Ondersteuning bij dyslexie Salland

Transcriptie

1 Ondersteuning bij dyslexie Salland

2 INHOUD Leren leren, leren leven! 3 Procedure aanvraag ondersteuning 3 Ondersteuningsmogelijkheden op Salland 4 Dyslexie 4 Screening en onderzoek 5 Dyslexiepaspoort 5 Terugkommiddag 6 Informatieavond voor ouders 6 Begeleiding 6 Ouders 6 Leerlingen 6 Hulpmiddelen 6 Compenserende dyslexie-ict 7 Aanvraag voor een daisyspeler of cd-rom s 8 Daisysoftware op de computer 8 Bibliotheek 10 Mediatheek 11 Websites en adressen 11 Vragen 11 Bestellen 12 Betalen 12 Ondersteuning bij dyslexie CS Vincent van Gogh, Salland 2

3 Leren leren, leren leven! Op onze school werken we vanuit de visie Leren leren, leren leven! vanuit de pedagogiek van de hoop. De meeste leerlingen kunnen met een regulier programma het VMBO-diploma halen. Echter, er zijn leerlingen vastlopen binnen het bestaande aanbod. Wij vinden dat ook deze leerlingen in staat gesteld moeten worden om het diploma te halen. Dit kan door ondersteuning te bieden op verschillende gebieden. Procedure aanvraag ondersteuning De mentor krijgt signalen van de vakdocenten waarna de mentor een zorgaanvraag kan indienen bij de zorg coördinator. De mentor zoekt contact met de ouders voor toestemming van bespreken in het Zorgteam. Deze aanvraag wordt besproken in het Zorgteam waarin de orthopedagoog, de leerplichtambtenaar, de leerling coördinator en een sectorleider zitten. Als ouders ontvangt u, via de mentor, een terugkoppeling van deze bespreking en ook de voorgestelde interventie wordt met u besproken. Mochten de zorgen van dien aard zijn dat er verdere stappen moeten worden ondernomen dan wordt de leerling ook in het Zorg Advies Team (ZAT) besproken. In dit team kan de school gebruik maken van de expertise van deskundigen o.a. ACCARE, Schoolarts, School Maatschappelijk Werk. Zie hiervoor ook onderstaand schema. Als school hebben wij te maken met meer dan 10% dyslectische leerlingen. Voor ons een reden om het dyslexie beleid van Salland hier nader te beschrijven. Ondersteuning bij dyslexie CS Vincent van Gogh, Salland 3

