De voetwassing, een les in nederigheid

Transcriptie

1 De voetwassing, een les in nederigheid Het evangelie naar Johannes 13:01-13:

2 Inleiding (1) Doel (Joh 20:31): dat je gelooft dat Jezus de Christus, dezoon van Godis dat je, gelovend, het leven hebt in zijn naam. Tekenen 1. water in wijn (2:1-12) nieuwe vreugde 2. genezing zoon van hoveling (4:46-54) nieuwe gezondheid 3. genezing 38-jaar verlamde (5:1-18) nieuwe kracht 4. voeding van de 5000 (6:5-13) nieuw voedsel 5. Jezus lopend op de zee (6:16-21) nieuwe rust 6. Genezing van de blinde (9:1-41) nieuw perspektief 7. Opwekking van Lazarus (11:1-44) nieuw leven

3 Inleiding (2) Ik ben (tot hier toe): het Brood van het leven (6:35,41,48,51) het Licht van de wereld (8:12) de IKBEN(8:58; vglex 3:14) de Deur voor de schapen (10:7) de goede Herder (10:11,14) de Opstanding en het Leven (11:25)

4 Inleiding (3) Hoofdstuk 12: -De zalving in Bethanië -De intocht van de nederige Koning -De belangstelling van de heidenen (De Grieken willen Jezus zien) -Het uur is gekomen -De tarwekorrel die sterft -De crisis (vers 31) en de verhoging -Het ongeloof van de joden, de invulling van de profetie (37 e.v.) -Het einde van de prediking aan Israël; Jezus verbergt Zich (36)

5 Inleiding op hoofdstuk Het afscheid van Zijn intimi. Er had zich iets gevormd Jh1:11 Hij kwam tot het Zijne, maar de Zijnen hebben Hem niet aangenomen ( ) Jh13:1 ( ) heeft Hij de Zijnen, die in de wereld waren en die Hij liefgehad had, liefgehad tot het einde. (Zie ook Jh17: 7, 9, 11, 24, 25) In hoofdstuk 1-12 beweegt Jezus Zich tussen de Joden; Hij was omgeven door vijanden. Ondanks Zijn tekenen was er weinig geloof; wel veel haat. 2. Er komen lessen, bijvoorbeeld in nederigheid, maar er komt ook bemoediging. Er stond heel wat voor de deur: verraad, de gevangenneming, de kruisdood. Jh14: 1 Laat uw hart niet in beroering raken; u gelooft in God, geloof ook in Mij.

6 Inleiding op hoofdstuk vormt een sterk contrast met einde hoofdstuk 12 JH 12: 36 ( )Deze dingen sprak Jezus. En Hij ging weg en verborg Zich voor hen. De gesprekken met de joodse leiders zijn voorbij; hoofdstuk 13:1-7 is gericht tot Zijn leerlingen. Getuigenis t.o.v. Israël is voorbij geven belangrijke informatie over veranderingen die gaan komen: -Jezus wordt verworpen en zal de aarde verlaten -De trooster, de Heilige Geest, zal in de gelovige komen wonen -Het werk van Jezus gaat in de hemel door

7 Inleiding op hoofdstuk vormen een eenheid; die eenheid komt tot stand door de vorm-het is een aaneengesloten vertelling/preek van Jezus- (Vgl. hoofdstuk 13:1 en 18:1) die Hij houdt vanaf de paasmaaltijd. Het einde valt voor het vertrek naar Getsemane. Die eenheid komt voorts tot stand door de inhoud: a)liefde* is het sleutelwoord in de afscheidsrede; is ook een sleutelwoord in de periode van de zichtbare afwezigheid van Christus (vgleerste vers, 13:1) * 12 maal in Jh1-12 / 44 maal in Jh13-21 b)tijd: De ure is gekomen (vgl13: 1, 12: 23, 17: 1, 11) tegenover De ure is niet gekomen (2:4, 7:30, 8:20)

8 Inleiding op hoofdstuk c) Doel: verheerlijking (13:31, vooral hoofdstuk 17 vgl. vs 1 en 5) d) Wereld: komt in veertig maal voor en staat tegenover de discipelen (de Zijnen). Vgl. 13: 1, 14:19 en 16: 28 e) Haat (tegenover liefde) 15: 19, 17: 14 f) Heilige Geest (doel: het zenden van de Heilige Geest) 16: 7 e.v. g) Samenzijn (14: 3 en 17: 24) h) Reiniging (17: 17, 15: 3 e.v., hoofdstuk 13) i) Eenheid (17: 11, 22, 17: 21, 14:23) 6. Christus zal de 12 nooit meer samen zien; zonder Judas ziet Hij hen pas weer na de opstanding. Hij bereidt Zijn discipelen voor op Zijn dood.

