Beleidsplan Openbare Verlichting gemeente Midden - Drenthe

Transcriptie

1 Beleidsplan Openbare Verlichting gemeente Midden - Drenthe In samenwerking met Essent Energie en de afdelingen Ruimtelijke Ontwikkeling en Wegen en Groen is het Beleidsplan Openbare Verlichting voor de gemeente Midden Drenthe opgesteld. Met Essent Energie heeft de gemeente een samenwerkingsovereenkomst voor openbare verlichting, waarbij Essent Energie de eigenaar is van de openbare verlichting. In deze toelichting wordt in het kort de inhoud van het beleidsplan weergegeven. De gemeente is verantwoordelijk voor de openbare verlichting. Het beleidsplan heeft daarbij de functie het beleid van de drie vroegere gemeenten te structureren tot één beleidsplan voor de nieuwe gemeente. In het plan is gedetailleerd ingegaan op alle aspecten van de Openbare Verlichting. In dit voorstel worden de belangrijkste aspecten aangehaald. Net als andere gemeente die liggen in het oude EGD gebied hebben Essent Energie en de gemeente Midden-Drenthe een samenwerkingsovereenkomst, waarbij Essent Energie eigenaar is van de openbare verlichting. In het voormalige IJsselmij gebied is Essent Energie eigenaar van het ondergronds net en de gemeente van het bovengronds deel. Met de gemeenten in Drenthe en Groningen is Essent in onderhandeling over een nieuwe overeenkomst, waarin o.a. een andere eigendom situatie wordt geregeld. In het Beleidsplan Openbare Verlichting komen de volgende onderwerpen aan de orde: - De functies van de openbare Verlichting, - Landelijke wet- en regelgeving, - Uitgangspunten, - Overige beleidsaspecten, - Openbare verlichting in de gemeente Midden Drenthe, - Financiën en - Communicatie. DE FUNCTIES VAN DE OPENBARE VERLICHTING; De openbare verlichting vervult een belangrijke functie op het gebied van sociale- en verkeersveiligheid. De burger dient zich in de openbare ruimte, ook na het invallen van de duisternis, behaaglijk en veilig te voelen. Daarnaast spelen ook sfeer-, milieu- en energieaspecten een belangrijke rol. LANDELIJKE WET- EN REGELGEVING; Op basis van de in 1992 verschenen nieuwe versie van het Burgerlijk Wetboek is de gemeente als wegbeheerder aansprakelijk voor schade als de weg, inclusief de openbare verlichting, niet voldoet aan de eisen die men daaraan in de gegeven omstandigheden mag stellen en daardoor gevaar voor personen of zaken oplevert. De aansprakelijkheidsbepaling van het Burgerlijk Wetboek heeft alleen betrekking op de verkeersveiligheidsfunctie van de openbare verlichting. De sociale veiligheid en leefbaarheid blijven in dit kader buiten beschouwing. 1

2 Het gemeentelijk beleid op het gebied van de openbare verlichting wordt beoordeeld in het licht van de bestaande regelgeving zoals de Aanbevelingen voor Openbare Verlichting van de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSvV) en de normen gepubliceerd door het Nederlands Normalisatie-instituut. De Aanbevelingen voor Openbare Verlichting van de NSvV hebben geen wettelijke status, maar kunnen door de gemeente in de privaatrechtelijke sfeer worden voorgeschreven. De nu gemandateerde Europese normen daarentegen worden op termijn bindend verklaard. Politiekeurmerk Veilig Wonen. Indien het de norm van de NSvV wordt gehanteerd, wordt tevens voldaan aan deelcertificaat verlichting Veilige Omgeving van het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Nieuw beleid. Het voorgestelde beleid komt in grote lijnen overeen met het tot op heden gevoerde beleid van de drie voormalige gemeenten. Alleen de NSvV normen zijn nieuw alsmede bebouwing tussen streeknaamborden. De financiële consequenties worden in het onderdeel Financiën aangegeven. UITGANGSPUNTEN; Algemeen. De NSvV gaat in haar aanbevelingen uit van verlichtingsklassen. De onderverdeling van de klassen heeft te maken met diverse factoren zoals: - type verkeer; - verkeersintensiteit; - sociale veiligheid; - verlichtingsniveau omgeving. Kwaliteitscriteria voor de openbare verlichting. Het niveau van de verlichting, de kleur van de lampen en de toegepaste materialen is de verlichtingskwaliteit. Het niveau van de verlichting is niet objectief voor alle ruimten vast te stellen, maar moet worden geïnterpreteerd. Voor het gewenste verlichtingsniveau wordt in onze gemeente het per wegcategorie geldende minimum van de Aanbevelingen van de NSvV nagestreefd. Te verlichten ruimten. Onder openbare ruimten worden ruimten verstaan die gemeentelijk eigendom en voor het publiek toegankelijk zijn. De NSvV- Aanbevelingen onderscheiden ruimten zowel binnen- als buiten de bebouwde kom. Tevens wordt er onderscheid gemaakt tussen ruimten met een verkeersfunctie en ruimten met een verblijfsfunctie. Ruimten buiten de bebouwde kom. De wegen buiten de bouwde kom worden onderscheiden in: - stroomwegen; 2