4 Ondersteuningsmogelijkheden op Salland Mocht een leerling meer ondersteuning nodig hebben dan de mentor hem kan bieden, dan kan er door middel van een zorgaanvraag bekeken worden welke ondersteuning de leerling nodig heeft. Leerlingbegeleiding Mocht het zorgteam besluiten dat een leerling in aanmerking komt voor extra ondersteuning dan kan dat via de leerlingenbegeleiders van Salland. Deze leerlingenbegeleiders gaan regelmatig met de leerling in gesprek. Tijdens deze gesprekken wordt er gekeken naar de ontwikkeling van de leerling in samenhang met zijn/haar probleem. Na een aantal gesprekken wordt er dan gekeken of de leerling het alleen verder kan. Voor de ene leerling is dat sneller als de ander. Faalangst Zijn er signalen van faalangst bij een leerling dan is het mogelijk om op Salland een onderzoek hiernaar te doen. Aan de hand van een vragenlijst wordt er gekeken naar de mate van faalangst. Wij hebben dan de mogelijkheid om een faalangst reductie training aan te bieden. Indien nodig kan er ook doorverwezen worden naar externe instanties. Rebound De reboundvoorziening is een klas voor leerlingen die door grensoverschrijdend gedrag of een gebrek aan motivatie niet meer kunnen functioneren binnen de reguliere leerlingenzorg van onze school. Na een zorgvuldig voortraject met de betrokken leerling en zijn ouders, wordt er door het zorgadviesteam besloten tot plaatsing in de rebound. De reboundklas is een lokaal op Salland Zuid. Hier krijgt de leerling de kans om gedrags- en leervaardigheden aan te leren en te laten zien dat hij weer kan terugkeren naar z'n eigen klas. Plaatsing in de rebound is niet vrijblijvend. Als het om wat voor reden dan ook niet lukt om terug te keren naar de eigen klas, wordt er gezocht naar een andere school. Ouders worden over de voortgang geïnformeerd en spelen een belangrijke rol in het reboundtraject. Een leerling zit maximaal drie maanden in de reboundklas. Er is in het speciale lesprogramma veel aandacht voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden zodat de leerling aan zijn eigen specifieke problemen kan werken. Elke leerling volgt zijn reguliere lesprogramma zodat er geen leerachterstanden ontstaan. Als school hebben wij te maken met meer dan 10% dyslectische leerlingen. Voor ons een reden om het dyslexie beleid van Salland hier nader te beschrijven. Dyslexie Dyslexie is een hardnekkige stoornis bij het technisch lezen en/of spellen. Het heeft niets te maken met de intelligentie. Ondanks extra oefenen blijven de problemen met het lezen en/of spellen bestaan. Een orthopedagoog-generalist of GZ-psycholoog kan de diagnose dyslexie stellen en een bijbehorende dyslexieverklaring geven. Leerlingen die problemen hebben met het lezen of spellen kunnen het onderwijs minder goed volgen. Daar moet immers veel gelezen en geschreven worden. In veel gevallen lijdt hun zelfvertrouwen daar onder. Meer dan 10 % van de leerlingen op Salland heeft problemen met lezen en spellen als gevolg van dyslexie. Een deel van deze kinderen heeft al een achterstand opgelopen Ondersteuning bij dyslexie CS Vincent van Gogh, Salland 4

5 binnen het basis onderwijs. Anderen lopen vast in de brugklas, als ze met de moderne vreemde talen te maken krijgen. Van dyslexie blijf je je hele leven last houden. Ook na begeleiding blijven dyslectici trage lezers die veel extra inspanning moeten leveren om alles te lezen wat er in het onderwijs gelezen moet worden. Gelukkig zijn er tegenwoordig veel goed bruikbare hulpmiddelen verkrijgbaar. Zo kun je met minder problemen lezen, schrijven en studeren. Het is belangrijk te zoeken naar mogelijkheden die bij de leerling passen en goed helpen. Ook is het belangrijk dat de leerling weet bij wie hij/zij terecht kan voor vragen of dyslexie en hulpmiddelen. Protocol Masterplan Dyslexie Screening en onderzoek De afgelopen jaren zijn er dyslexie protocollen ontwikkeld voor het basis- en het voortgezet onderwijs. Daarmee kan de school stap voor stap werken aan het opsporen van dyslexie en het begeleiden van dyslectische leerlingen. 1. Op CS Vincent van Gogh worden alle leerlingen in de eerste klas van het VMBO gescreend op uitval van spelling en/of leessnelheid. ( protocol Masterplan Dyslexie) 2. De leerlingen die laag scoren op de spelling- en/of leessnelheidstoets worden door de zorgcoördinator met de mentor besproken. 3. De screeningsgegevens worden in samenhang met de gegevens van het leerlingenvolgsysteem van de basisschool en de gegevens van de leerlingenbespreking bekeken. 4. Indien noodzakelijk wordt er door de remedial teacher en/of orthopedagoog van de school een nader onderzoek naar het lezen en spellen verricht. 5. Als blijkt dat de leerling mogelijk dyslectisch is zal aan de ouders geadviseerd worden om nader onderzoek naar dyslexie te laten doen. De kosten hiervan worden niet door de school vergoed behalve voor leerlingen met een lwoo-beschikking. 6. Alle leerlingen met een dyslexie verklaring, opgesteld door een orthopedagoog-generalist of GZpsycholoog, ontvangen een dyslexie paspoort van de school en krijgen begeleiding van een remedial teacher. 7. Na ongeveer 6 begeleidingslessen wordt er door de remedial teacher een plan van aanpak geschreven. Deze 6 lessen kunnen ook verdeeld worden over meerdere jaren. 8. Mocht de dyslectische leerling in de bovenbouw opnieuw vastlopen op gebied van spellen en/of lezen dan kan de leerling een herhalingsprogramma aangeboden worden. Uiteraard wordt aan de ouders/verzorgers toestemming gevraagd voor onderzoek. Dyslexiepaspoort Leerlingen met een dyslexie verklaring hebben recht op bepaalde faciliteiten die het gemakkelijker maken om te studeren. De leerlingen krijgen dan een dyslexie paspoort van CS Vincent van Gogh waarop de faciliteiten, die voor de betreffende leerling van toepassing zijn, staan vermeld. Dit wordt bepaald aan de hand van het dyslexie onderzoek. Voorbeelden van faciliteiten zijn: - extra tijd bij toetsen; - niet herhaaldelijk fout rekenen van spellingfouten; - mondeling overhoren is ook toegestaan. Ondersteuning bij dyslexie CS Vincent van Gogh, Salland 5

