. Specialistische aandacht voor wonden vergroot de veiligheid en kwaliteit van zorg en verkort de ligduur voor de patiënt. Steeds meer wordt er een beroep gedaan op de wondverpleegkundige. Onder meer de vergrijzing is daar debet aan. Vooral oudere patiënten hebben last van wonden die slecht genezen, vertelt Erik de Laat, opleider van de vervolgopleiding tot wondverpleegkundige. Wonden genezen bovendien slechter bij vaatlijden, diabetes of bepaald medicijngebruik. Huisartsen, thuiszorg en medisch specialisten vragen steeds vaker om goede wondzorg. Om wonden goed te laten genezen, is kennis nodig van de achterliggende oorzaak. Het eerste dat men vaak doet, is een verbandje aanbrengen. En als dat niet werkt, een ander verband proberen, aldus De Laat. Je moet echter eerst, via multidisciplinair overleg, goed in kaart brengen wat de patiënt precies mankeert, zonodig aanvullend onderzoek verrichten, de oorzaak behandelen en pas als laatste stap het verband eromheen doen. W i n s t w o n d v e r p l e e g k u n d i g e n In april is de Radboud Zorgacademie gestart met de vervolgopleiding tot wondverpleegkundige. Voorheen waren er wel cursussen, vooral vanuit de farmaceutische industrie over specifieke verbanden. Je kunt echter vraagtekens zetten bij de kwaliteit hiervan, vervolgt De Laat. De opleiding van het Radboud richt zich op evidence based zorg, met naast materiaalkennis veel aandacht voor de oorzaken van de wond. Er zijn dit jaar negentien verpleegkundigen aan begonnen. Zij komen uit diverse ziekenhuizen, maar hier is nog geen enkele cursist uit het Radboud bij. De opleiding is tamelijk uniek in Nederland, maar nog onbekend in ons eigen UMC, aldus De Laat. Er zijn volgens hem veel specialismen die baat hebben bij gespecialiseerde wondzorg. Bij bijvoorbeeld heelkunde, urologie/gynaecologie en cardiothoracale chirurgie komen grote, complexe wonden veel voor. Wondverpleegkundigen leveren veel winst op. Door de oorzaak aan te pakken, verkort je de ligduur van patiënten. Mensen hebben niet onnodig lang last van pijnlijke, vaak sterk ruikende wonden. Bovendien verklein je door adequate zorg de kans op infecties of bloedvergiftiging. Door de specialistische vervolgopleiding tot wondverpleegkundige waarborgen we, kortom, de kwaliteit van zorg naar onze patiënten toe en vergroten we de veiligheid. GM Meer informatie over de vervolgopleiding wondverpleegkundige, zie ingang onderwijs, onderwijsen opleidingsaanbod. Ondernemingsraad Bureau medezeggenschap op nieuwe stek Wij nodigen belangstellende medewerkers uit om 24 juni een kijkje te komen nemen op onze nieuwe stek. Van tot uur staan de deuren voor iedereen open, zegt ambtelijk secretaris Frank van Oldeniel. Het bureau van de medezeggenschap (OR en OC s) is 2 juni verhuisd van de vijfde verdieping bij de Raad van Bestuur, naar de nieuwe locatie op de eerste verdieping tegenover de opwaardeerautomaten. Een centrale plek, vlakbij het Personeelsrestaurant en het Personeels Informatie Punt (PIP), waar medewerkers waarschijnlijk gemakkelijker bij ons binnenlopen, aldus Van Oldeniel. Bij het bureau medezeggenschap kunnen medewerkers vijf dagen per week met hun vragen terecht, zowel voor de zes OC s als voor de centrale OR. Wij willen de communicatie met de achterban ook op andere wijzen versterken, vertelt Van Oldeniel. Onze gele nieuwsbrief wordt binnenkort vervangen door een digitale variant en we hebben ook onze site op het bedrijfsportaal opgefrist. Hierop staan onder meer recente vergaderverslagen, agenda s, adviesaanvragen en adviezen. Van Oldeniel: We gaan een drukke tijd tegemoet, 7 oktober vinden de verkiezingen plaats voor de nieuwe OR. Voor medewerkers is het zinvol regelmatig op onze site te kijken (onder organisatie, medezeggenschap, Ondernemingsraad). JM 13