3 - gebiedsontsluitingswegen; - erftoegangsverzamelwegen; - landbouwontsluitingswegen en - fietspaden. Stroomwegen Dit zijn de autosnelwegen en autowegen. Dit type weg is niet in beheer bij de gemeente en vallen daarom buiten dit beleidsplan. Gebiedsontsluitingswegen Deze categorie verkeerswegen dient als verbinding tussen de stroomwegen en erftoegangsverzamelwegen of verblijfsgebieden met een redelijke verkeersintensiteit. Door de vrij hoge snelheden van het verkeer heeft deze categorie veelal vrij liggende fietspaden of ventwegen. Vanuit het oogpunt van verkeersveiligheid worden in principe alleen verkeersonveilige punten zoals kruispunten en bochten buiten de bebouwde kom verlicht. Verkeersveiligheid staat weliswaar centraal bij wegen buiten de bebouwde kom, maar sociale veiligheid speelt ter plaatse van aanwezige woonbebouwing ook een rol. Voor wegen buiten de bebouwde kom is het daarom wenselijk ter plaatse van woningclusters verlichting aan te brengen. We spreken van woningclusters als er minimaal 5 woningen staan binnen een afstand van 100 meter of indien een aantal woningen is omsloten door streeknaamborden. Erftoegangsverzamelwegen Dit zijn wegen die van belang zijn voor de ontsluiting van de kleine kernen of gebieden. Op deze categorie komen erftoegangswegen uit. De gewenste situatie komt overeen met die van de gebiedsontsluitingwegen. Landbouwontsluitingswegen Landbouwontsluitingwegen zijn wegen die in principe weinig verkeer bevatten. Deze wegen zijn bedoeld om landerijen te ontsluiten. Uitgangspunt bij dit type weg is dat er in principe geen verlichting wordt geplaatst. Fietspaden Fietspaden worden onderscheiden in paden die direct aan de weg grenzen en paden die gescheiden zijn van de weg ofwel vrij liggende fietspaden. Criterium voor het aanbrengen van verlichting dient zijn de wijze van gebruik van deze paden. Heeft het gebruik een overwegend functioneel karakter zoals bij verbindingspaden 3

4 dan dienen deze paden binnen de bebouwde kom verlicht te zijn. Buiten de bebouwde kom worden fietspaden, zowel verkeer- als recreatieve paden, in principe niet verlicht. Ruimten binnen de bebouwde kom. De wegen binnen de bebouwde kom worden onderscheiden in wegen met een verkeersfunctie en verblijfsfunctie. De wegen met overwegend een verkeersfunctie zijn; - gebiedsontsluitingswegen en - erftoegangsverzamelwegen. De wegen met een verblijfsfunctie zijn: - erftoegangswegen. De erftoegangswegen kunnen verder als volgt verdeeld worden: - woonerven; - winkel- en uitgangsgebieden; - parkeerterreinen; - industrieterreinen; - fiets- en voetpaden; - semi- openbare ruimten en - bijzondere gebouwen en objecten. Gebiedsontsluitingswegen Op de gebiedsontsluitingswegen binnen de bebouwde kom heeft het verkeer een relatief hoge snelheid gecombineerd met doorgaans een hoge intensiteit. Gezien de verkeersfunctie is de functie van de verlichting zowel oriëntatie en geleiding. Indien het fietspad niet voldoende wordt mee verlicht door de verlichting van de hoofdweg, zal het fietspad apart verlicht worden. Erftoegangsverzamelwegen Erftoegangsverzamelwegen zijn wegen met veelal een combinatie van zowel verkeer - als woonfunctie. Langs deze categorie komen uitritten van woonerven uit maar doen tevens dienst als verzamelwegen naar verblijfsgebieden. De kleur en het lichtniveau voor deze wegen moet primair afgestemd worden op de verblijfsfunctie (sociale veiligheid). Woonerven of erftoegangswegen Voor op staat hier de sociale veiligheid, de verkeersveiligheid is hier in mindere mate bepalend. Wel moet gedacht worden aan de veiligheid van voetgangers en fietsers. Voor zover aanwezig dient de straat, het trottoir en eventueel het fietspad voldoende verlicht te zijn. Het aspect sociale veiligheid is hier van groot belang. Obstakels en oneffenheden moeten tijdig opgemerkt worden. De verlichting moet het mogelijk maken om personen als zodanig herkenbaar te maken. 4