6 Terugkommiddag Eens per twee jaar wordt er een terugkommiddag voor dyslectische leerlingen georganiseerd. Op deze middag worden onderwerpen besproken die het maken hebben met dyslexie en vragen waar je op school tegen aan loopt met dyslexie. Informatieavond voor ouders Voor ouders en dyslectische leerlingen is er in mei een informatieve ouderavond over het dyslexie beleid van Salland. U kunt hier informatie krijgen over hoe het onderwijs op Salland omgaat met deze leerlingen en wat er mogelijk is om deze leerlingen te ondersteunen. Begeleiding CS Vincent van Gogh heeft afspraken gemaakt over de begeleiding van leerlingen met dyslexie. Deze leerlingen krijgen begeleiding van hun mentor en docenten in de klas. Het is belangrijk dat je met je vragen of problemen die samenhangen met je dyslexie naar je mentor of docent gaat. Naast deze begeleiding is het mogelijk om ongeveer 6 lessen begeleiding te krijgen van een remedial teacher. Dit gebeurt vaak in een groepje. Dan wordt er aandacht besteed aan de problemen met lezen, schrijven of studeren. Na 6 lessen wordt er door de remedial teacher een plan van aanpak geschreven. In de mediatheek kunnen leerlingen met dyslexie, na instructie, gebruik maken van het programma Kurzweil. Ook kunnen leerlingen met dyslexie toetsen middels een voorleesprogramma maken. De leerlingen moeten ruim van te voren kenbaar maken dat ze hier gebruik van willen maken. Leerlingen die tijdens het examen gebruik willen maken van ondersteunende hulpmiddelen, zoals bijvoorbeeld een daisyspeler, moeten dit voor 1 november van het examenjaar kenbaar maken bij de zorgcoördinator. De inspectie stelt als eis dan een leerlingen al langere tijd met dit hulpmiddel heeft gewerkt op school. Ouders Ook na de begeleiding blijven leerlingen met dyslexie trage lezers die veel extra inspanning moeten leveren om alles te lezen wat er in het onderwijs gelezen moet worden. Ouders kunnen helpen door teksten voor te lezen, het huiswerk te overhoren, te helpen bij het plannen van het schoolwerk en door hun kind te stimuleren om te blijven lezen. Door de school wordt er jaarlijks een informatieavond voor ouders georganiseerd. Leerlingen Neem de tijd om te studeren, je hebt veel herhaling nodig. Probeer daarom vooruit te werken. Studeer op een zo rustig mogelijke plek. Neem lessen op verschillende manieren op ( lezen, luisteren, uitspreken, opschrijven). Maak een samenvatting. Blijf lezen. Blijf werken aan je spelling. Houd rekening met je dyslexie bij de keuze voor je stage, vervolgopleiding en je werk. Hulpmiddelen Dyslexie ICT hulpmiddelen bieden iedereen met dyslexie een grotere kans op succes. Ouders kunnen ervoor kiezen om hulpmiddelen aan te schaffen en zijn dan verantwoordelijk voor de aanschaf, het Ondersteuning bij dyslexie CS Vincent van Gogh, Salland 6

