Cursus Eerste hulp Handleiding voor de lesgever

Transcriptie

1 Cursus Eerste hulp Handleiding voor de lesgever Inhoudstafel Inleiding... 3 Doelgroep... 4 Praktische richtlijnen... 4 dministratieve richtlijnen... 4 Voor de opleiding... 4 Tijdens de opleiding... 4 Na de opleiding... 4 Organisatorische richtlijnen... 4 Lesgevers... 4 Deelnemers... 4 ttesten en brevetten... 4 Doelstellingen... 5 Lessenschema... 7 Lespraktijk... 8 Communicatie... 8 Lesgever... 8 Ongevallensimulant... 8 Klasmanagement... 8 Preventief... 8 Reageren op een probleem... 8 Lokaal... 9 Overzicht per les Les Handleiding cursus Eerste hulp juli

2 Les Les Les Les Les Les Les Les Les Bronnen Bijlagen Bijlage 1: Bingokaarten Bijlage 2: Kaartjes vooroordelen over eerstehulpverlening Bijlage 3: Cartoons principes van eerste hulp Bijlage 4: Casus vier stappen Bijlage 5: Casus stap Bijlage 6: Foto s casussen stap Bijlage 7: Kaartjes verwondingen prioriteiten eerstehulpverlening Bijlage 8: Kaartjes vier stappen Bijlage 9: Kaartjes bloedingen Bijlage 10: Memory huidwonden Bijlage 11: Kaartjes brandwonden Bijlage 12: Kaartjes symptomen flauwte Bijlage 13: Tekeningen letsels ledematen Bijlage 14: Checklists Handleiding cursus Eerste hulp juli

3 Inleiding Enthousiast om aan de slag te gaan met de basiscursus Eerste hulp? Deze handleiding helpt je alvast op weg! De handleiding start met het competentieprofiel van een eerstehulpverlener. In dit profiel vind je alles terug wat een eerstehulpverlener zou moeten kennen en kunnen na het volgen van een cursus Eerste hulp. De inhoud van deze cursus is opgebouwd vanuit doelstellingen. Zo heb je als lesgever een goed idee wat de deelnemer moet kennen en kunnen na de cursus. Deze handleiding bevat ook een lessenschema en werkvormen om de cursus Eerste hulp te geven. De werkvormen zijn ingedeeld in verschillende categorieën. Deze categorieën zijn slechts een suggestie. Vele werkvormen die als algemeen worden bestempeld, kunnen ook inleidend gebruikt worden. + Inleidend: o Een ijsbreker nodig? De (voor)kennis van je deelnemers oproepen? Dit type werkvorm helpt je bij het opstarten van je les. + lgemeen: o Nood aan een manier om je inhoud over te brengen? Durf variëren in werkvormen. Het helpt om de concentratie van je deelnemers erbij te houden. + Praktisch: o an de slag! Eerste hulp is zeer praktijkgericht. Zorg voor voldoende oefeningen waarbij de deelnemers echt aan de slag moeten gaan. Het werkt drempelverlagend! + Synthetisch: o De draad even kwijt? Een grote hoeveelheid inhoud even samenvatten? Help de deelnemers door op geregelde tijdstippen even terug te blikken op de geziene inhoud. Verder bieden we je graag ook checklists aan die van pas kunnen komen in het voorbereiden en geven van deze cursus (zie Bijlage 14: Checklists). Een cursus Eerste hulp organiseren, is echter meer dan enkel lesgeven. In deze handleiding worden daarom ook enkele praktische richtlijnen kort besproken. Vragen? Ideeën? Suggesties? Bij Vorming gaan we graag aan de slag met jouw feedback! Stuur gerust een mailtje naar vorming@rodekruis.be. Veel succes! Handleiding cursus Eerste hulp juli

4 Doelgroep De basiscursus Eerste hulp wordt georganiseerd voor de Vlaamse bevolking (16+). Praktische richtlijnen dministratieve richtlijnen Voor de opleiding De afdeling/provincie registreert de basiscursus Eerste hulp in CT met behulp van het vormingsschema VOR-EHU-V001. Er kunnen maximaal 15 deelnemers deelnemen aan een cursus Eerste hulp. Vervolgens schrijven de deelnemers zich in via an het begin van de cursus worden de aanwezigheden bevestigd via een aanwezigheidslijst. Tijdens de opleiding Tijdens de cursus zijn geen administratieve richtlijnen van kracht. Een deelnemer is niet verplicht om de lessen te volgen, maar het volgen van de lessen wordt wel sterk aanbevolen. Na de opleiding Na de cursus voert de afdeling/provincie de resultaten van het examen in CT in. Vervolgens maakt de provincie de brevetten aan. Indien de cursus georganiseerd werd door de afdeling bezorgt de provincie de brevetten aan de afdeling. Een diploma-uitreiking kan (op later tijdstip) georganiseerd worden. Organisatorische richtlijnen Lesgevers De lesgever is best 15 minuten voor aanvang van de les aanwezig op de leslocatie. Zo kan de lesgever zijn materiaal klaarzetten en de deelnemers op een goede manier ontvangen. Deelnemers Het is aangeraden dat de deelnemers pen en papier meenemen om notities te nemen tijdens de les. ttesten en brevetten De deelnemers kunnen een attest op aanvraag verkrijgen of online downloaden via de webapplicatie van CT ( hiervoor maken ze een login aan). Handleiding cursus Eerste hulp juli

5 ls ze geslaagd zijn voor het examen, krijgen de deelnemers hun brevet opgestuurd of overhandigd tijdens de diploma-uitreiking in hun afdeling/provincie. Doelstellingen De deelnemer: 1. Voelt zich veilig in de groep; 2. Kent de namen van zijn mededeelnemers en zijn lesgever; 3. Weet wat hij mag verwachten van de cursus en de competentie-evaluatie; 4. Kan de zes principes van eerste hulp opsommen; 5. Kan elk principe van eerste hulp met eigen woorden uitleggen; 6. Kan een voorbeeld geven van het toepassen van elk principe van eerste hulp; 7. Kan minstens vijf vooroordelen over eerstehulpverlening weerleggen; 8. Kan de vier stappen in eerste hulp opsommen; 9. Kan de vier stappen in eerste hulp in eigen woorden omschrijven; 10. Kan een evacuatie in een noodsituatie correct uitvoeren: Rautek (bij een liggend en zittend slachtoffer); 11. Kan een slachtoffer op een correcte manier van de buik op de rug draaien; 12. Kan het bewustzijn op een correcte manier controleren; 13. Kan de luchtweg op een correcte manier vrijmaken; 14. Kan de ademhaling op een correcte manier controleren; 15. Kan iemand correct in stabiele zijligging leggen; 16. Kan in eigen woorden omschrijven wat reanimatie en defibrillatie is; 17. Kent de verhouding tussen borstcompressies en mond-op-mondbeademingen (30/2); 18. Kan borstcompressies op een correcte manier geven; 19. Kan mond-op-mondbeademingen op een correcte manier geven; 20. Kan een ED-toestel op een correcte manier gebruiken; 21. Kan op een correcte manier beademen met een zakmasker; 22. Kan de drie verschillende soorten bloedingen opsommen (inwendige, uitwendige en veruitwendigde); 23. Kan de drie verschillende soorten bloedingen herkennen; 24. Kan eerste hulp verlenen bij een bloeding; 25. Kan een drukverband op een correcte manier aanbrengen; 26. Kan een shock door bloedverlies herkennen; 27. Kan de zeven verschillende types huidwonden opsommen (schaaf-, steek-, scheur-, brand-, bijt-, schot- en snijwonde); 28. Kan de zeven verschillende types huidwonden herkennen; 29. Kan eerste hulp verlenen bij een huidwonde (met of zonder water); 30. Kan een spiraalverband op een correcte manier aanleggen; 31. Kan een scharnierverband op een correcte manier aanleggen; 32. Kan een voorgevormd vingertopverband op een correcte manier aanbrengen; 33. Een kousverband op een correcte manier aanbrengen als vingertopverband; 34. Kan een geïnfecteerde huidwonde herkennen; 35. Kan een open blaar op een correcte manier verzorgen; 36. Kan een gesloten blaar die moet worden opengeprikt op een correcte manier verzorgen; 37. Kan een vreemd voorwerp op een correcte manier onbeweeglijk houden; 38. Kan een splinter op een correcte manier verwijderen; 39. Kan de drie verschillende types brandwonden opsommen (eerste-, tweede- en derdegraads); Handleiding cursus Eerste hulp juli

