Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel BORSTOPERATIE

Transcriptie

1 Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel BORSTOPERATIE

2 INHOUDSOPGAVE Inleiding Borstsparende operatie... 4 Draadlokalisatie... 4 Borstamputatie... 4 Chemotherapie vóór de operatie... 5 Onderzoek oksellymfeklieren... 5 Schildwachtklieronderzoek... 5 Okselkliertoilet... 6 Opname op de verpleegafdeling... 7 Vóór de opname... 7 Voorbereiding op de operatie... 7 Nuchterbeleid... 8 De operatie... 8 Na de operatie... 9 Wondgenezing... 9 Voorlopige prothese Waar moet u op letten als u thuis bent Het uitslaggesprek

3 Inleiding In de meeste gevallen zal de arts u een operatie voorstellen om de tumor uit de borst te verwijderen. Daarnaast is ook onderzoek van de lymfeklieren in de oksel nodig, om duidelijkheid te krijgen over eventuele uitzaaiingen. Dit onderdeel geeft u informatie hierover. Tevens vindt u hier informatie over opname op de afdeling. De meest voorkomende operaties zijn een borstsparende operatie en een borstamputatie. Er zal altijd worden gekeken of een borstsparende behandeling mogelijk is. Dit is niet altijd het geval, bijvoorbeeld wanneer: de tumor erg groot is in verhouding met de hele borst. De tumor veel uitlopers heeft. Er meerdere tumorhaarden in de borst zijn (multifocaal). Er in de borst uitgebreide groei van het voorstadium van borstkanker gevonden is. Er medische of psychologische redenen zijn om van bestraling af te zien. De arts bespreekt met u voor welke operatie u in aanmerking komt. Soms kunt u kiezen. Voor de kans op genezing betekent dit voor beide behandelingen hetzelfde. De uiteindelijke beslissing ligt bij u. 3

4 Het maken van een keuze kan veel spanning oproepen. Neem hiervoor de tijd en neem geen overhaaste beslissing waarvan u later spijt krijgt. Borstsparende operatie Bij een borstsparende operatie wordt de tumor en een ruim deel van het gezonde weefsel weggehaald. De borst blijft behouden, maar het is een ingrijpende operatie. Naast de borstsparende operatie is altijd een bestraling van de borst nodig. Meer informatie over de bestraling vindt u in het onderdeel Radiotherapie. Draadlokalisatie Soms is een afwijking wel te zien op de röntgenfoto, maar is deze niet te voelen. Om de juiste plaats van de afwijking vast te stellen, wordt voor de operatie op de röntgenafdeling, een draadje in de borst gebracht dat naar de afwijking leidt, een draadmarkering. Dit draadje kan de chirurg tijdens de operatie volgen om zo het afwijkende weefsel te verwijderen. Borstamputatie Bij een borstamputatie wordt de hele borst, inclusief de tepel, weggehaald. Dit is vanzelfsprekend een ingrijpende operatie. In sommige gevallen kan er een bestralingsbehandeling volgen na een borstamputatie. Soms is een directe reconstructie na de amputatie mogelijk. Of dit voor u van toepassing is, zal de arts met u bespreken. In de brochure Borstreconstructie van het KWF kunt u meer hierover lezen. Deze is verkrijgbaar bij de oncologieverpleegkundige 4

5 Chemotherapie vóór de operatie Soms is een borstoperatie niet direct mogelijk, bijvoorbeeld als de tumor te groot is of als de tumor is vergroeid met de huid of de borstwand. De arts kan dan chemotherapie adviseren vóór de operatie. We noemen dat de neo adjuvante chemotherapie. Ook als u een wens hebt de borst te behouden, maar de tumor te groot is voor een directe operatie, kan deze behandeling u geadviseerd worden. Chemotherapie is een behandeling met medicijnen die op het ontwikkelingsproces van de kankercellen ingrijpen en de celdeling remmen. Meestal lukt het op die manier de tumor kleiner te maken, waarna een operatie dan vaak wel mogelijk is. Als deze behandeling voor u van toepassing is, krijgt u een afspraak bij een oncoloog. Hij kan u verdere informatie geven over de chemotherapie. U ontvangt ook schriftelijke over de chemotherapie. Onderzoek oksellymfeklieren Schildwachtklieronderzoek Het is mogelijk om bij borstkanker eventuele uitzaaiingen in de okselklier op te sporen zonder alle okselklieren te verwijderen. Dit kan bepaald worden door de schildwachtklier (ook wel sentinel node of poortwachtersklier genoemd) te onderzoeken. Dit is de klier die als eerste het lymfevocht uit de borst filtert. 5

