STICHTING VERDRONKEN GESCHIEDENIS JAARVERSLAG 2012

Transcriptie

1 STICHTING VERDRONKEN GESCHIEDENIS JAARVERSLAG 2012

2

3 STICHTING VERDRONKEN GESCHIEDENIS JAARVERSLAG 2012

4 Het doel van de stichting is: Het bevorderen van multidisciplinair onderzoek betreffende de natuurlijke ontwikkelingsgeschiedenis (geomorfologie, ecologie), de menselijke bewoning en gebruik, en van de cultuurhistorie van het trilaterale Waddenzeegebied. Het toegankelijk maken en presenteren van de verkregen onderzoeksresultaten voor zowel beleidsmakers, wetenschappers als een breed publiek, en hierdoor bijdragen aan de waardering en de bescherming van het Waddenzeegebied in al zijn facetten. Comité van Aanbeveling: Prof. Dr. Horst Lademacher Dr. Pieter Winsemius De heer Hans Alders Prof. Dr. Wubbo Ockels Prof. Dr. Morten Pejrup Em. hoogleraar Zentrum für Niederlande Studien (Universiteit Münster) oud-minister oud-minister, oud-commissaris der Koningin in de provincie Groningen oud-ruimtevaarder; hoogleraar Duurzame Technologie (Technische Universiteit Delft) hoogleraar geografie (Universiteit van Kopenhagen) 4

5 1. De Stichting De Stichting Verdronken Geschiedenis werd opgericht op 17 januari 2007, en is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Groningen onder nr Het bestuur bestond in 2011 uit: Voorzitter: Secretaris: Penningmeester: Lid: Lid: Prof. Dr. Ir. Theo Spek (hoogleraar landschapsgeschiedenis, Rijksuniversiteit Groningen) Dr. Karel Essink (oud-senioradviseur / marien ecoloog, Rijkswaterstaat) Drs. Eddy de Jonge (directeur RHC Groninger Archieven) Drs. W. van Vulpen (initiatiefneemster zoektocht naar het eiland Bosch) Drs. J.A.J. Stam (oud-burgemeester De Marne) 5

6 6 Vondsten Engelsmanplaat

7 2. Organisatie Het Stichtingsbestuur behartigde de formele en financiële gang van zaken. Daartoe vergaderde het bestuur vijf keer te Groningen. Een Coördinatiegroep initieerde en begeleidde diverse activiteiten. Hiertoe werd drie keer vergaderd in Groningen, en één keer in Esens (Duitsland). De Coördinatiegroep bestond uit de heren Dr. A. Buursma, F. Driesens, Dr. K. Essink, Dr. H. Feenstra, Dr. A. Heinze, Drs. H.-J. Frick, J. de Jagher, Dr. E. Knol en de dames W. Duinkerken, Y. Nijlunsing en Drs. U. Oltmanns. Agendaleden waren de heren Dr. A.P. Oost, Ir. L. Oorschot en Drs. K. de Vries. Mevr. Oltmanns en dhr. Frick leverden voornamelijk via bijdragen. De zorg voor de websites en was in handen van F. Driesens (webmaster) en K. Essink (contentbeheer). 7

8 8 Vondstenavond op Spiekeroog

9 3. Projecten In het verslagjaar werd aan de volgende projecten gewerkt: Thema 1: Regiostudies Verdronken dorpen Dollard Stormvloed Aan het eind van 2012 bleek dat onvoldoende subsidie beschikbaar kwam voor een publicatie in boekvorm over de geschiedenis van de Dollard, gebaseerd op de voordrachten op het symposium in 2009 en aangevuld met enkele andere bijdragen. Besloten werd in 2013 een internetpublicatie te realiseren. Hoogeland Oude Weer In augustus werden boringen gezet bij de boerderijen Smeersum, Eppemaheerd en Wiersemaheerd, evenals bij de vermoedelijke locatie van de vroegere uitwateringssluis (zijl) nabij het dorp Den Andel. De heer H.J. Streurman maakte zijn ouderdomsdateringen van in het gebied aangetroffen schelpen beschikbaar. Ook werd een aardewerkscherf gevonden, die een fragment lijkt van een Romeinse amfoor. Punt van Reide In februari werden de resultaten van het historisch en grondradaronderzoek door A. Buursma, H. Feenstra, E. Knol en K. de Vries gepresenteerd aan personeel en raad van toezicht van Het Groninger Landschap. In september werd een deel van het gebied nauwkeuriger opgenomen met grondradar. Het bewerken en analyseren van deze gegevens kwam in het verslagjaar nog niet gereed. 9