6 40. Kan de drie verschillende types brandwonden herkennen; 41. Kan eerste hulp verlenen bij een brandwonde; 42. Kan een driehoeksverband op een correcte manier aanbrengen om een arm of been voorlopig af te dekken; 43. Kan een driehoeksverband op een correcte manier aanbrengen om een voet voorlopig af te dekken; 44. Kan een driehoeksverband op een correcte manier aanbrengen om een hand voorlopig af te dekken; 45. Kan een arm, been, hand of voet op een correcte manier voorlopig afdekken met plastic folie; 46. Kan eerste hulp verlenen bij een specifieke brandwonde: zonnebrand; 47. Kan een flauwte herkennen; 48. Kan eerste hulp verlenen bij een flauwte; 49. Kan een val op een correcte manier controleren; 50. Kan een beroerte herkennen; 51. Kan eerste hulp verlenen bij een beroerte; 52. Kan de FST-test op een correcte manier uitvoeren; 53. Kan pijn op de borst herkennen; 54. Kan eerste hulp verlenen bij pijn op de borst; 55. Kan een lichte en een ernstige verslikking herkennen; 56. Kan eerste hulp verlenen bij een verslikking; 57. Kan op een correcte manier op de rug slaan; 58. Kan op een correcte manier buikstoten geven; 59. Kan op een correcte manier borststoten geven bij een zwangere vrouw; 60. Kan de vijf letsels aan botten, spieren en gewrichten opsommen (breuk, ontwrichting, spierletsel, kneuzing en verstuiking); 61. Kan de vijf letsels aan botten, spieren en gewrichten herkennen; 62. Kan een kruisverband op een correcte manier aanleggen (aan de hand en de voet); 63. Kan een draagdoek op een correcte manier aanbrengen over beide schouders (rechte draagdoek); 64. Kan een slachtoffer op een correcte manier ondersteunen als hij alleen is; 65. Kan een slachtoffer op een correcte manier ondersteunen met twee hulpverleners. Handleiding cursus Eerste hulp juli

7 Lessenschema Lesuur Onderwerp 1 + Kennismaking en administratie + Principes van eerste hulp 2 + Vier stappen in eerste hulp o Stap 1: Zorg voor de veiligheid o Stap 2: Beoordeel de toestand van het slachtoffer 3 o Stap 3: Raadpleeg gespecialiseerde hulp o Stap 4: Verleen verdere eerste hulp 4 + Reanimeren en defibrilleren 5 + Reanimeren en defibrilleren 6 + Bloedingen 7 + Huidwonden 8 + Brandwonden 9 + Hoofd en hals o Flauwte o Beroerte 10 + Borst o o Pijn op de borst Verslikking 11 + Ledematen o Letsels aan botten, spieren en gewrichten 12 + Herhaling + Uitleg examen Handleiding cursus Eerste hulp juli

8 Lespraktijk Communicatie Lesgever ls lesgever heb je een voorbeeldfunctie. Spreek vlot, pas de boodschap aan je doelgroep aan en wees helder en duidelijk. ls lesgever neem je ook een luistervaardige houding aan en schep je een sfeer van vertrouwen. Eigenlijk is het helemaal niet zo ingewikkeld Communiceer zoals jij graag hebt dat mensen met jou communiceren! Ongevallensimulant Wanneer je werkt met een ongevallensimulant is het belangrijk om de begrippen strike en lockout even toe te lichten. + Lock-out is het codewoord dat de lesgever of verantwoordelijke van de oefening gebruikt om aan te duiden dat de ongevallensimulatie voorbij is. De ongevallensimulant stopt met acteren. + Strike is de code die gebruikt wordt door de ongevallensimulant om aan te duiden dat hij het acteren niet meer kan verder zetten. De ongevallensimulant heeft lichamelijke problemen (bijvoorbeeld: hyperventilatie bij het acteren van shock), is gewond geraakt of voelt zich niet meer veilig. Het spreekt voor zich dat de lesgever of verantwoordelijke de oefening dan stillegt en aandacht besteedt aan het welzijn van de ongevallensimulant. Maak eveneens duidelijk dat een simulant een persoon is van vlees en bloed. Benadruk dat de deelnemers werken met het nodige respect voor de simulant. Klasmanagement Preventief + Bepaal voor jezelf een onder- en een bovengrens; + Spreek af hoe je tewerk gaat; + Geef aan wat je echt niet kan verdragen; + Handel consequent; + Hanteer het principe streng begonnen, is half gewonnen ; Reageren op een probleem Stap 1: Observeren en aanvoelen Stap 2: Reageren + Kijk aan; + Verhef je stem; + Reageer ludiek; + Benoem en geef feedback; + Parkeer het probleem; + Neem apart; + Gooi het in de groep. Handleiding cursus Eerste hulp juli

9 Lokaal Je kan als lesgever verschillende opstellingen in je lokaal gebruiken. + De u-vorm: een klassieke opstelling waarbij je als lesgever vooraan staat. Op die manier kan je goed oogcontact houden met je deelnemers en zien of ze alles goed begrepen hebben. + Het vierkant: een goede opstelling om interactie teweeg te brengen. Zet je als lesgever er gewoon tussen en durf kritische vragen stellen. + De twee rijen: een leuke opstelling (zonder tafels) om te discussiëren. Een duidelijke verdeeldheid in de groep? Laat de groepen hun standpunt verdedigen. ls lesgever modereer je en vat je samen. + De kring: een gezellige opstelling (zonder tafels) om nieuwe inzichten te bespreken. ls lesgever vraag je naar ervaringen van deelnemers. Durf de deelnemers ook aanmoedigen om zelf vragen te stellen. + Kleine groepen: een goede opstelling om in kleine groep aan de slag te gaan. Het geeft de kans aan introverte deelnemers om het woord te nemen en stimuleert de deelnemers om actief mee na te denken. ls lesgever beantwoord je vragen en begeleid je de groepen. Handleiding cursus Eerste hulp juli

10 Overzicht per les Les 1 Tijd Inhoud Doelstelling Werkvorm Materiaal 20 Kennismaking en administratie Zwachtel Bingokaarten 10 Uitleg cursus en competentieevaluatie 3 25 Principes van eerste hulp Oefening Kaartjes vooroordelen 5 Synthese Cartoons 1.1 Kennismaking en administratie Probeer de kennismaking op een ludieke wijze aan te pakken, zonder er teveel tijd aan te spenderen. Werkvormen Hieronder kan je een aantal mogelijke werkvormen ontdekken. Werkvorm Stel je buur voor Verdeel de deelnemers in duo s en geef ze even de tijd om elkaar zo goed mogelijk te leren kennen (bij oneven groepen is er één groep van drie deelnemers). Vertel hen dat het de bedoeling is dat zij straks niet zichzelf, maar hun respectievelijke buurman of buurvrouw aan de groep voorstellen. ndere deelnemers krijgen na de voorstelling de kans om nog extra vragen te stellen. Werkvorm Ik ben uniek want Je vraagt elke deelnemer om recht te staan en een ervaring in eerste hulp te delen. ls een deelnemer liever geen ervaring deelt, dan vraag je als lesgever naar een eigenschap of weetje van de deelnemer. ls lesgever kan je de informatie vaak verder gebruiken tijdens je lessen. Werkvorm Ik gooi de zwachtel naar Je geeft een zwachtel aan een willekeurige deelnemer. Deze deelnemer stelt zichzelf voor. Je mag hem vragen naar ervaringen, hobby s, werk Wanneer de deelnemer zichzelf heeft voorgesteld gooit hij de zwachtel naar een andere deelnemer. Nu is deze deelnemer aan de beurt om zichzelf voor te stellen. Blijf dit doen totdat iedereen zich heeft voorgesteld. Vergeet jezelf niet voor te stellen! Werkvorm Bingo Je geeft elke deelnemer een kaart met een vijftal vragen op. Jij leest de vragen voor en als de deelnemer die vraag heeft staan en daarop positief kan antwoorden, mag hij die aankruisen. Wie als drie Handleiding cursus Eerste hulp juli