9 Inleiding op hoofdstuk Deze hoofdstukken staan niet in de andere evangeliën. Ongetwijfeld heeft Mattheus alles gehoord, maar hij schreef over de Heer als Koning. In Johannes ontbreekt dan weer wat over de terugkeer van de Koning op aarde gezegd wordt (Mt 24 en 25). Een thema in Johannes is het eeuwige leven: ( ) kom ik terug en zal u tot Mij nemen, opdat ook u zult zijn waar Ik ben. In Johannes ontbreekt dan weer de instelling van het avondmaal.

10 tekst De paasmaaltijd en de voetwassing 13.1 En vóór het feest van het Pascha, toen Jezus wist dat Zijn uur gekomen was dat Hij uit deze wereld zou overgaan naar de Vader, heeft Hij de Zijnen, die in de wereld waren en die Hij liefgehad had, liefgehad tot het einde. 2 Toen dan de maaltijd plaatsvond en de duivel Judas Iskariot, de zoon van Simon, al in het hart gegeven had Hem te verraden, 3 stond Jezus, Die wist dat de Vader Hem alle dingen in handen gegeven had en dat Hij van God uitgegaan was en tot God heen ging, 4 op van de maaltijd, legde Zijn kleren af, nameen linnen doek en deeddie om Zijn middel. 5 Daarna goothij water in de waskom en begonde voeten van de discipelen te wassen en af te drogen met de linnen doek die Hij om Zijn middel had. 6 Zo kwamhij bij Simon Petrus en die zei tegen Hem: Heere, wilt Ú mij de voeten wassen? 7 Jezus antwoordde en zei tegen hem: Wat Ik doe, weet u nu niet, maar u zult het later inzien. 8 Petrus zei tegen Hem: U zult mijn voeten in der eeuwigheid niet wassen! Jezus antwoordde hem: Als Ik u niet was, hebt u geen deel met Mij. 9 Simon Petrus zei tegen Hem: Heere, niet alleen mijn voeten, maar ook mijn handen en mijn hoofd. 10 Jezus zei tegen hem: Wie gebaad heeft, heeft slechts nodig dat zijn voeten worden gewassen, want hij is al geheel rein. En u bent rein, maar niet allen.

11 tekst 11 Want Hij wistwie Hem verraden zou; daarom zei Hij: U bent niet allen rein. 12 Toen Hij dan hun voeten gewassen had en Zijn kleren weer had aangedaan, ging Hij weer aanliggen en zei tegen hen: Ziet u in wat Ik aan u gedaan heb? 13 U noemt Mij Meester en Heere, en u zegt het terecht, want Ik ben het. 14 Als Ik dan, de Heere en de Meester, uw voeten gewassen heb, moet ook u elkaars voeten wassen. 15 Want Ik heb u een voorbeeld gegeven, opdat ook u zult doen zoals Ik voor u heb gedaan. 16 Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Een slaaf is niet meer dan zijn heer, en een gezant niet meer dan hij die hem gezonden heeft. 17 Als u deze dingen weet, zalig bent u als u ze doet.18 Ik zeg dit niet van u allen; Ik weetwie Ik uitverkoren heb. Maar de Schrift moet vervuld worden: Wie Mijn brood eet, heeft zijn hiel tegen Mij opgeheven. 19 Nu al zeg Ik het u voordat het gebeurt, opdat wanneer het gebeurt, u zult geloven dat Ik het ben. 20 Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: als iemand hem ontvangt die Ik zal zenden, ontvangt hij Mij, en wie Mij ontvangt, ontvangt Hem Die Mij gezonden heeft.

