omgaan met dementie ZorgSaam

Transcriptie

1 omgaan met dementie ZorgSaam 1

2 2

3 Omgaan met dementie Deze folder is gemaakt voor mensen zoals u, die zorgen voor een dementerende naaste. Dit kan uw partner, een ouder of bijvoorbeeld een buurman zijn. Misschien hebt u er bewust voor gekozen om voor deze persoon te zorgen, maar zeer waarschijnlijk is het u overkomen. Zorgen voor iemand met dementie, vergt nog al wat vaardigheden en geduld. Met deze folder willen wij u wat praktische tips voorleggen die een leiddraad kunnen zijn in de omgang met uw naaste. Hoe communiceer ik met demente mensen Kom dichter bij me staan. Noem mijn naam. Raak me aan. Praat rustig en gebruik eenvoudige zinnen. Geen dubbele informatie in één zin. Luister aandachtig en stel de vraag simpel. Laat het onderwerp even rusten, als het niet meteen lukt. Vraag niet wat ik gisteren heb gedaan, want dat bestand is alweer gewist. Ken mijn levensverhaal, corrigeer mij niet, want ik leef in een andere werkelijkheid. ( Uit: ik heb Alzheimer: Het verhaal van mijn vader. Stella Braam) 3

4 Omgaan met een dementerende naaste Leven met en zorgen voor een dementerende is vaak niet gemakkelijk. Het gedrag dat de dementerende vertoont, is voor de omgeving vaak niet zo goed te begrijpen. Een aantal voorbeelden hiervan zijn: Voortdurend dezelfde vragen stellen; Zich niets meer herinneren van recente gebeurtenissen, maar wel alles weten over het verre verleden; Naar huis willen, terwijl hij/zij thuis is; Veel vergeten, maar zelden klagen over vergeetachtigheid. Vaak vindt de omgeving dat een persoon anders reageert op situaties dan men van hem of haar gewend was. 4

5 Adviezen die kunnen helpen om de omgang met een dementerende persoon te vergemakkelijken. 1. Toon respect. Praat in het bijzijn van de dementerende op een respectvolle manier over de situatie. Bespreek liever geen zaken die hem/haar van streek kunnen maken. 2. Probeer confrontaties met falen te voorkomen. Test niet steeds of iemand het antwoord weet, zoals bijvoorbeeld een vraag als Welke dag is het vandaag? maar vertel iets, zoals: Het is woensdag vandaag, uw dochter komt vanmiddag op bezoek. Hier kan de dementerende op reageren. Als er iets fout gaat, accepteer dit en zeg dat iedereen wel eens een foutje maakt. Benadruk datgene wat iemand nog wel kan. Confronteer een persoon niet steeds met zijn beperkingen. Dit leidt tot frustraties. 3. Leer de grenzen kennen van de dementerende Laat de dementerende datgene wat hij zelf kan ook zelf doen, ook al gaat het niet zo snel, of precies zoals u het zou willen. Maak vooral gebruik van de mogelijkheden van de dementerende en probeer hem zo min mogelijk te confronteren met zijn onmogelijkheden. 4. Probeer niet iets nieuws te leren en laat de omgeving/ gewoonten zo lang mogelijk hetzelfde. Als het leervermogen van uw naaste met dementie is afgenomen of geheel is verdwenen, is het bijna niet mogelijk om hem iets nieuws aan te leren. Stem alles zoveel mogelijk af op zijn gewoonten. Bij opname in het ziekenhuis is alles vreemd, anders en nieuw. Dit kan een onveilig gevoel oproepen. Foto s en dierbare spullen van de dementerende kunnen zorgdragen voor enig houvast. Ook regelmatig bezoek van vertrouwde personen (ook buiten de bezoekuren) kan het gevoel van onveiligheid wegnemen. 5

6 5. Overleg of vertel wat u gaat doen. Overleg wanneer u in de nabijheid van de dementerende een activiteit/handeling verricht. Vertel wat u gaat doen en betrek de dementerende bij de activiteit. Houd uw uitleg simpel en praat over één ding tegelijk. Stel ook niet meer dan één vraag tegelijk, wacht het antwoord af en stel daarna pas de volgende vraag. 6. Creëer een goede sfeer. Een dementerende is erg gevoelig voor sfeer, aandacht en lichaamstaal. Als U zelf vrolijk bent, dan zal dat in het algemeen overgenomen worden. Probeer humeurigheid of boosheid over iets in de omgeving van dementerende te vermijden. Hij merkt dit snel. Humor kan helpen bij het creëren van een goede sfeer. 7. Praat met de dementerende over interessante onderwerpen en doe activiteiten die hij/zij leuk vindt. Informatie uit het verleden en bezigheden uit het leven van de dementerende kunnen zeer nuttig zijn om een goed contact te krijgen en te onderhouden. 8. Probeert u zich in te leven. Alles verloopt traag in de wereld van de dementerende zoals het tempo en ook het denkproces. De gedachten en de gevoelswereld zijn veranderd. Probeert u zich in te leven in deze situatie. 6

