Samenvatting van het BELGISCH NATIONAAL RAPPORT OVER DRUGS

Transcriptie

1 Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Afdeling Epidemiologie Samenvatting van het BELGISCH NATIONAAL RAPPORT OVER DRUGS 2003 Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Afdeling Epidemiologie/ Programma drugs J. Wytsmanstraat 14 B-1050 BRUSSEL Tel Fax birn@iph.fgov.be

2 Belgisch Nationaal Rapport over drugs 2003 Deze samenvatting wil een korte inleiding zijn tot het Belgian National Report on Drugs Dit rapport kadert in de samenwerking tussen het Belgisch Focal Point en het Europees Waarnemingscentrum voor Drugs en Drugsverslaving. De structuur van het nationaal rapport is gestandaardiseerd voor alle lidstaten met het oog op harmonisering van de gegevens. Bijkomende gegevens over studies en lopende projecten, vernoemd in deze samenvatting, kunnen gevonden worden in de volledige tekst van het rapport of door contact op te nemen met het Belgisch Focal Point. Nationaal Beleid : een globale aanpak In 2002 koos de Belgische Regering ervoor zijn nationale aanpak verder te zetten in de lijn van de Beleidsnota van de Federale Regering in verband met de drugsproblematiek van begin De prioriteiten van de regering omvatten : - het reduceren van het aantal druggebruikers - het reduceren van de fysieke en mentale effecten van druggebruik - en het reduceren van de gevolgen van drugs voor de samenleving. Naast de Cel Gezondheidsbeleid Drugs, opgericht in 2001, werden in mei 2003 wettelijke bepalingen gepubliceerd voor de oprichting van een Algemene Cel Drugbeleid. Deze Algemene Cel zal optreden als coördinator van het Belgisch drugbeleid. Er wordt verwacht dat deze cel acties zal voorstellen, advies zal geven en de samenwerking op nationaal en internationaal niveau zal bevorderen. Nieuwe wetten en een Koninklijk Besluit hebben wijzigingen aangebracht aan de wet van 24 februari 1921 betreffende het verhandelen van giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, ontsmettingsstoffen en antiseptica. De belangrijkste wijzigingen zijn : - Het incorporeren van de verordening n 3677/90 van de Raad van Europa houdende maatregelen om te voorkomen dat bepaalde stoffen worden misbruikt voor de illegale vervaardiging van verdovende middelen en psychotrope stoffen. - Druggebruik in groep wordt op zich niet meer als strafbaar aanzien; dit wordt vervangen door druggebruik in de aanwezigheid van minderjarigen. - Cannabis krijgt een speciaal statuut (gedefinieerd als een andere category ), met de laagste prioriteit betreffende vervolging. Het bezit van een hoeveelheid cannabis door een meerderjarige (18 jaar of ouder), bedoeld voor persoonlijk gebruik, zonder overlast of problematisch gebruik, zal enkel aanleiding geven tot een registratie 4 april 2003, 3 mei mei

3 door de politie. In geval van overlast echter, kan een gevangenisstraf opgelegd worden van minimum drie maand tot één jaar en/of een boete van 1000 tot euro (vermenigvuldigd met 5, de opdecimen). Cannabis blijft een illegale drug. - Handel, productie, export en import van substanties onderworpen aan de wet van 1921 blijven verboden en behouden hun oorspronkelijke straffen. Epidemiologische situatie Uit de resultaten van de Gezondheidsenquête door Middel van Interview 2001 blijkt dat 10.8% van de bevolking (tussen 15 en 64 jaar oud) ooit cannabis heeft gebruikt terwijl dit voor XTC/amfetamines rond 2% ligt, voornamelijk jonge gebruikers. 2.8% van de populatie gebruikte cannabis in de laatste maand en minder dan 1% XTC/amfetamines. De percentages voor mannelijke gebruikers liggen steeds hoger dan voor vrouwen. Regionale verschillen werden vastgesteld evenals een invloed van de graad van verstedelijking. Druggebruik onder schoolgaande jeugd lijkt het beste gedocumenteerd te zijn. Ter aanvulling van de WHO «Health Behaviour in School-aged Children» (HBSC) enquête, werd een European School Survey Project on Alcohol and other Drugs (ESPAD) enquête opgestart in Alle Belgische studies onder schoolgaande jeugd bevestigen de stijgende trend van het ooit-gebruik van cannabis. Ook hier is consumptie geslachtsgebonden. In voorgaande uitgaves van het Nationaal Rapport, werden de Treatment Demand Indicator (TDI) data voorgesteld per gemeenschap of gewest. Dit jaar werd daarvan afgestapt omdat deze gegevens niet vergelijkbaar zijn en dus niet tot een nationaal cijfer kunnen samengebracht worden. In 2002 startte het Nationaal Focal Point een studie met als opzet de beschrijving van de Belgische situatie en het opstellen van aanbevelingen om het verzamelen van TDI data te verbeteren en te standaardiseren. Het rapport van deze studie wordt verwacht tegen eind De prevalentie van problematisch druggebruik in België kan enkel worden geschat aan de hand van de HIV-prevalentie onder druggebruikers en data van het nationaal HIV/AIDS register. Het percentage druggebruikers dat ooit injecteerde werd in 1995 en 1997 geschat met deze methode. Een haalbaarheidsstudie over de capture-recapture methode werd beëindigd in De resultaten benadrukken de moeilijkheden om deze methode toe te passen in België, hoewel de omstandigheden voor dataverzameling van ten minste twee onafhankelijke bronnen veelbelovend waren. Het aantal druggerelateerde overlijdens kan afgeleid worden uit de mortaliteitsgegevens van het Nationaal Instituut voor de Statistiek. De meest recente gegevens betreffen Het aantal drugsdoden onderging een plotse stijging in