10 Thema 2: Relaties eilanden vasteland Relatie Engelsmanplaat/Schiermonnikoog Wierum. In 2012 werd geen activiteit van betekenis ontplooid omtrent de geo(morfo)logie en cultuurhistorie van het Waddengebied tussen het dorp Wierum en de eilanden Engelsmanplaat en Schiermonnikoog. Zuiderzee Waddenzee De voorzitter en Dr. A.P. Oost werkten samen met de hoogleraren M. Duijvendak en A. van Holk (beiden RU Groningen) verder aan een NWO-programma over de wisselwerking tussen landschapsdynamiek en maritieme economie in Zuiderzee en westelijke Waddenzee. Het gaat om 3 promotieprojecten: 1) Invloed van de opening van het Marsdiep rond 1100 op de ontwikkeling va de Zuiderzee, 2) de maritieme economie tussen 1400 en 1900, en 3) de scheepsbouw en scheepvaartroutes in dezelfde periode. De aanvraag wordt in voorjaar 2013 bij NWO ingediend. Historie Eemsmondingsgebied Er werden eerste stappen gezet naar het opstellen van een nieuw onderzoeks- en presentatieprogramma rond de geschiedenis van het Eemsmondingsgebied. Daartoe werd in april in samenwerking met Museumhuis Groningen en gemeente Eemsmond voor genodigden een inspiratieboottocht op het Groninger Wad gehouden. Thema 3: Indicative mapping of the maritime heritage 10 In twee workshops (Hamburg en Husum) werd meegewerkt aan de voorbereiding van een trilateraal project betreffende het maken van archeologische kansenkaarten voor het Waddenzeegebied. Deze trilaterale samenwerking wordt gecoördineerd door het Waddenzee Secretariaat te Wilhelmshaven.

11 4. Overige activiteiten Lezingen 19 januari, Stichting Ouwe Polle, Ameland, Karel Essink: Oesters in de Waddenzee van Steentijd tot heden. 19 januari, Haren, Nederlandse Bond van plattelandsvrouwen/ Vrouwen van Nu, afd. Haren, Egge Knol: Schipbreuk en redding rond Rottumeroog. 5 juni, Pieterburen, Groninger Landschap-Team Noord, Albert Buursma en Hidde Feenstra: Overzicht van onderzoek en presentaties door de Stichting Verdronken Geschiedenis. 12 september, Historische Vereniging Hoogezand-Sappemeer, Egge Knol: Schipbreuk en redding rond Rottumeroog. 9 oktober, Passage afdeling Noordlaren, Egge Knol: Schipbreuk en redding rond Rottumeroog. 15 november, Landschaftsforum Aurich, Axel Heinze: Verbreitung von Pingo-Ruinen in Ostfriesland 1 december, RHC Oldambt, Dag van de Oldambtster Geschiedenis, Winschoten, Albert Buursma: Betekenis van de Punt van Reide: over schansen en schepen, soldaten en schrijvers, strijd en strategie, wonen en werken, economie en ecologie. Vondstenavond Juist Op 24 februari werd samen met het Küstenmuseum en de Heimatverein een vondstenavond georganiseerd op het Duitse eiland Juist. Hierbij waren deskundigen aanwezig namens de Ostfriesische Landschaft (Aurich) en de Stichting Verdronken Geschiedenis. 11

