Wetenschappelijk jaarverslag 2012

Transcriptie

1 Wetenschappelijk jaarverslag 2012

2

3 Wetenschappelijk jaarverslag 2012

4 HagaZiekenhuis van de Wetenschap

5 Inhoud Wetenschapsbeleid 4 Ondersteuning Wetenschapsbureau 5 Behandelde onderzoeken 6 Wetenschappelijk jaarverslag per afdeling 9 Anesthesiologie 9 Apotheek 10 Dermatologie 14 Gynaecologie en Obstetrie 14 Hartcentrum 17 Heelkunde 19 Hematologie 20 Intensive Care 24 Interne Geneeskunde en Reumatologie 24 Kaakchirurgie en Bijzondere Tandheelkunde 31 Kindergeneeskunde (JKZ) 32 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium 41 Klinische Fysica 42 Klinische Fysiotherapie 42 KNO 42 Longgeneeskunde 43 Maag-Darm-Leverziekten 45 Medische Microbiologie 46 Neurologie 46 Neuropsychologie 48 Neuroseksuologie 49 Oogheelkunde 50 Orthopedie 50 Plastische Chirurgie 52 Radiologie 52 Spoedeisende Geneeskunde 53 Stafafdelingen 54 Urologie 55 Overzicht opleidingen Locaties 58 Colofon 60

6 1 Wetenschapsbeleid HagaZiekenhuis Patiëntenzorg, opleiding en wetenschappelijk onderzoek zijn voor de STZ opleidingsziekenhuizen de drie pijlers die nauw met elkaar samenhangen en elkaar in hoge mate beïnvloeden. Het is daarom van belang dat zij op zichzelf goed ontwikkeld en gestructureerd zijn. In 2011 is begonnen met de professionalisering van het wetenschapsbureau van het HagaZiekenhuis. Met name vanuit de Raad van Bestuur bestond de wens om het wetenschappelijk onderzoek in het HagaZiekenhuis te stimuleren, ondersteunen en transparanter laten verlopen. Om tot een breed gedragen goed onderbouwd wetenschapsbeleid HagaZiekenhuis te komen, werd een ad interim wetenschapscommissie samengesteld bestaande uit specialisten met veel ervaring met het doen van onderzoek (beleid is op aanvraag beschikbaar). De commissie bestond uit de volgende personen: ydr. P.P.H. Le Brun (ziekenhuisapotheker-klinisch farmacoloog) ymw. V. van Gogh (interne controller) ydr. M.J.W. Götte (cardioloog) ydr. H.G.M. Heijerman (longarts/ voorzitter COC) ymw. Drs. K.E. Lindhout (financieel adviseur HagaAcademie) ydr. J.S.D. Mieog (AIOS heelkunde) ydrs. J.E. van Overbeek (directeur HagaAcademie), voorzitter ydhr. K. Ramautar (unithoofd financiële administratie) ydr. M.R. Schipperus (hematoloog) ydr. D.J. Touw (ziekenhuisapotheker-klinische farmacoloog) ya.s.l. van Veen, RA (manager financiën, Informatie, control) ymw. Dr. R. C. Vos (wetenschapscoördinator) ydr. T.C.A.M. van Woerkom (decaan) ydr. P.W. Wijermans (hematoloog) Per 1 maart 2012 is de landelijke Richtlijn Externe Toetsing (RET) betreffende de toetsingsprocedure van multicenter onderzoek en externe toetsing van monocenter onderzoek aangepast. Het aanpassen van deze richtlijn heeft ertoe geleid dat het wetenschapsbureau HagaZiekenhuis een aantal taken van de METC Zuid West Holland heeft overgenomen. Op 22 maart 2012 heeft de STZ hervisitatie van het HagaZiekenhuis plaats gevonden. In de visitatie waren voor het eerst extra zwaarwegende en verplichte onderwerpen opgenomen met betrekking tot ondersteuning van wetenschappelijk onderzoek in een STZ ziekenhuis. Op alle onderwerpen is het HagaZiekenhuis goed door de hervisitatie gekomen en heeft het ziekenhuis een verlenging van het lidmaatschap van 5 jaar ontvangen. Nadat het door de commissie ad interim ontworpen wetenschapsbeleid door Raad van Bestuur en Kernstaf was aangenomen, werd deze commissie ontbonden en is een nieuwe wetenschapscommissie samengesteld om dit wetenschapsbeleid te implementeren. Samenstelling huidige wetenschapscommissie: ydr. F. Brus ydr. M.J.W. Götte ydr. D.J. Touw ymw. Dr. R.C. Vos (wetenschapscoördinator en secretaris) ydr. J.J. Wever ydr. P.W. Wijermans (voorzitter) ydr. T.C.A.M. van Woerkom 4 HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag 2012