7 gebruik en de kosten hiervan. Voor meer informatie over hulpmiddelen kunt u kijken op de websites van bijvoorbeeld Compenserende dyslexie-ict Hieronder vindt u een aantal meest gebruikte hulpmiddelen op een rijtje: Daisyspeler Een apparaat dat de leerboeken voorleest. Dit zijn door een persoon voorgelezen bestanden. Voordelen: Nadelen: Prettig om naar te luisteren. De boeken worden door de school vergoed. Het apparaat is maar voor een functie geschikt. Relatief duur, tussen de 300,- en de 500,- Wordt over het algemeen niet vergoed door de ziektekostenverzekeraar. Opmerking: Daisy-software is nu ook verkrijgbaar voor de Samsung Galaxy Tab2. Er zijn tweedehands Daisy-spelers te koop op marktplaats, maar dit zijn vaak exemplaren die nog werken met een cd in plaats van een SD-kaartje. Niet kopen dus. Laptop Een laptop kan natuurlijk veel meer dan een Daisyspeler, terwijl de kosten vergelijkbaar zijn. Gratis voordelige software zoals Windows8, Word en dergelijk kunt u bestellen op Voordelen: Nadelen: Multi-functioneel. Met gebruik van het gratis softwarepakket Amis heeft het dezelfde functie als een Daisyspeler. Geen CS Vincent van Gogh Assen, locatie Salland De boeken worden door de school vergoed. Te bestellen bij Dedicon.( Zie blz Tekst naar Spraak Software L2S L2S is een ICT-hulpmiddel dat digitale teksten kan voorlezen. L2S kan letters, woorden, zinnen, alinea's en volledige teksten voorlezen. Bij het voorlezen markeert de meeleescursor het woord dat wordt uitgesproken. Daardoor is het mogelijk om actief mee te lezen en helpt L2S bij zelfstandig lezen. Zeker voor dyslectische leerlingen wordt het leesplezier hierdoor aanzienlijk vergroot. Om gebruikers met een visuele beperking optimaal van dienst te zijn kan L2S o.a. ook de knoppen van internetpagina's etc. voorlezen. Voordelen: Nadelen: Schoolboeken zijn als L2S-bestand te bestellen bij Dedicon en worden door de school vergoed. Gratis 30 dagen uitproberen. De aanschafkosten zijn laag te noemen in verhouding met andere gelijkwaardige software. ( 99,-) niet bekend. Ondersteuning bij dyslexie CS Vincent van Gogh, Salland 7

