Complexe teksten lezen: noodzaak. Nodig: een doorgaande leeslijn. Tekstontwerp Cognitive load. Samenwerking
|
|
- Nathalie van den Pol
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Waarom tekststructuur zo belangrijk is in het leesonderwijs Jacqueline Evers-Vermeul & Ted Sanders Complexe teksten lezen: noodzaak Nodig: een doorgaande leeslijn Noodzaak om academische taal te leren, voor schoolcarrière werk sociale contacten 21 ste -eeuwse vaardigheid: deep comprehension geletterdheid is nodig om teksten te analyseren te bekritiseren samen te vatten en ervan te leren (Snow 2014) Belang van goede materialen, met door de jaren een toenemende complexiteit didactieken Maar wat maakt dan een tekst makkelijk/moeilijk? Vandaag: focus op tekststructuur Samenwerking Tekstontwerp Cognitive load met Stichting Lezen, o.a. Dick Schram in projecten met Joke Bos-Aanen (Bos-Aanen, Sanders & Lentz 2001) Jentine Land (Land 2009; Land, Sanders & Van den Bergh 2008) Gerdineke van Silfhout (Van Silfhout 2014a,b; Van Silfhout, Evers-Vermeul & Sanders 2012, 2013a-c, 2014a-d, in press) zie publicaties in: Stichting Lezen Reeks Pedagogische Studiën Didactief De Cascade Levende Talen Tijdschrift Van 12 tot 18 1
2 Makkelijke tekst? (Sanders 2004) Makkelijke tekst? (2) Zwarte Dino, jij wou Nina, die met Rocco was verloofd. En toen Rocco werd gevonden, werd jouw onschuld niet geloofd. (Brandend Zand, J. Hoes, 1962) Zelden hoorde men een proeve van economischer taalgebruik. In één couplet van amper twintig woorden wordt hier een drama ontvouwd waar een pulpschrijver toch algauw 200 pagina s voor nodig heeft. (Van de Reijt, 2001) Bouterse bleek een dictator. Hij regeerde in zijn eentje. Hij liet zelfs mensen vermoorden. Wanneer gaat het echt goed met Suriname? In Suriname telt elk volk graag mee. Elkaar vertrouwen blijft moeilijk. (Uit een niet nader genoemd vmbo-geschiedenisboek) De onderwijspraktijk Waarom doen uitgevers dit? Land (2009): - Goede bedoelingen - Korte zinnen = makkelijker - Gebaseerd op intuïties - o.a. ingegeven door leesbaarheidsformules Werkt dit? Lay-out Onderzoek door Land (2009) en Van Silfhout (2014) naar effecten van lay-out: elke zin op een nieuwe regel of niet verbindingswoorden: met / zonder verbindingswoorden in geschiedenisteksten zaakvakteksten (economie en biologie) verhalen Vraag: wat begrijpen vmbo- en vwo-leerlingen beter? Doorlopend Denk maar aan de pest. Van de pest kreeg je allemaal zwarte bulten over je hele lichaam. Daarom wordt de pest ook wel de zwarte dood genoemd. De pest heerste heel erg tussen 1347 en Elke zin op een nieuwe regel Denk maar aan de pest. Van de pest kreeg je allemaal zwarte bulten over je hele lichaam. Daarom wordt de pest ook wel de zwarte dood genoemd. De pest heerste heel erg tussen 1347 en
3 Verbindingswoorden - Additief (opsommend) - Temporeel (tijdsaanduiding) - Causaal (oorzaak-gevolg/argument-claim) Een voedselketen is een reeks levende wezens die elkaar opeten. Een voedselketen begint altijd met een groene plant, want een plant maakt zijn voedsel zelf. Daarom noemen we een plant een producent. De groene planten maken glucose en zetmeel van water en koolstofdioxide. Daar hebben ze zonne-energie voor nodig. Vervolgens worden de planten door een dier opgegeten. Daardoor krijgt het dier de glucose en zetmeel van de plant binnen. Hoe hebben we dit onderzocht? 1. Open vragen voor begrip op lokaal niveau Vraag: Tekst: Waarom verspreidden ziekten zich zo snel in de Middeleeuwen? In de Middeleeuwen zaten kelders, keukens en voorraadkasten vol met ratten. Daarom verspreidden ziekten zich erg snel. Een voedselketen is een reeks levende wezens die elkaar opeten. Een voedselketen begint altijd met een groene plant. Een plant maakt zijn voedsel zelf. We noemen een plant een producent. De groene planten maken glucose en zetmeel van water en koolstofdioxide. Daar hebben ze zonne-energie voor nodig. De planten worden door een dier opgegeten. Het dier krijgt de glucose en zetmeel van de plant binnen. 14 Hoe hebben we dit onderzocht? 2. Begripsvragen op macroniveau Hoe hebben we dit onderzocht? 3. Leesproces meten Oogbewegingen: - leestempo - terugkijken Antwoord op de vraag: Waarom leidt tekstkenmerk A tot beter tekstbegrip? 16 Voorbeeld 1: titel vaak overgeslagen Voorbeeld 2: lastige woorden 3
