Naleving REACH-verplichtingen in de Galvano-keten

Transcriptie

1 Naleving REACH-verplichtingen in de Galvano-keten

2 Naleving REACH-verplichtingen in de Galvano-keten Datum 21 februari 2013 Status Definitief

3 Colofon ILT Risicovolle Stoffen en Produkten Voor meer informatie bel ; Pagina 2 van 15

4 Pagina 3 van 15

5 Samenvatting In de eerste helft van 2012 heeft de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) de naleving van de REACH- en CLP-regelgeving bij negen distributiebedrijven van chemicaliën in de Galvanoindustrie onderzocht. Daarmee is het overgrote deel van dit stuk van de keten van gevaarlijke stoffen in Nederland onderzocht. Bij alle negen onderzochte bedrijven zijn tekortkomingen geconstateerd bij de Veiligheidsinformatiebladen (VIB s). De tekortkomingen hadden met name betrekking op: - ontbrekende informatie over de te gebruiken persoonlijke beschermingsmiddelen; - afwijkende indeling van stoffen en mengsels, waardoor onjuiste gevaarsaanduidingen en beheersmaatregelen werden vermeld; - ontbreken van de verplichte verwijzing naar het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC); - ontbrekende informatie of een chemische veiligheidsbeoordeling had plaatsgevonden. Vijf bedrijven zijn schriftelijk gewaarschuwd en hebben een termijn van 6 weken gekregen om de tekortkomingen ongedaan te maken. Al deze bedrijven hebben binnen deze termijn de VIB s aangepast of laten aanpassen. De overige vier bedrijven hebben een aankondiging Last onder Dwangsom ontvangen. Ook deze bedrijven hebben de geconstateerde terkortkomingen binnen de daarbij gestelde termijnen ongedaan gemaakt. Geen enkel bedrijf leefde de REACH-regelgeving volledig na. Aanvullend op het nalevingsonderzoek van de ILT is door de Inspectie SZW bij twee professionele gebruikers (Galvaniseerbedrijven) een onderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid en gebruik van Veiligheidinformatiebladen op de werkvloer. Geconstateerd is, dat alle gecontroleerde VIB s van recente datum waren en door de distributeur ongevraagd werden toegezonden, ook bij updates. Bij één professionele toepasser is door de Inspectie SZW gehandhaafd op een onvolledige RI&E 1 (ontbreken van risico-inventarisatie met betrekking tot gevaarlijke stoffen). Hier zat bovendien geen afzuiging op de galvaniseerbaden. Door het bedrijf werd aangegeven, dat uit onderzoeken in vergelijkbare situaties zou blijken, dat afzuiging niet nodig was. Deze onderzoeken waren echter niet aanwezig. 1 Risico Inventarisatie en Evaluatie Pagina 4 van 15

6 Colofon 2 Samenvatting 4 1 Inleiding 7 2 Beschrijving van de Galvanoketen in Nederland Producenten en importeurs Distributie Professionele gebruikers 10 3 Naleving REACH-regelgeving distributeurs Naleving registratieverplichtingen Kwaliteit VIB s Breng- en actualiseringsverplichting Kwaliteit etiketten Overige REACH-regelgeving Extended version VIB Handhaving door ILT 13 4 Naleving REACH-regelgeving professionele gebruikers Algemeen Handhaving door Inspectie SZW 14 5 Conclusies Persoonlijke beschermingsmiddelen Afwijkende indeling Verwijzing naar NVIC Onbekend of een chemische veiligheidsbeoordelingen is uitgevoerd 15 Pagina 5 van 15