5 Winkel- en uitgangsgebieden In de winkel- en uitgangsgebieden staan de sociale veiligheid en sfeer centraal. Toelevering aan winkels vindt steeds meer s nachts plaats. De verlichting van het verkeer speelt hier een rol in. Voorgesteld beleid (Gewenst situatie) Voor het verlichten van de winkelgebieden zal doorgaans gekozen worden voor een witte verlichting (sociale veiligheid). Dit geld ook voor de toegangswegen naar de winkel gebieden. Naast de eis van functionaliteit dienen de toe te passen verlichtingsmiddelen aangepast te zijn aan de inrichting van de omgeving. Fiets- en voetpaden Fiets- en voetpaden kunnen worden onderscheiden in paden die direct aan de weg grenzen en paden die gescheiden zijn van de weg ofwel vrij liggende fiets- en voetpaden. Fiets- en voetpaden die langs rijbanen liggen worden voldoende meeverlicht door de verlichting t.b.v. van deze wegen. Mocht dit niet het geval zijn dan kunnen er paaltopmasten geplaatst worden. Bij het plaatsen van masten dient er minimaal een vrije ruimte op het pad zijn van 1.50 m. Net als bij paden buiten de bebouwde kom geldt dat paden met een overwegend recreatieve functie niet worden verlicht. Alsmede langzaam verkeersroutes door openbaar groen. Semi- openbare ruimten Semi- openbare ruimten die geen eigendom zijn van de gemeente maar wel voor eenieder vrij toegankelijk zijn. Te denken aan achterpaden voor woningen. De gemeente is niet verantwoordelijk voor de verlichting van deze openbare ruimten en is daarom buiten dit beleidsplan gehouden. Wel heeft Woonservice Drenthe overleg opgestart om het probleem van de onverlichte achterpaden op te lossen. Het uitgangspunt is dat Woonservice de aanleg van de O.V. en de gemeente de exploitatie kosten betaalt. Schakeltijden. Door de historie zijn er in gemeente Midden-Drenthe verschillende schakeltijden van de openbare verlichting. Zo gaat in Beilen en Westerbork de avondverlichting om uur uit terwijl in Smilde de gehele nacht de verlichting blijft branden. De concessiegrens van het voormalige IJsselmij en EGD gebied loopt dwars door de gemeente. Hierdoor hebben de gebieden in en om Nieuw Balinge en ten zuiden van Drijber een afwijkende schakeltijd betreffende de avondverlichting. Deze gaat om uur uit. Van uit de harmonisatie gedachte moeten de schakeltijden en schakelwijzen gelijk getrokken worden. Voor de schakeltijden is dit geen probleem. Om de schakel wijze aan te passen aan Smilde kost dit op jaarbasis extra aan energie kosten. Terug draaien van de schakelwijze in Smilde kan op maatschappelijke weerstand kunnen stuiten. Met de harmonisatie gedachte als uitgangspunt is het advies om de schakelwijze in Smilde te wijzigen. 5

6 Voorgesteld beleid (Gewenst beleid) Vanuit de harmonisatie gedachte dienen de schakeltijden gelijkgetrokken worden. Het tijdstip dat overgeschakeld wordt op nachtverlichting is uur. Om te harmoniseren dient de verlichting in de voormalige gemeente Smilde aan gepast worden op avond- en nachtverlichting. Dit geeft een geringe besparing in energie kosten. OVERIGE BELEIDSASPECTEN; Andere beleidsterreinen in de gemeente hebben grote invloed op de openbare verlichting. Aspecten die hierbij aan de orde zijn; milieu, energie, groenvoorzieningen en reclame. In hoofdstuk 5 wordt uitgebreid op deze aspecten ingegaan. OPENBARE VERLICHTING IN DE GEMEENTE MIDDEN-DRENTHE; In hoofdstuk 6 wordt de huidige organisatie van de openbare verlichting in de gemeente beschreven alsmede de kwaliteit van de verlichting. FINANCIËN; Investeringskosten Door Essent is een opzet gemaakt van de investeringen die gedurende de periode 2001 t/m 2016 moeten worden gedaan om de achterstanden in het onderhoud van openbare verlichting weg te werken. Hierbij is onderscheid gemaakt in: A. Vervanging masten / armaturen van bestaande verlichting; B. Uitbreiding van de openbare verlichting. Ad. A. Te vervangen armaturen. Een groot aantal van de gebruikte paaltoparmaturen zijn na 1 januari 2001 uit de productie genomen. Op termijn zal de fabricage van de andere armaturen stoppen. Deze armaturen zijn 30 jaar of ouder. De totale investeringskosten die gemoeid zijn met het vervangen van de oude armaturen bedraagt incl. BTW. Voordeel: Indien alle inefficiënte verlichtingsarmaturen worden vervangen, geeft dit een verlaging van de exploitatie van globaal 11 % van de exploitatiekosten van het jaar Dit kan oplopen tot een bedrag van totaal

