De scolioseoperatie. Orthopedie. Waarom heb ik een operatie nodig?

Transcriptie

1 Orthopedie De scolioseoperatie Waarom heb ik een operatie nodig? Als je een scoliose hebt van 45 graden of meer, wordt je bocht in de loop der jaren waarschijnlijk groter. Zelfs als je uitgegroeid bent, kan de verkromming verder groeien. Daarom is het doel van de operatie de kromming definitief te stoppen, zodat je wervelkolom niet verder vergroeit. De orthopeed probeert daarnaast je wervelkolom zo recht mogelijk te maken. In hoeverre dit lukt, is afhankelijk van hoe flexibel je rug is en hoe groot de kromming is. De wervelkolom komt niet helemaal recht te staan, maar de stand van je rug zal verbeteren en je scoliose zal minder opvallen. Waarom nu en niet later? Op jonge leeftijd is de wervelkolom nog soepel, waardoor deze beter te corrigeren is met een operatie. Bovendien groeit je wervelkolom beter in zijn nieuwe positie vast en herstel je sneller van een operatie. Wanneer je bocht groter wordt dan 45 graden is een operatie vaak noodzakelijk. Een operatie is geen kleinigheid. In deze brochure vind je alle informatie die je nodig hebt, zodat je precies weet wat je te wachten staat. Wat houdt de operatie in? Tijdens de operatie maakt de orthopeed de bocht in je wervelkolom zo recht mogelijk. Om te voorkomen dat je wervelkolom verder vergroeit, zet hij je wervelkolom vast in de juiste positie met behulp van staven en schroeven. Deze staven en schroeven noemen we implantaten. Uiteindelijk groeit je wervelkolom in deze rechtere stand vast tot één, sterk bot. Je kunt dit proces vergelijken met een gebroken arm die weer geneest; ook dan groeit het bot weer aan elkaar. Op de röntgenfoto s, op de volgende pagina, kun je zien hoe de wervelkolom er voor en na de operatie uit ziet. 1

2 Afbeelding 1. Röntgenfoto's van voor en na de operatie. Je wordt langer Doordat de kromming in de wervelkolom rechter wordt gezet, ben je na de operatie iets langer. Het verschilt per persoon, maar je kan ongeveer drie tot zes centimeter langer worden. Minder beweeglijk Omdat een gedeelte van je wervelkolom wordt vastgezet, is je rug na de operatie minder beweeglijk dan daarvoor. Het gedeelte dat is vastgezet, kan namelijk niet meer buigen. Vooral bij een scoliose onder in je rug zal je dit goed merken. Dit gedeelte is veel beweeglijker dan het bovenste deel van je rug. De orthopeed zet daarom nooit meer ruggenwervels vast dan nodig is. Hoe zien de implantaten eruit? De staven en schroeven zijn gemaakt van metaal (cobalt chroom). Waar de chirurg de implantaten precies in jouw ruggenwervel plaatst, hangt af van waar je bocht zit. Op de afbeelding hieronder zie je op welke manier de staven en schroeven vastzitten aan de wervelkolom. Afbeelding 2. De implantaten in de wervelkolom na de operatie 2