4 Wat betreft het voorkomen van HIV, Hepatitis B en C onder druggebruikers in behandeling bestaan er twee informatiebronnen: zelf-rapportering en biologische testen. In 2002 waren ongeveer 3% van de HIV-gevallen injecterende druggebruikers. De dalende tendens gestart in 1998 wordt dus verder gezet. In 2001 rapporteerde 3% van de injecterende druggebruikers die een behandeling startten zelf HIV-seropositiviteit. De prevalentie van HBVinfecties in dit jaar varieert van 11% gebaseerd op zelf-rapportering tot 16% gebaseerd op biologische testen. Voor HCV is de prevalentie 66% op basis van zelf-rapportering en 36% op basis van biologische testen. Over het algemeen komt de prevalentie gebaseerd op zelf-rapportering overeen met de prevalentie gebaseerd op biologische testen. In 2000 hadden 73% van alle inbreuken i.v.m. narcotica te maken met bezit en persoonlijk gebruik van drugs. In de meeste gevallen gaat het om cannabis. Ook werd vastgesteld dat het aantal gedetineerden door drugsdelicten gestegen is gedurende de laatste 10 jaar. Algemeen kan men zeggen dat er een stijging is in het aantal drugsvangsten in de jaren negentig. Het terugdringen van de vraag Preventie behoort tot de taken van de gemeenschappen en/of gewesten. Op school worden veel drugpreventiecampagnes gevoerd, hoewel preventieactiviteiten in de kleuterschool en lagere school meer gericht zijn op algemene gezondheid en welzijn. In de laatste twee jaar, werden enkele nieuwe programma s opgestart voor jongeren buiten de scholen in samenwerking met sportverenigingen. Sinds 2001 werden spuitenruil-programma s over het hele land opgestart. In het kader van het terugdringen van de schade gerelateerd aan druggebruik, richt men zich tot injecterende druggebruikers, jongeren in hun vrijetijdsomgeving en druggebruikers in de gevangenis. Hiervoor maakt men vaak gebruik van initiatieven georganiseerd onder peergroups. Een wettelijke basis voor substitutiebehandeling werd in augustus 2002 gelegd. Methadone wordt in België het meeste voorgeschreven. De idee achter de Federale Beleidsnota is het ontwikkelen van zorgcircuits en casemanagent. Er waren geen aanpassingen van het strafrechtsysteem in België gedurende Projecten in België voor het terugdringen van de vraag naar drugs implementeren slechts zelden kwaliteitszorg. Eén Vlaamse instelling maakte gebruik van het EFQM (European Foundation Quality Management) model. De bevindingen staan in het rapport. 3

5 Enkele thema s Er is nood aan evaluatie zoals ook door de Federale Beleidsnota i.v.m. de Drugsproblematiek in beschouwing werd genomen. In 2002 werden enkele pilootprojecten opgestart om onder andere behandelingssettings voor dubbele diagnose te evalueren en verdere evaluatie-instrumenten te ontwikkelen. Informatie over een stijgende vraag naar behandeling voor cannabisgebruik was moeilijk te verzamelen wegens de onzekerheid over de TDI-data in België. In 2002 werd een pilootproject over co-morbiditeit opgestart dat momenteel geëvalueerd wordt. Dit project gaat de haalbaarheid na van intensieve behandelingseenheden voor patiënten in dubbel diagnose. Data over dubbel diagnose werden uit de Minimaal Psychiatrische Gegevens gehaald. Dit gegevensbestand bevat het aantal opnames in psychiatrische hospitalen en op psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen, vanaf het tweede semester van 1996 tot het eerste semester van Resultaten tonen aan dat persoonlijkheidsstoornissen (cluster B) de meest frequente afwijkingen zijn die samengaan met afhankelijkheid. Prioriteiten voor de toekomst Tot besluit kan men zeggen dat België gestart is met haar wettelijk kader i.v.m. drugs te herzien. Om de impact op de samenleving hiervan in te schatten is het nog te vroeg. Inspanningen om de gegevensverzameling te verbeteren, zeker voor TDI-data, blijven belangrijk. Verdere studies over methodes om de prevalentie van problematisch druggebruik te berekenen moeten ook overwogen worden. Een early warning system on drugs is ontwikkeld door het Focal Point. Dit coördineert het verzamelen en uitwisselen van informatie tussen bestaande netwerken. Er zijn twee soorten netwerken: enerzijds een netwerk dat zich bezighoudt met analyse van klinische stalen en anderzijds een netwerk dat analyses van psyco-actieve substanties behandelt. Er wordt gewerkt aan een website waar de labo s hun resultaten van analyses kunnen ingeven. Daarenboven is een nieuw project gestart waarbij in beslag genomen stalen worden geanalyseerd, ten einde tot een snelle opsporing te komen van nieuwe en vooral van gevaarlijke drugs. 4