7 Pagina 6 van 15

8 1 Inleiding Galvaniseren (ook: galvanisatie, galvanotechniek of electroplating) is een methode die gebruikmaakt van elektriciteit om een voorwerp te bedekken met een laagje metaal. Door middel van galvaniseren kan bijvoorbeeld een ijzeren plaat worden voorzien van een laagje zink (elektrolytisch verzinken), nikkel (vernikkelen) of chroom (verchromen) om het meer corrosiebestendig te maken of mooier te laten glanzen. Binnen de branche wordt de term galvanotechniek of galvano gebruikt. Met deze termen worden alle elektrochemische bedekkingstechnieken aangeduid, inclusief de autokatalytische processen. 2 Duidelijk zal zijn, dat bij Galvanobedrijven wordt gewerkt met een scala aan (zware) metalen en chemicaliën waaraan in min of meerdere mate milieu- en arbeidsbezwaren kleven. Om deze bezwaren te beheersen worden in een Veiligheidinformatieblad (VIB) de risico s beschreven en maatregelen voorgeschreven. Bij ketenprojecten van gevaarlijke stoffen wordt de naleving van de regelgeving bij de verschillende schakels van die keten in samenhang onderzocht en waar mogelijk verbeterd. Voor ketenprojecten die gericht zijn op de naleving van de REACHregelgeving is met name de wijze waarop de wettelijk voorgeschreven informatievoorziening door de keten verloopt van belang. Een belangrijk middel daarvoor zijn de VIB s. In de eerste helft van 2012 heeft de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) de naleving van de REACH- en CLP-regelgeving bij negen distributiebedrijven van chemicaliën in de Galvanoketen onderzocht. Daarmee is het overgrote deel van dit stuk van de keten van gevaarlijke stoffen in de Galvanoketen in Nederland onderzocht. Aanvullend op het nalevingsonderzoek van de ILT is door de Inspectie SZW bij twee professionele gebruikers (Galvanobedrijven) een onderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid en gebruik van Veiligheidinformatiebladen op de werkvloer. Dit rapport bevat de resultaten van beide onderzoeken. 2 Pagina 7 van 15

9

10 2 Beschrijving van de Galvanoketen in Nederland 2.1 Producenten en importeurs 2.2 Distributie De basischemicaliën voor de Galvanoketen worden binnen Europa geproduceerd of geïmporteerd. Het gaat hier vooral om de volgende soorten chemicaliën: - basischemicaliën: Metaalzouten (bijvoorbeeld chroom-, zink- en tinzouten); - basischemicaliën: Zuren en basen (bijvoorbeeld zoutzuur, natronloog, fosforzuur); - hulp- en toeslagstoffen (bijvoorbeeld benzeen-sulfonaten, hexafluor silicaten). Afhankelijk van het gebruikte galvaniseerproces kan de samenstelling van de te gebruiken chemicaliën verschillen. In Nederland zijn geen specifiek op de Galvano-industrie gerichte importeurs of producenten actief. De metaalzouten worden vrijwel allemaal afgenomen van productie- en importbedrijven die buiten Nederland, maar binnen de EER zijn gevestigd of van een andere Nederlandse chemicaliën groothandel die dit op zijn beurt weer van een importeur of producent afneemt. De hulp- en toeslagstoffen en zuren en basen komen van zowel Nederlandse als niet-nederlandse maar wel binnen de EER gevestigde importeurs of producenten. Deze bedrijven zijn niet specifiek op de Galvano-industrie gericht. Een stof als benzeen-sulfonaat wordt bijvoorbeeld als detergent ook in tal van andere industrietakken gebruikt. De Nederlandse distributeurs zijn over het algemeen onderdeel van een Europees moederconcern die buiten Nederland gevestigd is. De distributie van galvano(basis-) chemicaliën gebeurt op verschillende wijzen: - Onder eigen naam Alle chemicaliën (stoffen en mengsels) worden uitsluitend onder eigen naam verkocht. Dit betekent dat er vanuit bulkverpakking producten worden omgepakt en van eigen etiketten en VIBs voorzien, zodat niet bekend is wie de oorspronkelijke leverancier (producent) is. - Onder naam van het moederconcern De distributeur neemt producten af van een Europees of internationaal moederconcern en verkoopt deze ook onder die naam. De etiketten en VIB s zijn herkenbaar te herleiden tot dit moederconcern. - Onder naam van de leverancier De distributeur koopt zelf elders producten in en levert deze zonder verdere omlabeling door aan de klant. De etiketten en VIB s ondergaan geen verdere bewerking. Pagina 9 van 15