11 vragen kan aankruisen, is gewonnen. Deze deelnemer mag zijn ervaringen toelichten. Vragen die je kan stellen zijn: - Heb je je al eens verbrand? - Heb je al eens een breuk gehad? - Heb je al eens een verstuiking gehad? - Ken je iemand die een beroerte heeft gehad? - Heb je je al eens verslikt? - Heb je al eens de hulpdiensten gebeld? - Heb je al eens de ademhaling van een slachtoffer gecontroleerd? - Heb je al eens het bewustzijn van een slachtoffer gecontroleerd? - Heb je al eens gebruik gemaakt van eosine? - Heb je al eens een bloedneus gehad? - Heb je al eens een inwendige bloeding gehad? - Heb je al eens een schaafwonde gehad? - Heb je al eens een snijwonde gehad? - Heb je al eens een bijtwonde gehad? - Heb je al eens een splinter gehad? - Heb je al eens een insectensteek gehad? - Heb je al eens een tekenbeet gehad? - Heb je al eens een flauwte gehad? - Heb je al eens een hoofdletsel gehad? - Ken je iemand die al eens een whiplash heeft gehad? - Ken je iemand met epilepsie? - Ken je iemand met diabetes? Zie Bijlage 1: Bingokaarten. 1.2 Uitleg cursus en competentie-evaluatie Overloop kort de inhoud van de cursus Eerste hulp. De specifieke doelstellingen van elke les komen in de betreffende lessen zelf duidelijk aan bod. Geef meer uitleg over de competentie-evaluatie. Vertel wat de verschillende onderdelen zijn en op welke manier de verschillende onderdelen geëvalueerd zullen worden. Theorie 1.3 Principes van eerste hulp Handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Hoofdstuk 1 Blz. 9 Werkvormen TIP van Sofie: Niets zo leuk als lesgeven aan een groep enthousiaste deelnemers. ctiveer ze! Onderstaande werkvormen kunnen je helpen bij het activeren van de deelnemers. Handleiding cursus Eerste hulp juli

12 Werkvorm Vraaggesprek I Stel de deelnemers de volgende vragen: - Wie is er in het verleden reeds getuige geweest van een noodsituatie? - Hoe werd de hulpverlening aangepakt? - Wie heeft al hulp moeten verlenen na een ongeval? - Hoe heb je de hulpverlening aangepakt? - Waarop moet je letten tijdens de eerstehulpverlening? - Wat kan je altijd doen voor een slachtoffer, ook al ken je geen eerste hulp? Werkvorm Groepswerk: oefening Verdeel de deelnemers in drie kleinere groepen. Laat elke groep een situatie lezen met bijbehorende opdrachten. Elke groep krijgt 5 minuten de tijd om een antwoord te noteren. Nadat elk groepje de opdracht heeft voorbereid, kan dit met alle deelnemers overlopen worden. Zie digitale oefenblaadjes. Werkvorm Groepswerk: vooroordelen Geef de deelnemers per twee een vooroordeel over eerstehulpverlening. Je kan hiervoor Bijlage 2: Kaartjes vooroordelen over eerstehulpverlening gebruiken: eenmaal afdrukken, eventueel lamineren en uitknippen. Geef elke duo de opdracht om de vooroordelen te weerleggen. - Het zal wel niet erg zijn - Iemand anders zal wel helpen. - Niemand gaat helpen, dus het zal wel niet nodig zijn. - Ik sla in paniek in een noodsituatie. - Ik ben niet verplicht om te helpen. - Het is niet nodig om de hulpdiensten te bellen. - Dat gaat te veel geld kosten. - Ik vind het een beetje vies. - Ik ben bang om besmet te geraken. - Wat heb ik er aan? Rond af door de zes principes van eerste hulp te overlopen. Laat de deelnemers zoveel mogelijk zelf verwoorden wat elk principe betekent. Handleiding cursus Eerste hulp juli

13 1.4 Synthese Werkvorm Cartoons S Toon de deelnemers de cartoons over de principes van eerste hulp. De deelnemers moeten aan de hand van deze cartoons de zes principes van eerste hulp kunnen benoemen. Zie Bijlage 3: Cartoons principes. ls eerstehulpverlener moet je steeds rekening houden met 6 principes: + Principe 1: Blijf rustig in een noodsituatie; + Principe 2: Vermijd besmetting; + Principe 3: Handel als een eerstehulpverlener; + Principe 4: Zorg voor het comfort van het slachtoffer; + Principe 5: Verleen psychosociale eerste hulp; + Principe 6: Houd rekening met emotionele reacties nadien. Handleiding cursus Eerste hulp juli

14 Les 2-3 Tijd Inhoud Doelstelling Werkvorm Materiaal 5 Vier stappen in eerste hulp 8-9 Zoemsessie Papier en pen Casus Casus 25 Stap 1: Zorg voor veiligheid Techniek: een evacuatie in een noodsituatie uitvoeren (Rautek bij liggend en zittend slachtoffer) 25 Stap 2: Beoordeel de toestand van het slachtoffer Techniek: slachtoffer van de buik naar de rug draaien Techniek: controleer het bewustzijn Techniek: open de luchtweg Techniek: controleer de ademhaling 25 Stap 3: Raadpleeg gespecialiseerde hulp 30 Stap 4: Verleen verdere eerste hulp Techniek: Stabiele zijligging Oefening Flipchart en stift DVD Laptop en beamer Oefening Laptop en beamer Casus Papier en pen Oefening Kaartjes prioriteiten DVD Laptop en beamer 5 Synthese Simulant 2.1 Vier stappen in eerste hulp Theorie Handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Hoofdstuk 2 Blz. 29 Werkvormen De vier stappen in eerste hulp vormen een stappenplan voor de deelnemers. Het is belangrijk om de eenvoud te benadrukken. Het stappenplan is gemakkelijk toe te passen in de praktijk. Toon dit aan de deelnemers met behulp van de volgende werkvormen. TIP van Matthieu: Wist je dat deelnemers informatie beter onthouden als ze informatie zelf ontdekken? Werkvorm Zoemsessie I Vraag aan de deelnemers om op een blad te noteren welke stappen er volgens hen moeten gevolgd Handleiding cursus Eerste hulp juli

15 worden in eerste hulp. De deelnemers kunnen hiervoor vanuit hun voorkennis vertrekken of ze kunnen kijken hoe elke stap noemt en elke stap in eigen worden proberen uit te leggen. Na 2 minuten vorm je duo s. Na 2 minuten in duo s overleg te hebben, vorm je groepjes van vier deelnemers. Koppel terug in grote groep. Werkvorm Casus I Laat de deelnemers een casus zien. Vraag naar hun reactie. Wat gaan ze allemaal doen om het slachtoffer in deze casus te helpen? Leidt uit de antwoorden van de deelnemers de vier stappen af. Zie Bijlage 4: Casus vier stappen. Techniek Stap 1: Zorg voor veiligheid + Een evacuatie in een noodsituatie correct uitvoeren (Rautek) Er zijn verschillende technieken om iemand snel te evacueren. Rautek is één van de mogelijkheden. Leer de deelnemers Rautek aan bij een liggend en een zittend slachtoffer. Werkvormen Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening maken. Bespreek daarna de antwoorden in grote groep. Werkvorm De slechtst denkbare manier van handelen Een situatie kan je op veel manieren veilig maken. We draaien de denkoefening om. Op welke manier zou je een situatie absoluut niet veilig kunnen aanpakken? De deelnemers mogen de meest gekke ideeën vertellen. Start als lesgever zelf met een aantal voorbeelden: - Er heeft een verkeersongeval plaatsgevonden. ls hulpverlener loop ik snel de straat op. - Een kindje is gevallen. ls hulpverlener schiet ik in paniek en begin ik mee te wenen. - Een werkongeval met een heftruck. ls hulpverlener is dit hét moment om zelf eens te rijden met zo n heftruck. - Schrijf op een flipchart de antwoorden van de deelnemers op en omschrijf daarna de juiste manier van aanpak. TIP van Julie: Zorg dat deelnemers zich op hun gemak voelen. Laat deelnemers zelf kiezen met wie ze technieken willen oefenen. Handleiding cursus Eerste hulp juli

