Zaden de zaadjes 'Menu Zaden'

Transcriptie

1 Zaden En hier zijn we dan beland op het gedeelte van de site waar het helemaal om draait: de zaadjes. Om te kunnen zaaien heb je namelijk naast de informatie ook het materiaal nodig. Zaadjes dus. Hiernaast en in de menubalk vind je onder 'Menu Zaden' alle pagina's met informatie en ook de link naar de zadenlijst. Zijn er nadien nog vragen of opmerkingen, dan hoor ik dat graag. Het is altijd weer een boeiend proces om te volgen. Het begint met het gekrioel van de bijen, wespen, vlinders, hommels, etc., die er alles aan doen om de bloem bestoven te krijgen. Bestuiving met als gevolg het mooie materiaal waarmee wij weer mooie planten op kunnen kweken. Het is voor mij een tweede natuur geworden. Bij mij is het wandelen langs de borders niet alleen het genieten van de kleur, geur en vorm, maar ook het signaleren van de eerste tekenen van de aanzet tot zaadjes. Het is de kunst te leren hoe zaad en de natuur zo'n beetje in elkaar zitten. Daar moet je ervaring mee opdoen en je er voor openstellen. Er zijn allerlei factoren die maken dat een zaadje wel of niet ontkiemt. Eerste vereiste is dat een zaadje zich goed heeft kunnen ontwikkelen. Dat ontwikkelen gebeurt aan de plant zelf. Kies daarom het moment van oogsten zorgvuldig. Dus niet te snel de zaden van de plant halen en ze oogsten bij droog weer en als de rijp van de planten is verdwenen.

2 En dan volgt hier een omsomming van de meest voorkomende trefwoorden met hun uitleg: Gemakkelijke en moeilijke zaden. Gemakkelijke zaden kun je zonder veel bewerkingen zaaien en er is binnen 3 weken resultaat te zien. Beginners kunnen het best met de gemakkelijke beginnen. Niets is zo frustrerend om alsmaar tegen zon leeg bakje aan te zitten koekeloeren. Moeilijke zaden vind je vooral onder de vasteplanten-zaden. Snelle en langzame kiemers Klik op de link naar de pagina over snelkiemers. Vervolgens kun je een pdf-bestand downloaden met soorten binnen een aantrekkelijke periode ontkiemen en die niet al te veel toeters en bellen nodig hebben om het zaad tot ontkiemen te brengen. Maak daaruit je keuze of noteer de soort voor jezelf. Types zaden Je hebt zaden van vaste, eenjarige, tweejarige planten. Ik heb even op de rij gezet wat dit voor het zaaien en opkweken betekent. Klik hier als je daarover wat meer wilt weten Kiemkracht van de zaden. Sommige zaden kun je (moet je soms) direct na rijpen zaaien (Aconitum, Helleborus,...). Andere zaden kun je dat ook wel, maar dat heeft dan weinig zin. Die zijn in rust en de kiem die in het zaad zit krijgt nog geen signalen dat hij aan het werk kan. Dat signaal is altijd een samenspel van vocht, zuurstof, licht en temperatuur. Als aan alle voorwaarden zijn voldaan, zal het zaad ontkiemen. Andere zaden echter, denk maar eens aan onkruidzaden zoals die van de nachtschade :(, blijven heel lang kiemkrachtig. Heb je nog wat zakjes niet al te oude zaden liggen en twijfel je over de kiemkracht, dan kun je voor de zekerheid een kiemproef doen. Doe dat ook met de zelf geoogste zaden voordat je ze met anderen deelt/ruilt. Kiemproef:

3 Neem een diep bord en leg daar een laag watten of keukenpapier op. Maak dat nat en druk het overtollige vocht eruit. Verdeel de ruimte in verschillende punten (als je meerdere zaden in n keer wil testen) en leg in elke punt 10 zaden van de soort die je wilt testen. Zet het bord op een vel papier waar je ook de vakverdeling op gezet hebt. Noteer daar op wat je gezaaid hebt voor de kiemproef. Trek over het bord een velletje plastic folie of een plastic zak en zet het op een warme plek. Al naar gelang het aantal zaden er binnen pak weg 1 maand opkomt, kun je meten hoe kiemkrachtig het zaad is. Komen er bijvoorbeeld maar 2 zaden op, dan betekent dat, dat je jezelf de moeite kunt besparen. Zijn het er 5, dan betekent het dat je minimaal het dubbele aantal zaden moet zaaien van het aantal planten dat je in gedachten hebt. Het kan natuurlijk zijn dat je op deze manier koudekiemers wilt gaan testen. Het spreekt vanzelf dat je daar dan eerst de kunstmatige koudebehandeling op moet toepassen, anders gebeurt er ondanks dat je wellicht goede zaden hebt, helemaal niets. Kiemrust Ter bescherming gaan zaden in kiemrust. Pas als de omstandigheden goed zijn, kunnen ze ontkiemen. De voorwaarden zijn temperatuur en vocht. Om te kunnen kiemen namelijk moet er vocht bij het binnenste van het zaadje kunnen komen. Soms is de zaadhuid voorbereid om alleen na vorst of na beschadiging doordringbaar te worden. De natuur nabootsen Zaden komen uit verschillende plekken op de wereld waar elke keer weer een ander klimaat en andere omstandigheden zijn. Ook de omstandigheden om te kunnen ontkiemen verschillen daarom. Je kunt proberen die omstandigheden na te bootsen. Dat doe je door voorweken, aanvijlen, kou, licht, donker te creren of schommelende temperaturen te geven. Bij mijn zaaiinstructies staat vermeld of de zaden zo'n behandeling nodig hebben. Voorweken: Sommige zaden hebben een harde schil. Je moet zorgen dat het vocht in de kern kan doordringen, zodat het kiemplantje zich kan ontwikkelen. Dat doe je door de zaden 24 tot 48

