Verslag van het onderzoek in de opleidingen

Transcriptie

1 Verslag van het onderzoek in de opleidingen Project 1 ste ronde ( ) : Afstemming van de banaba-opleidingen op de implementatie van het leerzorgkader

2 Inhoudstafel 1. Context 1.1. Historiek 1.2. Opleidingsspecifieke kenmerken Studentenaantallen diplomacontract academiejaar Deeltijds-voltijds Opleidingstrajecten Evaluatie Toelatingsvoorwaarden en beschrijving van de populatie Bestaffing Status 2. Gevolgde strategie 2.1. Voorbereidende vergaderingen en werking met het instrument 2.2. Participanten 2.3. Geplande opvolging 3. Resultaten 3.1. Werking instrument en effecten 3.2. Onderzoek van de kwaliteitscriteria 4. Besluit Rapport ICO EHSAL Rapport KHBO Banaba Zorg Rapport KHKempen Banaba Zorg Rappport KHLim Banaba Zorg Rapport KHMechelen Banaba Zorg Rapport Katho Banaba Buitengewoon Onderwijs Rapport KHLeuven Banaba Buitengewoon Onderwijs Rapport KdG Banaba Zorg en Buitengewoon Onderwijs

3 1. Context 1.1. Historiek De huidige banaba-opleidingen uit het studiegebied onderwijs zijn allen gegroeid uit de voortgezette lerarenopleidingen, hetzij de voortgezette lerarenopleiding zorg en remedial teaching of de voortgezette lerarenopleiding buitengewoon onderwijs. De voortgezette lerarenopleiding ICO veranderde naar een postgraduaat. De banaba-opleidingen zorgverbreding en remediërend leren vinden hun wortels in de plaatselijke cursussen remedial teaching, die een dertigtal jaren geleden onder meer door de diocesane pedagogische begeleiding georganiseerd werden. De banaba-opleidingen buitengewoon onderwijs ontstonden uit de plaatselijke BuOcursussen die door de pedagogische begeleiding, maar soms ook door de vakbond, georganiseerd werden. De opleiding in Heverlee kon niet aansluiten op een bestaande opleiding omdat de BuOcursus al enkele jaren niet meer bestond. De opleidingen zijn ingebed in de departementen lerarenopleiding van de hogescholen. De opleiding in de KHKempen gebeurt in samenwerking met het Pedagogisch Vormingsinstituut voor de Kempen (PVK), een initiatief van de Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen Opleidingsspecifieke kenmerken Studentenaantallen diplomacontract academiejaar zorg BuO 1 e jaar 2 e jaar KHMechelen KDG KHBO KHLIM KHK KATHO KHL EHSAL totaal voltijds e jaar 2 e jaar voltijds ICO totaal In KHLim studeerden in het academiejaar bovendien 22 studenten met een creditcontract aan de opleiding buitengewoon onderwijs Deeltijds-voltijds De opleidingen die deelnamen aan het onderzoek tellen allen 60 Sp, behalve de opleiding ICO die 30 Sp telt. Uit de vorige tabel blijkt dat de opleidingen in enkele hogescholen zowel voltijds als kunnen gevolgd worden. In Vlaams Brabant en in West Vlaanderen worden de banaba-opleidingen zorg en BuO telkens in een andere hogeschool georganiseerd Opleidingstrajecten