14 radbode mensen Monique van der Flier Op 1 juni is Monique van der Flier, seniorverpleegkundige Q2Zee, hier 25 jaar in dienst. In 1988 begon ze als verpleegkundige in de kinderkliniek. Na het behalen van de kinderaantekening bleef ze werken op de afdeling Kinderoncologie, aanvankelijk als kinderverpleegkundige en vanaf 1 september 2001 als seniorverpleegkundige. Monique is een fijne collega en een echte kinderverpleegkundige die altijd streeft naar de beste zorg voor de patiëntjes en hun ouders. Ze is overal van op de hoogte en kent alle aspecten van de kinderoncologische zorg als haar broekzak. Als we iets niet weten gaan we naar Monique en op de haar kenmerkende manier staat ze ons dan bij. Ze heeft er ook altijd een aandachtsveld bijgedaan zoals MIP, DIM, HVK, KAM+V en tot voor kort de personeelsplanning. Wij bedanken Monique voor haar geweldige inzet en toewijding en we hopen nog lang met elkaar samen te werken. We vieren haar jubileum met elkaar in besloten kring. Namens alle collega s van Q2Zee Rob Wiegman, verpleegkundig werkplekmanager Annelies Mavinkurve, medisch werkplekmanager Anton Rieken Op 12 juni 1969 trad Anton Rieken hier in dienst. Hij heeft vele jaren verschillende functies binnen de Transportdienst vervuld. Zowel bij het goederentransport, patiëntentransport als op de centrale meldpost. Anton werkte onder andere bij THEMA en zorgde mede voor het succes van deze interne kringloopwinkel. Daarna stapte hij over naar het Medisch Mobiel Team en vervulde, totdat het MMT naar Volkel vertrok, de functie van landingsofficier voor de helikopter. Sinds 2004 is Anton werkzaam bij de Staf Calamiteiten waar hij vorig jaar in besloten kring zijn 40-jarig jubileum heeft gevierd. Naast zijn reguliere werkzaamheden is Anton altijd zeer betrokken geweest bij het ziekenhuis. Zo is hij vele jaren lid van de Evacuatieploeg geweest en heeft hij lange tijd beschikbaarheidsdienst gedraaid voor het Helikopterdek. Daarnaast is Anton de oprichter van de zaalvoetbalclub FC Radboud, waar hij bijna dertig jaar lang bestuurslid is geweest. Ook zat Anton zeven jaar in de Ondernemingsraad namens de toenmalige Civiele Dienst. Wij bedanken Anton voor zijn betrokken en loyale inzet. Op donderdag 17 juni ( uur) is de afscheidsreceptie in het personeelsrestaurant. Fons van Gompel, PGVI Staf Calamiteiten. Monique Link Monique Link is op 16 juni 25 jaar in dienst bij de afdeling Pathologie. Al die jaren werkt zij als analist op het laboratorium voor Immunohistochemie en In Situ Hybridisatie waar zij al geruime tijd de dagelijkse leiding op zich neemt en dit doet met een tomeloze inzet voor de medewerkers van het laboratorium. Het leidinggeven en organiseren zitten Monique in het bloed, en deze kwaliteiten hebben er toe bijgedragen dat onder haar regie de gescheiden laboratoria voor Immunohistochemie en In Situ Hybridisatie tot een goed werkend gecombineerd laboratorium zijn gevormd. Beide teams werden samengevoegd, en deze groep medewerkers is door Monique gesmeed tot een hecht en robuust team. Een prestatie om trots op te zijn. Verder kenmerkt Monique zich door haar duidelijke en heldere communicatie, wat haar tot een gewaardeerde collega maakt. Ze viert haar jubileum op vrijdag 16 juli samen met de afdeling. Riki Willems, hoofdanalist Pathologie Marlou Essink Op 16 juni is Marlou Essink 25 jaar in dienst. Zij startte op de afdeling Fysiotherapie maar al snel ging haar aandacht uit naar kinderen. In 1989 werd ze benoemd als teamleider voor het team kinderen, in 1993 had ze bij de verhuizing naar de afdeling Kindergeneeskunde nog steeds de touwtjes van het