De classe unique in de lagere school

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De classe unique in de lagere school"

Gert de Vries
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 De classe unique in de lagere school Wat is een classe unique? In een c.u. zitten alle leeftijden van de school samen in een groep. In de strikte zin van het woord gaat het hier dus niet om een echte c.u. Daartoe zouden kinderen van tweeëneenhalf tot twaalf jaar samen moeten zitten. De kleuters worden hierin echter niet betrokken, daar zij reeds leeftijdsdoorbrekend werken. Op Basisschool Het Prisma gaat het om twee gelijkwaardige leefgroepen met kinderen van het eerste tot zesde leerjaar samen. Korte historiek De context waarin Celestin Freinet als onderwijzer werkte, was gedurende een bepaalde tijd van zijn carrière er een van de c.u. Hij was een hele periode de enige dorpsonderwijzer in een afgelegen bergdorp in de Provence, het zuiden van Frankrijk. Hij verzette zich pedagogisch-didactisch tegen l école cazerne en bouwde een eigen leermethode uit. Hij had al snel enkele Franse en buitenlandse onderwijzers mee in zijn visie, waarmee hij en zijn kinderen correspondeerden. De leermethode werd binnen deze context sterk coöperatief. Leren met, van en aan elkaar. Toen in 1986 de eerste freinetschool in Gent werd opgericht, kozen de oprichters voor graadsklassen (twee leeftijden samen) en een 5-8-groep (oudste kleuters, eerste en tweede leejaar samen). Dit was al baanbrekend in Gent. De freinetscholen kenden in Gent (en in Vlaanderen) een groeiend succes en de graadsklassen bleven behouden. De 5-8-groep werd intussen afgevoerd. In 2004 sprak Bernard Collot (Frans freinetwerker) de Gentse freinetwerkers toe op een pedagogische studiedag. Bernard had lang een c.u. geleid en belichtte de werking en voordelen ervan. Het gevolg was dat spoedig daarna de eerste c.u. op kleuterniveau werd opgericht. Doordat freinetwerkers vaak samen zitten en uitwisselen breidde deze organisatievorm zich uit in de andere Gentse freinetscholen. Niemand nam het initiatief dit door te trekken naar de lagere school. De nieuwste freinetschool in Gent zou echter wel dit scenario mogelijk maken, aangezien de school nog in volle opbouw was (de school groeide mee naarmate de kinderen ouder werden). Tijdens het schooljaar waren er al twee zeer heterogene groepen: en Bovendien werkten de kinderen uit deze groepen intensief samen. De begeleiders bouwden voldoende deskundigheid en materialen op om leeftijdsdoorbrekend te functioneren. De stap naar een c.u. werd steeds kleiner. Het Departement Onderwijs, de Pedagogische Begeleidingsdienst en het schoolteam gaven groen licht voor het project. Ondertussen bereidde het team zich voor op deze organisatievorm met de hulp van Marcel Thorel, die in Frankrijk twaalf jaar een c.u. leidde. Vanaf 1 september 2011 werd het startschot gegeven. Daarmee profileert Het Prisma zich als enige school in Vlaanderen met classes uniques in de lagere school. Het hoopt hiermee ook een pioniersrol te vervullen voor andere freinetscholen. We kiezen niet voor het avontuur, hoewel het ook voor ons spannend klinkt. We zullen zeker op een pak belangstelling kunnen rekenen. De c.u. is geen grote onbekende. Deze organisatievorm is

2 beproefd, ze heeft haar nut bewezen, er is onderzoek naar verricht en de resultaten zijn bijzonder gunstig. Waarom? Het Prisma is de uitgelezen school voor dit project. De c.u. werkt het best in een heterogene omgeving. De wijk waarin de school zich bevindt voldoet hieraan. Er wonen mensen van diverse origine. We trekken steeds meer ouders aan die niet in deze buurt wonen, waarschijnlijk door onze pedagogische visie. Uiteraard doen we het omwille van de vele voordelen van de c.u., die we hieronder zullen toelichten. 1) ieder kind kan leren op zijn eigen tempo en op een eigen manier, vlugge kinderen worden extra geprikkeld, tragere kinderen kunnen trager gaan. Er is respect voor het leerritme van elk kind. Er zijn geen jaargrenzen, zoals in een gewoon leerjaar. Dit laat kinderen toe op bepaalde gebieden sneller te gaan en op andere gebieden trager te gaan. Daardoor is er minder sprake van niet kunnen, uitvallen of gebrek. Er is meer aandacht voor rijping. Minder zelfzekere kinderen bouwen ook een positief zelfbeeld op. 2) Een rijke manier van leren