6 Het verwijderen van de schildwachtklier gebeurt gelijktijdig met de borstsparende operatie of de borstamputatie. Als u eerst chemotherapie gaat krijgen, wordt de schildwachtklieroperatie vóór de chemotherapie gedaan. Als de schildwachtklier vrij is van tumorcellen, zijn er in bijna 100% van de gevallen ook geen uitzaaiingen in de andere okselklieren. Als de schildwachtklier wél tumorcellen bevat, worden in een tweede operatie de oksellymfeklieren verwijderd, of wordt de oksel bestraald. De arts bespreekt met u welke behandeling u wordt geadviseerd wordt. Verdere informatie over het schildwachtklieronderzoek, kunt u lezen in het onderdeel Schildwachtklierbiopsie. Okselkliertoilet Soms moeten alle oksellymfeklieren verwijderd worden. Men noemt dit okselkliertoilet. Dit is nodig als: - de schildwachtklier niet opkomt. - als er tumorcellen in de lymfeklieren van de oksel zijn aangetoond. In dat geval worden gelijktijdig met de operatie van de borst oksellymfeklieren verwijderd. Meer informatie hierover leest u in het onderdeel Okselkliertoilet. 6

7 Door middel van armmetingen, voor en na de operatie, kan beginnend lymfoedeem meestal op tijd worden opgespoord. Uw arm zal daarom al vóór de operatie worden opgemeten. Opname op de verpleegafdeling Vóór de opname Als u geopereerd gaat worden, krijgt u een afspraak mee voor de anesthesist. Indien u medicijnen gebruikt adviseren wij u deze mee te nemen. Meer informatie kunt u vinden in het boekje over Algehele en regionale anesthesie. Als u zich aanmeldt bij het opnamebureau, krijgt u de folder Voorbereiding op opname mee naar huis. Voorbereiding op de operatie In de meeste gevallen is het zo dat u de dag of de ochtend vóór de operatie een schildwachtklieronderzoek ondergaat in Amersfoort en in sommige gevallen een markeringsonderzoek op de röntgen. Op de verpleegafdeling hoort u hoe laat u geopereerd gaat worden. Ter voorbereiding op de operatie wordt uw oksel zonodig onthaard. Wanneer u dit liever zelf doet, kan dit natuurlijk ook. 7

8 Nuchterbeleid Tot 6 uur vóór de operatie mag u gewoon eten en drinken. Tot 4 uur vóór de operatie mag u niet eten, wel drinken. Tot 2 uur vóór de operatie mag u alleen heldere dranken drinken zoals thee, water, limonade. De operatie Voor de operatie kunt u zich douchen. U mag geen deodorant of make-up gebruiken en sieraden moet u afdoen. Ongeveer een half uur voor de operatie krijgt u speciale operatiekleding aan. Vaak krijgt u dan een rustgevend medicijn en pijnstilling; dit wordt door de anesthesist afgesproken. Hierna wordt u aangeraden in bed te blijven. Een eventuele gebitsprothese moet uit. De verpleegkundige brengt u op de afgesproken tijd naar de voorbereidingsruimte van de operatiekamer. Daar wordt u op een operatietafel geholpen en naar de operatiekamer gereden. De anesthesie/assistent sluit u aan op de hartbewaking monitor. U krijgt vervolgens een bloeddrukband om en een infuus in uw arm. Via het infuus worden anesthesiemiddelen ingespoten. 8

9 Na de operatie Na de operatie verblijft u een poosje op de uitslaapkamer (recovery), waar u langzaam wakker wordt. Na een paar uur, als u weer wakker bent, en de controles goed zijn, wordt u door de verpleegkundige van de afdeling opgehaald. U kunt naast het infuus ook wonddrains in uw borst en/of oksel hebben. Dit zijn slangetjes onder de huid die door lichte afzuiging zorgen voor afvoer van wondvocht. Ze zijn verbonden met een vacuüm opvangpot. U kunt zich misselijk voelen van de narcose en u kunt pijn hebben. Meldt dit aan de verpleegkundige. Zij kan u hierbij begeleiden en medicijnen geven. De arts heeft in de meeste gevallen uw familie gebeld, om te vertellen hoe de operatie is verlopen. Uw familie mag u bezoeken op het eerstvolgende bezoekuur, of in overleg met de verpleegkundige op een ander tijdstip. Na de operatie mag u geleidelijk aan weer eten. Wondgenezing De afdelingsverpleegkundige houdt bij hoeveel wondvocht er wordt geproduceerd. De drains worden in principe binnen 24 uur verwijderd. Als er geen complicaties zijn, mag u daarna naar huis. Bij een borstreconstructie is de opname tijd een paar dagen langer. Op de wond zit na de operatie een folie/pleister. Deze wordt in principe na 1 dag verwijderd. Als de wond dan nog iets lekt is het advies om een gaasverband in de BH te dragen. Soms zitten er hechtpleisters op de 9