kinderteam stevig in handen. Toen in 1993 een nieuw hoofd benoemd werd, nam zij direct een aantal projecten ter hand: de nieuwbouw, kwaliteitsprojecten, het genereren van een systeem dat transparant beheer en organisatie mogelijk maakte. Marlou werd de rechterhand van het nieuwe hoofd en is dat nog steeds tot op de dag van vandaag als werkplekmanager Kinderfysiotherapie. Marlou heeft daarbij een brede visie die zij inzet als lid van de VAR. Marlou heeft transparantie, kwaliteit van zorg en menslievendheid naar patiënten en collega s hoog in het vaandel staan. Marlou heeft ervoor gekozen dit jubileum tijdens een dagje uit met haar directe collega s te vieren! Prof.dr. Ria Nijhuis-van der Sanden, afd. Kinderfysiotherapie/ Kindergeneeskunde M a r g r e e t v a n O l s t Op 16 juni is Margreet 25 jaar in dienst van het UMC St Radboud op de afdeling Fysiotherapie Centraal. Na jarenlang gewerkt te hebben op de afdeling Reumatologie heeft ze een switch gemaakt richting Orthopedie en Traumatologie. Hierdoor heeft ze zich in de loop van de jaren kunnen ontwikkelen tot een echte professional. Margreet kennen we als een fijne collega, enthousiast, gedreven en kritisch. Voelt zich prima in een team en is gericht op samenwerken in een multidisciplinaire setting. Wat Margreet aan expertise heeft opgedaan en verdieping in specifieke onderdelen van het vak fysiotherapie daar hopen we nog vele jaren van te mogen genieten. Margreet, proficiat en dank voor je enthousiaste, professionele en menselijke inzet in deze afgelopen 25 jaar. Nog vele fijne en inspirerende jaren op de afdeling Fysiotherapie Centraal. Steven van Moorsel, hoofd Fysiotherapie Centraal, Orthopedie Leen Edelman Op 21 juni neemt Leen Edelman afscheid en maakt hij gebruik van de FPU regeling. Op 1 juni 1979 kwam Leen in dienst van het faculteitsbureau Geneeskunde en Tandheelkunde, waar hij werkzaam was op de studentenadministratie. Na enkele jaren stapte hij over naar het bestuurssecretariaat en startte met het opzetten van het archief. Hij verhuisde met het bestuur mee naar het kasteeltje om daar de coördinatie en verdere professionalisering en automatisering van het archief vorm en richting te geven. Bij de integratie van de faculteit en het Radboudziekenhuis, maakte Leen de overstap naar Staf INFO, het huidige Productgroep ICT. Hij nam zijn archiefkind mee en bouwde gedreven aan de automatisering van het archief door de introductie van Hotdocs. Daarnaast hebben veel mensen met Leen kennis kunnen maken als, zoals hij dat zelf noemde, de lieve Lita van Outlook. Hierbij leverde hij zeer geduldig en nauwkeurig hulp en ondersteuning bij allerhande vragen. Mensen en de verbetering van het proces staan voor hem op de eerste plaats waarbij de techniek een ondersteunende rol kan spelen. Wij kennen Leen als een zeer sociaal, gedreven en betrokken collega en wij zullen hem zeer missen. Op 21 juni zal Leen binnen het UMC St Radboud zijn laatste deuntje fluiten in het kasteeltje (kasteel Heijendaal). U bent vanaf uur van harte welkom om een voorlezing bij te wonen en afscheid te nemen. Joost Wiesman, Servicebedrijf Teamleider Kantoorautomatisering Ko Balfoort Na een dienstverband van ruim 44 jaar gaat de heer Ko Balfoort, medewerker centraal magazijn, op 1 juli met FPU. We kennen hem als een zeer betrouwbare en betrokken collega. We zullen hem dan ook zeker missen. Ko heeft op 4 juni zijn afscheid gevierd. Wij danken Ko voor zijn inzet en wensen hem samen met zijn gezin nog vele gelukkige en gezonde jaren toe. Remco Mars, operationeel manager logistiek SB / PGL&S Bert Oostveen Bert Oostveen neemt op 1 juli 2010 afscheid van ons UMC St Radboud. Ruim 30 haar heeft hij vele medewerkers