7 2 Ondersteuning wetenschapsbureau Het wetenschapsbureau HagaZiekenhuis kent een wetenschapscoördinator, een wetenschapsassistent en een financieel adviseur HagaAcademie. Het bureau houdt zich zowel inhoudelijk als op administratief gebied bezig met het ondersteunen en faciliteren van weten schappelijk onderzoek. In dat kader onderhoudt het ook nauw contact met METC ZWH en de wetenschapsbureaus van de diverse vakgroepen waar wetenschappelijk onderzoek plaatsvindt. De activiteiten van het wetenschapsbureau HagaZiekenhuis zijn er op gericht om, waar nodig, de wetenschapsbureaus van de vakgroepen en de onderzoeker(s) gedurende het gehele onderzoeksproces te ondersteunen en het onderzoeksproces succes vol te laten verlopen. Overleg structuren / communicatie Het wetenschapsbureau heeft een eigen groepssite Haga Wetenschap op het intranet. Op deze groepssite is o.a. informatie te vinden over de procedure van het opzetten van verschillend type onderzoek in het HagaZiekenhuis (deelnemen aan multicenter onderzoek, zelfgeiniteerd single center onderzoek, niet WMO plichtig onderzoek) en indiening bij de Medisch Ethische Toetsingscommissie. Tevens zijn links naar downloads van benodigde formulieren voor indiening op de groepssite geplaatste en wordt melding gemaakt van data waarop scholing plaatsvindt met betrekking tot wetenschappelijk onderzoek. Naast deze digitale communicatie vinden ook de volgende persoonlijke overleg vormen plaats: ywekelijks overleg kern wetenschapscommissie y2 wekelijks overleg FIC-HA yindividuele afspraken ter ondersteuning (n=~95 verschillende vraagstellingen door onderzoekers) y2 maandelijks overleg met de contactpersonen van de wetenschapsbureaus van de vakgroepen yelk kwartaal vergadering met de wetenschapscommissie yelk kwartaal afstemming met betrokken afdelingen (Apotheek, Laboratorium, Pathologie, Radiologie) over aanvragen voor verrichtingen in het kader van wetenschappelijk onderzoek Good Clinical Practice Het wetenschapsbureau van de HagaZiekenhuis biedt de onderzoeker verschillende mogelijk heden voor het volgen van trainingen om aan de benodigde kwalificaties te voldoen voor het uitvoeren van gedegen wetenschappelijk onderzoek. Hierbij kan gedacht worden aan het volgen van de verplichte training Good Clinical Practice (GCP), aan geboden via het wetenschapsbureau en bedoeld voor alle personen betrokken bij klinisch onderzoek waarbij sprake is van deelname door proefpersonen. HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag

8 3 Behandelde onderzoeken In dit hoofdstuk zal in de eerste paragraaf een overzicht gegeven worden van het totaal aantal onderzoeken (per type onderzoek) dat in 2012 is aangeboden aan het wetenschapsbureau HagaZiekenhuis ter goedkeuring voor start van het onderzoek door de Raad van Bestuur. Hierbij zal een onderscheid gemaakt worden tussen studie die voor en na 1 juli 2012 (ingangsdatum wetenschapsbeleid HagaZiekenhuis) zijn aangeboden voor toestemming voor start van de studie door de Raad van Bestuur. In de tweede paragraaf zal een overzicht gegeven worden van de in 2012 aangevraagde subsidie voor onderzoek uit het Haga wetenschapsfonds. Gevolgd door een paragraaf over het aantal verschenen nummers HagaScoop en proefschriften in de HagaScoop Dissertatiereeks. In de vierde paragraaf een overzicht van de wetenschapsdag en tot slot in de vijfde paragraaf een vooruitblik naar Onderzoeken gestart in 2012 Onderzoeken vanaf 1 januari 2012 aangeboden: 78 Onderzoeken vanaf 1 juli 2012 aangeboden: 47 Goedgekeurd vanaf 1 januari 2012: 42 Goedgekeurd vanaf 1 juli 2012: 17 Goedgekeurde onderzoeken Niet WMO Multicenter Niet WMO Zelf geïnitieerd WMO Multicenter WMO Zelf geïnitieerd T WB T = Haga T-nummer (kenmerk gegeven aan onderzoek dat na 1 juli 2012 ingediend is bij het wetenschapsbureau HagaZiekenhuis); WB = Haga WB-nummer (kenmerk gegeven aan onderzoek in de periode januari-juni 2012 door het wetenschapsbureau HagaZiekenhuis) De meeste tijd zit tussen de aanmelding en het compleet maken van de documenten, dit loopt vertraging op door: ybegrotingen aanleveren (niet exact kunnen aangeven wat extra kostenposten zijn). ywachten op handtekeningen van mensen die afwezig zijn. yaanpassen van documenten (bv. PIF). ywachten op aanpassen van documenten, contracten van sponsors. ypositief oordeel, oordelende commissie kunnen aantonen. 6 HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag 2012

9 Als alles compleet is, worden de goedkeuringsbrieven gemaakt en kijkt de wetenschapscoördinator het geheel na: yparafeert, dit duurt hooguit een paar dagen. ydan gaat het geheel naar de Raad van Bestuur ter onderkenning, dit duurt gem. 1,5 week. yna ondertekening wordt het dezelfde of de volgende dag naar onderzoeker en betrokkenen verzonden. Wetenschapsfonds Op het wetenschapsfonds is slechts een paar keer een beroep gedaan. Drie keer is een bedrag toegekend en één keer voldeed de subsidie aanvraag niet aan de criteria voor aanvragen van subsidie uit het wetenschapsfonds HagaZiekenhuis (criteria zijn terug te vinden op de groepssite HagaWetenschap). HagaScoop Het wetenschapstijdschrift HagaScoop is in 2012 in samenwerking met afdeling Communicatie drie keer in reguliere vorm verschenen en een keer in de vorm van een abstractenboek, een supplement met de posters van de wetenschapsdag. HagaScoop Dissertatiereeks In 2012 zijn vier proefschriften opgenomen in de HagaScoop Dissertatiereeks. Het betreft de volgende proefschriften: Titel proefschrift: Azithromycin in Cystic Fibrose Door: Erik B. Wilms Op: 12 April 2012 (Utrecht) Titel proefschrift: Efficacy of platelet transfusions Door: Jean-Louis H. Kerkhoffs Op:16 mei 2012 (Leiden) Titel proefschrift: Who matters anyway?! The role of intra-organisational stakeholders dynamics in IT-based innovation adoption processes in hospitals Door: Tim R.F. Postema Op: 14 november 2012 (Twente) Titel proefschrift: Chronic Abdominal Pain in Children Door: Carolien Gijsbers Op: 20 december 2012 (Rotterdam) HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag

10 Wetenschapsdag De wetenschapsdag van het HagaZiekenhuis heeft op 15 november 2012 plaatsgevonden in het Crown Plaza Hotel. Op de wetenschapsdag waren 170 deelnemers aanwezig, zijn 79 poster getoond, 6 posterpresentaties en 6 voordrachten gegeven. yde posterprijs is dit jaar gegaan naar mw. Amber Hoek (SEH). yde afdelingsprijs is dit jaar gegaan naar de afdeling Orthopedie. yde dr. Chanfleury van IJsselsteinprijs is dit jaar gegaan naar mw. Nakisa Khorsand (apotheek) Vooruitblik 2013 Voor 2013 staat de verdere professionalisering van het wetenschapsbureau Haga- Ziekenhuis op het programma. De nadruk zal liggen op: yaanschaf datamanagement systeem; yinterne monitoring van studies; yaanbieden van een evidence based medicine lunch bijeenkomst (ism informatie specialist bibliotheek en specialisten uit het ziekenhuis); yaanbieden van een cursus basis statistiek (wetenschapscoördinator) yaanbieden van een cursus basis epidemiologie (wetenschapscoördinator); yaanbieden van presentatietrainingen, zowel voordrachten als posterpresentatie op congressen (i.s.m. het congresbureau HagaAcademie). Dr. R.C. (Rimke) Vos, wetenschapscoördinator HagaAcademie 8 HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag 2012

11 4 Wetenschappelijk jaaroverzicht 2012 per afdeling In dit hoofdstuk staan de onderzoekslijnen en publicaties van medewerkers van het Haga Ziekenhuis in 2012 per afdeling. Voor de publicaties is gezocht in PubMed, Embase, Psycinfo, Web of Science en Cinahl. De afdelingen hebben de onderzoekslijnen en overige publicaties die niet gevonden zijn in de genoemde databases aangevuld. Sommige items komen bij meer dan één afdeling voor. Anesthesiologie Onderzoekslijnen yhet effect van paravertebrale locoregionale blokkades op middellange termijn depressieve klachten bij oncologische mammachirurgie. (Lutkenhues); yin samenwerking met VUmc: GoGuide-studie. (Kingma); yin samenwerking met maatschap gynaecologie en LUMC: Remifentanil patient controlled analgesia (RPCA) versus epidural analgesia (EA) during labour. A randomized multicenter trial. RAVEL trial, (Russchaert en vd Zwan) yin samenwerking met het UMC Utrecht (Leon Montenij en Wolfgang Buhre): Adequacy of dynamic preload parameters for the prediction of fluid responsiveness in patients with aortic stenosis. (begeleid door Van Alphen); ynauwe samenwerking met de afdeling Neurologie/Neurofysiologie (Ruud Keunen) ten aanzien van onderzoek met Invos-data bij cardiochirurgische ingrepen. (begeleid door drs Van Alphen en drs Muller); yin samenwerking de kindergeneeskunde: De IROSTAT-studie, is afgerond in (met Sally Bubbers); yin samenwerking met kindergeneeskunde: de IDEA studie. yin voorbereiding met de cardiologie: echocardiografic evaluation of left atrial flow patterns in relation to atrial fibrillation and stroke. (vd Zwan en Kingma) Publicaties ybroeren J, Schaad R: Multitasking, onveilig en inefficiënt. Medisch Contact 2012; 67: yjungschläger H: Postoperatieve misselijkheid en braken. Nurse Academy 2012;4(4):28. yzwan van der T, Vos de R, Broeren J, Bubbers S: Pijnmeting blijft aanvechtbaar. Medisch Contact 2012;67: Letters y Broeren J, Zwan van der T: Pijnmeting blijft aanvechtbaar (2), Medisch Contact 2012; 67(35). HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag

12 Apotheek Onderzoekslijnen Cystic Fibrosis: De onderzoekslijn met het Centrum voor Volwassen Cystic Fibrosis Patiënten van het Haga- Ziekenhuis lokatie Leyweg is de langstlopende onderzoekslijn binnen de AHZ. Deze onderzoekslijn heeft naast registratieonderzoek reeds 4 proefschriften van ziekenhuisapothekers opgeleverd. ymacroliden bij Cystic Fibrosis (promotieonderzoek drs. E.B. Wilms, i.s.m. dr. D.J. Touw, dr. H. Heijerman en prof. dr. C. van der Ent). Chronisch gebruik van het macrolide azithromycine heeft een gunstig effect op de luchtwegfunctie bij CF patiënten. In eerdere studies is al aangetoond hoe het transport van azitrhromycine na orale inname naar de luchtwegen gaat en is de kinetiek bij CF patiënten bestudeerd. Ter afronding van het promotieonderzoek is een onderzoek uitgevoerd naar de interactie tussen azithromycine en dornase alfa. Verder worden de lange termijn gegevens (longfunctie, resistentie) van de Haga CF patiënten geanalyseerd (met J.W.M. van den Berg en R. Brimicombe) en hetzelfde onderzocht bij kinderen die behandeld worden in het WKZ (met prof.dr C.van der Ent). Een review artikel waarin de optimale dosering met veiligheidsrisico s is beschreven is gepubliceerd in Pediatric Pulmonology. ydepositie- studie: Longdepositie en farmacokinetiek na inhalatie van een radioactieve tobramycine oplossing bij patiënten met Cystic Fibrosis. (promotieonderzoek A.J. van Velzen, MSc, i.s.m. J.W.F. Uges, D.J. Touw, H.G.M. Hijerman). Ziekenhuisapotheker J.W.F. (Joris) Uges geeft in HagaScoop nr uitleg over de depositie-studie. 10 HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag 2012

13 De druppelgrootte, patiëntkenmerken en wijze van inhaleren zijn van invloed op de depositie van geïnhaleerde medicatie (tobramycine) in de longen. Efficiëntere inhalatie kan lijden tot kortere inhalatieduur (verbetering van kwaliteit van leven) en grotere effectiviteit van de behandeling (vertraging van ziekteprogressie). Om een beter beeld te krijgen van de invloed van de verschillende inhalatie manouvres op de longdepositie, is in studieverband een radioactieve tobramycine oplossing verneveld op twee verschillende wijzes: normal tidal breathing (TBM) and targeted inhalation mode (TIM). Aangenomen wordt dat met TIM een hogere longdepositie wordt bereikt. Bloedafnames voor de farmacokinetiek en SPECT-CT opnames voor de beeldvorming van longdepositie zijn uitgevoerd. Voor deze studie is een samenwerking met het laboratorium van de AHZ en met de afdelingen ziekenhuisapotheek, longgeneeskunde, klinische fysica en nucleaire geneeskunde van het HagaZiekenhuis opgezet. De studie is mede mogelijk gemaakt door een subsidie van de NCFS. Inmiddels zijn alle patiënten geïncludeerd. De eerste resultaten over de farmacokinetiek van geïnhaleerd tobramycine in TBM en TIM zijn inmiddels geananlyseerd, waarbij de farmacokinetiek een afgeleide is voor de longdepositie (publicatie volgt). De beeldvorming data worden nog uitgewerkt. ytoni - studie: Invloed van ziektestadium (FEV1) en wijze van inhaleren op de depositie van aërosolen in de longen van patiënten met Cystic Fibrosis. (promotieonderzoek A.J. van Velzen, MSc). Met deze studie wordt onderzocht of verneveling met tobramycine met de I-neb equivalent is aan verneveling met de standaard vernevelaar PariLCPlus bij kinderen met cystic fibrosis (CF). Tobramycine verneveling is effectief gebleken bij eradicatie van vroege Pseudomonas Aeroginosa (PA) infectie bij kinderen met CF. Tobramycine verbetert ook de longfunctie bij kinderen die chronisch gekoloniseerd zijn met PA. In beide groepen is de kwaliteit van verneveling en therapietrouw van uiterst belang voor de uiteindelijke werkzaamheid. Echter, verneveling is een dagelijks terugkerend tijdrovende proces voor kinderen met CF. Hierdoor is de therapietrouw en kwaliteit van verneveling vaak laag, waardoor de effectiviteit van behandeling ook lager is. Een snelle vernevelaar zal de kwaliteit van leven sterk verbeteren. Met de zeer efficiënte I-neb vernevelaar kan de verneveltijd teruggebracht worden van 25 naar 4 minuten, in vergelijking met de PariLCPlus. De I-neb wordt al op grote schaal gebruikt door volwassenen en ook steeds meer door kinderen. Echter, de vernevelaar is nog niet getest bij de kinderpopulatie en daardoor is er weinig bekend over de farmacokinetiek en veiligheid van de medicatie die door deze populatie wordt gebruikt in combinatie met de I-neb. Dosis adviezen zijn gebaseerd op in vitro testen en studies bij volwassenen. Theoretisch kan de efficiënte I-neb tot hogere bloedspiegels en daardoor tot potentieel toxische effecten leiden. Voordat de I-neb geïmplementeerd kan worden in de reguliere zorg voor kinderen met CF, moet men eerst vaststellen dat de I-neb veilig gebruikt kan worden in deze populatie. Primaire doel is om te onderzoeken of farmacokinetiek van de aanbevolen dosering verneveld tobramycine, gedefinieerd als serum tobramycine Area Under the Curve (AUC0-24hr), met de I-neb equivalent is aan de PariLCPlus vernevelaar bij kinderen met CF in de leeftijd van 6-18 jaar. Secundaire doelen zijn: 1) Veiligheid beoordelen van I-neb tobramycine verneveltherapie, 2) om farmacokinetiek van I-neb tobramycine verneveling te vergelijken tussen kinderen met CF van 6-11 jaar en jaar en 3) om gebruiksgemak en kwaliteit van leven te vergelijken tussen beide vernevelaars. y SPOEL - studie: Farmacokinetiek van nasaal toegediende tobramycine en/of colistine bij patiënten met Cystic Fibrosis. (promotieonderzoek drs. M.C. Berkhout, i.s.m. D.J. Touw, A.J. van Velzen, H.G.M. Heijerman en E. Rijntjes) HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag

14 De neus en neusbijholten van patiënten met CF kunnen een reservoir vormen voor bacteriën (o.a. P. aeruginosa), van waaruit kruisinfectie naar de longen kan optreden. Op dit moment is er adequate inhalatietherapie met antibiotica beschikbaar voor de behandeling van longinfecties. Echter voor bacteriën in de neus en neusbijholten is er nog geen specifieke behandeling ontwikkeld. Behandeling van de bacteriën in de neus en neusbijholten kan de kruisinfectie naar de longen voorkomen en mogelijk ook longinfecties voorkomen of uitstellen. De farmacokinetiek van nasaal toegediende tobramycine en colistine is nooit onderzocht. In de SPOELstudie wordt de farmacokinetiek van nasaal toegediende tobramycine en colistine bepaald. Het is belangrijk om de veiligheid van deze behandeling te testen, voordat studies worden gestart naar het effect van de nasale antibiotica op de gezondheid van CF patiënten. Stolling ybehandeling van coumarine geïnduceerde bloedingen met prothrombine complex concetraat (PROPER-studie) (registratie- en promotieonderzoek mw. drs. N. Khorsand) promotor mw. Prof. Dr. H. Kluin-Nelemans, afd. hematologie, UMC Groningen. Na het invoeren van een vernieuwd beleid voor prothrombine complex concentraat (PCC, Cofact ) bij het couperen van coumarine therapie in het MCH locatie Westeinde (project MCH ), is eind 2007 de PROPER studie gestart. Hierbij is prospectief de uit komsten van het vernieuwde beleid van MCH locatie Westeinde, waarbij gebruik wordt gemaakt van een vaste lage dosering van PCC vergeleken met het beleid in het Haga Ziekenhuis. In het Haga Ziekenhuis wordt de geregistreerde, hogere dosering van PCC toegepast op basis van het gewicht van de patiënt, de uitgangs INR en de target INR. Het doel van dit onderzoek was het onderzoeken van de non-inferieriteit van de vaste lage dosering ten opzichte van de variabele dosering. De resultaten van dit onderzoek zijn in 2012 gepubliceerd. Op basis van deze resultaten zal het Haga Ziekenhuis het PCC beleid in 2013 aanpassen. Verder is in 2012 gestart met een kosten-baten analyse om te onderzoeken of verlaging van de hoeveelheid PCC heeft geleid tot verhoging van andere interventiekosten (bijvoorbeeld meer operaties om een bloeding te verhelpen) waardoor het nieuwe beleid niet kosten-effectief wordt. De resultaten van deze analyse zullen naar verwachting in 2013 worden gepubliceerd. Medicatieveiligheid ymedicatieveiligheid rondom IC opnamen (promotieonderzoek mw. B.E. Bosma) Promotor Prof A. Vulto, ziekenhuisapotheker, Erasmus MC, co-promotor D. Touw en P.M.L.A. van den Bemt. Eerder onderzoek op een afdeling interne geneeskunde heeft laten zien dat de aanwezigheid tijdens papieren visites van een apotheker kan leiden tot verbetering van de kwaliteit van voorschrijven en verhoging van medicatie veiligheid. In Nederland is dergelijk onderzoek voor de intensive care nog niet gedaan. Het doel is te onderzoeken hoe groot de bijdrage aan optimalisatie van farmacotherapie is, door aanwezigheid van een apotheker tijdens de IC visite. Hiervoor heeft gedurende 6 maanden 2 maal per week een apotheker deelgenomen aan de patiëntenbespreking. De apotheker heeft zich gericht op optimalisatie van de farmacotherapie, uitgaande van de huidige protocollen van de intensive care. In 2010 zijn gegevens verzameld welke zullen worden geanalyseerd. 12 HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag 2012