3 Door het feit dat de kinderen tastenderwijs experimenteren om problemen op te lossen en nadien hun bevindingen delen met de groep, bevinden we ons op een zeer waardevol niveau van leren. De begeleider is voortdurend aandachtig om deze uitwisselmomenten te gebruiken om leerstof vast te leggen. Het systeem werkt tijdsbesparend door de grote leerwinst t.o.v. een systeem waarin een kind vooral luistert en kijkt. 3) De sociale ontwikkeling en burgerschapsvorming worden bevorderd. Het kind kan relaties aanknopen met kinderen van verschillende leeftijden. In de c.u. gaat een kind naar school om te leven en door het leven te leren. Samen leven bevordert de sociale ontwikkeling. Er hoeven geen lessen te worden gegeven over hoe je moet leven en hoe je een goed burger moet zijn. Elk kind oefent voortdurend in het omgaan met anderen van verschillende leeftijden. Kinderen bouwen relaties op met kinderen van verschillende leeftijden. Het doorgroeiproces van jongste naar oudste kind biedt meer ontwikkelingskansen op socio-emotioneel en democratisch vlak (werken in groep, discussie, zelfevaluatie en evaluatie van anderen, zelfreflectie, medezeggenschap). 4) Een c.u. is altijd een rijke omgeving De gemengde leeftijdsgroep is het verlengde van de familiale structuur. Het sluit meer aan bij de natuurlijke ontwikkeling zoals die buiten de school gebeurt. De familiestructuur werkt rustgevend. Ze geeft minder concurrentie. De begeleiders kennen de kinderen en hun families goed doordat de kinderen een aantal jaren bij hen zitten. Doordat rekening wordt gehouden met verschillende talenten zijn er ateliers in de lokalen aanwezig. Een minder vlugge 11-jarige komt toch aan zijn trekken. Een snelle 6-jarige wordt extra geprikkeld. 5) de kleine instroom en uitstroom Slechts enkele kinderen verlaten jaarlijks de groep of komen bij. Daardoor blijft elk jaar een behoorlijk aantal kinderen over dat de klaswerking zeer goed kent en de nieuwkomertjes ondersteunt. Zo gaat weinig tijd verloren bij een nieuw schooljaar. Weinig kinderen moeten leren lezen (jaarlijks drie of vier). De lezers nemen de niet-lezers op sleeptouw. voorbeeld voor een groep van 18 kinderen 1ste 2de 3 de 4de 5de 6 de Slechts drie kinderen moeten worden klaargestoomd voor het secundair onderwijs. In dit voor beeld blijven het volgende schooljaar 15 kinderen in de groep. Het Prisma heeft een inschrijvingsnorm van 12 kinderen per geboortejaar. Dat betekent vier kinderen verdeeld over drie leefgroepen. Bij voltallige bezetting zullen zo 24 kinderen in elke groep zitten, 4 per leerjaar.

4 6) toekomstbeeld Jongere kinderen zien door het spel, het werk, het gedrag van oudere kinderen wat ze zelf zullen kunnen, kennen, wel en niet zullen mogen doen in de nabije toekomst. 7) minder concurrentie Doordat minder kinderen van gelijke leeftijd samen zitten, zijn er minder problemen eigen aan bepaalde leeftijden (vb. haantjesgedrag bij oudere kinderen vermindert.) Kinderen hoeven niet in concurrentie met elkaar te gaan. 8) de begeleider kent kind en familie goed en omgekeerd Doordat een kind lange tijd bij de zelfde begeleider, kennen ze elkaar goed. Er wordt geen tijd verloren om het kind elk jaar opnieuw te leren kennen door een nieuwe leerkracht. Stroeve relaties tussen kind en volwassene zullen worden verzorgd want de begeleider weet dat hij dit kind nog lange tijd bij zich zal hebben. Het Prisma zal hierbij als extra voordeel hebben over drie gelijkwaardige c.u. s te beschikken. In zeldzame gevallen kan gekozen worden om een kind van groep te laten wisselen. 9) Leren door imiteren (nabootsen) en overdracht (presentaties). De kinderen leren veel van elkaar en worden als deskundigen beschouwd. Jongere kinderen zijn geïnteresseerd in hun omgeving, in wat ouderen doen, stellen voortdurend vragen, zien en horen veel van de oudere kinderen naar wie ze opkijken, worden vlugger zelfstandig. Oudere kinderen leren beter door het zelf uit te leggen (leerpiramide). 10) jaargrenzen verdwijnen Doordat leertempo s verschillen kan buiten het jaarklasdenken worden gewerkt. Trager is nu niet noodzakelijk een probleem. Er kan een specifieke visie op het zorgbeleid komen. Leerproblemen krijgen minder kans om tot ontwikkeling te komen. 11) meer individuele aandacht Er is meer tijd om kinderen te observeren, omdat oudere kinderen al op een bepaalde routine en zelfstandigheid draaien.

5 12) meer rollen, meer uitleggers Elk kind beschikt over meerdere personen die de leerkracht aanvullen. Niet enkel de leerkracht dient als rolmodel, ook de oudere kinderen doen dat. Er zijn meer uitleggers. Elk kind wisselt hierin voortdurend van rol. 13) Verhoogd welbevinden en betrokkenheid Zowel zelfzekere als minder zelfzekere kinderen vinden voldoende aanzien binnen de gemengde leeftijdsgroep om een gezond zelfbeeld te ontwikkelen. Ouderen dragen verantwoordelijkheid en nemen graag de zorg op zich. Jongeren aanvaarden de zorg en zien in dat de ouderen meer kennen en kunnen. Freinetschool Het Prisma

Vergelijkbare documenten

Werken met gemengde leeftijdsgroepen

Werken met gemengde leeftijdsgroepen Verschuiving van visie op onderwijs Vroeger moesten de kinderen zich aanpassen aan het systeem Verschuiving van visie op onderwijs Nu gaat het systeem zich meer richten