11 De omvang van deze doelgroep bestaat uit tien bedrijven, waarvan er negen door de ILT zijn bezocht. Eén is door omstandigheden niet bezocht. 2.3 Professionele gebruikers Afgaand op de leden van de branche-organisaties NGO-SBG 3 en VOM 4 zijn er ruim 300 bedrijven actief in de Galvano-industrie. Deze groep omvat bedrijven die galvaniseren als hoofdactiviteit heeft en bedrijven die een deel van hun productie op oppervlaktetechniek hebben gericht, waartoe galvaniseren kan behoren. 3 Vereniging van Ondernemingen in de Galvano-Technische Industrie 4 Vereniging voor Oppervlaktetechnieken van Materialen Pagina 10 van 15

12 3 Naleving REACH-regelgeving distributeurs 3.1 Naleving registratieverplichtingen Zoals in hoofdstuk 1 al is geconstateerd, zijn er in Nederland geen bedrijven actief die Galvanochemicaliën (metaalzouten) produceren of importeren in hoeveelheden waardoor zij voor 2013 onder de registratieverplichting van REACH vallen. 3.2 Kwaliteit VIB s Bij de negen bezochte distributeurs van Galvanochemicaliën zijn in totaal 39 VIB s gecontroleerd (zie onderstaande tabel met de resultaten). Naam Aantal niet in orde Classificatie/indeling 23 Rubriek 1 Identificatie van de stof en van 18 de vennootschap/onderneming Rubriek 2 Identificatie van de gevaren 13 Rubriek 3 Samenstelling en informatie 10 over de bestanddelen Rubriek 8 Maatregelen ter beheersing van 32 blootstelling/persoonlijke bescherming Rubriek 15 Regelgeving 16 Rubriek 16 Overige informatie 7 Volledig in de Nederlandse taal 2 Up to date/herzieningsdatum aangegeven 5 Toelichting geconstateerde tekortkomingen bij de rubrieken - Ad rubriek 1 In deze rubriek ontbrak bij bijna de helft van de VIB s de opmerking dat bij noodgevallen door professionele hulpverleners contact kon worden opgenomen met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) te Utrecht. - Ad rubriek 2 Deze rubriek bevatte in een derde deel van de VIB s geen of niet de juiste gevaarsymbolen. - Ad rubriek 3 In deze rubriek bleek in ongeveer een kwart van de gevallen niet de geharmoniseerde indeling voor stoffen te zijn gevolgd, dan wel een verkeerde indeling van de samenstellende stoffen - Ad rubriek 8 Deze rubriek bleek de meeste afwijkingen te hebben (ruim 80 % Pagina 11 van 15