7 TLEM Armaturen Indien alle armaturen met de TL EM lamp worden vervangen door armaturen met efficiënte lampen geeft dit een besparing van 4 % op de exploitatie kosten. De investeringskosten bedragen Vervangingsinvesteringen De lichtmasten en armaturen hebben een bepaalde levensduur, zowel in technisch als in economisch opzicht. Er wordt uitgegaan van een levensduur van 30 jaar. Vervangingskosten zijn 815 per mast. Totaal Achterstallig onderhoud masten. Uit berekeningen blijkt dat het achterstallig onderhoud aan masten die nu ouder zijn dan 30 jaar grote investeringen met zich mee brengt. Rekening houdend met de NVvS zullen tot gevolg hebben dat 10 % meer masten geplaatst moeten worden. De achterstand bedraagt Enige kantekeningen De hierboven genoemde bedragen zijn gebaseerd op de 'service' levensduur. Indien vervangingsplannen in voorbereiding worden genomen wordt elke mast apart gecontroleerd op zijn technische staat. De jaarlijks te besteden bedragen moeten dan ook gezien worden als het maximale in ongunstige zin. Subsidiemogelijkheden: De landelijke overheid wil investeren in energiebesparing en duurzame energie. De investeringen die volgens de regeling in aanmerking komen staan op de energielijst De verlichting langs de openbare weg valt ook onder deze regeling. De subsidie wordt alleen gegeven op de aanschaf prijs van en de kosten van het plaatsen van het verlichtingsarmatuur. Het percentage ligt tussen de 14.5 en de 18.5 %. Van jaar tot jaar en van project tot project moeten worden bezien in hoeverre de regeling van toepassing is. Jaarlijkse exploitatiekosten: De jaarlijkse exploitatiekosten worden gesplitst in onderhoudskosten en energiekosten. De post onderhoud is de grootste post. Door toepassing van onderhoudsarme materialen zal deze post aanzienlijk dalen. Daarnaast zullen door toepassing van energiezuinige lampen en armaturen met een groot verlichtingsrendement de energiekosten dalen. In uitbreiding- en vervangingsplannen wordt met deze uitgangspunten rekening gehouden. SAMENVATTING: 1. Te vervangen armaturen TL-EM armaturen Vervangingsinvesteringen Achterstallig onderhoud masten Totaal geraamde investeringskosten Het gemiddelde investeringsbedrag voor de periode bedraagt

8 Prioriteit uitvoering: In voorgaande jaren is in de voormalige gemeente Smilde de openbare verlichting zodanig aangepast dat deze voldoet aan het gestelde in dit beleidsplan echter zonder aanpassing aan het NSvV niveau. Dit houdt in dat er nog ongeveer 10% masten in dit gebied bijgeplaatst moeten worden. Voor het overige deel van de gemeente is het noodzakelijk dit ook uit te voeren. Hiervoor zullen op basis van dit beleidsplan jaarlijks afzonderlijke voorstellen worden gedaan. Als eerste project is voorgesteld het vervangen van TL-EM lampen, die sinds niet meer beschikbaar zijn. Hiertoe is een offerte aangevraagd bij Essent Energie. Het betreft het vervangen van 533 stuks TL EM armaturen en 109 stuks TL M armaturen. De investeringskosten bedragen (Bestedingsplan 2001). De jaarlijkse exploitatie kosten zullen na realisatie 9.622,11 afnemen. Hiervoor is opdrachtgegeven, nadat de subsidie toezegging is ontvangen. Het project is voor september 2002 uitgevoerd. Invulling bestedingsplan Optimalisering verlichting in Orvelte Aanpassen verlichting Beilen West Ad. B Uitwerken nieuw beleid. Voor een aantal gebieden, gelegen tussen streeknaamborden, is uit gezocht of er een uitbreiding van de verlichting moet komen om aan het gestelde in dit beleidsplan te voldoen. De locaties waar het omgaat zijn: - Laaghalerveen - Laaghalen - Zuidveld - Alting - Klatering - Makkum - Holte - Brunsting en - Rheeveld. De totale kosten om binnen de streeknaamborden oriënteerde verlichting aan te brengen bedragen De werkzaamheden kunnen gefaseerd uitgevoerd worden, afhankelijk van de beschikbare middelen. 8