4 Voorbeeld 3: oppervlakkig lezen Voorbeeld 4: dyslectisch Oogbewegingen: 3 of 4 regio s Met verbindingswoorden Een plant maakt zijn eigen voedsel. [We noemen] 1 [een plant] 2 [een producent.] Zonder verbindingswoorden Een plant maakt zijn eigen voedsel. [Daarom] 0 [noemen we] 1 [een plant] 2 [een producent.] 3 Effecten: verbindingswoorden betere scores op vragen die lokaal tekstbegrip meten regio 1 sneller vaker terugkijken, maar wel korter ongeacht schoolniveau, leesvaardigheid, tekstgenre Verschillende leestijden per regio: 1. Eerste lezing 2. Teruglezing: percentage + duur Effecten: lay-out Geen effect op tekstbegrip Elke zin staat op een nieuwe regel. Dat lijkt ons makkelijk voor zwakke lezers. Daarom presenteren we teksten zo. Zo houden we het overzichtelijk. Toch helpt het leerlingen niet. Dat blijkt uit onderzoek. Sterke vertraging aan begin nieuwe regel + langer terugkijken Duidelijke correlatie: langzamer lezen lagere score Combinatie fragmentatie + verbindingswoorden = grote problemen tijdens het lezen Samengevat Maak verbanden expliciet; dat leidt tot betere scores op inferentievragen vaker + korter terugkijken snellere verwerking van de informatie erna Zorg voor een doorlopende lay-out; dat leidt tot - een vloeiender leesproces - vergelijkbare begripsscores als een gefragmenteerde layout 4
5 Wat betekent dit voor een doorgaande leeslijn? Curriculum ontwikkelen waarin teksten een oplopende moeilijkheidsgraad vertonen Niet alleen teksten met expliciete verbanden Expliciet onderwijs over kenmerken die te maken hebben met tekststructuur Suggesties voor het onderwijs Ideeën voor vakgericht taalonderwijs op basis van genredidactiek samen met José van der Hoeven Vgl. workshop tijdens Levende Talen Studiedag door Evers-Vermeul & Van der Hoeven ( ) Onderwijs over tekststructuur Leerlingen bekend maken met genres is effectief, al vanaf groep 4: voor hun tekstbegrip voor de kwaliteit van de teksten die ze zelf schrijven Veel effectstudies over onderwijs in de structuur van informatieve teksten gaan verder dan de drieslag inleiding kern slot Zie bv. het overzicht in Ray & Meyer (2011) Voordelen van kennis over tekststructuur (Ray & Meyer 2011) Readers with structural awareness possess the ability to not only recognize an author s organization, but also to engage in similar organizational processes in establishing their own mental representation of a text. readers without this strategic knowledge approach text with a default/list strategy in which the text is viewed as a collection of loosely related ideas Tekstopbouw-soorten (Meyer 1975, 1985) Waar gaat genredidactiek dan over? verzameling beschrijving vergelijking oorzaak-gevolg probleem-oplossing Genrefamilies en genres, met hun communicatieve functies Soorten tekstopbouw (bv. oorzaak-gevolg, vergelijking...) Structuurkenmerken (bv. signaalwoorden, tussenkopjes...) Stijlkenmerken (bv. hoe hanteer je een objectieve stijl, of juist een persoonlijke stijl) 5
6 Voorbeelden van genrefamilies en genres (Expertisegroep Doorlopende Leerlijnen 2009) Voorbeeld van stijlkenmerken (Land 2009) Informatief: schoolboeken, internetteksten, krantenberichten, rapporten, reportage, boekbespreking Instructief: handleidingen, spelregels, recepten Betogend: ingezonden brieven, sollicitatiebrief, opiniërende artikelen, reclame Fictief/narratief: romans, (strip)verhalen, sprookjes Poëtisch: gedichten, liederen 1. Aanwezigheid personage (betrokkenheid personen) 2. Perspectief 3. Concreetheid van de tekst (taalgebruik) 4. Emoties 5. Fictief karakter van het personage 6. Het gebruik van directe rede 7. Het aanspreken van de lezer 8. Evaluaties van de verteller 9. De tijd waarin de tekst is geschreven Voorbeeld van complex genre: recensie Conclusies 1. Informatief context 2. Informatief samenvatting 3. Betogend beoordeling (Martin & Rose 2008: complex genre = macro-genre) Onderzoek naar effecten van tekstkenmerken is noodzakelijk; afgaan op intuïties kan averechtse effecten hebben Meer effectonderzoek nodig naar andere tekstkenmerken die het tekstbegrip beïnvloeden De combinatie van oogbewegingsdata en begripsdata levert extra inzicht op Tekststructuur is belangrijk voor een makkelijk leesproces goed begrip In onderwijs: teksten nodig met een toenemende complexiteit om toe te werken naar deep comprehension Effectief onderwijs over tekststructuur is hierbij cruciaal Meer lezen? Evers-Vermeul, J. & Holtermann, M. (2013). Doorlopende leerlijnen: implicaties voor leveling van leer- en examenteksten voor het middelbaar onderwijs. Tijdschrift voor Taalbeheersing 35(1), Land, J.F.H. (2009). Zwakke lezers, sterke teksten? Effecten van tekst- en lezerskenmerken op het tekstbegrip en de tekstwaardering van vmboleerlingen. Stichting Lezen Reeks 13. Delft: Eburon. Land, J., Sanders, T.J.M., & Bergh, H. van den (2008). Effectieve