10 wond. Deze mogen een week blijven zitten. Mochten deze eerder vanzelf loslaten dan is dat geen probleem. De hechtingen zijn oplosbaar. Bij het ontslag krijgt u een afspraak mee voor wondcontrole op de mammapoli. Als er zich nog veel wondvocht (seroom) in de wond ophoopt, kan dat middels een seroompunctie worden verwijderd. Met een naald prikt ze in het litteken en zuigt het wondvocht op. Deze behandeling is vrijwel zonder pijn, omdat het littekenweefsel niet gevoelig is. De huid rondom de wond kan de eerste weken na de operatie wat verkleurd zijn en soms is het littekengebied wat gezwollen. Naarmate de wond geneest, zullen deze verschijnselen afnemen. Wanneer uw okselklieren zijn verwijderd, kan het zijn dat u geen of minder gevoel heeft in de onderkant van uw bovenarm en aan de zijkant van de borstkas. Dit kan een doof en tintelend gevoel zijn. Dat komt, omdat een deel van de gevoelszenuwen in het wondgebied is doorgesneden. Soms kunt u hiervan last blijven houden. Meer informatie hierover kunt u lezen in het onderdeel Okselkliertoilet. Als u een borstamputatie heeft gehad, ontstaat er een groter litteken. De borstwand is niet altijd glad, maar kan iets verdikt zijn. De borsthuid wordt veel minder gevoelig of is gevoelloos. In het begin is er rondom het litteken helemaal geen gevoel. Dit kan later iets bijtrekken. Daarnaast kan een deel van de wond juist extra gevoelig zijn. 10

11 Voorlopige prothese Voordat u naar huis gaat, krijgt u op de afdeling een voorlopige prothese. Deze bestaat uit een bh die aan één kant of beide kanten kan worden opgevuld. Deze vulling bestaat uit synthetische watten (fiberfill) en is gemakkelijk wasbaar in koud water met zachte zeep. De bh kan in de wasmachine gewassen worden. Een extra bh is te koop bij de poli apotheek. Na verloop van tijd kunt u een definitieve prothese aanschaffen. Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden. De verpleegkundige op de mammapoli kan u hierover meer vertellen. Bij haar kunt u tevens een machtiging vragen voor een definitieve prothese. Meer informatie hierover kunt u lezen in het onderdeel Prothese. Waar moet u op letten als u thuis bent Als u thuis bent, kunnen zich de volgende situaties voordoen: de wond kan wijken, van kleur veranderen, warm aanvoelen en rood worden. de pijn kan verergeren. er kan koorts optreden, wat een ontsteking van de wond kan betekenen. de arm van de geopereerde zijde kan dikker worden. er kan seroom (wondvocht) ontstaan. Als u last heeft van vochtophoping, een gespannen gevoel in de wond of pijn heeft, dan kunt u telefonisch contact opnemen met de mammapoli of buiten kantooruren met de afdeling Spoed Eisende Hulp (SEH) van het ziekenhuis. 11

12 Op werkdagen kunt u contact opnemen met Buiten kantooruren en in het weekend kunt u contact opnemen met: Spoed Eisende Hulp (SEH) telefoon (0341) Het uitslaggesprek 6 8 werkdagen na de operatie heeft u een gesprek over de uitslag en de eventuele verdere behandeling. Omdat er in dit gesprek veel informatie op u af kan komen, raden wij u aan iemand mee te nemen. Tijdens dit gesprek worden de volgende punten besproken: of de tumor geheel verwijderd is of de schildwachtklier uitzaaiingen bevat. als de okselklieren verwijderd zijn, of deze uitzaaiingen bevatten en hoeveel. hoe agressief de tumor is. of de tumor hormoongevoelig is of en zo ja, welke nabehandeling u wordt geadviseerd. 12

13 Een nabehandeling kan bestaan uit: - bestraling (radiotherapie). - chemotherapie - hormoontherapie - immunotherapie - een combinatie van deze therapieën Meer informatie hierover ontvangt u van de oncoloog en oncologieverpleegkundige. De uitslag en het behandelvoorstel worden tevens besproken in een team van specialisten en verpleegkundigen van ziekenhuis St Jansdal, specialisten van het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis Amsterdam en de radiotherapeut van het Radiotherapeutisch Centrum Arnhem. 13

14 Uitgave: Patiënteninformatie en -communicatie Harderwijk, januari 2013 Internet: 14 CAZ CH