16 Werkvorm Demonstratie Rautek P Vraag 2 deelnemers die willen helpen bij de demonstratie van Rautek. De ene persoon is het slachtoffer. De andere persoon is de hulpverlener. Vraag een andere deelnemer om het handboek Help! Eerste hulp voor iedereen erbij te nemen. De deelnemer legt stap voor stap uit wat de hulpverlener moet doen bij het slachtoffer. Deze demonstratie kan je in grote groep doen of in kleinere groepen. Werkvorm Filmpje Rautek P Toon de deelnemer een filmpje waarin de techniek Rautek wordt uitgelegd. Laat het filmpje gerust meerdere keren afspelen, afhankelijk van de noden van de deelnemer. Na het filmpje gaan de deelnemers zelf per twee aan de slag om de techniek in te oefenen Stap 2: Beoordeel de toestand van het slachtoffer Techniek + Slachtoffer van de buik op de rug draaien + Beoordeel de toestand van het slachtoffer o Controleer het bewustzijn o Open de luchtweg o Controleer de ademhaling Werkvormen Werkvorm Demonstratie: slachtoffer van buik op de rug draaien P ls lesgever kun je de techniek demonstreren met behulp van een deelnemer (= slachtoffer). Laat de deelnemers in een cirkel rond het slachtoffer staan en voer de techniek uit. Laat vervolgens de deelnemers oefenen per drie. Eén deelnemer is het slachtoffer, de andere de hulpverlener en de derde persoon controleert de techniek met behulp van het handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening maken. Bespreek daarna in groep. Werkvormen Stap 3: Raadpleeg gespecialiseerde hulp Werkvorm Casus I Vraag een deelnemer om een telefoongesprek te voeren met de hulpdiensten. Er wordt vooraf geen informatie gegeven. De deelnemer krijgt een casus voor zich en belt op basis van deze casus de hulpdiensten op. Vraag de andere deelnemers om het telefoongesprek te observeren en laat ze de positieve punten van het telefoongesprek noteren. Bespreek achteraf de positieve elementen. Laat vervolgens een andere deelnemer een telefoongesprek voeren en geef de andere deelnemers de zelfde opdracht. Noteer de positieve elementen. an de hand van deze positieve elementen kan je als lesgever belangrijke informatie rond het alarmeren van hulpdiensten opbouwen. Handleiding cursus Eerste hulp juli

17 Zie Bijlage 5: Casus stap 3. Werkvorm Groepswerk: casus Nadat je als lesgever wat uitleg gegeven hebt over het alarmeren van de hulpdiensten kun je overgaan tot deze werkvorm. Verdeel de deelnemers in groepjes van drie. Elk groepje kiest een foto die als basis dient om een telefoongesprek in te oefenen met de hulpdiensten. Er is één deelnemer die telefoneert naar de hulpdiensten en daarbij 30 seconden krijgt om de noodzakelijke informatie over te brengen. De leesgever geeft aan wanneer de tijd om is. Een tweede deelnemer noteert ondertussen alle info en geeft aan welke noodzakelijke info niet werd vermeld. De derde deelnemer volgt het gesprek en geeft nadien aan wat goed was en geeft tips daar waar dit nog beter kan. Zie Bijlage 6: Foto s casussen stap 3. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. TIP van Jorien: Wist je dat de deelnemers vaak meer weten dat ze zelf denken? Werkvorm Groepswerk: onderzoek Verdeel de deelnemers in drie groepen. De ene groep zoekt informatie op rond het thema Wie alarmeren? en Wie alarmeert?. De tweede groep zoekt informatie op rond Welke informatie? en de derde groep onderzoekt het thema Hoe alarmeren?. De groepen krijgen hier 10 minuten voor. Nadien vertellen de groepen elkaar wat ze geleerd hebben Stap 4: Verleen verdere eerste hulp Techniek + Stabiele zijligging Werkvormen Werkvorm Groepswerk: prioriteiten eerstehulpverlening Verdeel de groep deelnemers in twee groepen. Geef elke groep deelnemers dezelfde kaartjes met verwondingen. Laat elke groep de kaartjes met verwondingen in een volgorde leggen: de hoogste prioriteit eerst en vervolgens eerste hulp die minder prioritair is. De groepen vergelijken hun einduitkomst. Bespreek de juiste volgorde van prioriteiten stellen bij eerstehulpverlening. Handleiding cursus Eerste hulp juli

18 Zie Bijlage 7: Kaartjes verwondingen prioriteiten eerstehulpverlening. Werkvorm Demonstratie: stabiele zijligging P ls lesgever kun je de techniek demonstreren met behulp van een deelnemer (= slachtoffer). Laat de deelnemers in een cirkel rond het slachtoffer staan en voer de techniek uit. Laat vervolgens de deelnemers oefenen per drie. Eén deelnemer is het slachtoffer, de andere de hulpverlener en de derde persoon controleert de techniek met behulp van het handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Werkvorm Filmpje Stabiele zijligging P Toon de deelnemers het filmpje over de stabiele zijligging. Geef de deelnemers achteraf voldoende ruimte om te oefenen. 2.2 Synthese Werkvorm Ongevallensimulant S Vraag aan een ongevallensimulant om een bewusteloos slachtoffer te simuleren. Op die manier kunnen de deelnemers de eerste twee stappen van de benadering goed inoefenen. Je moet als eerstehulpverlener vier stappen volgen bij het verlenen van eerste hulp. + Stap 1: Zorg voor de veiligheid o Van jezelf o Van het slachtoffer o Van de omstaanders In uitzonderlijke gevallen moet het slachtoffer geëvacueerd worden, bijvoorbeeld door toe passing van Rautek. + Stap 2: Beoordeel de toestand van het slachtoffer o Controleer het bewustzijn o Open de luchtweg o Controleer de ademhaling + Stap 3: Raadpleeg gespecialiseerde hulp o Raadpleeg gespecialiseerde hulp Huisarts of huisartsenwachtpost ntigifcentrum o larmeer de hulpdiensten Wie alarmeren? Wie alarmeert? Welke informatie? Hoe alarmeren? + Stap 4: Verleen verdere eerste hulp o Stel prioriteiten bij de eerstehulpverlening o Geef geen medicatie o Brief de gespecialiseerde hulpverleners Hulp verlenen aan een bewusteloos slachtoffer dat normaal ademt: leg het slachtoffer in stabiele zijligging, tenzij je wervelletsel vermoedt. Handleiding cursus Eerste hulp juli