tekststructuur voor het vmbo. Een corpus-analytisch en experimenteel onderzoek naar tekstbegrip en tekstwaardering van vmbo-leerlingen voor studieteksten. Pedagogische Studiën, 85, Silfhout, G. van (2014a). Leuk om te lezen of makkelijk te begrijpen? Optimaal begrijpelijke teksten voor het voortgezet onderwijs. Stichting Lezen Reeks 23. Delft: Eburon (2014b). Fun to read or easy to understand? Establishing effective text features for educational texts on the basis of processing and comprehension research. Dissertatie Universiteit Utrecht. Utrecht: LOT. Silfhout, G. van, Evers-Vermeul, J. & Sanders, T.J.M. (2013). Omdat een verbindingswoord aanzet tot terugkijken: effecten van verbindingswoorden tijdens en na het lezen. Levende Talen Tijdschrift, 14(3), Meer lezen? (2) (2013a). Omdat het schrijven van studieteksten en toetsvragen niet eenvoudig is. Effectieve opbouw en presentatie van studiematerialen. De Cascade, Tijdschrift voor onderwijs, onderzoek & ontwikkeling, 10(1), (2013b). Omdat leerlingen moeite hebben met die teksten. Daarom! Tekstbegrip verbeteren in het onderwijs. In D. Schram (Ed.), De aarzelende lezer over de streep. Recente wetenschappelijke inzichten (pp ). Delft: Eburon (2014a). Hoe ziet een begrijpelijke schooltekst er eigenlijk uit? Oogbewegings- en begripsonderzoek in het voortgezet onderwijs. Van 12 tot 18, 24(4), (2014b). Effectieve leerteksten in het vmbo. Hoe leuk moet je het maken? Didactief, 44(1), (2014c). Establishing coherence in school book texts: how connectives and lay-out affect students text comprehension. Dutch Journal of Applied Linguistics 3(1), doi: /dujal sil Silfhout, G. van, Evers-Vermeul, J., Mak, W.M., & Sanders, T.J.M. (in press). Connectives and lay-out as processing signals: How textual features affect students on-line processing and text representation. Journal of Educational Psychology. 6
1-10-2015. Begrijpend lezen van (digitale) teksten: over tekststructuur en tekstontwerp. Nodig: een doorgaande leeslijn
Begrijpend lezen van (digitale) teksten: over tekststructuur en tekstontwerp Jacqueline Evers-Vermeul j.evers@uu.nl Complexe teksten lezen: noodzaak Nodig: een doorgaande leeslijn Noodzaak om academische
Nadere informatieOmdat leerlingen moeite hebben met die teksten. Daarom!
Omdat leerlingen moeite hebben met die teksten. Daarom! Tekstbegrip verbeteren in het voortgezet onderwijs Gerdineke van Silfhout, Jacqueline Evers-Vermeul en Ted Sanders 1 Samenvatting Veel leerlingen
Nadere informatieIs het waar dat het (tekst)begrip van schriftelijke toetsitems van invloed is op de leerprestaties van vmboleerlingen?
Opgesteld door: José van der Hoeven (kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: docent vmbo Geraadpleegde expert: dr. Jacqueline Evers (Universiteit Utrecht) Referentie: Kennisrotonde. (2018). Is het
Nadere informatieEffectieve leerteksten voor zwakkere lezers
. Taalonderwijs van 1-18 Ronde 7 Jentine Land Faculteit Geesteswetenschappen, Universiteit Utrecht Contact: J.F.H.Land@uu.nl Effectieve leerteksten voor zwakkere lezers 1. Inleiding Lezen is voor veel
Nadere informatieHoe begrijpelijk en aantrekkelijk zijn studieboekteksten op het vmbo?
Hoe begrijpelijk en aantrekkelijk zijn studieboekteksten op het vmbo? Jentine Land en Ted Sanders Vmbo-leerlingen vinden het lezen van schoolteksten vaak saai en moeilijk. Hoe kunnen vmbo-teksten nu zo
Nadere informatieGenredidactiek onderzocht
José van der Hoeven, 4 oktober 2013 Genredidactiek onderzocht Gastcollege UU, Nederlandse taal en cultuur: educatieve master KPC groep Adviesorganisatie met integrale dienstverlening Advisering po, vo,
Nadere informatieWaarom hebben sommige kinderen moeite met het begrijpen van teksten en andere kinderen niet?
Waarom hebben sommige kinderen moeite met het begrijpen van teksten en andere kinderen niet? Verschillen tussen zwakke en goede begrijpend lezers in groep 4 Slotconferentie NWO Begrijpelijke Taal, 11 november
Nadere informatieGenres als uitgangspunt voor lezen en schrijven
José van der Hoeven, Amos van Gelderen, Kris Verbeeck e.a. 25 november 2011 Genres als uitgangspunt voor lezen en schrijven SLOA 2010-2012 Aanleiding en doel van onderzoek Vraag van scholen die hun onderwijsconcept
Nadere informatieNederlands Lezen en Schrijven op Innovatieve Scholen (Nelsis) in de onderbouw havo/vwo. Docentenhandleiding. Verstand van leren Gevoel voor mensen
Nederlands Lezen en Schrijven op Innovatieve Scholen (Nelsis) in de onderbouw havo/vwo Docentenhandleiding Verstand van leren Gevoel voor mensen Nederlands Lezen en Schrijven op Innovatieve Scholen (Nelsis)