3 Hoe lang blijven de implantaten zitten? Nadat je wervelkolom is vastgegroeid, zijn de implantaten niet meer nodig om je rug recht te houden. Toch laten we ze zitten, want over het algemeen merk je er niets van. Daarnaast is voor het verwijderen opnieuw een zware operatie nodig. Soms komt het toch voor dat de implantaten op de lange termijn klachten veroorzaken. In dat geval is het verwijderen wel een optie. Is het een veilige operatie? Als je een scolioseoperatie ondergaat, kan dat best heftig zijn. Toch is het een veilige ingreep. De operaties in het UMCG worden uitgevoerd door orthopeden die gespecialiseerd zijn in het behandelen van scoliose. Zoals bij elke operatie bestaat er een kleine kans op problemen. Deze problemen noemen we complicaties. Complicaties komen gelukkig zelden voor en zijn zeker geen reden om je zorgen te maken, maar om je goed te informeren worden ze hier kort benoemd. Ontsteking Het komt soms voor dat er na de operatie een ontsteking (infectie) in de wond van de rug ontstaat. Met medicijnen kan deze ontsteking goed worden verholpen. De ziekenhuisopname duurt hierdoor wel langer dan gepland, vooral wanneer de infectie zich diep in de wond bevindt. In het ergste geval worden de implantaten verwijderd nadat de wervelkolom is vastgegroeid. Beschadiging ruggenmerg en zenuwen Tijdens het rechtzetten van de wervelkolom opereren de chirurgen dicht bij het ruggenmerg en de zenuwen. Deze kunnen dan te veel oprekken en daardoor beschadigd raken. Als dat gebeurt, kunnen de armen en benen zeer doen of verlamd raken. Om zo n complicatie te voorkomen houden de chirurgen dit tijdens de operatie voortdurend in de gaten met behulp van speciale apparaten. Pseudoartrose Als het gedeelte van de wervelkolom dat in de operatie is vastgezet niet goed vastgroeit, kan dat klachten opleveren. Dit wordt pseudoartrose genoemd. Om die reden is het belangrijk de wervelkolom goed te laten genezen voordat je weer begint met sporten en andere lichamelijke activiteiten. Als ik word geopereerd, hoe verloopt dan de ziekenhuisopname? Voor de operatie Een aantal weken voor de operatie heb je een afspraak met de anesthesioloog op de polikliniek (Pre Operatieve Polikliniek Anesthesiologie). Aan de hand van een kort onderzoek maakt hij een plan voor de operatie, bijvoorbeeld op welke manier je onder narcose wordt gebracht. Je wordt één dag voor de operatie opgenomen op de kinderafdeling. Er komen dan verschillende mensen bij je langs. De verpleegkundige op de afdeling prikt je om je bloedgroep te bepalen. Zij informeert je ook over wat je allemaal te wachten staat. Als je het fijn vindt, mag je alvast een kijkje nemen op de intensive care, waar je na de operatie komt te liggen. Daarnaast stellen de verpleegkundige, orthopeed en coassistant je een aantal vragen over je gezondheid ter voorbereiding op de operatie. Ook wordt er een MEP-onderzoek bij je gedaan. Hierbij testen ze met een magneet of de signalen die je hersenen versturen goed bij je spieren aankomen. Dit doen we ook tijdens de operatie. Zo controleren we de zenuwen in het ruggenmerg tijdens het rechtzetten van je wervelkolom. Om te voorkomen dat er etensresten vanuit je maag in je longen terechtkomen, moet je nuchter zijn. Dat betekent dat je zes uur voor de geplande tijd van de operatie niet meer mag eten. Wel mag je wat drinken. Twee uur voor de operatie mag je helemaal niets meer eten of drinken. 3