19 Les 4-5 Tijd Inhoud Doelstelling Werkvorm Materiaal 15 Opfrissing vier stappen in eerste hulp Kaartjes vier stappen in eerste hulp Simulant 40 Reanimatie en defibrillatie Techniek: borstcompressies geven Techniek: mond-op-mondbeademingen geven 55 Reanimatie en defibrillatie Techniek: een ED-toestel gebruiken Techniek: beademen met een zakmasker Reanimatiepoppen Flipchart en stift DVD Laptop en beamer Oefening Reanimatiepoppen ED-toestellen Zakmaskers DVD Laptop en beamer Oefening 5 Synthese Flipchart en stift 4.1 Opfrissing vier stappen in eerste hulp Werkvormen Werkvorm Groepswerk: schema S Geef de deelnemers kaartjes over de vier stappen. Laat de deelnemers met behulp van de kaartjes een schema vormen over de vier stappen in eerste hulp. Zie Bijlage 8: Kaartjes vier stappen. Werkvorm Ongevallensimulant S Vraag aan een ongevallensimulant om een bewusteloos slachtoffer te simuleren. Op die manier kunnen de deelnemers de vier stappen in eerste hulp goed inoefenen. Theorie 4.2 Reanimatie en defibrillatie Handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Hoofdstuk 3 Blz. 59 Technieken + Borstcompressies geven + Mond-op-mondbeademingen geven Handleiding cursus Eerste hulp juli

20 Werkvormen Werkvorm Vraaggesprek I Stel als lesgever de volgende vragen aan je deelnemers: - Wie is er al getuige geweest van een reanimatie? - Welke zaken zijn van belang bij een reanimatie? - Waarom moet er gereanimeerd worden? - Slaagt een reanimatie altijd? Waarom niet? Waarom wel? - Wek interesse op bij je deelnemers. Schrijf de kernwoorden op een flipchart. Verwijs doorheen je uitleg geregeld naar de kernwoorden van de deelnemers. Werkvorm Demonstratie P ls lesgever kun je heel goed tonen hoe en reanimatie in zijn werk gaat. Leg stap voor stap uit hoe je van start gaat. Zorg dat de deelnemers de technieken goed kunnen observeren. Werkvorm Filmpje Reanimatie P Toon de deelnemers het filmpje over reanimatie. Geef de deelnemers achteraf voldoende ruimte om te oefenen. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. Theorie 4.3 Reanimatie en defibrillatie Handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Hoofdstuk 3 Blz. 74 Technieken + Een ED-toestel gebruiken + Beademen met een zakmasker Werkvormen Werkvorm Quiz I Hoeveel procent van de slachtoffers overleeft een plotse hartstilstand buiten het ziekenhuis? - 5% à 10% - 15% à 20% - 25% à 30% Hoe groot is de overlevingskans als er reanimatie en defibrillatie plaatsvindt binnen de 6 minuten? - minder dan 50% - 50 à 70% - 5% à 10% Handleiding cursus Eerste hulp juli

21 Met hoeveel procent daalt de overlevingskans ongeveer per minuut uitstel van defibrillatie? - 2,5% - 5% - 10% Werkvorm Groepswerk: onderzoek P De instructies van een ED volgen, is niet moeilijk. Laat de deelnemers dit zelf ondervinden. Geef als lesgever op voorhand geen uitleg over het ED-toestel. Vraag aan twee deelnemers om het ED-toestel uit te proberen. De andere deelnemers mogen uiteraard helpen. TIP van Sofie: Wist je dat je deelnemers beter per twee dingen kan laten uitproberen? Op die manier werk je drempelverlagend! Werkvorm Filmpje Defibrillatie P Toon de deelnemers het filmpje over defibrillatie en het gebruik van een zakmasker. Geef de deelnemers achteraf voldoende ruimte om te oefenen. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. 4.4 Synthese Werkvorm Flowchart S Teken als lesgever het onderstaande flowchart voor de deelnemers. TIP van Matthieu: Geef de deelnemers voldoende inspraak bij het maken van flowcharts. Flowcharts kunnen enkel duidelijk zijn als de deelnemers de redenering erachter begrijpen. Handleiding cursus Eerste hulp juli

22 Controleer het bewustzijn Slachtoffer reageert Slachtoffer reageert niet Slachtoffer ademt normaal Slachtoffer ademt niet (normaal) Stabiele zijligging Reanimeren en defibrilleren Hulp verlenen aan een bewusteloos slachtoffer dat niet normaal ademt door te reanimeren en defibrilleren: + Reanimeren: o Geef afwisselend 30 borstcompressies (5-6 cm diep, /min) en 2 mond-opmondbeademingen; o Blijf net zolang reanimeren tot gespecialiseerde hulpverleners arriveren, het slachtoffer terug bij bewustzijn komt of je zelf te vermoeid bent om verder te gaan; o Zodra er een ED beschikbaar is voer je de verdere reanimatie met een ED uit; o ls er meerdere hulpverleners aanwezig zijn, wissel elkaar dan om de 2 minuten af. + Defibrilleren: o Houd rekening met de veiligheidsaspecten bij het gebruik van een ED; o Schakel de ED in en volg de instructies die het toestel geeft strikt op; o Zorg dat jijzelf en/of omstaanders niet in contact komen met het slachtoffer terwijl de ED het hartritme beoordeelt of een schok geeft; o Gebruik eventueel een zakmasker bij de reanimatie. Handleiding cursus Eerste hulp juli

23 Les 6 Tijd Inhoud Doelstelling Werkvorm Materiaal 5 Bloedingen Oefening Oefening 20 Uitwendige bloedingen Techniek: een drukverband aanbrengen Simulant DVD Laptop en beamer 15 Veruitwendigde bloedingen Oefening DVD Laptop en beamer 10 Inwendige bloedingen Simulant 5 Shock door bloedverlies 26 5 Synthese Kaartjes bloedingen 6.1 Bloedingen Theorie Handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Hoofdstuk 4 Blz. 89 Werkvormen Werkvorm Oefening I Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling Uitwendige bloedingen Techniek + Een drukverband aanbrengen Werkvormen Werkvorm Ongevallensimulant P Duid 2 deelnemers aan als eerstehulpverlener. Verdeel de groep in twee delen. De ene groep bekijkt het toepassen van de vier stappen. De andere groep focust zich op het naleven van de basisprincipes. Vraag aan een ongevallensimulant om een uitwendige bloeding te simuleren. Bij de nabespreking laat je de deelnemers die als eerstehulpverlener optraden, eerst aan het woord. Vervolgens kunnen de andere deelnemers hun oordeel geven over de benadering, rekening houdend met hun eerder geformuleerde opdracht. Tot slot kan je als lesgever nog tips geven over de zaken die nog niet aan bod kwamen. Handleiding cursus Eerste hulp juli

24 Werkvorm Demonstratie Drukverband aanbrengen P Demonstreer het aanbrengen van een drukverband aan je deelnemers. Deze demonstratie kan je in grote groep doen of in kleinere groepen. Laat ze vervolgens met hun buurman of buurvrouw de techniek inoefenen. Werkvorm Filmpje Drukverband aanbrengen P Toon de deelnemer een filmpje waarin de techniek een drukverband aanbrengen wordt uitgelegd. Laat het filmpje gerust meerdere keren afspelen, afhankelijk van de noden van de deelnemer. Na het filmpje gaan de deelnemers zelf per twee aan de slag om de techniek in te oefenen Veruitwendigde bloedingen Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. Werkvorm Filmpje Bloedneus P Toon de deelnemers het filmpje over een bloedneus. Geef de deelnemers achteraf voldoende ruimte om dit filmpje te bespreken Inwendige bloedingen Werkvorm Ongevallensimulant P Duid 2 deelnemers aan als eerstehulpverlener. Verdeel de groep in twee delen. De ene groep bekijkt het toepassen van de vier stappen. De andere groep focust zich op het naleven van de basisprincipes. Vraag aan een ongevallensimulant om een inwendige bloeding te simuleren. Bij de nabespreking laat je de deelnemers die als eerstehulpverlener optraden, eerst aan het woord. Vervolgens kunnen de andere deelnemers hun oordeel geven over de benadering, rekening houdend met hun eerder geformuleerde opdracht. Tot slot kan je als lesgever nog tips geven over de zaken die nog niet aan bod kwamen Shock door bloedverlies Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. 6.2 Synthese Werkvorm Kaartjes bloedingen S Geef de deelnemers kaartjes met verschillende soorten bloedingen. Laat de deelnemers de kaartjes bij de juiste soort bloeding leggen: inwendige, uitwendige of veruitwendigde bloeding. Handleiding cursus Eerste hulp juli