12 Lessen voor de leerlingen en voor ons Van weten naar doen: Hoofdstuk 13 heeft een symbolische les (met het zicht op het kruis ontkleedt Christus Zich) en een spirituele les (nederigheid). Christus legt de discipelen uit dat weten leidt tot doen. De hoofdstukken zijn theoretisch maar ook praktisch: 1-3: Jezus wist 13-16:spirituele les (na weten ook 4-6: Jezus doet doen zoals Hij) 8-10: symbolische betekenis 17: conclusie: weten en doen 11: Jezus wist 12: Jezus doet

13 Lessen voor de leerlingen en voor ons 1)Nederigheid ( 1-5) 2) Heiligheid (6-11) 3) Gelukzaligheid* (12-17); dat is de volgorde in H 13. Contrast: hypocrisie (vs. 18 en verder) 1) Nederigheid Vers 1is een algemene inleiding op hoofdstuk Het uur is gekomen. Jezus gaat de Zijnen verlaten; Hij verlaat ook de wereld en gaat terug naar Zijn Vader. De Zijnen moeten voorlopig in die wereld blijven. De liefde voor de Zijnen gaat zo ver dat Christus voor hen (en vele anderen) sterft aan het kruis, ondanks het verraad, de verloochening en het verlaten. * HSV/NBG: zalig, TELOS/NBV: gelukkig

14 Lessen voor de leerlingen en voor ons Vers 2geeft het begin van een specifieke gebeurtenis: de paasmaaltijd (het eten van het geslachte paaslam), een maaltijd die onderbroken wordt voor de voetwassing en pas beëindigd wordt in vers 14:31. -herdenking hoe God Zijn volk had verlost uit Egypte -eten van bittere kruiden, ongezuurde broden en het paaslam -men dronk wijn en de psalmen werden gezongen Al voor deze maaltijd had de duivel Judas in het hart gegeven Jezus te verraden. Jezus wist dat (vgl. 6:70-71). Judas was een hypocriet en een dief (12:6). Judas was geen gelovige en miste dus ook de bescherming (schild) tegen aanvallen van satan.

15 Lessen voor de leerlingen en voor ons Vers 3, 4 en 5 geven het belang van het tijdstip maar ook de grootheid van Christus die ondanks Zijn Goddelijke natuur het nederige werk doet van een dienstknecht. In Oosterse landen was het wassen van de voeten de taak van de laagste dienstknecht. De leerlingen laten Jezus Zijn gang gaan. VglFil 2: 5-8 2)Heiligheid Vers 6-11 Petrus verwoordt mogelijk de gedachten van meerdere discipelen, maar Christus moet uitleggen wat de bedoeling is: -dat inzicht komt pas in de toekomst (na dood en opstanding en uitstorting van de Heilige Geest) -de vernedering past in het geheel van lijden en sterven; de voetwassing is slechts een aspect van Jezus totale werk -het afwijzen van een deel zou kunnen leiden tot het afwijzen van het geheel: wie zich niet door Jezus heeft laten wassen, heeft geen deel aan Hem

16 Lessen voor de leerlingen en voor ons -Pas als iemand gewassen is van zijn zonden kan hij in reinheid gemeenschap met God hebben. Die wassing gebeurt door het bloed van Christus -De voeten worden gewassen: wij zijn gereinigd ( geheel rein vers 10), maar we wandelen op deze aarde en worden dus besmet. Christus wast onze voeten dagelijks (en in dat besef moeten we ook leven; we moeten ons gedragen als overwinnaars ). Voor ons behoud moeten we naar Christus, maar ook voor onze onvolkomen wandel.de voetwassing is dan ook een beeld van genade. De uitersten in Petrus reacties leren ons ook nog de les dat we niet teveel vragen bij de wil of de werken van God moeten stellen. Probeer het niet te veranderen (zoals Petrus probeerde); Hij weet wat Hij doet.

17 Lessen voor de leerlingen en voor ons -Als Jezus Zich diep voor ons vernedert, wil dat niet zeggen dat we Hem allen toebehoren: U bent niet allen rein. 3)Gelukzaligheid Vers Jezus beëindigt de voetwassing en begint met Zijn lange rede (H 13-17); Hij benadrukt Zijn gezagspositie (13/14)* en geeft daarbij aan dat als Hij de voeten wast, de leerlingen dat zeker moeten doen: elkaar in nederigheid en liefde oprecht dienen! Daar is een bepaalde gemoedstoestand voor nodig, zoals die van de Heer, er moet voldoende Geest in ons zijn. Vers 15 is dan ook geen vrijblijvende opdracht, een opdracht die verder gaat dan alleen de voetwassing: Opdat ook u zult doen zoals ik voor u gedaan heb, waarbij de gezindheid belangrijker is dan de specifieke taak. *Rabbi = leraar / Heere = positie