en leidinggevenden, individueel of als groep, begeleid bij de vergroting van hun persoonlijke effectiviteit en de ontwikkeling van hun leiderschap. Hij is intensief betrokken geweest bij de invoering van de jaargesprekken, het werken met (Radboud) competenties, de ontwikkeling van vele cursussen en diverse leiderschapsleergangen en de ontwikkeling van professional en management development in het UMC St Radboud. Veel leidinggevenden hebben via hem kennisgemaakt met het gedachtegoed van Stephen Covey. Maar Bert heeft zich ook intensief bezig gehouden met de werkgroep Menslievendheid en de introductie van Max Havelaar koffie in het UMC St Radboud. We noemen hier in het bijzonder de 11 edities van de Radboud Leergang Integraal Management, waaraan hij op een inspirerende en bevlogen wijze leiding heeft gegeven. In 2006 ontving hij voor al deze inspanningen de Radboud Penning. Bert viert zijn afscheid d.m.v. een symposium en aansluitend een afscheidsreceptie op 1 juli in Huize Heyendael, van tot uur. Bijdragen voor de rubriek Mensen (maximaal 120 woorden) kunt u tot uiterlijk vrijdag uur in de week vóór verschijnen mailen naar mensen@sb.umcn.nl, voorzien van een scherpe digitale foto met een hoge resolutie. ingezonden Waarom horen we niets? We haalden de media met een uitspraak dat we veel geld hadden laten liggen door te weinig te declareren bij zorgverzekeraars. Snel op intranet gekeken voor een nadere uitleg. Niks. Na een aantal dagen nog niets, nou ja, het was vakantie. Na de vakantie nog niets en ook in ons personeelsblad de Radbode, waar wel iets over financiën instond, nog steeds geen toelichting. Wat moeten we vertellen op verjaardagen en vooral aan externe contacten? Het is geen mediahype die overwaait, zo n bedrag blijft de mensen wel bij. Natuurlijk weet ik het een en ander en mijn verhaal wordt steeds beter. Maar dat zijn mijn interpretaties en liever vertel ik de waarheid. Waar is het op gestoeld, lag het volledig aan intern of ook extern, welk percentage van de declaraties, hoe zit dat bij andere ziekenhuizen, hoe scoren we nu? Het is wat overdreven om te zeggen dat ik me buitengesloten voel, maar het lijkt er wel op dat zo n betrokkenheid niet nodig wordt geacht. Jammer, er zijn veel medewerkers die samen het beeld dat de buitenwereld van ons heeft bepalen. Els Sonnemans Strategische adviseur energie, Vastgoed en Infrastructuur, tel Reizigersadvies en vaccinatie op campus nog professioneler Binnenkort op reis? Iedereen kent wel de risico s van malaria in de tropen, maar wist u dat het ook verstandig is om voor een vakantie in Turkije of Marokko maatregelen te nemen tegen Hepatitis A en DTP. Een verblijf in een (sub)tropisch land of Oost-Europa kan een risico voor uw gezondheid inhouden. Het is daarom van groot belang dat u ruim voor uw vertrek aandacht besteedt aan maatregelen om ziekte tijdens uw verblijf te voorkomen. Of u nu op dienstreis, studiereis of vakantie gaat, laat u adviseren en vaccineren. Waar deskundig advies? Al jaren geven speciaal daarvoor opgeleide artsen en verpleegkundigen van onze eigen Arbo en Milieudienst (AMD) reizigersadvies en alle benodigde vaccinaties. De AMD werkt samen met het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) en is daardoor ook altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en wijzigingen met betrekking tot reizigersadvies en vaccinaties. Professioneler en klantvriendelijker De AMD gaat haar reizigersadviescentrum nog professioneler en cliëntvriendelijker vormgeven. De openingstijden worden verruimd, zodat u en uw medereizigers op bepaalde dagen tot uur terechtkunnen. Voor grotere groepen kunnen we speciale afspraken maken. Voor meer informatie zie bij