8 Kurzweil Test naar Spraak software Kurzweil 3000 is het meest geavanceerde en meest succesvolle softwarepakket voor scannen, technisch en begrijpend lezen, spellen, strategisch schrijven, leren en studeren. Kurzweil 3000 is het dyslexieprogramma dat op scholen en thuis het meest wordt gebruikt. Er zijn verschillende versies beschikbaar: met of zonder ingebouwde scanfunctie in kleur of zwart/wit, standalone of voor (school)netwerk. Voordelen: Ondersteunt diverse talen. Zeer compleet, maar er zijn alternatieven die de basisfunctie; namelijk voorlezen, die goedkoper zijn. Nadelen: Prijzig, vanaf 995,- Dragon Real Speech Met de spraakherkenningssoftware Dragon NaturallySpeaking 12 Home kunt u creatiever en handiger werken dan ooit, doordat u gewoon door te praten uw pc bestuurt. Omdat Dragon begrijpt wat u zegt en hoe u het zegt, verschijnen de woorden die u uitspreekt op het scherm - driemaal sneller dan wanneer u ze typt en zonder spelfouten. Gebruik uw favoriete programma's om documenten te dicteren of te bewerken, te en, internetten of netwerken met vrienden en familie en nog veel meer. Met Dragon 12 Home werkt u sneller, prettiger en handiger dan ooit en doet u thuis of op school meer op de pc in minder tijd. Voordelen: Het programma doet echt wat het zegt. Vanaf ca. 80,- Nadelen: Het programma vraagt een behoorlijke leerfase om aan een stem te wennen. Hiervoor moet je het programma voorlezen, en dat is nu vaak net het probleem. Voorlezen met een i-pad De ipad kan zonder een extra programma teksten voorlezen, of het nu een website is (ook onze elektronische leeromgeving It s Learning), een PDF- of een Word-document. Schoolboeken worden niet in leesbare PDF s geleverd in verband met rechten. Een handige en goedkope App is Voice Dream Reader, deze geeft teksten weer in een speciaal voor dyslecten aangepast lettertype en kan op variabele snelheid PDF-documenten voorlezen. Ook kan men in de editorfunctie zelf teksten invoeren. Enkele handige adressen Aanvraag voor een Daisyspeler of cd-rom s Daisy CD-Rom s afspelen kan op een daisy speler. Een daisyspeler kan je bestellen via bijvoorbeeld lexima, dedicon of opdidact. Een aantal zorgverzekeraars vergoed (een gedeelte van) de kosten van een daisyspeler. Meestal alleen bij ernstige dyslexie. Daisysoftware op de computer Daisy CD-Rom s afspelen kan ook via daisysoftware op de computer. Deze is gratis te downloaden via Ondersteuning bij dyslexie CS Vincent van Gogh, Salland 8

9 internet. Je moet daarvoor kijken op Het programma is gemakkelijk in gebruik. Het werkt op dezelfde manier als een CD-speler. CD-Rom s kan je bestellen bij Dedicon. Je moet lid worden van DEDICON, een kopie van de dyslexie verklaring en je boekenlijst opsturen naar Dedicon. Je krijgt dan al je schoolboeken op CD-Rom thuisgestuurd. De kosten van deze boeken worden vergoed door de school. Het lidmaatschap van Dedicon wordt niet vergoed. Een alternatief voor de Daisy CD-Rom is een SD-kaartje waar het boek gesproken op staat. Deze is dan af te spelen door middel van het gratis programma Amis. Voor het krijgen van boeken op een SD kaartje gelden dezelfde voorwaarden als voor het verkrijgen van Daisy CD-Rom s Er is veel mogelijk. Het zoeken naar de juiste hulpmiddelen vraagt maatwerk tussen leerling, ouders en school. Het is daarom van belang dat ouders zich goed laten voorlichten over de verschillende mogelijkheden. De ICT-coördinator kan u helpen bij het maken van de juiste keuze voor ICTondersteuning. Ondersteuning bij dyslexie CS Vincent van Gogh, Salland 9