15 Een tweede project in voorbereiding betreft een in 2013 gepland interventieonderzoek omtrent medicatie verificatie rondom IC opnamen (TIM trial). Een onderzoeks protocol (mw. drs. B.E. Bosma en P.Melief is i.s.m. het Erasmus MC geschreven, een niet WMO- plichtig verklaring is verkregen. Begin 2013 wordt gestart met de nulmeting voor dit onder zoek. Overige onderzoeksprojecten ypilot study concentration of cefazolin en ciprofloxacin in prostate tissue (registratie onderzoek mw A. Sobels) ism D. Touw en F. Froeling. Na het uitvoeren van een transurethrale resectie van de prostaat wordt relatief vaak een bacteriemie of een prostatitis gezien. Profylactisch gebruik van antibiotica vermindert het optreden hiervan, maar er is nog veel discussie over welk antibiotica hiervoor het meest geschikt is en op welk tijdstip dit toegediend moet worden. Om prostatitis te voorkomen is een adequate concentratie antibiotica in de prostaat nodig. Doel van dit onderzoek is om te kijken of deze spiegels in prostaatweefsel gehaald worden bij de huidige profylaxe met cefazoline of ciprofloxacine. yin samenwerking tussen de IC en de ziekenhuisapotheek zijn een aantal onderzoeksprojecten opgestart waar in eerste instantie gekeken zal gaan worden naar: de farmacokinetiek van digoxine in IC-patienten (DEBBT-trial) de farmacokinetiek van ciprofloxacine in IC-patienten de farmacokinetiek van ceftriaxon in IC-patienten de farmacokinetiek-farmacodynamiek van paracetamol in IC-patienten Publicaties ybreemen van MS, Wilms EB, Vecht CJ: Seizure control in brain tumors. Handb. Clin Neurol. 2012;104: ybrun le PPH, Klovroza A: Safe aseptic prepation in the pharmacy and on the ward. Eur J Hosp Pharm 2012;19: yeede vanden H, Montenij LJ, Touw DJ, Norris EM: Rhabdomyolysis in MDMA intoxication: A rapid and underestimated killer. clean Ecstasy, a safe party drug? Journal of Emergency Medicine 2012;42: yhest van RM, Welle van der GT: Measurement of the amount of time nurses spend on medication-related activities. [Dutch]. Pharmaceutisch Weekblad 2012;147: yhunfeld NG, Touw DJ, Mathot RA, Schaik van RH, Kuipers EJ: A comparison of the acidinhibitory effects of esomeprazole and rabeprazole in relation to pharmacokinetics and CYP2C19 polymorphism. Aliment Pharmacol Ther 2012;35: ykhorsand N, Veeger NJGM, Hest van RM, Ypma PF, Heidt J, Meijer K: An observational, prospective, two-cohort comparison of a fixed versus variable dosing strategy of prothrombin complex concentrate to counteract vitamin k antagonists in 240 bleeding emergencies. Haematologica 2012;97: yklaver de PAG, Hendriks JGE, Onzenoort van HAW, Schreurs BW, Touw DJ, Derijks LJJ. Gentamicin serum concentrations in patients with gentamicin-pmma beads for infected hip joints: A prospective observational cohort study. Ther Drug Monit 2012;34: yswelm van RPL, Laarakkers CMM, Kuur van der EC, Morava-Kozicz E, Wevers RA, Augustijn KD, Touw DJ, Sandel MH, Masereeuw R, Russel FGM: Identification of Novel Translational Urinary Biomarkers for Acetaminophen-Induced Acute Liver Injury Using Proteomic Profiling in Mice. PLoS ONE 7(11):e ywilms EB, Touw DJ, Heijerman HGM, Ent van der CK: Azithromycin maintenance therapy in patients with cystic fibrosis: A dose advice based on a review of pharmacokinetics, efficacy, and side effects. Pediatric Pulmonology 2012;47: HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag

16 N. (Nakisa) Khorsand promoveert op haar Proper-studie en wint in 2012 de dr. Chanfleury van IJsselsteinprijs tijdens de Haga Wetenschapsdag. Dermatologie Publicaties yrhee van der H, Coebergh J, Vries de E: Is prevention of cancer by sun exposure more than just the effect of vitamin D? A systematic review of epidemiological studies. Eur J Cancer 2012; Dec 10. [Epub ahead of print]. ytuyll van Serooskerken van AM, Drögemüller BI, te Velde K, Bladergroen RS, Steijlen PM, Poblete-Gutiérrez P, van Geel M, van Heerden CJ, Warnich L, Frank J. Extended haplotype studies in South African and Dutch variegate porphyria families carrying the recurrent p.r59w mutation confirm a common ancestry. Br J Dermatol 2012;166: Gynaecologie en obstetrie Onderzoekslijnen yeikelder Ten, MLG Probaat-II studie, induction of labor with foley catheter or misoprostol at term. y Feitsma, AH Hepcidine studie,: IJzermetabolisme in zwangerschap en kraambed. Deze onderzoekslijn is opgezet door Dr Feitsma en Dr Berning in samenwerking met de afdeling Hematologie van het HagaZiekenhuis en richt zich op onderzoek naar de rol van hepcidine in de regulatie van het ijzermetabolisme en de behandeling van anaemie bij kraam- 14 HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag 2012