25 Zie Bijlage 9: Kaartjes bloedingen. Bij een ernstige uitwendige bloeding moet er voldoende druk uitgeoefend worden op de wonde: + Laat het slachtoffer eerst zelf op de wonde drukken; + Trek wegwerphandschoenen aan; + Help het slachtoffer om neer te gaan liggen; + Druk zelf op de wonde of breng een drukverband aan; + Blijf druk uitoefenen op de wonde tot de hulpdiensten aankomen; + Is er sprake van amputatie? Bewaar het geamputeerde lichaamsdeel droog en koel (bv. in een zuivere plastic zak in een tweede plastic zak met ijsblokjes en water). Heeft het slachtoffer een bloedneus? + Vraag hem het hoofd lichtjes voorovergebogen te houden en de neusvleugels 5 minuten ononderbroken dicht te knijpen, net onder het harde gedeelte van de neus. + Is de bloeding gestelpt? o Ja. Maak de buitenkant van de neus en het gezicht voorzichtig schoon met water. o Nee. Laat hem de neus opnieuw 5 minuten dichtknijpen. + Raadpleeg gespecialiseerde hulp als: o de bloedneus na die tweemaal 5 minuten nog niet gestelpt is; o de oorzaak een slag of stoot is; o de bloedneus erger wordt of gepaard gaat met andere symptomen (hoofdpijn, bloeduitstorting rond de ogen ); o de toestand van het slachtoffer ernstig is, hij slaperig wordt of het bewustzijn verliest. Bij een inwendige bloeding is het vaak heel moeilijk om de ernst van de bloeding in te schatten. Bij elke ernstige bloeding bestaat het risico dat je slachtoffer door het bloedverlies in shock gaat. In geval van shock: + larmeer je onmiddellijk de hulpdiensten via het telefoonnummer 112; + Laat je het slachtoffer rusten en geen inspanningen meer doen; + Controleer je elke minuut het bewustzijn en de ademhaling van het slachtoffer. Handleiding cursus Eerste hulp juli

26 Les 7 Tijd Inhoud Doelstelling Werkvorm Materiaal 20 Huidwonden Types huidwonden Verzorging van een huidwonde Memory Memorykaartjes Laptop en beamer DVD Oefening Laptop en beamer Techniek: spiraalverband aanbrengen Techniek: scharnierverband aanbrengen Techniek: voorgevormd vingertopverband aanbrengen Techniek: kousverband als vingertopverband aanbrengen DVD Verbandmateriaal 10 Geïnfecteerde huidwonde Laptop en beamer Simulant 20 Specifieke huidwonden Blaren Techniek: een open blaar verzorgen Techniek: een gesloten blaar verzorgen die opengeprikt moet worden Wonde met vreemd voorwerp Techniek: een vreemd voorwerp onbeweeglijk houden Splinter Techniek: een splinter verwijderen Laptop en beamer Simulant Oefening Laptop en beamer DVD Simulant Oefening Laptop en beamer Simulant Oefening 5 Synthese 7.1 Huidwonden Theorie Handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Hoofdstuk 5 Blz. 123 Handleiding cursus Eerste hulp juli

27 Werkvormen Types huidwonden Werkvorm - Memory I Leg de kaartjes met foto s van verschillende types huidwonden met de bovenzijde naar beneden. Laat de deelnemers om de beurt op zoek gaan naar twee identieke kaartjes. ls de deelnemer een paar kan vinden, overloop je meteen de eigenschappen van deze huidwonde. Zie Bijlage 10: Memory huidwonden. TIP van Julie: Kunnen jouw deelnemers zich even niet meer concentreren? Las een korte pauze in en laat ze een luchtje scheppen! Technieken Verzorging van een huidwonde + Spiraalverband aanbrengen + Scharnierverband aanbrengen + Voorgevormd vingertopverband aanbrengen + Kousverband aanbrengen als vingertopverband Werkvormen Werkvorm Filmpje Huidwonde P Toon de deelnemers het filmpje over een huidwonde. Geef de deelnemers achteraf voldoende ruimte om dit filmpje te bespreken. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. Werkvorm Filmpjes Verbandtechnieken P Toon de deelnemers de filmpjes over het aanleggen van een: - spiraalverband; - scharnierverband; - voorgevormd vingertopverband; - kousverband als vingertopverband. Geef de deelnemers achteraf voldoende ruimte om de technieken met mekaar in te oefenen. Handleiding cursus Eerste hulp juli

28 7.1.3 Geïnfecteerde huidwonden Werkvorm Ongevallensimulant P Duid 2 deelnemers aan als eerstehulpverlener. Verdeel de groep in twee delen. De ene groep bekijkt het toepassen van de vier stappen. De andere groep focust zich op het naleven van de basisprincipes. Vraag aan een ongevallensimulant om een geïnfecteerde huidwonde te simuleren. Bij de nabespreking laat je de deelnemers die als eerstehulpverlener optraden, eerst aan het woord. Vervolgens kunnen de andere deelnemers hun oordeel geven over de benadering, rekening houdend met hun eerder geformuleerde opdracht. Tot slot kan je als lesgever nog tips geven over de zaken die nog niet aan bod kwamen. Werkvorm Eén jaar gratis tetanus en gangreen De groep wordt in 2 kleinere teams verdeeld. De ruimte wordt verdeeld in 3 vakken:, B en C. Jij stelt als quizmaster een vraag en geeft 3 antwoordmogelijkheden:, B en C. De deelnemers van eenzelfde team overleggen over het juiste antwoord. Indien ze zeker zijn van het antwoord, gaan ze met z n allen in het overeenkomstige vak staan. Indien ze twijfelen bv. tussen en B, kunnen ze ervoor kiezen om met een deel in vak en een deel in vak B te gaan staan. Enkel de personen die in het juiste vak staan, mogen meespelen met de volgende vraag. De bedoeling is om de deelnemers van het andere team uit te schakelen. Tetanus 1. De bacterie die tetanus veroorzaakt, vind je terug: ) Enkel in de darmen en uitwerpselen van paarden, schapen en geiten B) Enkel op verroeste voorwerpen C) In de darmen en uitwerpselen van paarden, schapen en geiten, maar ook op de grond, in aarde, op voorwerpen of in het straatvuil. 2. Het toxine dat geproduceerd wordt door de tetanusbacterie, veroorzaakt: ) Spierstijfheid en krampen B) Duizeligheid C) Zwelling van armen en benen 3. Waar treedt de spierstijfheid ten gevolge van tetanus het eerst op? ) Nek B) Kaak C) rm 4. Welk soort wonde brengt een verhoogd risico op tetanus met zich mee? ) Bijtwonde B) Schaafwonde C) Scheurwonde 5. Wat is de overlevingskans van een slachtoffer met de eerste kenmerken van tetanus? ) 50 % B) 70 % C) 90 % 6. Na een volledige basisvaccinatie tegen tetanus worden herhalingsvaccinaties levenslang om de jaar toegediend. ) 5 B) 10 C) 15 Handleiding cursus Eerste hulp juli

29 Gangreen 7. Na bevriezing is een deel van de arm van Jos zwart geworden en is een warmrode afgrenzing ontstaan tussen het gangreen en het gezonde weefsel. Uiteindelijk is het dode weefsel losgeraakt en afgevallen. an welk soort gangreen lijdt Jos? ) Vochtig gangreen B) Gasgangreen C) Necrose (droog gangreen) 8. Welk soort wonde brengt een verhoogd risico op gangreen met zich mee? ) Wonden die weinig bloeden (bv. ernstige kneuzing) B) Wonden die veel bloeden C) lle soort wonden Techniek Specifieke huidwonden + Een open blaar verzorgen + Een gesloten blaar verzorgen die opengeprikt moet worden + Een vreemd voorwerp onbeweeglijk houden + Een splinter verwijderen Werkvormen Werkvorm Ongevallensimulant P Vraag aan een ongevallensimulant om een open blaar en een gesloten blaar die opengeprikt moet worden te simuleren. Demonstreer zelf hoe je de open blaar en de gesloten blaar verzorgt. Laat nadien de deelnemers de techniek zelf oefenen. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. Werkvorm Filmpje Wonde met vreemd voorwerp P Toon de deelnemers het filmpje over een wonde met een vreemd voorwerp. Geef de deelnemers achteraf voldoende ruimte om dit filmpje te bespreken. Werkvorm Ongevallensimulant P Vraag aan een ongevallensimulant om een wonde met een vreemd voorwerp te simuleren. Demonstreer zelf hoe je een vreemd voorwerp onbeweeglijk houdt. Laat nadien de deelnemers de techniek zelf oefenen. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. Handleiding cursus Eerste hulp juli