12 Excursie Nordstrand en Husum - Op april brachten leden van de Coördinatiegroep een bezoek aan het het eiland Nordstrand, dat samen met Pellworm en enkele kleinere halligen een overblijfsel is van het grotere eiland Strand, dat in 1634 door een stormvloed werd vernietigd. Tevens werd een bezoek gebracht aan het NordseeMuseum-Nissenhaus in Husum. De excursie werd begeleid door archeoloog Dr. Dirk Meier. Waddenacademie De secretaris en Dr. A. Buursma namen op 3 juli deel aan een door de Waddenacademie in Den Oever georganiseerd symposium Zuiderzee 2.0; tussen IJsselmeer en Waddenzee. Bezoekerscentrum Schiermonnikoog Op 2 november namen secretaris en Dr. H. Feenstra deel aan een deskundigenforum op Schiermonnikoog. In december werd aan het stichtingsbestuur van bezoekerscentrum De Promenade een voorstel gedaan voor door de stichting uit te voeren onderzoek en informatievoorziening t.b.v. in te richten exposities in het nieuwe bezoekerscentrum. Trilaterale inventarisatie van cultureel erfgoed - In een Deens-Duits- Nederlandse werkgroep wordt een project Indicative mapping of the maritime heritage in het Waddengebied voorbereid. De secretaris nam deel aan werkgroepbijeenkomsten in Hamburg (april) en Husum (september). Gemeente Eemsmond Met de gemeente Eemsmond werd overlegd over mogelijke bijdragen aan 1) het in kaart brengen van buitendijks cultureel erfgoed en 2) een mogelijk samenwerkingsproject met Borkum Utkiek over de Eems. 12

13 Geschiedenis Jadebusen Op 10 november werd een excursie georganiseerd naar de restanten van een oude houten dam in de Jadebusen, die vroeger verbinding gaf naar de inmiddels verdwenen Oberahnesche Felder, eilandjes in het Noorden van de Jadebusen. Onder de deelnemers waren deskundigen van het Niedersächsisches Institut für historische Küstenforschung, Wilhelmshaven, en oud-medewerkers van de Forschungsstelle Norderney. Dag van de Oldambster Geschiedenis Op 1 december presenteerde de Stichting zich in Winschoten met een lezing over de geschiedenis van de Punt van Reide (Dollard). Pingo-project Er werd verder gewerkt aan het onderzoek van pingoruïnes in Ostfriesland en Noord-Nederland. Aan de Universiteit van Utrecht werden over dit onderwerp onder supervisie van Dr. W.Z. Hoek twee master studies voltooid (Astrid Ruiter en Renée de Bruijn). In november werd in Aurich een studiedag gehouden over Spuren der Eiszeit in Ostfriesland. In december werd in een zandafgraving in Dietrichsfeld (nabij Aurich) een 90 meter lang profiel door een pingo-ruïne blootgelegd. 5. Financiën Het exploitatieoverzicht 2012 wordt gepresenteerd op de volgende twee pagina s. 13

14 Exploitatieoverzicht 2012 Baten 3 Giften/donaties 0,00 4 Dag van de Groninger Geschiedenis 0,00 5 Ontvangen rente 0,00 6 Dienstverlening 98,00 Totaal 98,00 Ontvangsten 98,00 Uitgaven 4.234,87 Verschil ,87 14

15 Kosten 7 Bankkosten 61,62 9 Materiaal 938,42 10 Coördinatiegroep 922,07 11 KvK 35,08 12 Reis- en verblijfkosten en overige kosten 1825,89 13 Website 90,82 15 Vondstenavonden 360,97 Totaal 4.234,87 Balans 2012 Saldo Saldo Toe-/afname Kas 0,00 0,00 0,00 Bank , , ,87 Spaar 0,00 0,00 0,00 Liquide middelen , , ,87 Verschil 0,00 15