verre/ of maak een afspraak via of mail naar afspraakbga@amd.ru.nl. Colofon Radbode is een tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud. Oplage: Redactie: Nelleke Dinnissen (hoofd redactie), Jannie Meussen (eindredactie) en Gijs Munnichs. Aan dit nummer werkten mee: Femke van den Berg, Rian Bos, Flip Franssen, Lotte Krabbenborg, Marlies Mielekamp, Frank Muller, Piet-Hein Peeters, Eugenie van Schaik, Daan Van Speybroeck, Jan van Teeffelen radbode@sb. umcn.nl, telefoon: Correspondentie: UMC St Radboud, 528 Productgroep Communicatie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: prof.dr. Rob Bleichrodt, Peter van Dijk, Henk Gerrits, mr. æmiel Kerckhoffs. prof.dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat Vormgeving en lay-out: Puntkomma Nijmegen Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, , zandvoort@bureauvanvliet.com Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van Brück-Engelen De volgende Radbode verschijnt vrijdag 2 juli

15 opinie RADBODE HRM-info Salarisbetaling De salarisuitbetaling is deze maand op 25 juni. De datum van de salarisbetaling van december is gewijzigd. Dit is nu donderdag 23 december. Alle data van 2010 kunt u vinden op het Intranetportaal > Services Salarisbetaling. C o r r e c t i e v a k a n t i e k a a r t medisch specialisten In de eerste versie van de vakantiekaart in Excel voor medisch specialisten is helaas een fout geconstateerd: tweede Pinksterdag staat op 31 mei in plaats van op 24 mei. Met behulp van de update kan dit gecorrigeerd worden voor de medewerkers die met deze versie van de vakantiekaart werken. De correcte versie van het programma staat op intranet, evenals de handleiding voor de update. U kunt dit vinden via Services > Jaarurenblad. M e d e w e r k e r s d i e w o n e n i n D u i t s l a n d o f B e l g i ë : G r e n s i n f o p u n t. n l Grensinfopunt.nl geeft grensarbeiders informatie over de nieuwste Europese sociale zekerheidswetgeving. Bezoekers uit Nederland, België en Duitsland krijgen daar informatie over de gevolgen voor hun sociale zekerheid of belastingen door verhuizen naar dan wel werken of studeren in een grensland. Ook verwijst Grensinfopunt.nl naar instanties waar zij terecht kunnen met vragen. De bezoeker kan met een korte vragenlijst zijn persoonlijke situatie vaststellen. Daarna volgt een advies op maat met daarin alle benodigde informatie en te nemen stappen op het gebied van sociale zekerheid en belastingen. Grensinfopunt. nl is een initiatief van de ministeries van Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid, SVB, Belastingdienst, UWV en CVZ. Besteed uw Persoonlijk Budget! Weet u al hoe u uw Persoonlijk Budget gaat besteden? Persoonlijk Budget voor ontwikkeling, wat kan daar allemaal mee? Veel medewerkers vinden het lastig een keuze te maken. Bespreek in eerste instantie de keuze met uw leidinggevende. Een lijst met mogelijkheden kunnen wij helaas niet geven, maar hier toch enkele suggesties om een idee te geven van de mogelijkheden. Persoonlijk Budget voor huidige functie (onbelaste vergoeding): een baliemedewerker heeft een representatieve functie en kan een consult van kleur- en stijladvies financieren. Een verpleegkundige financiert een bezoek aan een symposium waar ze anders niet naar toe zou gaan. Financiering van vakliteratuur of abonnement vaktijdschrift kan ook. Motivatie van de leidinggevende mag niet ontbreken op het declaratieformulier. Persoonlijk Budget voor toekomstige functie (onbelaste vergoeding): een secretaresse heeft een loopbaantraject gevolgd en is zich nu aan het omscholen tot leraar basisonderwijs. Een deel van de kosten kan zij vanuit het Persoonlijk Budget financieren. Motivatie