Nadere informatieLeescoaches in het voortgezet onderwijs
Femke Scheltinga (a) & Lies Alons (b) (a) Expertisecentrum Nederlands, Nijmegen (b) ITTA, Amsterdam Contact: F.Scheltinga@expertisecentrumnederlands.nl Lies.Alons@itta.uva.nl Leescoaches in het voortgezet
Nadere informatieGenres als vertrekpunt voor taalonderwijs
José van der Hoeven, 5 oktober 2012 Genres als vertrekpunt voor taalonderwijs Gastcollege UU, Nederlandse taal en cultuur: educatieve master KPC groep Consultancybureau met onderzoeksteam Advisering po,
Nadere informatieVerslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen
Verslag van dataverzameling in functie van het onderzoek van de NTU naar het schrijfleven van leerlingen Data verzameld in de derde graad van de basisschool en verslag opgesteld door Amber Van Geit Opleiding:
Nadere informatieCoherentie en identificatie in studieboeken
JENTINE LAND,TED SANDERS, LEO LENTZ EN HUUB VAN DEN BERGH Coherentie en identificatie in studieboeken Een empirisch onderzoek naar tekstbegrip en tekstwaardering op het vmbo 1. Studerend lezen op het vmbo
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing
Onderdeel: Grammatica zinsdelen (RTTI) Lesperiode: 1 Hoofdstuk: 1, 2,3 & 5 Theorie blz 28, 68, 108, 188, 189 De leerling moet de volgende zinsdelen kennen: persoonsvorm onderwerp werkwoordelijk gezegde
Nadere informatieTen Geleide. Omdat een verbindingswoord aanzet tot terugkijken: effecten van verbindingswoorden tijdens en na het lezen
Ten Geleide In het eerste artikel van dit nummer gaan Gerdineke van Silfhout, Jacqueline Evers- Vermeul en Ted Sanders in op de vraag welke rol verbindingswoorden zoals omdat en bovendien spelen in het
Nadere informatieDuidelijke leerteksten in het vmbo. Ten Geleide. Jentine Land, Ted Sanders en Huub van den Bergh. Korte zinnen
Ten Geleide Duidelijke leerteksten in het vmbo Jentine Land, Ted Sanders en Huub van den Bergh In de eerste bijdrage van dit nummer presenteren Jentine Land, Ted Sanders en Huub van den Bergh hun onderzoek
Nadere informatieSchrijfplezier en schrijfvaardigheid op de basisschool. Een nieuw schrijfcurriculum gericht op inhoud en genre-kennis
Suzanne van Norden & Lucie Visch Stichting Taalvorming Contact: info@taalvorming.nl Schrijfplezier en schrijfvaardigheid op de basisschool. Een nieuw schrijfcurriculum gericht op inhoud en genre-kennis
Nadere informatieNaar een referentieniveau Nederlandse taal voor het primair onderwijs
Ronde 2 Harry Paus & Anita Oosterloo SLO, Enschede Contact: H.Paus@slo.nl A.Oosterloo@slo.nl Naar een referentieniveau Nederlandse taal voor het primair onderwijs 1. Inleiding De commissie Meijerink heeft
Nadere informatieDe Taalbrug: 2F van vmbo naar mbo. De doorlopende leerlijn Nederlands
Hoe motiveer je docenten om mee te doen? Hoe beoordeel je de vaardigheden? Hoe maak je de beschrijvingen van het rapport Over de drempels met taal werkbaar? Hoe zorg je ervoor dat leerlingen betrokken
Nadere informatieGenrekennis en het schrijven van vakteksten
Genrekennis en het schrijven van vakteksten Amos van Gelderen Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam Lectoraat Taal, Hogeschool Rotterdam Werkconferentie Platform Taalgericht Vakonderwijs, Zeist
Nadere informatieWelke aspecten van begrijpend leesinstructie dragen bewezen effectief bij aan de verhoging de leesprestaties in groep 5-8 van het basisonderwijs?
Opgesteld door: José van der Hoeven (kennismakelaar Kennisrotonde) Vraagsteller: IB er Referentie: Kennisrotonde. (2018). Welke aspecten van begrijpend leesinstructie dragen bewezen effectief bij aan de
Nadere informatieEen doorlopende leeslijn voor elke leerling. Alle facetten van leesontwikkeling in het voortgezet onderwijs belicht
2. Taalonderwijs van 12-18 Ronde 5 Regine Bots CED-Groep, Unit VO-BVE, Rotterdam Contact: r.bots@cedgroep.nl 2 Een doorlopende leeslijn voor elke leerling. Alle facetten van leesontwikkeling in het voortgezet
Nadere informatieLeerlingen beter leren schrijven
Leerlingen beter leren schrijven en zelf minder nakijken Naam Datum Marieken Pronk, m.pronk@aps.nl 23 januari 2015 Start Wanneer heeft u voor het laatst iets geschreven? Waar liep u toen tegen aan? Hoe
Nadere informatie2. Theoretisch kader. De Tweede Kamer heeft een besluit genomen over het rookverbod in de horeca.
Anne van Saane Studentnummer: 3343391 Eindwerkstuk Communicatie- en informatiewetenschappen Begeleider: Gerdineke van Silfhout 2 april 2012 1 Samenvatting Om een tekst goed te begrijpen moet een lezer
Nadere informatieWat te doen met zwakke begrijpend lezers?