10 Welke hulpmiddelen passen bij welk type dyslexie? Type dyslexie hulpmiddelen Meerwaarde van hulpmiddelen 1. Lichte vorm van dyslexie of andere leesen spellingsproblemen 2. Ernstige lees- en spellingsproblemen, niet veroorzaakt door dyslexie 3. Ernstige dyslexie (ca 4% van de leerlingen) Reading Pen Voorleessoftware (Sprint, ClaroRead) Mix van 1 en 3 Reading Pen Geavanceerde software (Sprint Plus of Kurzweil) Daisy speler Dragon Naturally Speaking Bij deze vorm van dyslexie moeten de uitgebreide functies van de hulpmiddelen volledig worden ingezet. Toename van de leessnelheid Beter tekstbegrip Meer lezen Beter spellen Minder vaak hulp nodig Meer zelfvertrouwen Grotere zelfredzaamdheid Meer lees- en leerplezier Presteren of eigen intelligentieniveau Stimulans om het vol te houden Bibliotheek Makkelijk Lezen Plein: een speciaal ingerichte hoek voor kinderen en jongeren met leesproblemen. 1. DVD s van speelfilms zonder ondertiteling, in het Nederlands. 2. Luisterboeken: leesboeken met een CD waarop (delen) van boeken worden voorgelezen, moeilijk woorden krijgen extra aandacht, leestips (Zoeklichtserie). 3. Luisterboeken. 4. Makkelijk-lezen boeken zonder CD (Bizon, Zoeklicht, Zoeklicht informatie, Klipper, de Meesterclub, Sprinter, Troef reeks). 5. Folders over dyslexie: Letters op de snelweg en Dyslexie of ander leesproblemen? 6. Tijdschrift van de oudervereniging Balans (Balans en Balans Kids). 7. Multimedia Gids. Ondersteuning bij dyslexie CS Vincent van Gogh, Salland 10

11 Mediatheek De mediatheek is een centrale ruimte waar iedereen in alle rust gebruik kan maken van verschillende informatie- en mediabronnen. Openingstijden: elke schooldag van uur. Je kunt in de mediatheek: boeken, tijdschriften en strips lenen; luisterboeken lenen; werken achter een PC ( alleen voor studie doeleinden); tegen betaling printen of kopiëren; werken met Kurzweil Na instructie en overleg, mogen leerlingen met dyslexie hier gebruik van maken. Op school kunnen leerlingen met dyslexie CD-Roms s met luisteroefeningen van de betreffende methode kopen bij de docent moderne vreemde talen. Hiermee kunnen de uitspraak en luistervaardigheden geoefend worden. Websites en adressen Om woorden en zinnen te laten voorlezen: Deskbot: gratis via - Om hele teksten te laten voorlezen: Readplease; gratis via Eurovox (stem Laura) - Voorspellen: Eurovox, onderdeel skippy - verhoorpagina s; Teach 2000: gratis via - Overhoor: gratis via - Overhoor: - Vertaalsoftware: gratis via Via deze websites zijn ook kant en klare woordenlijsten van veel gebruikte methoden te downloaden. Overhoor is te gebruiken in combinatie met Deskbot om de uitspraak van vreemde talen te oefenen. Vragen Met vragen kunt u terecht bij: de mentor van uw zoon/dochter de remedial teacher, mevr. M. Hurenkamp de ICT-deskundige, dhr. B. Schoneveld de zorgcoördinator, mevr. J. ten Boer Ondersteuning bij dyslexie CS Vincent van Gogh, Salland 11

12 Bestellen Het is de bedoeling dat u als ouder(s)/verzorger(s) rechtstreeks bestelt bij Dedicon. In de maand juni komt op de website van de school de boekenlijst te staan voor het volgende schooljaar. U kunt deze lijsten op onze website. Aan de hand van deze informatie kunt u uw bestelling doen bij Dedicon. Voor het werken met Daisy-bestanden kijkt u in het boekje Hulpwijzer Dyslexie (heeft uw kind gekregen) om te kiezen voor een bepaalde uitvoering (er is een Daisy-speler, maar er is ook gratis Daisy software voor laptop/computer). Betalen De factuur dient eerst door uzelf te worden betaald, maar u kunt deze bij ons declareren. U kunt dat doen door de factuur te sturen naar: CS Vincent van Gogh T.a.v. financiële administratie Postbus AE Assen Het bedrag wordt dan zo spoedig mogelijk op uw rekening teruggestort. Ondersteuning bij dyslexie CS Vincent van Gogh, Salland 12