13 afwijkingen). Vooral een volledige omschrijving van de te gebruiken persoonlijke beschermingsmiddelen, met name handschoenen, ontbrak. - Ad rubriek 15 Bij twee-vijfde deel van de onderzochte VIB s bleek niet vermeld te zijn of een chemische veiligheidsbeoordeling had plaatsgevonden. Daarnaast werden in deze rubriek nog vaak (conform de oude indeling) de gevaarsymbolen aangetroffen die volgens de nieuwe indeling in rubriek 2 thuis horen. - Ad rubriek 16 In deze rubriek werd in een klein aantal gevallen een beperkte afkortingenlijst aangetroffen of werd onvoldoende duidelijk welke wijzigingen ten opzichte van de voorgaande versie van het VIB waren doorgevoerd. 3.3 Breng- en actualiseringsverplichting 3.4 Kwaliteit etiketten Geconstateerd is, dat alle bezochte bedrijven voldoende invulling geven aan de brengplicht: VIB s worden bij eerste levering verstrekt. In vrijwel alle gevallen gebeurt dit elektronisch. De actualiseringverplichting wordt bij drie van de negen onderzochte bedrijven niet op voldoende wijze nageleefd. Daar waar wel aan de actualiseringplicht wordt voldaan, is dit proces gedigitaliseerd en worden klanten per van de actuele VIB s op de hoogte gesteld. De overige bedrijven zijn schriftelijk gewaarschuwd om de actualiseringplicht volledig na te leven. Bij 2 van de 9 bedrijven zijn de etiketten ter plaatse gecontroleerd. Er zijn op dit punt geen tekortkomingen geconstateerd. Bij de overige zeven bedrijven vond de etikettering plaats bij het opslag- of fysieke distributiecentrum. Daar heeft geen controle plaatsgevonden. 3.5 Overige REACH-regelgeving - Toegang van werknemers tot de informatie (art. 35 REACH) Bij 3 van de 9 bedrijven werden op de locatie chemicaliën aangetroffen, deels voor eigen gebruik, deels voor opslag ter distributie. De werknemers hadden daarbij toegang tot de VIB s en kunnen daarmee de juiste maatregelen nemen. - Tien jaar bewaren van informatie (art. 36 REACH) Op dit item zijn geen tekortkomingen geconstateerd. - Doorgeven van informatie upstream Er zijn geen situaties gemeld waar dit is voorgekomen. Pagina 12 van 15

14 3.6 Extended version VIB Bij de controles zijn geen extended versions 5 van de Veiligheidinformatiebladen (met blootstellingscenario s in de bijlage) aangetroffen. Dergelijke extended versions zijn verplicht bij stoffen die in meer dan tien ton per jaar worden geproduceerd of geïmporteerd in de EU. Omdat de gecontroleerde stoffen niet in Nederland geproduceerd zijn en ook niet in Nederland in de EU zijn geïmporteerd, is niet gecontroleerd of het afwezig zijn van extended versions een overtreding is van de REACH-regelgeving. 3.7 Handhaving door ILT Bij alle negen onderzochte bedrijven zijn tekortkomingen geconstateerd op het niet volledig zijn van de VIB s. Vijf bedrijven zijn schriftelijk gewaarschuwd en hebben een termijn van zes weken gekregen om de tekortkomingen ongedaan te maken. Al deze bedrijven hebben binnen deze termijn de VIB s aangepast of laten aanpassen. De overige vier bedrijven hebben een aankondiging last onder dwangsom ontvangen. Ook deze bedrijven hebben de gecontateerde terkortkomingen binnen de daarbij gestelde termijnen ongedaan gemaakt. Geen enkel bedrijf leefde de REACH-regelgeving volledig na. 5 Extended versions van VIB s zijn uitgebreidere versies van de standaard VIB s. Hierin staat meer gedetailleerd beschreven op welke wijze de risico s op blootstelling aan de betreffende stof in verschillende situaties beheerst kan worden. Pagina 13 van 15