4 Ongesteld tijdens operatie? Als je weet dat je tijdens de opname ongesteld bent, kan je de pil door blijven slikken. Ben je niet aan de pil, dan kan je orthopeed of huisarts Primolut voorschrijven. Hierdoor word je tijdens de opname niet ongesteld. Met Primolut moet je dagen voor de verwachte menstruatie starten. Stel je vragen Heb je vragen over de operatie? Stel deze dan altijd. In het ziekenhuis zijn we altijd bereid je vragen te beantwoorden en uitleg te geven. Voelt iets niet prettig? Heb je pijn? Laat het ons weten. Wij zijn er om je zo goed mogelijk te helpen. Naar de operatiekamer Op de dag van de operatie krijg je naambandjes om en een operatiejasje aan. Het is belangrijk dat je geen sieraden, make-up of nagellak draagt. Wanneer het tijd is, word je in je eigen bed naar de operatiekamer gereden. Eén van je ouders mag bij je blijven tot vlak voor de operatie. Voor de operatie brengen we je onder narcose, zodat je niets merkt van wat er gebeurt. Het is dan net alsof je slaapt. Ook brengen we een blaaskatheter in. Dit is een soort plastic buisje dat in je blaas wordt geplaatst, zodat we kunnen bijhouden hoeveel je plast. Dit doen we pas als je onder narcose bent. Je merkt er dan niets van. Na de operatie blijft het nog een paar dagen zitten, totdat je zelf weer in staat bent naar de wc te gaan. Wat is een infuus? Een infuus is een klein, plastic slangetje dat we voor de operatie inbrengen in een bloedvat, meestal aan de bovenkant van je hand. Via dit infuus dienen we vocht en medicijnen toe tijdens de operatie. Het inbrengen van een infuus is niet prettig. Daarom krijg je eerst een verdovende pleister op je hand, zodat je er minder van voelt. Het infuus blijft een paar dagen na de operatie zitten. De orthopeed en verpleegkundige bepalen wanneer het er weer uit mag. De operatie Na alle voorbereidingen kan de operatie beginnen. Tijdens de operatie maakt de orthopeed een wond op je rug of aan de zijkant van je borstkas, zodat hij goed bij de wervelkolom kan. Daarna zal hij je wervelkolom recht(er) proberen te zetten. Aan het eind van de operatie legt de chirurg een slangetje in de wond dat het wondvocht afvoert. Dit noemen we een wonddrain. Als je via de zijkant wordt geopereerd, klapt één long tijdelijk in, anders kan de chirurg niet bij de wervelkolom. Met behulp van een slangetje zorgen we ervoor dat na de operatie je long zijn normale vorm weer aanneemt. Dit slangetje heet een thoraxdrain. Zowel de wonddrain als de thoraxdrain blijven na de operatie één tot twee dagen zitten. Na de operatie Na de operatie word je naar de Intensive Care voor kinderen gebracht. Je blijft hier één nacht. Op deze afdeling kunnen we je extra goed in de gaten houden. We vragen je wat je voelt als we je armen en benen aanraken en of je ze al weer goed kan bewegen. Zo weten we zeker dat het goed met je gaat. Soms is het heel druk op de IC voor kinderen en word je naar de Intensive Care voor volwassenen gebracht. Dit doen we alleen als je al wat ouder bent. Je ouders mogen bij je op bezoek komen, maar mogen niet blijven slapen. Mogelijkheden voor overnachting zijn er in het Ronald McDonald Huis Groningen of in het NH-Hotel. Voor meer informatie hierover kunt u bij de verpleegkundige terecht. 4

5 Houd er rekening mee dat er soms geen plek is op de Intensive Care. In dat geval kan de operatie niet doorgaan. Dit zal je van tevoren horen van de orthopeed, soms pas s ochtends voor de operatie. Op je rug liggen Tot 12 uur na de operatie moet je op je rug liggen. Dit lijkt gek omdat je dan op de wond ligt, maar stel je voor dat je een wond op je arm hebt. Dan zou je er ook druk op moeten leggen om het bloeden te stelpen. Met je rug is dat precies hetzelfde. Gedurende de eerste 12 (tot 24) uur mag je zelf geen draaibewegingen maken. De verpleegkundige zal je helpen met draaien als dat nodig is. Dit noemen we boomstamverpleging. De fysiotherapeut zal je later uitleggen hoe je dit zelf kan doen. Terug naar de verpleegafdeling Meestal ga je op de dag na de operatie terug naar de verpleegafdeling. Als je aan de zijkant geopereerd bent, blijf je vaak langer op de Intensive Care, omdat we goed in de gaten willen houden of je long weer zijn normale vorm terugkrijgt. Wat voel ik na de operatie? Na de operatie ben je eerst nog slaperig van de narcose. Als dat wegtrekt, zal je je ziek voelen. Waarschijnlijk ben je misselijk van de narcose en is je rug pijnlijk. Dat is vervelend, maar gelukkig kunnen we de pijn behandelen met medicijnen. Je krijgt een morfinepomp waarmee je zelf pijnstillers kan toedienen. Ook kun je medicatie krijgen voor de misselijkheid. Geef het altijd aan als je veel pijn voelt, dan kunnen de verpleegkundigen op de afdeling daar iets aan doen. We kunnen niet alle pijn wegnemen, maar na twee tot drie dagen voel je je een stuk beter. Hoe gaat het herstel na de operatie? Het is belangrijk dat je na 12 tot 24 uur na de operatie weer gaat bewegen. De fysiotherapeut zal daarom bij je komen voor ademhalingsoefeningen. De eerste dag na de operatie zal je voornamelijk op je rug en soms even op je zij liggen. Op de tweede dag oefen je samen met de fysiotherapeut met zitten. Op de derde of vierde dag kan je zelfs al oefenen met lopen. De verpleegkundige en fysiotherapeut zullen je verder vertellen welke bewegingen je wel en niet mag maken. Dit kun je ook verderop in deze brochure lezen. Darmen Ook je darmen moeten herstellen van de operatie. Meestal werken de darmen in het begin minder goed en kun je darmkrampen krijgen. Door regelmatig wat te eten, herstellen je darmen. De verpleegkundigen op de afdeling helpen je met wat je wel en niet mag eten en drinken. Douchen Als de wond droog is, mag je na ongeveer vijf dagen weer douchen. De kleine wondpleisters blijven zitten, deze laten na ongeveer vijf tot tien dagen vanzelf los. Hechtingen De wond op je rug is gehecht met oplosbare hechtingen, deze hoeven ook niet verwijderd te worden. Na 14 dagen kan de huisarts de knoopjes afknippen. Het duurt ongeveer zes tot twaalf maanden voordat het litteken van de wond is genezen. Meestal zie je dan een witte streep van je nek tot onder aan je rug. Wanneer mag ik weer naar huis? Meestal mag je na vijf tot zeven dagen weer naar huis. Vóór je ontslag wordt er een röntgenfoto van je rug gemaakt. Het kan zijn dat de orthopeed je iets langer in het ziekenhuis wil houden. Dit 5