van leidinggevende, en bewijs van loopbaantraject moeten bij declaratieformulier gevoegd worden. Persoonlijk Budget voor algemene ontwikkeling en vitaliteit (belaste vergoeding): lidmaatschap van sportclub, cursus fotografie, online cursuspakket van de H M-academie, stoelmassage zonder medische noodzaak. Let erop dat u niet te lang wacht met uw keuze! De declaratieprocedure voor Persoonlijk Budget kunt u vinden via Services > Persoonlijk Budget > Hoe kan ik mij budget gebruiken HRM INFO is van Servicebedrijf, productgroep HRM Zelf darmkanker vaststellen met een pilletje: een goed idee? Zo eenvoudig is het: je slikt een pil en je weet meteen of je darmkanker hebt of niet. Geen belastende onderzoeken meer, niet langer wachten op de spannende uitslag en de diagnose kan vroeg worden vastgesteld. Maar, is het wel zo n goed idee als iedere hypochonder thuis in zijn eentje een op internet bestelde nanopil inneemt? Hoe veilig is de pil en hoe veranderen huidige zorgpraktijken rond het vaststellen en behandelen van darmkanker? Deze onderwerpen werden besproken tijdens een interactieve publieksbijeenkomst op 19 mei in LUX, waar onder meer prof.dr. Toine Lagro van het Radboud als spreker optrad. Een verslag. De nanopil voor screening van darmkanker is momenteel in ontwikkeling aan de Universiteit Twente. Onderzoekers zijn bezig met het ontwikkelen van een minuscule chip die kleine, kankerspecifieke stukjes DNA kan opsporen en detecteren. Je kunt je voorstellen dat het pilletje gewoon zijn resultaten naar de arts stuurt via een mobiele telefoon, aldus prof. Albert van den Berg, die vanuit de universiteit Twente nauw betrokken is bij de ontwikkeling van de nanopil. De avond begint met een korte inventarisatie onder het publiek. Vanwaar hun interesse voor de nanopil? Ik ben als analytisch chemicus geïnteresseerd in nanotechnologie en in de ontwikkeling van de nanopil. Ik denk dat de pil op langere termijn onvermijdelijk is, maar het moet wel gereguleerd worden. Want als er geen regulering is, dan is de pil met dubieuze kwaliteit straks via dubieuze internetsites te verkrijgen. Ik ben vanavond hier omdat darmkanker in het verleden een rol heeft gespeeld in mijn leven. Met technologische vooruitgang heb je altijd ontzettend veel tegenstanders. Dus ik wil wel eens horen hoe dat vanavond gaat. Goede regulering is nodig, maar tegen te houden is het niet. De mogelijkheid tot zelfdiagnostiek baart me zorgen. Leidt het niet tot overbezorgdheid en hoe eenduidig is de uitslag van de pil? Laagdrempelig en weinig belastend De nanopil gaat er komen, dat is zeker, zegt Jan Eijkel stellig. Darmkanker komt veel voor, de diagnostiek via coloscopie is nogal belastend. Een mogelijk alternatief voor coloscopie is je ontlasting opsturen naar het ziekenhuis waar het gecontroleerd wordt op kankerspecifieke DNA. Maar dat doe je ook niet zomaar. Met een nieuwe aanpak met de nanopil die kankerspecifieke DNA in het lichaam opzoekt, is het een kwestie van één keer in de vijf jaar een pil slikken. Dat is laagdrempelig en een weinig belastende vorm van diagnostiek waar je levens mee kan redden, aldus Eijkel. Deze beloftes roepen vragen op. Jolien Pon vraagt zich af hoe betrouwbaar de pil is en wat er gebeurt als de pil in het milieu terechtkomt? Volgens Eijkel zijn de vloeistoffen die erin zitten mensvriendelijk: Maar milieuschade is natuurlijk wel een punt waar je op moet letten. Op de vraag hoe betrouwbaar de pil is, kan Eijkel in dit stadium nog moeilijk antwoord geven. De pil is nog volop in ontwikkeling. Enkele onderdelen zijn inmiddels ontwikkeld, maar het moet allemaal nog bij elkaar gebracht worden en er is nog geen pilot geweest. Minimale voorwaarden