Wat te doen met zwakke begrijpend lezers? Cor Aarnoutse Wat doe je met kinderen die moeite hebben met begrijpend lezen? In dit artikel zullen we antwoord geven op deze vraag. Voor meer informatie verwijzen
Nadere informatieGenres als uitgangspunt voor lezen en schrijven in de onderbouw
Ronde 3 José van der Hoeven (a), Amos van Gelderen (b) & Kris Verbeeck (a) (a) KPC Groep (b) Kohnstamm Instituut; Hogeschool Rotterdam Contact: j.vdhoeven@kpcgroep.nl Genres als uitgangspunt voor lezen
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing
Onderdeel: Grammatica zinsdelen (RTTI) Lesperiode: 1 Aantal lessen per week: 4 Hoofdstuk: 1, 2,3 & 5 Theorie blz 28, 68, 108, 188, 189 De leerling moet de volgende zinsdelen kennen: persoonsvorm onderwerp
Nadere informatieFeedback geven en krijgen. Diepteverwerking 9 november 2016 Marieke Thurlings
Feedback geven en krijgen Diepteverwerking 9 november 2016 Marieke Thurlings Overzicht Wat is feedback? Feedback van leraar aan leerlingen Hét model van Hattie & Timperley (2007) Zelf aan de slag Uitwisselen
Nadere informatieLeerlijn Leeslink niveau 3 (groep 7-8) schooljaar 2013-2014
Startles 35 Introductieles Het vak begrijpend en studerend lezen. Wat houdt het in? Wat heb je er aan? Nu en straks op de middelbare school? de 1 36 De leerling kan: - verschillende leesdoelen noemen -
Nadere informatieLeerlijn Leeslink niveau 3 (groep 7-8) schooljaar
Startles 35 Introductieles Het vak begrijpend en studerend lezen. Wat houdt het in? Wat heb je er aan? Nu en straks op de middelbare school? de 1 36 De leerling kan: - verschillende leesdoelen noemen -
Nadere informatieTaalontwikkelend lesgeven en het referentiekader taal
Taalontwikkelend lesgeven en het referentiekader taal Weblecture LEONED Utrecht 14 november 2012 Bart van der Leeuw, SLO Taalontwikkelend lesgeven en het referentiekader taal Inhoudsopgave van het college
Nadere informatieBevordering van tekstbegrip door visualisering van tekststructuren
Ronde 8 Maaike Pulles (a) & Dianne Bekker (b) (a) Etoc, Groningen (b) Kentalis Guyotschool voor VSO, Haren Contact: m.pulles@rug.nl d.bekkers@kentalis.nl Bevordering van tekstbegrip door visualisering
Nadere informatieDe theorie voor leesvaardigheid in de vorm van een stappenplan
De theorie voor leesvaardigheid in de vorm van een stappenplan 1. Globaal lezen a. Lees eerst altijd een tekst globaal. Dus: titel, inleiding, tussenkopjes, slot en bron. b. Denk na over het onderwerp,
Nadere informatieWerken met tussendoelen in de onderbouw
Laura Punt 2013 Werken met tussendoelen in de onderbouw Interactief lees- en schrijfonderwijs Inhoud Het waarom en het wat van tussendoelen Aansluiting tussen po en vo Werken met tussendoelen Voorbeelden
Nadere informatieLeerlijn Leeslink niveau 3 (groep 7-8) schooljaar 2013-2014
Startles 35 Introductieles Het vak begrijpend en studerend lezen. Wat houdt het in? Wat heb je er aan? Nu en straks op de middelbare school? de 1 36 De leerling kan: - verschillende leesdoelen noemen -
Nadere informatieHypertekst schrijven en observerend leren als aanvullende didactiek 1
Ronde 2 Martine Braaksma & Gert Rijlaarsdam Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Contact: braaksma@uva.nl Hypertekst schrijven en observerend leren als aanvullende didactiek 1
Nadere informatieLezen en begrijpen. Een onderzoek naar de begrijpelijkheid van informatieve teksten voor de basisschool
Lezen en begrijpen Een onderzoek naar de begrijpelijkheid van informatieve teksten voor de basisschool Naam: Anke de Vreede Studentnummer: 4168852 Begeleider: Jacqueline Evers-Vermeul Datum: 27-06-2016
Nadere informatieOpdracht 2: Data analyseren en interpreteren op groepsniveau (technisch lezen voor leerkrachten van groep 3 (Opdracht 2a) en groep 4 (Opdracht 2b))
Opdracht 2: Data analyseren en interpreteren op groepsniveau (technisch lezen voor leerkrachten van groep 3 (Opdracht 2a) en groep 4 (Opdracht 2b)) Met behulp van onderstaande opdracht kun je met behulp
Nadere informatieBegrijpend lezen voorbij de methode
Taal Goede teksten selecteren Begrijpend lezen voorbij de methode Het Nederlandse onderwijs glijdt af kopten de belangrijkste nieuwsbronnen afgelopen maand. De inspectie (2018) uitte in De Staat van het
Nadere informatieWorkshop BLIKSEM - Leesbegrippen in de BLIKSEM Oefenteksten en Toetsen
Leesbegrippen Groep 5 1. alinea (7)* 2. anekdote (2) 3. bedoeling van de schrijver (3) 4. boodschap overbrengen (1) 5. bronvermelding (2) 6. conclusie (1) 7. de bedoeling van de schrijver (2) 8. de clou
Nadere informatiePlannen en schrijven met een elektronische outline-tool
1 Plannen en schrijven met een elektronische outline-tool Milou de Smet, Saskia Brand-Gruwel & Paul Kirschner Open Universiteit Goed schrijven is een belangrijke, maar complexe vaardigheid. De schrijver
Nadere informatiePraktijkonderzoek. Joke van Adrichem & Toos van der Smit
Praktijkonderzoek Joke van Adrichem & Toos van der Smit W A T I S H E T E F F E C T V A N D E S O R T E E R T A A K O P H E T T E K S T B E G R I P V A N L E E R L I N G E N U I T 4 V W O V A N H E T H
Nadere informatieZwakke lezers, sterke teksten?
Zwakke lezers, sterke teksten? Effecten van tekst- en lezerskenmerken op het tekstbegrip en de tekstwaardering van vmboleerlingen Door Jentine Fenja Hinke Land Schijndissertatie Universiteit Utrecht 2008
Nadere informatieWerken met een ontwikkelingsperspectief begrijpend lezen. Programma. Doelen. www.hetabc.nl 1
Professionaliseringsprogramma Passend Onderwijs, Amsterdam Zuid-Oost Werken met een ontwikkelingsperspectief begrijpend lezen Dianne Roerdink & Moniek Sanders 28 januari 2015 1 Programma Welkom Begrijpend
Nadere informatieDoorlopende leerlijnen taal
31 Doorlopende leerlijnen taal Doorlopende leerlijnen taal Concretisering van de referentieniveaus In januari 2008 bood de Expertgroep Doorlopende leerlijnen taal en rekenen haar rapport Over de drempels
Nadere informatieGEMEENSCHAPPELIJKE VISIEONTWIKKELING OP LEESONDERWIJS
AANSLUITING PO-VO ONTWIKKELING/ DIFFERENTIATIE GEMEENSCHAPPELIJKE VISIEONTWIKKELING OP LEESONDERWIJS Dit document bevat de procesbeschrijving van de leergemeenschap taal uit de ketenverbinding van Openbaar
Nadere informatieWaarom een samenvatting maken?