15 4 Naleving REACH-regelgeving professionele gebruikers 4.1 Algemeen Door de Inspectie SZW zijn twee ggalvaniseerbedrijven bezocht die producten gebruiken die door distributeurs op de markt worden gebracht die tevens door de ILT zijn bezocht. Dit zijn te weinig bezoeken om daarmee een representatief beeld te geven van de gehele branche. Geconstateerd is, dat alle gecontroleerde VIB s van recente datum waren en door de distributeur ongevraagd werden toegezonden, ook bij updates (zie ook paragraaf 2.3. Breng- en actualiseringverplichting). Beide bedrijven waren tevreden over de inhoud van de VIB s, hoewel er soms een voorkeur voor een bepaald format is. Hoewel een groot deel van de vorm van het VIB is voorgeschreven, blijft er nog voldoende ruimte over voor de opstelling van het VIB binnen een bedrijfseigen opmaak. Geconstateerd werd, dat door leveranciers (lees: distributeurs) tevens de VIB s van de baden, waarin met een mengsel van de geleverde chemicaliën wordt gewerkt, wordt aangeleverd. Bij een van de bedrijven worden de baden afgezogen. Hier zijn metingen verricht door de Arbodienst. Bij het andere bedrijf is dit niet het geval. Beide bedrijven gebruiken de VIB s. in beide gevallen worden de VIB s ontvangen door de persoon die de bijvullingen in de galvaniseerbaden doet. In beide gevallen had er in het VIB meer aandacht mogen zijn voor rubriek 8. Ook de Inspectie SZW constateert dat een volledige omschrijving van de te gebruiken persoonlijke beschermingsmiddelen, met name handschoenen, ontbrak. 4.2 Handhaving door Inspectie SZW Bij één professionele toepasser is gehandhaafd op een onvolledige RI&E 6 (ontbreken van risicoinventarisatie met betrekking tot gevaarlijke stoffen). Hier zat bovendien geen afzuiging op de baden. Door het bedrijf werd aangegeven dat uit onderzoeken in vergelijkbare situaties zou blijken dat afzuiging niet nodig was. Deze onderzoeken waren echter niet aanwezig. 6 Risico Inventarisatie en Evaluatie Pagina 14 van 15

16 5 Conclusies 5.1 Persoonlijke beschermingsmiddelen Zowel door de ILT als door de Inspectie SZW wordt het in de VIB s ontbreken van duidelijkheid over de toe te passen persoonlijke beschermingsmiddelen (voornamelijk beschermende handschoenen) als meest voorkomende tekortkoming gezien. Juist op de werkvloer is de informatie in deze rubriek essentieel om te komen tot goede werkplaatsinstructiekaarten (WIK). 5.2 Afwijkende indeling De afwijkende indeling heeft veel te maken met de recent doorgevoerde wijzigingen in de indeling van de rubrieken. Nog niet alle gebruikte digitale systemen die gebruikt worden om de VIB s op te stellen zijn inmiddels daarop aangepast. Ook de R- en S-zinnen danwel H- en P-zinnen moeten in een aantal gevallen nog aangepast worden. 5.3 Verwijzing naar NVIC In de Verordening 453/ is aangaande de inhoud van rubriek 1.4 van het VIB het volgende opgenomen: 1.4. Telefoonnummer voor noodgevallen Verwijs naar diensten voor informatie in noodgevallen. Wanneer er een officieel adviesorgaan bestaat in de lidstaat waar de stof of het mengsel in de handel wordt gebracht (dat kan het orgaan zijn dat verantwoordelijk is voor het ontvangen van informatie in verband met de gezondheid van artikel 45 van Verordening (EG) nr. 1272/2008 en artikel 17 van Richtlijn 1999/45/EG), moet het telefoonnummer daarvan worden vermeld, en kan dat volstaan. Wanneer de beschikbaarheid van dergelijke diensten om eender welke reden beperkt is, zoals bijvoorbeeld door openingstijden, of wanneer er beperkingen zijn wat het soort informatie betreft dat wordt verstrekt, moet dat duidelijk worden vermeld. Op grond van dit voorschrift dient in Nederland in rubriek 1.4 het volgende te worden vermeld: Rubriek 1.4 Telefoonnummer voor noodgevallen. Het telefoonnummer van het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC): Uitsluitend bestemd om professionele hulpverleners te informeren bij acute vergiftigingen. Geconcludeerd wordt, dat deze verwijzing ontbreekt bij ruim de helft van de onderzochte VIB s. 5.4 Onbekend of een chemische veiligheidsbeoordelingen is uitgevoerd Twee op de vijf VIB s vermelden niet of er een chemische veiligheidsbeoordeling is uitgevoerd. Vaak staat hier onbekend opgenomen. 7 Pagina 15 van 15

17 Dit is een uitgave van de Inspectie Leefomgeving en Transport Postbus BD Den Haag Februari 2013