7 Hulpmiddelen en geheugensteuntjes Dementerende mensen verschillen erg van elkaar. Daarom kunnen wij alleen standaardadviezen geven. Wanneer u de adviezen toepast, zult u zien dat sommige adviezen helpen, maar andere weer niet. Hieronder hebben wij enkele adviezen genoemd die u kunt gebruiken om het dagelijks functioneren van uw naaste positief te beïnvloeden. Gebruik een grote agenda (een dag per pagina) waarin de dementerende vragen en (belangrijke) gebeurtenissen op kan schrijven. Deze kan als naslagwerk gebruikt worden wanneer iemand iets vergeten is. Leg de agenda op een goed zichtbare plaats; Hang een duidelijke en opvallende kalender in het zicht; Afspraken duidelijk maken via een mededelingenbord. Noteer de afspraak, datum en tijd op het bord en zorg dat er een klok in de buurt hangt. Zet foto s van familieleden, bekenden en dergelijke goed zichtbaar. Symboliseer bepaalde kamers in het huis. Soms wordt een tekening beter herkend dan een naam. Plaats bijvoorbeeld een bed op de slaapkamerdeur en een closet op de wc deur. Plak op de keukenkastjes een lijst of een tekening van wat er zich achter het deurtje bevindt. Hanteer een vaste dagindeling. Doe dat steeds in dezelfde volgorde (zoals: opstaan, wassen, eten, opruimen, koffiedrinken enz.) Breng de dementerende niet te vaak in nieuwe, andere situaties. Hang een sleutelkastje bij de deur om het kwijtraken van de sleutels te voorkomen. Een andere tip is het aanschaffen van een sleutelkoord. Dit is een koord dat om de hals gedragen wordt en waar een bos sleutels aangehangen kan worden. 7

8 Zorg dat alle attributen voor zelfverzorging in de goede volgorde op een plank liggen (eerst het washandje met zeep en een handdoek, dan het scheerapparaat, aftershave, tandpasta met tandenborstel en een kam). Een andere methode is een briefje ophangen waarop de volgorde staat beschreven.dit kan ook met tekeningen toegepast worden. Leg kledingstukken in de juiste volgorde klaar. Wanneer er geïnventariseerd wordt welke boodschappen er nodig zijn, doe dit dan volgens een vaste volgorde. Volg daarbij de indeling van een vertrek. Bijvoorbeeld in de keuken: afwasmiddel, schuursponsjes, spullen uit de koelkast, brood en beleg, de fruitschaal en de voorraadkast. Stel de boodschappenlijst zodanig op, dat de volgorde overeenkomt met de indeling van de gebruikelijke supermarkt. Bijvoorbeeld eerst dingen van de fruitafdeling, dan de zuivel, dan de vleeswaren, dan het brood en tot slot de overige boodschappen. Een wekker biedt uitkomst om op tijd te komen voor een bepaalde afspraak. Een pictogrammen-agenda is voor sommige mensen handig. Dit is een speciale agenda waar stickers bijgeleverd worden om de afspraken te verduidelijken. Houd een dagboek bij Zorg voor orde, regelmaat en rust, ofwel de dagelijkse routine. De dementerende kan zelf geen structuur meer aanbrengen in zijn dag. Dit geeft veel onrust. 8

9 Tips voor de omgeving 1. Probeer af te stappen van het idee dat u uw dementerende naaste helemaal zelf moet verzorgen. Neem de tijd voor uzelf, Uw hobby s, en sociale contacten. Praat met anderen over uw gevoelens en gedachten. 2. Schakel in een vroeg stadium hulp in. Dan kan de dementerende daar nog rustig aan wennen. 3. Maak met alle betrokkenen duidelijke afspraken over de verzorging en de taakverdeling. Verdeel de zorg, zodat bij uitval van één persoon de omgeving van de dementerende vertrouwd blijft. 4. Het is mogelijk om meer informatie in te winnen over dementie in bibliotheek, boekhandel of op Internet. Wanneer u vragen heeft, neemt u dan contact op met uw huisarts of met de geheugenpoli. 5. Aarzel niet om zelf steun te zoeken als het u teveel wordt. 9

10 Meer informatie Wilt u meer lezen over dementie? Hieronder vindt u verschillende folders, boeken, websites die dementie als onderwerp hebben. De heldere eenvoud van dementie: een gids voor de familie. H. Buijssen, Uitgeverij: Het Spectrum, ISBN13: Zorgboek Dementie. E.H. Coene, 2001 Uitgeverij: St. September, Amsterdam, ISBN: Ook bij de apotheek te koop. Dement: zo gek nog niet. B. Miessen, 2000 Uitgeverij: Bohn, Stafleu, Van Loghum, Houten, ISBN13: Weten van vergeten: Tips en adviezen bij het omgaan met dementie. M. Blom ea, 2000 NIZW, Utrecht, Allerlei brochures van Alzheimer Nederland: Alzheimer Nederland Postbus 183, 3980 CD Bunnik Tel:

11 11

12 ZorgSaam Ziekenhuis Wielingenlaan PA Terneuzen Tel. (0115) Fax (0115) ZorgSaam Ziekenhuis Pastoor van Genklaan AJ Oostburg Tel. (0117) Fax (0117) ZorgSaam Ziekenhuis Lyceumstraat HV Hulst Tel. (0114) Fax (0114) ZorgSaam Ziekenhuis maakt deel uit van Stichting ZorgSaam Zeeuws-Vlaanderen. Meer informatie vindt u op onze website