4 De opleidingen sluiten aan bij de onderwijscontexten waarin hun cursisten lesgeven. Zo biedt men in de meeste banaba-opleidingen zorg een keuze aan tussen de verschillende onderwijsniveaus kleuter, lager, secundair. Academiejaar zorg kleuter lager secundair basis KHMechelen x x 0 0 KHKempen x KHLim x X x 0 KHBO 0 0 x x KDG x De banaba BuO-opleidingen bieden keuzemodules aan naar het niveau (kleuter, lager, secundair) en het type buitengewoon onderwijs. Sommigen bieden nog andere keuzemogelijkheden aan. Aansluitend bij deze opleidingen worden ook postgraduaten georganiseerd bv. postgraduaat Meesterschap in leerzorg (KHLim), postgraduaat Autisme (KHLim), postgraduaat zorg kleuters (KHLim), postgraduaat school voor allen (KHLeuven), postgraduaat taakleerkracht (KHBO) Evaluatie Alle opleidingen werken met evaluatie aan de hand van praktijkopdrachten. Dit kan in verschillende vormen bv presentaties, individuele of groepsopdrachten.. In de 'zorg'opleiding aan de KHLIM worden 52 (van de 60) studiepunten verworven via praktijkopdrachten; 8 studiepunten via examens Toelatingsvoorwaarden en beschrijving van de populatie Tot de opleidingen buitengewoon onderwijs worden alle bachelors toegelaten en iedereen die werkt in het buitengewoon onderwijs. Indien men niet werkzaam is in het BuO vraagt men om er stage te lopen. Tot de opleidingen zorg worden alle leerkrachten toegelaten, de opleiding richt zich voornamelijk tot iedereen die zorgtaken heeft in het onderwijs. Ook andere bachelors kunnen de banaba-opleiding zorg volgen, mits tewerkstelling of stage in het onderwijs. De laatste jaren stelt men in de meeste opleidingen een dubbele verschuiving in het doelpubliek vast: 1.de cursisten zijn jonger en hebben dus minder ervaring 2.het aantal cursisten zonder lerarendiploma neemt toe zoals bachelors logo, ortho, sociaal werk Bestaffing Alle deelnemende opleidingen werken naast een vaste staf ook met meerdere externe lesgevers. Het aantal personen dat bij de opleidingen betrokken is loopt ver uiteen. De vaste staf, bestaat meestal uit een coördinator en een kernteam. In sommige opleidingen bestaat dit kernteam enkel uit lectoren verbonden aan de initiële opleidingen, in andere

5 opleidingen kiest men ervoor om het team samen te stellen uit lectoren die hieraan niet verbonden zijn. Soms wordt het kernteam ook aangevuld met praktijklectoren. KHMechelen KDG KHBO KHLIM zorg KHK KATHO KHL EHSAL totaal coördinatie , ,50 0, kernteam adm , adm 0, totaal ,3+ 0, adm Bij deze aantallen zijn de externe lesgevers niet inbegrepen Status De opleidingen zijn, in het academiejaar , allen bezig met fundamentele veranderingsprocessen. Enkele voorbeelden : de start van een nieuw keuzetraject bv secundair onderwijs, de inrichting van afstandsonderwijs, de toepassing van meer flexibilisering, de opbouw van een modulair curriculum, de uitbouw van een meer competentiegerichte opleiding... In twee opleidingen stelt men zich ook de vraag naar de leefbaarheid van de opleiding. 2. Gevolgde strategie Inzake het gebruik van het instrument had de projectgroep afspraken gemaakt die aangepast werden aan de mogelijkheden van de diverse banaba s. Het opzet was dat minstens het kernteam en liefst meerdere betrokkenen aan de hand van het instrument de opleiding zouden bekijken en plannen maken voor verandering, waarbij het persoonlijk engagement van de deelnemers aan het onderzoek in dit veranderingsproces erg belangrijk was. Het instrument werd in KHLim enkel afgenomen in de opleiding zorg niet in de opleiding buitengewoon onderwijs Voorbereidende vergaderingen en werking met het instrument In de alle opleidingen gingen er voorbereidend aan het eigenlijke onderzoek een informatieronde door. Meestal gebeurde dit in een of meerdere vergaderingen. De deelnemers werden op de hoogte gebracht van het leerzorgkader, van de nieuwe accenten in de taken die de cursisten zouden vervullen in dit concept, van de competentiematrices en van het doel en het gebruik van het instrument. Enkel in KHBO gingen er geen infovergaderingen door. Na deze infovergaderingen gingen de deelnemers individueel aan de slag met het instrument. Ook hier volgde KHBO een andere strategie en belegde geen overlegvergaderingen. De deelnemers vulden een code in bij elk kwaliteitscriterium. 0 = niet relevant voor onze opleiding, 1 = gerealiseerd, 2 = te realiseren op korte termijn = binnen 1 jaar, 3 = te realiseren op middellange termijn = binnen 3 jaar, 4 = te realiseren op lange termijn = binnen 5 à 10 jaar, 5 = niet te realiseren