30 Werkvorm Ongevallensimulant P Vraag aan een ongevallensimulant om een splinter te simuleren. Demonstreer zelf hoe je een splinter verwijdert. Laat nadien de deelnemers de techniek zelf oefenen. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. 7.2 Synthese Hulp verlenen aan een slachtoffer met een huidwonde: + Trek wegwerphandschoenen aan; + Stelp eventuele bloedingen; + Reinig de wonde: o o Water beschikbaar? Laat lauw water rechtstreeks op de wonde stromen; Geen water in de buurt? Gebruik dan een waterig, niet-verkleurend ontsmettingsmiddel. + Droog de omgeving van de wonde af en dek de wonde af; + Raadpleeg gespecialiseerde hulp indien nodig, bv. als je vermoedt dat het slachtoffer onvoldoende beschermd is tegen tetanus. Hoe verleen je eerste hulp bij een blaar? + Is de blaar niet hinderlijk? Laat ze dan intact; + Is de blaar wel hinderlijk of is er kans op scheuren? o Is ze open? Verzorg de blaar dan zoals een huidwonde; o Is ze niet open? Prik de blaar open. + Dek de blaar af met een tweedehuidverband. Zit er een vreemd voorwerp in de wonde? Hou het dan onbeweeglijk en verwijs het slachtoffer door naar gespecialiseerde hulp. Enkel indien het gaat om een kleine splinter, waarvan het uiteinde goed zichtbaar is, probeer je deze zelf te verwijderen. Handleiding cursus Eerste hulp juli

31 Les 8 Tijd Inhoud Doelstelling Werkvorm Materiaal 40 Brandwonden Oorzaken en ernst bepalen Types Verzorging Techniek: driehoeksverband aanbrengen om een arm of been voorlopig af te dekken Techniek: driehoeksverband aanbrengen om een voet voorlopig af te dekken Techniek: driehoeksverband aanbrengen om een hand voorlopig af te dekken Techniek: arm, been, hand of voet voorlopig afdekken met plastic folie Laptop en beamer- Handboek Help! Simulant DVD Simulant Oefening 10 Specifieke brandwonden Zonnebrand Oefening 5 Synthese Kaartjes Theorie 8.1 Brandwonden Handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Hoofdstuk 6 Blz. 157 Techniek + Driehoeksverband aanbrengen om een arm of been voorlopig af te dekken + Driehoeksverband aanbrengen om een voet voorlopig af te dekken + Driehoeksverband aanbrengen om een hand voorlopig af te dekken + Een arm, been, hand of voet voorlopig afdekken met plastic folie Werkvormen Oorzaken en ernst bepalen van brandwonden Werkvorm Vraaggesprek I Stel de volgende vragen aan de deelnemers: - Wat kunnen oorzaken zijn van brandwonden? - Welke factoren bepalen de ernst van de brandwonde? Overloop nadien de oorzaken en hoe je de ernst bepaalt van een brandwonde. Handleiding cursus Eerste hulp juli

32 8.1.2 Types brandwonden Werkvorm Opzoekwerk Verdeel de groep in 3 groepen en laat elk groepje zich verder verdiepen in één bepaald soort brandwonde. Nadien geven de groepjes meer uitleg aan mekaar over de types brandwonden. Werkvorm Ongevallensimulant P Vraag aan een ongevallensimulant om de verschillende brandwonden te simuleren. Geef bij elk type brandwonde meer uitleg over de eigenschappen Verzorging van een brandwonde Werkvorm Filmpje Brandwonde P Toon de deelnemers het filmpje over de verzorging van een brandwonde. Geef de deelnemers achteraf voldoende ruimte om dit filmpje te bespreken. Werkvorm Ongevallensimulant P Vraag aan een ongevallensimulant om een brandwonde te simuleren. Demonstreer eventueel zelf hoe je een brandwonde verzorgt en hoe je de brandwonde voorlopig afdekt. Laat nadien de deelnemers deze technieken zelf oefenen. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. TIP van Jorien: Deel je persoonlijke ervaringen met de deelnemers. Daar steken ze meestal meer van op dan van droge theorie Specifieke brandwonden: zonnebrand Werkvorm Juist of fout - Een gebruinde huid biedt bescherming tegen verbranding. Fout! Het gebruik van een zonnecrème blijft noodzakelijk. De zonnebank is dus geen goede voorbereiding van je huid op de vakantiezon! Hierdoor word je immers nog meer blootgesteld aan uvstraling. - Ook als je zonnecrème smeert, kan je bruin worden. Juist! Handleiding cursus Eerste hulp juli

33 - Bij grijze hemel kunnen de uv-stralen de aarde niet bereiken. Fout! De uv-index in het weerbericht kan je vertellen welk risico er op dat moment is. - Producten voor bruinen zonder zon beschermen tegen uv-straling. Fout! Ze verkleuren je huid wel, maar bieden onvoldoende bescherming tegen de uv-straling. Ook caroteenpillen, die een bruin tintje geven aan je huid, beschermen niet tegen zonnestralen. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. 8.2 Synthese Werkvorm Kaartjes brandwonden S Geef de deelnemers kaartjes met verschillende eigenschappen van brandwonden. Laat de deelnemers de kaartjes bij het juiste type brandwonde leggen. Zie Bijlage 11: Kaartjes brandwonden. Eerstehulpverlening bij een brandwonde gaat als volgt: + Probeer de ernst van de brandwonde in te schatten; + Koel de brandwonde met koel of lauw stromend water tot de pijn verlicht is: Eerst water, de rest komt later! ; + Verwijder kledij en sieraden als ze niet aan de huid vastkleven; + Prik eventuele blaren niet open; + Handel volgens de ernst van de brandwonde o Kleine eerstegraadsbrandwonde? Breng een vochtinbrengend product aan en dek de wonde af met gepast verbandmateriaal. o Kleine tweedegraadsbrandwonde met intacte huid? Dek de wonde af met een verband dat speciaal ontwikkeld is voor gebruik bij brandwonden. o Grote tweede- of is het een derdegraadsbrandwonde? Dan is tussenkomst van een gespecialiseerde hulpverlener noodzakelijk. Leg in afwachting na het koelen een nat wondverband aan. Handleiding cursus Eerste hulp juli

34 Les 9 Tijd Inhoud Doelstelling Werkvorm Materiaal Hoofd & hals 25 Flauwte Techniek: Een val controleren 25 Beroerte Techniek: FST-test uitvoeren 5 Synthese Laptop en beamer Papier Balpennen Kaartjes symptomen DVD Oefening Laptop en beamer Simulant Oefening Theorie 9.1 Hoofd & hals Flauwte Handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Hoofdstuk 7 Blz. 190 Techniek + Een val controleren Werkvormen Werkvorm Vraaggesprek I Stel de volgende vragen aan de deelnemers: - Hebben jullie ervaring met flauwte? - Wat ervaar je bij een flauwte? - Hoe herken je een flauwte? Overloop nadien de symptomen van een flauwte. Werkvorm Estafette Symptomen Verdeel de groep in 2 teams. De teams nemen plaats aan de ene kant van het lokaal. Per team loopt één persoon met een balpen naar de andere kant van het lokaal. Daar ligt een blad. De persoon schrijft op dit blad een symptoom op waarvan hij denkt dat dit bij flauwte hoort. Vervolgens loopt hij terug naar zijn groepje en geeft hij de balpen door aan de volgende van zijn groepje. Stop het spel na een paar minuten. Laat elk team onderling overleggen over wat er op het blad staat. Bespreek nadien de symptomen in grote groep. Handleiding cursus Eerste hulp juli