4 uur in lauwwarm water te laten weken. Zodra het zaad op begint te zwellen is het voldoende geweest en kun je gaan zaaien. Aanvijlen (scarificeren): Ook dat heeft met de harde schil te maken. Bij sommige zaden moet je de schil beschadigen om zo het vocht in de kern toe te kunnen laten. Kleine zaden vijl je aan door ze tussen twee velletjes schuurpapier te leggen en de velletjes vervolgens over elkaar heen te wrijven; grotere, hanteerbare zaden kun je met een handvijl bewerken. Er hoeft maar een klein gedeelte beschadigd te worden. Let op dat je niet aanvijlt op de plek van het oog van het zaad. Van weer andere zaden kun je met een mesje een klein stukje van de schil afsnijden. Kiemtemperatuur De temperatuur waarbij de zaden zullen ontkiemen. Elk zaadje heeft een systeempje ingebouwd gekregen die het proces van ontkiemen in werking stelt. Naast de factoren licht/donker, lucht en vocht is dat de (kiem)temperatuur. Als aan alle voorwaarden is voldaan en de temperatuur is goed, dan zal het zaadje ontkiemen en zich vervolgens verder ontwikkelen tot een plant. Koelkiemers Dit zijn de zaden die in koele omstandigheden (maximaal 5 C) ontkiemen en verder warmer opgekweekt moeten worden. Koelkiemers kun je het best in de late winter zaaien, waarna ze in het vroege voorjaar zullen ontkiemen en vervolgens verder groeien. Koukiemers: Deze zaden hebben het signaal koude nodig om tot ontkieming te komen. Koukiemers zaai je het best in het najaar en de potjes zet je onbeschermd op een plekje achteraf. De natuur kan dan zijn werk doen en in het voorjaar (maart-april) zul je de eerste zaden zien ontkiemen. Koelkastmethode (koudebehandeling - stratificeren):

5 Heb je geen geduld en wil je nog voor de winter met de koukiemers aan de slag, dan kun je de kou nabootsen door het potje of zaaibakje, voldoende - maar beslist niet TE - vochtig (pas op voor schimmel) en in een plastic zak in de koelkast te plaatsen. Na 2 tot 4 weken haal je het potje eruit en zet hem op een lichte (of juist donkere plek, al naar gelang in de instructie beschreven staat) zodat het zaad bij de juiste temperatuur en omstandigheid kan ontkiemen. Belangrijk is dat de zaaigrond goed doorlatend is. Ik heb zelf slechte ervaringen met het zaaien in al te humusrijke potgrond. Blijft er constant water in het potje of zaaibakje staan, dan kunnen de zaden gaan rotten. Leg onder in het potje een stukje scherf of zo, zodat het water weg kan lopen. Warmkiemers: Dit zijn zaden die gedurende een langere tijd in de kamerkas (of alternatief daarvan) in een warme (+ 24 graden Celsius) en vochtige omgeving tot kiemen gebracht moeten worden. Lichtkiemers: Deze zaden hebben het signaal licht nodig om te ontkiemen. Je moet ze niet, of nauwelijks met zaaigrond bedekken en op een zo licht mogelijke plek zetten. Donkerkiemers: Deze zaden moeten donker gezet worden of er moet een velletje papier op het potje/de potjes gelegd worden. Zodra de zaden zijn ontkiemd kan het velletje weggehaald worden, zodat het kiemplantje kan opgroeien. Temperatuurschommelingen: Zaden met een variabele kiemtemperatuur. Dat zijn lastige zaden, tenminste als je alle handelingen kunstmatig wil uitvoeren. Dan moet je namelijk je zaaibakje gedurende bepaalde periodes bij verschillende temperaturen zetten om de zaden te laten ontkiemen. Ik laat meestal de natuur zijn werk doen en zet het zaaibakje gewoon in augustus buiten op een plekje uit de volle zon en zorg dat hij voldoende vochtig blijft en later in het traject dat het water er niet in kan blijven staan.