6 Meestal werd deze code ook verantwoord en werd een strategie tot verandering, al dan niet met persoonlijk engagement, gevraagd. In het onderzoek van ICO koos men ervoor om niet alle kwaliteitscriteria te bespreken. De individuele opdrachten werden nadien in groep besproken. Deze besprekingen varieerden in duur van een halve dag tot twee volle dagen Participanten De deelnemers aan de besprekingen bestonden steeds uit de leden van het kernteam al of niet aangevuld met cursisten, docenten van de initiële opleidingen, betrokkenen uit het werkveld, partnerscholen, leden van de adviesraden. De resultaten van de besprekingen in de banaba-opleidingen werden doorgespeeld en/of grondig besproken met andere geledingen binnen het departement gaande van het departementshoofd, het opleidingshoofd, directies, cursisten, externe lesgevers enz Geplande opvolging Het onderzoek bracht een dynamiek op gang die verder reikt dan het academiejaar waarin het werd uitgevoerd. In elke opleiding plant men opvolgingsacties in volgend academiejaar. Deze acties worden beïnvloed door het veranderingsproces dat in de meeste opleidingen al bezig was. Het is opvallend dat men bij deze geplande acties niet alleen op het implementeren van leerzorg binnen de opleidingen focust maar ook op het meer competentiegericht werken. 3. Resultaten 3.1.Werking instrument en effecten 1. Het gebruik van het instrument leidt tot het beoogde doel een dynamiek in de opleidingen tot stand brengen. Het lokt reflectie en discussie uit en zet aan tot verandering. Eén opleiding vermeldt een duidelijk effect op de teamwerking 2. De belangrijke criteria voor competentiegerichte opleiding zijn volledig 3. Het instrument is dynamisch bedoeld- gericht op dialoog, niet op ranking of oordelen. Het leidt tot constructief denken en is geen beoordelend instrument 4. Er moet nog redactiewerk gebeuren aan het instrument: a. de kwaliteitscriteria overlappen met elkaar b. sommige stellingen in de criteria zijn te complex omschreven waardoor ze voor meerdere interpretaties vatbaar zijn. Dit kan wel aanleiding geven tot zinvolle discussies c. de tekst werd duidelijk geschreven door meerdere mensen. Eén eindredactie dringt zich op d. de lay-out moet nog beter verzorgd worden 5. Alhoewel leerzorg (nog) niet is in gevoerd werd de zinvolheid van het onderzoek in alle opleidingen ervaren

7 6. Het werken met het instrument vergt heel wat voorkennis : het leerzorgkader, het opleidingsprofiel (de competentiematrix) 7. De discussie en de acties kaderen heel goed in de accreditatiecriteria en bleven dus niet beperkt tot Leerzorg. Het instrument onderzoekt tal van facetten van het competentieontwikkelend onderwijs 8. Het werken met het instrument neemt veel tijd in beslag. Vermoedelijk kunnen de stellingen qua overlap uitgezuiverd worden zodat er wat tijd kan bespaard worden 9. Het onderzoek moet gebeuren voor elke opleiding apart bv voltijds, e 10. De codes kunnen niet als absolute getallen gezien worden maar geven slechts een richting aan de discussie 11. De interpretatie van het instrument is zeer contextafhankelijk bv Kennis van de contextkenmerken is maw belangrijk voor een juiste interpretatie 3.2. Onderzoek van de kwaliteitscriteria Om recht te doen aan het onderzoek van elke opleiding verwijzen we voor de resultaten van het onderzoek naar de kwaliteitscriteria in de verschillende opleidingen naar de respectievelijke verslagen van elke opleiding. 4.Besluit We kunnen stellen dat in alle deelnemende opleidingen er effecten voortvloeien uit het onderzoek en uit de samenwerking tussen de verschillende banaba s. De opleidingscontexten kleuren dit onderzoek in grote mate. Er zijn nl heel grote verschillen in deze contexten, zowel in het aantal cursisten, keuzetrajecten, bestaffing enz. Het onderzoek heeft de beoogde dynamiek op gang gebracht en is een goede aanzet voor het voorbereiden van de accreditatie. Het feit dat de mate van implementatie van leerzorg in het onderwijs niet vaststond op het moment van het onderzoek heeft voor extra discussie gezorgd. De competentiematrix zal meer ingebed worden in de opleidingen en eigen accenten krijgen. Er is zeker verdere samenwerking en onderzoek nodig in verband met het afstemmen van deze competenties op deze van de professionele lerarenopleidingen. Het ontwerpen van deze opleidingsprofielen en het beter kennen van elkaars opleidingen heeft als gevolg dat de nood om een gemeenschappelijk beleid inzake vrijstellingen uit te werken, nog prangender wordt aangevoeld. We hebben dan ook twee vervolgprojecten ingediend met het oog op het bereiken van deze doelen.