Toine Lagro-Janssen stelt alvast twee minimale voorwaarden aan de pil. We moeten niet uit het oog verliezen dat het hier om screening gaat. Screening betekent dat je groepen mensen die gezond zijn, wil screenen op kanker of op een voorstadium daarvan. Dit betekent dat de kans op vals alarm zo klein mogelijk moet zijn. Zo sluit je uit dat je gezonde mensen onnodig aanvullend onderzoek gaat geven. Een tweede voorwaarde moet volgens Lagro- Janssen zijn dat de pil niet alleen de worried well groep bereikt, namelijk mensen die gezond zijn, geld hebben en overbezorgd zijn. We willen juist iedereen bereiken. Dat betekent dat de pil betaalbaar moet zijn. De nanopil verstuurt de uitslag via mobiele telefonie naar de arts. De gebruiker van de pil krijgt een sms-je met daarop de tekst: maak een afspraak bij de huisarts. De huisarts kan op basis van de uitslag de juiste stappen zetten. Het feit dat de uitslag verstuurd via mobiele telefonie, stuit Jolien Pon tegen de borst. Ik vind screening heel erg privé. Een mobieltje is af te luisteren en ik kan me goed voorstellen dat een zorgverzekeraar op een gegeven moment zegt: Ik wil de frequentie wel eens af gaan luisteren. De privacy moet absoluut gewaarborgd zijn. De nanopil gaat er komen, dat is zeker aldus Jan Eijkel. Maar hoe de pil uiteindelijk in de samenleving wordt ingezet, daar is nog meer onderzoek en discussie voor nodig blijkt uit deze publieksbijeenkomst. Lotte Krabbenborg AIO Universiteit Groningen Foto: Flip Franssen S p r e k e r s t i j d e n s d e L U X - p u b l i e k s b i j e e n k o m s t : Dr. Jan Eijkel, onderzoeker lab-on-a-chip technologie bij Mesa+(Utwente), prof.dr. Toine Lagro-Janssen, huisarts en hoogleraar Huisartsgeneeskunde UMC St Radboud en Jolien Pon voorzitter patiëntengroep Darmkanker van de SPKS. 15

16 het radbode-debat Na de zaak Lucia de Berk RADBODE Wat als je een beetje apart bent? Op 14 april werd Lucia de Berk definitief vrijgesproken. Na negen jaar juridische strijd waaronder een aantal jaar gevangenschap werd de verpleegkundige gezuiverd van de verdenking een aantal moorden te hebben gepleegd. De zaak roept vragen op over de kwetsbaarheid van de verpleegkundige. UMC-professionals reageren. Piet-Hein Peeters Wat mij vooral raakt is de vraag hoe je je als verpleegkundige moet verweren wanneer je een heel afdelingsteam tegen je hebt. Er leek een soort boze collectieve opzet Lucia de Berk te beschadigen. Het zal je als verpleegkundige maar gebeuren. Erik de Laat is verpleegkundige in het UMC en voorzitter van de Verpleegkundige Adviesraad. Samen met Gerda Savelkouls, verpleegkundige op de afdeling Neurochirurgie / Plastische chirurgie, en Ineke Corté, juriste bij de Concernstaf en voormalig verpleegkundige, kijkt hij op uitnodiging van Radbode terug op de zaak-lucia de Berk. Wat blijft hen bij van één van de meest geruchtmakende rechtsgangen in de Nederlandse geschiedenis? Wat is de mogelijke betekenis voor hun eigen werk? De Laat wijst met name op het groepsproces dat op de afdeling van de Berk ontstaan moet zijn. Ik heb zelf ook op de IC gewekt en ik deed graag de moeilijkste gevallen, wat dus meer sterfgevallen betekent. Wat als je dan een beetje een aparte bent. Zou binnen dit ziekenhuis Lucia de Berk wel gehoord zijn? Gerda Savelkouls herkent de zorg van De Laat. Iedere afdeling heeft wel mensen die door hun persoonlijkheid meer opvallen en meer onrust om zich heen hebben in O m a f t e w i j k e n v a n e e n p r o t o c o l m o e t j e s t e r k i n j e schoenen staan de patiëntenzorg. Dat kan leiden tot onterechte beeldvorming. En als zo n beeld eenmaal op een afdeling is ontstaan, is het lastig om te draaien. Ineke Corté herkent wat beide