17 vrouwen. In Westerse landen heeft 18% van de zwangeren (ijzergebreks)anemie in de zwangerschap. [WHO,2001] Hepcidine is een antimicrobiëel peptidehormoon, dat een centrale rol speelt in de systemische ijzerhomeostase. Waarschijnlijk speelt hepcidine ook een belangrijke rol in de regulatie van het ijzermetabolisme van zwangere vrouwen. We voeren een prospectieve studie uit om concentratie en normaal waarden van serumhepcidine (nm) te bepalen bij zwangeren in het 1 e, 2 e, 3 e trimester van de zwangerschap en postpartum en we bepalen de associatie tussen hepcidine en de ijzerstatus. Behandelen we wel juist met orale ijzersuppletie in de zwangerschap? Postpartum komt een ernstige (ijzergebreks)anemie voor in 10% van de kraamvrouwen. Dit veroorzaakt maternale morbiditeit. Het toedienen van erytrocytenconcentraat kent risico s en er is een groeiend tekort aan bloeddonoren. Is het gebruik van parenteraal ijzer een alternatief? We voeren een studie uit naar de werkzaamheid en veiligheid van parenteraal ijzer(iii)carboxymaltose versus bloedtransfusie bij patiënten transfusiebehoefte binnen 72 uur postpartum. yhellebrekers, BWJ Pathogenese en preventie van adhesies. Deze onderzoekslijn kent een lange historie die voortborduurt op het proefschrift uit 2002 en heeft geleid tot de start in 2011 van een placebo gecontroleerde studie met Simvastatine bij de preventie van postoperatieve adhesies. De verwachting is dat er na deze pilot-studie bij patienten die een abdominal uterusextirpatie ondergaan er vervolgstudies zullen worden opgezet bij verschillende andere patientengroepen. Naast deze klinische studies wordt er op adhesiegebied ook basaal proefdier onderzoek verricht waarbij samen wordt gewerkt met Dr N. de Vos (Medisse medical technology) en prof. dr. D.W. Grijpma (University of Twente) in onderzoek naar PTMC networks as antiadhesion barriers. Effect of the preoperative use of Simvastatin on peritoneal fibrinolytic activity during surgery. A placebo controlled randomized clinical trial. Met: T. Kooistra (Gaubius Instituut Leiden). The use of Flexitac as an adhesive for fixation of adhesion barriers, made from Poly(trimethylene carbonate) and soft tissue in Postoperative Adhesion Prevention. Met: N. de Vos (Medisse Pharmaceuticals) en prof. dr. D.W. Grijpma (Universiteit van Twente). ylashley E The rejection of acceptance; Immunogenetic determinants of poor pregnancy outcome. In samenwerking met: SA Scherjon, FHJ Claas, FM, JMM van Lith. Promotie onderzoek naar de invloed van immunogenetische determinanten op zwangerschapscomplicaties habituele abortus, bij herhaling mislukken van IVF en intrauteriene groeivertraging. ylindenburg IT LOTUS studie: LOng-Term outcome after intrauterine transfusion. ypeeters SHP Learning curve and complications of fetoscopic laser coagulation in twin-to-twin transfusion syndrome. y Slaghekke F Fetoscopic laser coagulation of the vascular equator for the treatment of twin-to-twin transfusion syndrome: the Solomon study. Deze studie loopt in het LUMC en in principe niet in het HagaZiekenhuis. HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag

18 Overig onderzoek yprevalentie van dragerschap HemoglobinoPathie bij zwangeren. Gezamenlijk onderzoek van de afdeling Hematologie, Gynaecologie en Kindergeneeskunde van het HagaZiekenhuis in samenwerking met de afdeling Hematologie van het LUMC. yop gynaecologisch gebied is er al jaren een intensieve samenwerking met de afdeling Experimental Cancer Immunology and Therapy van het LUMC. ynaast deelname aan studies met het therapeutische HPV16 peptide vaccin bij vrouwen met een laag-gradige of hoog-gradige pre-maligne afwijking van de cervix of vulva, is er recent gestart met een onderzoek naar Genetische polymorphismen bij het familiair voorkomen van het cervixcarcinoom en premaligne afwijkingen ( Shutdown of innate and adaptive immune response signals by human papillomavirus. Presence of genetic polymorphisms in familiar cervical carcinoma and familiar high grade CIN lesions ) en wordt er al jaren deelgenomen aan de CIRCLE studie ( Cellular Immune Reactivity in Cervical Lesions ). Publicaties ydijkmans AC, Jong de EP, Dijkmans BAC, Lopriore E, Vossen A, Walthere FJ, Oepkes D: Parvovirus B19 in pregnancy: Prenatal diagnosis and management of fetal complications. Current Opinion in Obstetrics and Gynecology 2012;24: yfreeman LM, Bloemenkamp KWM, Franssen MTM, Papatsonis DNM, Hajenius PJ, Huizen van ME, Bremer HA, Akker van den ESA, Woiski MD, Porath MM, Beek van E., Schuitemaker N, Salm van der PCM, Fong BF, Radder C, Bax CJ, Sikkema M, Akker-van Marle van den ME, Lith van JMM, Lopriore E, Uildriks RJ, Struys MMRF, Mol BWJ, Dahan A, Middeldorp JM: Remifentanil patient controlled analgesia versus epidural analgesia in labour. A multicentre randomized controlled trial. BMC Pregnancy and Childbirth 2012;12:63. yjong de EP, Lindenburg IT, Klink van JM, Oepkes D, Kamp van IL, Walther FJ, Lopriore E: Intrauterine transfusion for parvovirus B19 infection: long-term neurodevelopmental outcome. Am J Obstet Gynecol 2012;206: yschrevel M, Karim R, Haar ter NT, Burg van der SH, Trimbos JB, Fleuren GJ, Gorter A, Jordanova ES: CXCR7 expression is associated with disease-free and disease-specific survival in cervical cancer patients.br J Cancer 2012;106: yvos van Steenwijk de PJ, Ramwadhdoebe TH, Lowik MJG, Minne van der CE, Berendsvan der Meer DMA, Fathers LM, Valentijn ARPM, Oostendorp J, Fleuren GJ, Hellebrekers BWJ, Welters MJP, Poelgeest van MI, Melief CJM, Kenter GG, Burg van der SH: A placebo-controlled randomized HPV16 synthetic long-peptide vaccination study in women with high-grade cervical squamous intraepithelial lesions. Cancer Immunology, Immunotherapy 2012;61: Abstracts ybaaren van GJ, Jozwiak M, Rengerink KO, Benthem M, Dijksterhuis MGK, Huizen van ME, Salm van der PCM, Schuitemaker NWE, Papatsonis DNM, Perquin DAM, Porath M, Post van der JAM, Rijnders RJP, Scheepers HCJ, Spaanderman M, Pampus van MG, Leeuw de JW, Mol BWJ, Bloemenkamp KWM: Cost-effectiveness of induction of labor at term with a Foley catheter compared to prostaglandin E2 gel (based on the PROBAAT trial; registration NTR 1646). American Journal of Obstetrics and Gynecology 2012;206:S139-S140. yeikelder ten M, Von Schmidt Auf Altenstadt J, Jozwiak M, Bloemenkamp K, Mol BW: Association between induction of labor with prostaglandins and the composite risk of asphyxia and postpartum haemorrhage. American Journal of Obstetrics and Gynecology 2012;206:S HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag 2012