Waarom een samenvatting maken? Er zijn verschillende manieren om actief bezig te zijn met de leerstof. Het maken van huiswerk is een begin. De leerstof is al eens doorgenomen; de stof is gelezen en opdrachten
Nadere informatieDocentenhandleiding Onze moedertaal, onze onbewuste kennis
Docentenhandleiding Onze moedertaal, onze onbewuste kennis 1. Verantwoording 2. Didactische verantwoording 3. Uitvoering van de les 4. Geraadpleegde bronnen Verantwoording Deze les is ontwikkeld voor de
Nadere informatieLeerlijn Leeslink niveau 3 (groep 7-8) schooljaar
Startles 35 Introductieles Het vak begrijpend en studerend lezen. Wat houdt het in? Wat heb je er aan? Nu en straks op de middelbare school? de 1 36 De leerling kan: - verschillende leesdoelen noemen -
Nadere informatieBegrijpend lezen is begrijpend leven; de kracht van jeugdliteratuur
Begrijpend lezen is begrijpend leven; de kracht van jeugdliteratuur Trefkoele Dalfsen 17 oktober 2018 Hugo van den Ende Wenckje Jongstra Drie grootste misverstanden over begrijpend lezen (CPS, 2016) 1.
Nadere informatieFUNCTIONELE TAALVAARDIGHEID / TEKSTGELETTERDHEID IN PAV
REGIO LIMBURG Tulpinstraat 75 3500 HASSELT +32 11 26 44 00 http://limburg.katholiekonderwijs.vlaanderen LEERMATERIAAL SO PAV 2017/07 Opmaakdatum: 06.11.2017 Vak: Begeleider: E-mail: PAV Jean-Marie Ramakers
Nadere informatieKunnen we de moeilijkheid van teksten meten?
Kunnen we de moeilijkheid van teksten meten? Naar concrete maten voor de referentieniveaus Hilde Hacquebord & Klarien Lenting-Haan In dit artikel wordt verslag gedaan van een onderzoek waarbij paneloordelen
Nadere informatieLeerlijn Leeslink niveau 3 (groep 7-8) schooljaar
Startles 35 Introductieles Het vak begrijpend en studerend lezen. Wat houdt het in? Wat heb je er aan? Nu en straks op de middelbare school? de 1 36 De leerling kan: - verschillende leesdoelen noemen -
Nadere informatieGestuurd lezen. Hoe connectieven je leesproces beïnvloeden
Gestuurd lezen Hoe connectieven je leesproces beïnvloeden Eindwerkstuk in de Bacheloropleiding CIW, Universiteit Utrecht Thema: Zo gebruikt, zo verwerkt Door: Michelle van t Hof, 3171108 Begeleidster:
Nadere informatieKinderen leren schrijven. www.taalvorming.nl
Kinderen leren schrijven www.taalvorming.nl Uitgangspunten van taalvorming Taalvorming is een lang bestaande werkwijze die je ook kunt zien als schrijfdidactiek werken vanuit eigen ervaringen samenhang
Nadere informatieFICTIEDOSSIER NEDERLANDS LEERJAAR 3 EN 4 BK
FICTIEDOSSIER NEDERLANDS LEERJAAR 3 EN 4 BK Pagina 0 WOORD VOORAF Je zit nu in 3 VMBO en het eindexamen lijkt nog ver weg... Maar niets is minder waar. Dit jaar start je namelijk al volop met de voorbereidingen
Nadere informatieToetsvragen bij domein 5 Begrijpend lezen
bijvoorbeeld Exemplarische opleidingsdidactiek voor taalonderwijs op de basisschool Toetsvragen bij domein 5 Begrijpend lezen Bart van der Leeuw (red.) Jo van den Hauwe (red.) Els Moonen Ietje Pauw Anneli
Nadere informatieLESMATERIAAL BOEKVERSLAG 2.0
LESMATERIAAL BOEKVERSLAG 2.0 EEN BOEKRECENSIE SCHRIJVEN Inhoud Inleiding... 2 Verwerkingsopdracht 1... 3 Verwerkingsopdracht 2... 5 Bijlage 1: Waarom lezen?... 8 Bijlage 2: Boekenkring vragen van Aidan
Nadere informatiede huidige generatie jongeren leest minder dan vroeger (Heesters e.a. 2007)
Uitdagingen voor de literatuurdidactiek in de lerarenopleiding de huidige generatie jongeren leest minder dan vroeger (Heesters e.a. 2007) 1 Vlaanderen (2011) OIVO: 60% van de jongeren (10-17 jaar) leest
Nadere informatieLezen met begrip: de sleutel tot schoolsucces
Lezen met begrip: de sleutel tot schoolsucces Mariët Förrer is Senior consultant CPS onderwijsontwikkeling en advies te Amersfoort. E-mail: m.förrer@cps.nl Dit artikel verkent, vanuit het perspectief van
Nadere informatieSamenvatting Proefschrift Fostering Monitoring and Regulation of Learning Mariëtte H. van Loon, Universiteit Maastricht
Samenvatting Proefschrift Fostering Monitoring and Regulation of Learning Mariëtte H. van Loon, Universiteit Maastricht Dit proefschrift beschrijft onderzoek naar metacognitieve vaardigheden van leerlingen
Nadere informatieTaalonderwijs waar ook dyslectische studenten optimaal van profiteren. Nationale Dyslexie Conferentie Cindy Teunissen 3 april 2013
Taalonderwijs waar ook dyslectische studenten optimaal van profiteren Nationale Dyslexie Conferentie Cindy Teunissen 3 april 2013 Programma Mbo ers met dyslexie Goed taalonderwijs Specifieke begeleiding