verpleegkundigen vertellen, maar wijst ter relativering op het unieke karakter van de zaak-de Berk. Je zag hier inderdaad een terugtrekkende beweging bij haar naaste collega s, maar dat komt natuurlijk ook door de criminele context. Hier was sprake van een strafrechtelijke vervolging, dat maakt het echt anders. Veenbrand Corté vertelt hoe sinds 2001 de interesse vanuit het strafrecht voor medische misstanden is toegenomen. Fouten worden steeds vaker onderzocht en soms ook vervolgd. Binnen het UMC valt dat overigens nog erg mee. In de elf jaar dat Corté als juriste werkt, is er slechts één strafrechtelijke vervolging geweest. Het is bij casuïstiek wel altijd wikken en wegen. Ik snap dat het buitenbeentje op een afdeling kwetsbaarder is, maar je moet als verpleegkundige echt aan de bel trekken als je een niet pluis-gevoel hebt. De Laat en Savelkouls beamen dat volmondig, ze onderstrepen tegelijkertijd echter het belang van een positieve, onderling kritische teamgeest. Savelkouls: Als je als nieuweling binnenkomt op een afdeling, word je opgenomen in de sfeer die er al is. Dat moet maar goed gaan. De Laat: Daar kun je als hoofd natuurlijk wel in managen. Zorgen voor een goede mix van mensen op de afdeling, de vinger aan de pols houden. Dan kan ik me niet voorstellen dat het met Lucia de Berk zover zou zijn gekomen. Savelkouls: We hebben ook weleens een collega waarvan je vermoedt dat die het misschien niet gaat redden in de patiëntenzorg. Dat bespreek je dan onderling en dat leidt uiteindelijk dan ook tot een aanpak samen met de leidinggevende van de afdeling. Bij Lucia de Berk is het een veenbrand gebleven, het is niet aangepakt. Ook Corté wijst op de verantwoordelijkheid van alle professionals van de afdeling. Ze hadden met Lucia om de tafel gemoeten. Ze had blijkbaar iets in haar houding dat argwaan triggert en als dat signaal vaker komt, dan moet je dat agenderen. Protocol Geen van drieën betreurt dat het werk van de verpleegkundige, in navolging van dat van artsen, meer onder het vergrootglas is komen te liggen. De Laat stelt met instemming van de anderen dat het goed is dat de verpleegkundige niet meer boven alle twijfel verheven is. We doen goed werk, maar dat wil niet zeggen dat we het altijd goed doen. Savelkouls ziet echter wel een risico. Volgens mij durven verpleegkundigen steeds minder van het protocol af te wijken. Terwijl je soms toch echt je intuïtie moet volgen. Ze vertelt hoe collega s met regelmaat zeggen dat ze, al wordt het ze expliciet door een arts gevraagd, niet van een protocol willen afwijken. Ze durven niet creatief te zijn. Dat was vijftien jaar geleden anders. Dat verbaast Corté wel een beetje. Richtlijnen en protocollen zijn onmisbare zekerheden, maar er is ruimte om er vanaf te wijken, als je het maar goed opschrijft. De Laat: Dan moet je wel sterk in je schoenen staan. Savelkouls knikt instemmend. De angst om een fout te maken is volgens mij toegenomen en misschien mis je daardoor juist dingen die essentieel zijn in de zorg voor een patiënt. Lucia de Berk. Een bizarre zaak, maar ook leerzaam. Bijvoorbeeld vanwege het groepsproces dat binnen haar team ontstond. En omdat het de toegenomen kwetsbaarheid van de verpleegkundige en diens reactie daarop thematiseert. Ineke Corté: Toen wij anderhalf jaar geleden een vergiftigde baby hadden in dit ziekenhuis, zag je gelijk de angst dat wij wellicht ook een Lucia de Berk in ons midden hadden. We moeten beseffen dat én zulke zaken uitzonderlijk zijn én dat ze kunnen gebeuren. Verpleegkundigen hebben een verantwoordelijkheid om signalen op te pikken. Ze moeten daar echter ook verantwoordelijk mee omgaan. Ik kan het niet eenvoudiger maken. n Tekening: ANP 16