19 Hartcentrum Onderzoekslijnen yresearch programma Non-invasive, serial, integrated mapping of electrical and mechanical activation of the human heart. (MJW Götte) Project 1. Promotieonderzoek naar toepassing van Body Surface Mapping (BSM) en cardiale MRI (CMR) scans bij pacemaker patiënten. Project 2. Promotieonderzoek naar de toepassing van Body Surface Mapping (BSM) en cardiale MRI (CMR) scans bij (invasief) elektrofysiologische onderzoek en ablatie therapie voor ritmestoornissen. yresearch project Mitralisklep apparaat. (B. Delemarre) In samenwerking met TU-Delft (D. Dodou). Onderzoek naar de mogelijkheden om een geruptureerd ophangapparaat van de mitralisklep te herstellen door middel van lijmtechnieken i.p.v. conventionele chirurgische technieken. yresearch project Echocardiografie (B. Delemarre) Promotieonderzoek naar stroompatronen in de linker ventrikel en hartoor via echografisch onderzoek met prognostische implicaties voor atriumfibrilleren en stroke. yresearch project PCI database (M. Bax) Promotieonderzoek: Treatment modalities in patients with multivessel disease at the time of acute myocardial infarction (STEMI). yclinical trials Het Hartcentrum participeert met toenemend succes in een groeiend aantal (internationale) studies. Ook de diversiteit van studie-onderwerpen is het afgelopen jaar belangrijk verbreed en beslaat inmiddels het volledige cardiologische spectrum. Acute Coronair Syndroom Atrium fibrilleren Pacemaker/Device Hartfalen PCI 2 Investigator-initiated studies 1 Sponsor-initiated studie 3 Sponsor-initiated studies 1 Investigator-initiated studie 3 Investigator-initiated studies 2 Sponsor-initiated studies yresearch bureau In 2012 is het Research bureau van het Hartcentrum onder leiding van mevr. M. Hugo verder geprofessionaliseerd. Dit heeft geresulteerd in een externe visitatie van het Research bureau met zeer positieve conclusies. Hierdoor is de reputatie van het Research bureau op nationaal niveau verder versterkt. Publicaties yhoohenkerk GJF, Bruggemans EF, Koolbergen DR, Rijlaarsdam MEB, Hazekamp MG: Long-term results of reoperation for left atrioventricular valve regurgitation after correction of atrioventricular septal defects. Ann Thorac Surg 2012;93: yhoohenkerk GJF: Surgical correction of Atrioventricular Septal Defect. Thesis 21 juni yluijendijk P, Bouma BJ, Vriend JWJ, Groenink M, Vliegen HW, Groot de E, Pieper PG, Dijk van APJ, Sieswerda GT, Veen G, Zwinderman AH, Mulder BJM: Rationale and design of a trial on the effect of high dose statins on cardiovascular risk in adults after successful coarctation repair. Contemporary Clinical Trials 2012;33: HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag

20 Dr. G.J.F. (Gerard) Hoohenkerk promoveert op 21 juni 2012 op zijn studie Surgical correction of Atrioventri cular Septal Defect. Abstracts ydam van PM, Graaf van der AWM, Götte MJW: A new 3D patient specific morphing tool enabling clinical application of non-invasive cardiac activation imaging. European Heart Journal 2012;33(suppl 1):251. ygraaf van der AWM, Dam van PM, Driel van VJHM, Ramanna H, Peeters HAP, Götte MJW: Non-invasive ventricular activation mapping: a novel promising technique for detailed assessment of biventricular pacing effects. European Heart Journal 2012;33(suppl 1): yhoef van de TP, Bax M, Meuwissen M, Damman P, Delewi R, Winter de R, Koch KT, Schotborgh C, Henriques J, Tijssen J, Piek J: Reference Coronary Flow Velocity Reserve Determined After Primary Percutaneous Coronary Intervention for A First Acute Anterior Myocardial Infarction Is An Independent Predictor of Cardiac Mortality at Long Term Follow Up. Journal of the American College of Cardiology 2012;59:E279. yhoef van de TP, Nolte F, Bax M, Damman P, Chamuleau SAJ, Voskuil M, Siebes M, Spaan JAE, Piek JJ, Meuwissen M: Diagnostic accuracy of combined intracoronary pressure and flow velocity information during baseline conditions: adenosine-free assessment of functional coronary lesion severity. European Heart Journal 2012;33(suppl 1):499. yluijendijk P, Bruin-Bon de HACM, Boekholdt SM, Vriend JWJ, Vliegen HW, Mulder BJM, Bouma BJ: Increased risk for aortic dilatation in adults with isolated BAV as compared to coarctation patients with BAV. European Heart Journal 2012;33(suppl 1):269. yluijendijk P, Stevens AWJM, Vriend JWJ, Vliegen HW, Bouma BJ, Mulder BJM: Who is at risk for aortic valve dysfunction in aortic coarctation? European Heart Journal 2012;33(suppl 1): HagaZiekenhuis Wetenschappelijk jaarverslag 2012