35 TIP van Sofie: Schijnt het zonnetje? Speel deze estafette dan toch gewoon buiten! Werkvorm Groepswerk Verdeel de groep in 3 kleinere groepjes. Geef de groepjes de kaartjes met daarop verschillende symptomen. Laat hen onderling nadenken of deze symptomen mogelijk wel of niet voorkomen bij een flauwte. Bespreek dit nadien in grote groep. Zie Bijlage 12: Kaartjes symptomen flauwte. Werkvorm Filmpje Flauwte P Toon de deelnemers het filmpje over flauwte. Geef de deelnemers achteraf voldoende ruimte om dit filmpje te bespreken. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling Beroerte Theorie Handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Hoofdstuk 7 Blz. 210 Techniek + FST-test uitvoeren Werkvormen Werkvorm Juist of fout - Een hersenbloeding, hersentrombose en hersenembolie zijn verschillende aandoeningen die worden benoemd als een beroerte. Juist! - Mensen met een hoge bloeddruk, diabetes of overgewicht lopen meer risico op een beroerte. Juist! - Bij een beroerte heeft het slachtoffer een scheve mond. Fout! Dit kan voorkomen, maar niet altijd. - Het slachtoffer kan zich duizelig voelen en onzeker stappen. Het lijkt erop alsof hij dronken is. Ook braakneigingen kunnen het beeld van dronkenschap versterken. Juist! Handleiding cursus Eerste hulp juli

36 - Je mag 112 enkel opbellen als je merkt dat het slachtoffer geen enkele van de opdrachtjes van de FST-test kan uitvoeren. Fout! Niet slagen bij één opdracht is al voldoende om te vermoeden dat het om een beroerte gaat. - Hoe sneller een slachtoffer door gespecialiseerde hulp behandeld wordt, hoe kleiner de kans op blijvende hersenschade en hoe groter de kans op herstel. Juist! Heel wat ziekenhuizen zijn hier goed op voorbereid en bouwden een zogenaamde stroke-unit uit. Dit is een onderdeel van het ziekenhuis dat speciaal bedoeld is voor beroertezorg en dat voorziet in de verzorging en behandeling van patiënten in de acute fase van een beroerte. Werkvorm Ongevallensimulant P Vraag aan een ongevallensimulant om een beroerte te simuleren. Demonstreer zelf hoe je eerste hulp verleent aan het slachtoffer (inclusief FST-test). Laat nadien de deelnemers deze techniek zelf oefenen op elkaar. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. 9.2 Synthese TIP van Matthieu: Niets zo saai als de hele tijd moeten luisteren naar de lesgever! Laat de deelnemers zelf een synthese formuleren! Maakt het slachtoffer een flauwte door? + Ondersteun het slachtoffer eventueel bij het vallen of laat het slachtoffer neerliggen; + Zorg voor frisse lucht en laat omstaanders afstand houden; + Maak hinderende kledij los; + Leg koude kompressen of een vochtig washandje op het voorhoofd; + ls het slachtoffer bijkomt, laat hem heel geleidelijk aan rechtzitten en nadien opstaan; + ls het slachtoffer na 2 minuten niet bijkomt, leg hem dan in stabiele zijligging en alarmeer de hulpdiensten. + Raadpleeg een arts als o Er geen merkbare oorzaak was (bv. emotie of hevige pijn); o De flauwte herhaaldelijk optreedt; o Er vermoedens zijn van hartproblemen; o De flauwte optrad als gevolg van een impact op het hoofd. Vermoed je dat iemand lijdt aan een beroerte? Reageer snel in je hulpverlening! + Bel onmiddellijk Laat het slachtoffer rusten en geen inspanningen meer doen; + Zorg dat hij zo rustig mogelijk blijft; Handleiding cursus Eerste hulp juli

37 + Help een comfortabele houding aan te nemen (bijvoorbeeld zittend of halfzittend); + ls het slachtoffer scheef zit, ondersteun hem zodat hij niet kan vallen; + Voer de FST-test uit; + Geef het slachtoffer geen eten of drinken; + Blijf rustig tegen het slachtoffer praten. Houd er rekening mee dat hij zelf soms heel moeilijk of niet kan praten en angstig is. Geef hem voldoende tijd om te antwoorden; + ls het slachtoffer bewusteloos zou zijn of worden, leg hem dan in stabiele zijligging. Handleiding cursus Eerste hulp juli

38 Les 10 Tijd Inhoud Doelstelling Werkvorm Materiaal Borst 25 Pijn op de borst Laptop en beamer Flipchart en stift Simulant Oefening 25 Verslikking Techniek: Op de rug slaan Techniek: Buikstoten geven Techniek: Borststoten geven bij een zwangere vrouw DVD Simulant Oefening 5 Synthese 10.1 Borst Pijn op de borst Theorie Handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Hoofdstuk 8 Blz. 242 Werkvormen Werkvorm Vraaggesprek I Toon de deelnemers een foto van iemand met pijn op de borst. Stel hierbij de volgende vragen: - Wat gebeurt er hier? - Kennen jullie iemand bij wie dit al is voorgekomen? Overloop nadien de symptomen. Werkvorm Galgje Laat de deelnemers spelenderwijs de symptomen van pijn in de borst ontdekken. Verdeel de groep in 3 kleinere teams. Kies zelf een symptoom en teken met een stift op de flipchart evenveel horizontale streepjes naast mekaar als er letters zijn in het woord. Bv. kortademigheid = 14 letters = Laat nu de teams om beurt een letter raden die in het woord voorkomt. Komt de letter voor in het woord? Schrijf de letter op de juiste plaats(en). Komt de letter niet voor in het woord? Teken dan een onderdeel van de galg (één galg per team). Het team dat als eerste het woord raadt zonder opgehangen te worden aan de galg, wint! Handleiding cursus Eerste hulp juli

39 Werkvorm Ongevallensimulant P Vraag aan een ongevallensimulant om pijn op de borst te simuleren. Demonstreer zelf hoe je eerste hulp verleent aan het slachtoffer. Laat nadien de deelnemers zelf oefenen op elkaar. Werkvorm Oefening Laat de deelnemers individueel een oefening oplossen. Bespreek de oefening achteraf mondeling. Theorie Verslikking Handboek Help! Eerste hulp voor iedereen. Hoofdstuk 8 Blz. 275 Technieken + Op de rug slaan + Buikstoten geven + Borststoten geven bij een zwangere vrouw Werkvormen Werkvorm Quiz 1. Bij een lichte verslikking raadpleeg je gespecialiseerde hulp als het slachtoffer: ) een baby is; B) na verwijderen van het voorwerp het gevoel heeft dat er iets in zijn keel zit; C) een kind is. 2. Bij een ernstige verslikking bij een volwassene handel je als volgt: ) Geef afwisselend 5 rugslagen en 5 buikstoten; B) Geef eerst 5 buikstoten en dan 5 rugslagen; C) Geef één reeks van 5 rugslagen en 5 buikstoten. 3. ls een kind zich ernstig verslikt, dan: ) Hou ik het ondersteboven om het voorwerp uit de keel te verwijderen; B) Geef ik het afwisselend 5 rugslagen en 5 buikstoten; C) Geef ik het 5 rugslagen en een klets rond zijn oor. 4. Bij een ernstige verslikking gebruik je borststoten als het slachtoffer een is: ) Zwangere vrouw; B) Persoon met overgewicht; C) Kind. 5. ls een baby zich ernstig verslikt, dan geef ik afwisselend 5 rugslagen en 5 borststoten. De borststoten geef ik met: ) Twee handen; Handleiding cursus Eerste hulp juli