6 overlegt hij altijd met jou en je ouders. Als je weer thuis bent, is het belangrijk dat je de wond goed in de gaten houdt. Als de wond gaat lekken, dik en rood wordt of meer pijn gaat doen, neem dan meteen contact op met de polikliniek. Zeker wanneer deze symptomen gepaard gaan met hoge koorts is het belangrijk dat je belt. Begin nooit zelf met een antibioticakuur voordat je orthopeed je heeft onderzocht. Na de operatie: wat mag ik wel en wat mag ik niet? Voor jou en je ouders is het belangrijk om goede voorbereidingen te treffen. Het duurt namelijk ongeveer een jaar voordat je ruggenwervels goed genezen zijn. Wees daarom in deze periode voorzichtig en maak geen plotselinge of draaiende bewegingen met je rug. Houd je daarbij aan de onderstaande adviezen. Zitten Het is belangrijk dat je op de juiste manier zit. Kies daarvoor een stoel met armleuningen en een rechte rugleuning. Een eetkamerstoel is vaak geschikter dan een bank, deze is meestal te laag. Wanneer je aan tafel zit te eten, buig dan niet voorover naar je bord, maar houd je romp recht. Lopen Wandelen is goed voor je herstel. Loop wel voorzichtig en maak geen plotselinge bewegingen. Als je wilt omkijken, draai dan je hele lichaam in de richting waar je wilt kijken, dus niet alleen je hoofd of je bovenlichaam. Omkleden Om te voorkomen dat je romp draait tijdens het omkleden, trek je je kleren zittend aan en uit. Bij het aan-en uittrekken van schoenen en sokken is het belangrijk dat je niet bukt. Ook dit doe je daarom zittend, door je voet van het ene been op de knie van het andere been te leggen. Een schoenlepel kan handig zijn. Persoonlijke verzorging Douchen is een hele klus als je je bovenlichaam niet mag draaien. Je kan het best een stoel onder de douche zetten en je zittend wassen. Wanneer je je billen wast, moet je wel even gaan staan. Gebruik daarna de douchekop om af te spoelen. Bij het wassen en afdrogen van je rug zal iemand je moeten helpen. In bad gaan kan pas als de wond goed is genezen. Let goed op dat je niet uitglijdt bij het inen uitstappen. Buig bij wastafels niet voorover naar de kraan. Voor het tandenpoetsen is het handig om een beker te gebruiken om je mond te spoelen. Als je naar de WC gaat, probeer dan af te vegen zonder je romp te draaien. In het begin was ik bang om te bewegen. Ik dacht dat het pijn zou doen of dat er iets fout zou gaan in mijn lichaam. Het duurde niet lang voordat ik het toch een beetje ging proberen. En als je dan zelf uitzoekt wat je wel en niet kan went het heel snel. - Renée. Slapen Als je een laag bed hebt, is het handig om deze te verhogen zodat je er makkelijker in en uit kan stappen. Een hoogslaper is niet toegestaan vanwege het risico dat je je lichaam verkeerd draait. Slapen kun je het beste doen op je rug of op je zij. Op je buik liggen mag niet, dat is te belastend voor je rug. 6