16 6. Public relations De website werd regelmatig geactualiseerd. Er werden een Nederlandse, een Duitse en een Engelse versie onderhouden. De website werd keer bezocht (in 2011: keer), met in totaal hits (vorig jaar: ). In januari en in november werd een Nieuwsbrief per verzonden aan ca. 270 in het werk van de Stichting geïnteresseerde personen. Dr. Mette Guldberg en Dr. Dirk Meier fungeren nu als correspondent voor Denemarken resp. Noord-Duitsland. 16 Aandacht in de media: - Ostfriesischer Kurier 2 maart 2012 Keramikscherben aus der Römischen Kaiserzeit auf Juist entdeckt. Untersuchung Älteste Fundstücke auf einer Ostfriesischen Insel Scherben spätmittelalterlicher Kugeltöpfe am Strand. - Radio 1, VPRO, OVT 11 maart 2012 aankondiging expeditie naar Simonszand: Verdwenen eiland Bosch ; - Radio 1, - 12 maart 2012 interview; - Trouw (de Verdieping), Ineke Noordhoff 12 maart 2012 Wadlopers verliezen favoriete bestemming ; - Dagblad v/h Noorden 13 maart 2012 Titanenkrachten smeden een nieuw Waddeneiland ; - Trouw (de Verdieping), Ineke Noordhoff 14 maart 2012 Ondergang van Simonszand geeft Rottum toekomst ; - Trouw (de Verdieping), Ineke Noordhoff 15 maart 2012 Ook Rottumeroog is van vorm veranderd ; - Ommelander Courant 19 april 2012 Wetenschappers zijn verzonken eiland Waddenzee op het spoor ;

17 - Noorderkrant 19 april 2012 Groninger eiland Monnikenlangenoog op het spoor? ; - Waddenvereniging.nl 19 april 2012 Moenkelangenoe ; - Dagblad v/h Noorden 19 april 2012 Verzonken eiland Moenkelangenoe ontdekt ; - Dagblad v/h Noorden 20 april 2012 Ontdekking verzonken waddeneiland ; - NOS Radio 1 Nieuws 20 april 2012 Waddeneiland spoorloos verdwenen ; - Telegraaf 21 april 2012 Eiland herontdekt. - Dagblad v/h Noorden 10 augustus 2012 Grondboringen naar loop van Oude Weer. - Kreiszeitung Wesermarsch 14 november 2012 Exkursion in die Vergangenheit.. (excursie Jadebusen) - Tien Eeuwen Eyland Flielandt. Orgaan van de Cultuurhistorische Vereniging Eylandt Flielandt 22e jrg. Nr. 4, December 2012 Van het bestuur (aankondiging vondstenavond op 1 maart 2013 ( pags. 3-4). - Radio 1, VPRO zondag 23 december 2012, ca u. Het spoor terug: De malle graaf van Rottum (door Mathijs Deen m.m.v. Albert Buursma). De volgende publicaties verschenen: - Ineke Noordhoff - Waddenrenaissance, Noorderbreeedte 36(3): Egge Knol - Oude scherven op Groninger eilanden. De Kaap Nieuwsbrief van de Stichting Vrienden van Rottumeroog en Rottumerplaat (januari 2012), Egge Knol Het Bosch van Watum als baken voor zeevarenden, Stad en Lande 21(4), december 2012, Hans Revier (m.m.v. Karel Essink en Peter Vos) Hoe zo, veranderend landschap? De verdwenen dorpen van de Dolle Aard, WADDENMagazine, sept

18 - J. Bazelmans, D. Meier, A. Nieuwhof, T. Spek & P. Vos Understanding the cultural historical value of the Wadden Sea region. The coevolution of environment and society in the Wadden Sea area in the Holocene up until early modern times (11,700 BC 1800 AD): An outline. Ocean & Coastal Management 68: Opgesteld te Eelde, 18 februari 2013 Dr. K. Essink, secretaris Vosbergerlaan AK Eelde 18

19 Booractiviteiten op Simonszand 19

20