Nadere informatieTaal en kennisconstructie: samen schrijven bij de zaakvakken
Lectoraat taalgebruik en leren NHL Hogeschool Taal en kennisconstructie: samen schrijven bij de zaakvakken 9 april 2014 Anke Herder Inhoud workshop Drie vragen centraal 1. Wat is de relatie tussen schrijven
Nadere informatieDe rol van woordenschat bij begrijpend lezen in de bovenbouw van het basisonderwijs
De rol van woordenschat bij begrijpend lezen in de bovenbouw van het basisonderwijs Nicole M. Swart, MSc email: n.swart@pwo.ru.nl Problemen met begrijpend lezen: 1 op 3 negenjarigen 1 op 6 vijftienjarigen
Nadere informatieBig Ideas Great STEM. Katrien Strubbe
+ Big Ideas Great STEM Katrien Strubbe (Natuur)wetenschappen: doelen 2 Natuurwetenschappen geven leerlingen een fundamenteel en duurzaam inzicht in de structuren en processen die de mens, de natuur en
Nadere informatieLeuke teksten zijn nog geen begrijpelijke teksten
12 Tijdschrift Taal, jaargang 5, nummer 8 Leuke teksten zijn nog geen begrijpelijke teksten Een oogbewegingsonderzoek naar de effectiviteit van verhalende leerteksten Auteurs: Gerdineke van Silfhout, Jacqueline
Nadere informatieLeerlijn Stellen groep 4
Leerlijn Stellen groep 4 Leren hoe ze een brief schrijven. Oefenen het schrijven van een brief. Leren hoe ze een verhaal schrijven. Leren hoe ze een beeldverhaal schrijven, dat plaatjes en tekst elkaar
Nadere informatieAantekeningen die je moet leren voor het SE Leesvaardig voor Eldeweek 2 en je eindexamen!! Goed bewaren dus!!!! Naam: Leesvaardig Blok 1
Aantekeningen die je moet leren voor het SE Leesvaardig voor Eldeweek 2 en je eindexamen!! Goed bewaren dus!!!! Naam: Leesvaardig Blok 1 Tekstverband Signaalwoord Voorbeeld Reden Omdat, want, daarom Ik
Nadere informatieSchrijven groep 7-8. Didactische richtlijnen
Schrijven groep 7-8 Leerdoelen De leerlingen schrijven allerlei soorten teksten, waaronder verhalende, informatieve, directieve, beschouwende en argumentatieve teksten herkennen en gebruiken kenmerken
Nadere informatieSamenvatting Nederlands Hoofdstuk 1,2,3 par 1 en 2: algemene theorie en lezen
Samenvatting Nederlands Hoofdstuk 1,2,3 par 1 en 2: algemene theorie en lezen Samenvatting door L. 1007 woorden 25 juni 2013 4,2 2 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Taaldomein hoofdstuk 1 1.1 Schrijfdoel
Nadere informatieLeeshuis. Leeshuis begrijpend en studerend lezen past zowel bij de oude als de nieuwe AVI! Lekker lezen met Leeshuis!
Leeshuis Tabellenboekje nieuwe AVI-niveaus T E C H N I S C H L E Z E N Lekker lezen met Leeshuis! Leeshuis begrijpend en studerend lezen past zowel bij de oude als de nieuwe AVI! LEESHUIS TECHNISCH LEZEN
Nadere informatieDENK! Werk aan groei in begrip. Anneke Smits Thoni Houtveen (HU)
DENK! Werk aan groei in begrip. Anneke Smits Thoni Houtveen (HU) Aeh.smits@windesheim.nl Belang begrijpend lezen Urgentie Een aantal factoren: Onderzoeksresultaten: PIRLS Verschillen tussen kinderen Motivatieproblemen
Nadere informatieDoorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen
Ronde 5 Bert de Vos APS, Utrecht Contact: b.devos@aps.nl Doorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen 1. Over de drempels met taal Het rapport Over de drempels met taal is al ruim een jaar oud.
Nadere informatieSamenvatting Nederlands Cursus lezen en schrijven(h1)
Samenvatting Nederlands Cursus lezen en schrijven(h1) Samenvatting door V. 1312 woorden 4 januari 2013 6,7 9 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Nieuw Nederlands Cursus lezen Hoofdstuk 1: De verschillende
Nadere informatieDe volgende onderdelen moeten in het verslag worden verwerkt:
Het maken van een leesverslag in klas 3 en 4 VMBO Basis Voor het examenonderdeel fictie moet je een aantal boeken lezen. Gebruik bij het maken van het leesverslag het schema hieronder. Werk het schema
Nadere informatieLeren schrijven met peer response en instructie in genrekennis
Mariëtte Hoogeveen SLO, Enschede Contact: m.hoogeveen@slo.nl Leren schrijven met peer response en instructie in genrekennis 1. Problemen in de praktijk De schrijfvaardigheid van leerlingen in het basisonderwijs
Nadere informatieVerslag onderzoek rekencursus Online of Boek. Stefan Akkerman Joep Lagrand Ron Leuven
Verslag onderzoek rekencursus 2016 Online of Boek Stefan Akkerman Joep Lagrand Ron Leuven september 2015 - maart 2016 Inleiding Binnen het Nova College hanteren wij de Methode Start rekenen van Deviant.