7 Leefregels In het eerste jaar na de operatie moet je wervelkolom goed vastgroeien. Voor een goed herstel is het belangrijk dat je je aan de volgende regels houdt. Na de operatie mag je: niet fietsen of brommer rijden. Ook niet achterop! Na drie maanden mag je dit weer oppakken. niet zelf auto rijden. Dit mag weer na zes weken. niet zwaar tillen of dragen (maximaal 1 kg). Na Zes weken mag je dit rustig opbouwen tot 5 kg. geen huishoudelijke klusjes doen die je rug belasten, zoals stofzuigen of je bed opmaken. Dit mag weer na drie maanden. geen seks hebben (om bewegingen te voorkomen die niet goed zijn voor je rug). Dit mag weer na ongeveer zes weken. niet werken op je (bij)baan. Afhankelijk van je bijbaan kun je na ongeveer drie maanden weer beginnen met werken. niet sporten of gymmen op school. Ook geen fitness of fysiotherapie. Met de meeste sporten mag je na een jaar weer rustig beginnen. Contactsporten (zoals voetbal, hockey en korfbal) en sporten waarbij je je lichaam veel moet draaien (zoals ballet of tennis) kun je heel het eerste jaar na de operatie beter vermijden. Zwemmen kan weer na een half jaar. Overleg met je orthopeed of het verstandig is om weer aan jouw sport te beginnen. Paardrijden wordt vaak afgeraden. Let op! Voor alle activiteiten geldt dat je ze rustig en geleidelijk moet opbouwen. Wissel rust en beweging zoveel mogelijk af. De herstelperiode verloopt voor iedereen anders: de een zal haar oude ritme sneller oppakken dan de ander. Het gaat niet om zo snel mogelijk herstellen, maar om zo goed mogelijk herstellen. Hoe zit het met school? Twee tot vier weken na ontslag uit het ziekenhuis kan je waarschijnlijk weer naar school. Vaak houd je het nog niet de hele dag vol en begin je met halve dagen. Als het niet gaat, stop dan op tijd en probeer het de volgende dag opnieuw. Na een week of zes gaat het al een stuk beter en kun je weer helemaal meedraaien op school. Omdat je nog niet alles mag doen, is het ook op school noodzakelijk om een aantal zaken te regelen. Hierbij kun je denken aan de onderstaande dingen. Vraag aan je conrector of coördinator of je meer tijd mag voor het wisselen van klaslokaal. Het zal je meer tijd kosten om van lokaal te wisselen. Breng je klasgenoten op de hoogte van de operatie die je hebt ondergaan en waar ze rekening mee moeten houden. Verkeerde bewegingen kun je hierdoor voorkomen, zoals je duwen of aan je hangen. Laat het dragen van een tas met schoolboeken aan een klasgenoot over. Dit is de eerste drie maanden na de operatie te zwaar voor je rug. Het kan handig zijn om een extra boekenpakket aan te schaffen: één voor op school en één voor thuis. Bij een pijnlijke of vermoeide rug is het belangrijk om staan en zitten af te wisselen. Vraag daarom in de klas of je dit mag doen. 7

8 Voor advies over naar school gaan na de operatie kun je terecht bij een consulent van de Educatieve Voorziening UMCG. Jij of je ouders kunnen vóór je operatie contact opnemen. De contactgegevens vind je aan het eind van de brochure. Een consulent komt tijdens de opname bij je langs. Voor ouders Houd er rekening mee dat u uw kind de eerste weken na de operatie met de auto naar school moet brengen en ophalen. Zelf fietsen, achterop zitten of het openbaar vervoer gebruiken mag in deze periode nog niet. Wij raden u aan om duidelijke afspraken te maken met de coördinator of mentor van uw kind, zodat er tijdens het schoolgaan rekening wordt gehouden met bovenstaande leefregels. De consulent van de Educatieve Voorziening in het UMCG kan u hierbij helpen. Contactgegevens Educatieve Voorziening UMCG Voor vragen over school. ev@umcg.nl Telefoon: (050) Dit nummer is bereikbaar op werkdagen van 8.00 tot uur. In de schoolvakanties is deze afdeling gesloten. Polikliniek Orthopedie Voor vragen over scoliose of het maken van een afspraak kun je bellen naar het telefoonnummer (050) Dit nummer is bereikbaar op werkdagen tussen 8.00 en uur. Vereniging van Scoliosepatiënten Voor meer informatie over scoliose en de operatie Aantekeningen VLK