18 Lessen voor de leerlingen en voor ons Hij draagt niet op wat ze moeten doen, maar zoals Hij dingen deed. Het liefhebben tot het einde (vs1) is het fundament van alles en Jezus vraagt dat ook van de Zijnen (vs34); wat dat betreft is er geen onderscheid tussen stand of rang (vs16). Daar komt nederigheid bij. Niemand van de discipelen had overwogen de voeten te wassen, Het moet vanzelfsprekend zijn elkaar de voeten te wassen. Theoretisch gezien is er geen probleem (vorige verzen); de moeilijkheid hangt af van de praktijk. Naast het kennen/weten staat het handelen/doen; het in praktijk brengen. Als dat lukt zal geluk/zaligheid je deel zijn (makarios= bij God in de gunst staan/gezegend zijn/gelukkig zijn).

19 Lessen voor leerlingen en voor ons De navolging van Christus laat zien dat iemand Hem begrepen heeft : werken zijn o.a. een antwoord op Zijn voorbeeld. Maar (vs18), dat geldt niet voor iedereen. Ondanks alles wat Judas heeft gezien en meegemaakt, is hij geen echte discipel. Hij volgt dan ook niet Jezus voorbeeld. Ter geruststelling van de leerlingen en ook ter bevestiging van hun geloof-vult Jezus nog aan met de rest van het vers en vers 19: Hij is Heer en meester, zelfs als satan in het hart van Judas vaart (Het is Zijn uur). Dit is de vervulling, o.a. van Ps. 41:10. Het eten van het brood slaat op vertrouwelijke omgang; het opheffen van de ziel is erger dan ergens op trappen, het is vertrappen.

20 Lessen voor de leerlingen en voor ons Vers 20: ondanks het verraad van Judas hoeven de discipelen niet te twijfelen aan het feit dat Hij de Messias is, de Ik Ben die Zijn discipelen uitzendt. De taak kan doorgaan. Jezus zendt Zijn apostelen uit. En wie Hem aanneemt, neemt ook de Vader aan.

21 Christus, hogepriester van een beter verbond Als de verrezen Christus spreekt met de discipelen, zijn zij nog erg gefocust op het Koninkrijk (vgl. Hnd1: 1-7). Tegenover de vragen van de discipelen stelt Jezus de komst van de Heilige Geest. Er breekt een nieuwe tijd aan, een tijd waarin Jezus als hogepriester actief zal zijn (vgl. Hebr4: 14-16, 5: 5 10, 7: 26 28, 8: 1-2) Wat Hij als hogepriester doet, wordt de komende lessen over hoofdstuk duidelijk. Hij is het Hoofd van de gemeente. Een van de taken zagen we vandaag: Hij reinigt Zijn gemeente; Hij wast onze voeten. In dit verband tot slot een parallel. In 13:3 staat en tot God heenging. In vers 4 legt Hij Zijn kleding af en neemt een linnen doek om Zich te omgorden.

22 Christus, hogepriester van een beter verbond Ex 28: 39: U moet vervolgens het onderkleed weven van fijn linnen ( ). Zie ook vs42, zie ook Ex 39: 27 Ook in Lev 16:4 (zie ook Lev 16: 24) wordt onderscheid gemaakt tussen het priesterlijk gewaad dat de hogepriester (hier Aaron) moet aantrekken en ook weer (vers 24) moet afleggen. Ook Jezus legde Zijn kleding af en omgorde Zich met linnen; ook Hij nam Zijn kleding weer op (13: 12). De hoofdzaak nu van de dingen waarover wij spreken, is dit: Zo n hogepriester hebben wij, Een die Zich heeft gezet aan de rechterhand van de troon van de Majesteit in de hemelen. Hij is een dienaar in het heiligdom en in de ware tabernakel, die de Heere heeft opgericht en niet een mens. (Hebr. 8: 1-2)

23 Vragen?

24 gespreksvragen 1.Wat is bijzonder aan het gegeven dat Jezus de voeten van de discipelen wast? 2. Wat is bijzonder aan het gegeven dat Hij onze voeten wast. 3. Welke les moest Petrus leren voordat hij de kudde kon gaan leiden? 4. Welke lessen kunnen wij leren uit Johannes 13? Is wat de Heer ons leert herkenbaar? 5. Wat is gemakkelijker, dienen of gediend worden? 6. Onderlinge liefde en nederigheid laten o.m. zien dat wij behoren bij de heer Jezus. Waarom zou Christus hieraan zo n waarde hechten? 7. Hoe bereidt Jezus Zijn discipelen voor op Zijn dood?