Omgaan met lichtverstoring bij vleermuizen

Transcriptie

1 Omgaan met lichtverstoring bij vleermuizen Herman Limpens Eindhoven

2 vleermuis vleermuis

3 jaarcyclus

4 Een netwerk van deelleefgebieden met verschillende functies verblijfplaatsen + vliegroutes + jachtgebieden verbindingsroutes populaties / dispersie migratie routes

5 Analyse problematiek vleermuizen licht Vleermuizen zijn nachtdieren Hebben zeer lichtgevoelige ogen Hebben ogen met veel staafjes en relatief weinig kegeltjes Zien minder kleur dan mensen Hebben niet dezelfde frequentiegevoeligheid als mensen

6 Analyse problematiek vleermuizen licht

7 verlichting als probleem neemt toe! Analyse problematiek vleermuizen licht

8 Analyse problematiek vleermuizen licht waarnemingen van lichtverstoring: vliegroutes verlaten of verplaatst jachtgebied niet meer gebruikt niet gebruikt zolang lampen branden, later uitvliegen of verlaten verblijfplaatsen Verstoring? functie - kraam-, paar-, winterverblijf, - zwermlocatie, - vliegroute/verbinding, migratieroute - jachtgebied,

9 voorbeeld Verlichting - verlaten verblijf - later uitvliegen - andere uitvliegopening - andere uitvliegroute - korter jagen - sterfte jongen Moermans 2000,

10 voorbeeld Moermans 2000,

11 Analyse problematiek vleermuizen licht ook voorbeelden soorten die - relatief gemakkelijk bij straatlantaarns jagen, - door verlicht gebied vliegen peter twisk peter twisk Verschil tussen soorten! Verschil tussen geslachten / reproductiestatus / deel seizoen? Verschil tussen jongere / oudere ervaren dieren?

12 Analyse problematiek vleermuizen licht - vliegen vroeger uit - smalle(re) vleugels - vliegen snel - kunnen snel accelereren - jagen ook bij/in het licht - lijken toleranter - vliegen later uit - brede(re) vleugels - vliegen langzaam - kiezen donkere plek jagen - mijden licht - makkelijk te verstoren Aannemelijke verklaring: mijden licht ontwijken predatie

13 Analyse problematiek vleermuizen licht Lichtverstoring alleen vanwege vermijden licht, vanwege vermijden predatie? Of Lichtverstoring ook door felheid licht adaptatie ogen aan donker kijken met staafjes verstoort? Zijn er intensiteiten waarin kleiner maken pupil en dichtknijpen ogen onvoldoende is?

14 Welke instrumenten hebben we voor de omgang met lichtverstoring? Aan welke knoppen kunnen we draaien?

15 Aan welke knoppen kunnen we draaien? Waar wel / geen en hoe licht? -alleen waar echt nodig -plek lamp t.o.v. vleermuishabitat -richting van het licht armatuur / afschermen / vegetatie -verstrooiing licht armatuur / afschermen / vegetatie -aantal lichtpunten minimaal -lichtsterkte minimaal -aantallen lichtpunten hoogte intensiteit -reflectie omgeving weg, muren -Alleen op moment dat nodig is : dynamisch

16 Hoogte lamp? Aantal lampen?

17 Richten en afschermen? De juiste armatuur? LED licht! Richten: armatuur + LED licht? / Afschermen

18 Richten en Afschermen? Vliegroute meervleermuis

19 Alleen licht als nodig Wanneer licht aan / uit? - lichtregiem in nacht en seizoen - aan / uit - intensiteit - dynamisch: reageren op verkeersaanbod vleermuisactiviteit RWS A74 Tegelen bij ecoduct

20 Afschermen + met opzet verlichten! Netwerk deelleefgebieden laan als verbinding doorsnijding en verlichting afschermen verlichten en hop-over

21 Licht in tunnels kan er storen

22 Lagere lampen + goed gericht?

23 Weten we genoeg? Relatie verstoring - gewenning? Als er door het nieuwe lichtbronnen verstoring optreedt, de dieren in hun gedrag laten zien dat ze verstoord zijn, kan er dan vervolgens gewenning optreden? Relatie verstoring - alternatief? Als de dieren in hun gedrag laten zien dat licht verstoort - b.v. vliegroute, verblijf of jachtgebied wordt niet meer of minder gebruikt - wat is dan de invloed van het aanwezig zijn alternatieve verblijven, routes of jachtgebieden? Relatie verstoring - beloning? Als de plek die de vleermuizen gebruiken heel belangrijk is zeer voedselrijk jachtgebied, ideale verblijfplaats, ideale vliegroute zijn ze dan toleranter? Wennen ze dan eerder?

24 Weten we genoeg? Welke lichtintensiteit? - candela / lumen / lux - luminantie (cd/m2) - reflectie bodem en omgeving Wat zijn de grenswaarden voor de vleermuis en voor de mens? Verlichten we voor de mens niet te veel? Aanpassingsvermogen / flexibiliteit van de vleermuis?

25 Weten we genoeg? Welke kleur / frequentiespectrum? Is er een frequentiespectrum / kleur - dat werkt voor mensen resolutie en contrast - dat vleermuizen niet/minder verstoord

26 kleur / frequentiespectrum? Is er een frequentiespectrum (kleurspectrum) denkbaar - dat werkt voor mensen resolutie en contrast - dat vleermuizen niet/minder verstoord Human Carollia spp.

27 A bat friendly 700nm wavelenght? SPD( λ) V ( λ) d( λ) 360nm H/B Response Ratio = 700nm SPD( λ) B( λ) d( λ) 360nm

28 The field test setup 33,2 m 140 m 11 m 11 m 11 m 10 m 12,5 m illuminated part of canal 130 m 24 m 19 m recorder lamp vliegroute meervleermuis 26 m 37 m

29 A field test

30

31 N = 2 x 2 nachten per kleur darkness 1. donker 2. amber amber white 3. wit 4. green cyaan 80 Aantal L M R L M R L M R L M R P = <<0.01 P = <<0.01

32 N = 2 x 2 nachten per kleur Aantal meervleermuizen darkness 1. donker 2. amber white 3. wit 4. green cyaan P = 0.11 P = 0.11

33 Conclusies: human / bat response ratio helpt lampkeur te beoordelen Amber is minder verstorend dan gangbaar licht Amber is minder verstorend dan groene natuur vriendelijke kleur wit

34 A74 Tegelen : amber + dynamisch: fietser/voetganger: aan / auto: uit

35 Nodig / gewenst : meer detail onderzoek amber testen amber in andere situaties frequentie gevoeligheidscurves Europese soorten herberekening HUMAN/BAT response ratio