Nadere informatieLeerlijn Leeslink niveau 3 (groep 7-8) schooljaar
Startles 35 Introductieles Het vak begrijpend en studerend lezen. Wat houdt het in? Wat heb je er aan? Nu en straks op de middelbare school? de 1 36 De leerling kan: - verschillende leesdoelen noemen -
Nadere informatieEducatief Startbekwaam (STRT) - B2
Educatief Startbekwaam (STRT) - B2 Voor wie? Voor hogeropgeleide volwassenen (18+) of jongeren (16+) aan het einde van het secundair of voortgezet onderwijs in het buitenland die starten met een studie
Nadere informatieSamenvatting Nederlands Lezen Hoofdstuk 1, 2 en 3
Samenvatting Nederlands Lezen Hoofdstuk 1, 2 en 3 Samenvatting door E. 951 woorden 24 november 2012 5,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Nieuw Nederlands NEDERLANDS LEZEN H1 1: Leesstrategieën
Nadere informatieSpoor je leerlingen dus aan om een verzorgde taal te hanteren tijdens en buiten de lessen. Je maakt hen enkel sterker!
Jongeren en chattaal geen probleem, standaardtaal is ook een must in ons systeem! September Aandacht voor Standaardnederlands Taal verbindt en maakt van een groep mensen een samenleving. Een rijke taal
Nadere informatieGroot gelijk?! Gelijke onderwijskansen in Vlaanderen 23 november 2004
Groot gelijk?! Gelijke onderwijskansen in Vlaanderen 23 november 2004 Lang zullen ze lezen Taakgericht leesonderwijs als hefboom voor functionele geletterdheid Nora Bogaert Onderzoek naar geletterdheid
Nadere informatieSamenvatting door Manou 656 woorden 24 mei keer beoordeeld. Nederlands. Samenvatting Nederlands leesvaardigheid.
Samenvatting door Manou 656 woorden 24 mei 2016 6 24 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Nieuw Nederlands Samenvatting Nederlands leesvaardigheid Leesvaardigheid Schrijfdoelen en Tekstsoorten Er zijn
Nadere informatieOverzicht curriculum VU
Overzicht curriculum VU Opbouw van de opleiding Ter realisatie van de gedefinieerde eindkwalificaties biedt de VU een daarbij passend samenhangend onderwijsprogramma aan. Het onderwijsprogramma bestaat
Nadere informatieWerken aan geletterdheid in het secundair onderwijs: een uitdaging voor iedereen!
Werken aan geletterdheid in het secundair onderwijs: een uitdaging voor iedereen! Eindtermen leesvaardigheid Leerlingen kunnen diverse tekstsoorten begrijpend lezen/ functioneel schrijven, en daarbij de
Nadere informatieRUBRIC VERKLAREN. Toelichting
RUBRIC VERKLAREN Toelichting Deze rubric is ontwikkeld in het kader van het project Bevorderen van genrespecifieke teksten schrijven in de Mens- & Maatschappijvakken 1. Er zijn rubrics ontwikkeld voor
Nadere informatieRUBRIC VERGELIJKEN. Toelichting
RUBRIC VERGELIJKEN Toelichting Deze rubric is ontwikkeld in het kader van het project Bevorderen van genrespecifieke teksten schrijven in de Mens- & Maatschappijvakken 1. Er zijn rubrics ontwikkeld voor
Nadere informatieDomein Lezen (van zakelijke teksten en van fictie)
Domein Lezen (van zakelijke teksten en van fictie) 1. Taken: (In Leerstoflijnen lezen beschreven is toegevoegd: Leesomgeving en Functies van lezen.) Leesomgeving - groot en gevarieerd aanbod aan zakelijke
Nadere informatieBrochure Begrijpend lezen VMBO 1
Brochure Begrijpend lezen VMBO 1 Brochure Begrijpend lezen VMBO 2 Inleiding Het belang van begrijpend lezen kan nauwelijks overschat worden. Het niveau van begrijpend lezen dat kinderen aan het einde van
Nadere informatie(Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding
(Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding Aan de slag met lezen in beroepsgerichte vakken Voor de verbetering van leesvaardigheid is het belangrijk dat leerlingen regelmatig en veel lezen. Hoe krijg
Nadere informatieLESMATERIAAL BOEKVERSLAG 2.0
LESMATERIAAL BOEKVERSLAG 2.0 EEN STOP MOTION FILMPJE OVER EEN BOEK MAKEN Inhoud Inleiding... 2 Handleiding bij de les boekverslag 2.0 STOP MOTION... 3 Werkblad 1: welk boek heb je gelezen?... 5 Werkblad
Nadere informatieBegrijpend lezen Oefenboek (1) Geschikt voor de Citotoetsen / LVS-toetsen Groep 4
Begrijpend lezen Oefenboek (1) Geschikt voor de Citotoetsen / LVS-toetsen Groep 4 2017 Junior Einstein bv Enschede, the Netherlands Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen
Nadere informatieZelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument
Nadere informatieSummary 124
Summary Summary 124 Summary Summary Corporate social responsibility and current legislation encourage the employment of people with disabilities in inclusive organizations. However, people with disabilities
Nadere informatieDe Referentieniveaus Taal. BAVO Eemlanden 14 maart 2012
De Referentieniveaus Taal BAVO Eemlanden 14 maart 2012 2 Wat komt aan de orde? Aanleiding tot de referentieniveaus Wat zijn referentieniveaus? Status en ontwikkelingen rond de referentieniveaus Referentieniveaus
Nadere informatieEFFECTIEVE COMMUNICATIE IN DE KLAS
Het vermogen om effectief te communiceren in de klas vraagt om betrokkenheid, interactie, een positieve sfeer, verwachtingen van de leraar en uitdagingen. Effectieve communicatie in de klas versterkt het
Nadere informatieProgramma van Inhoud en Toetsing (PIT)
2015-2016 Onderdeel: Spelling week 1 t/m week 3 1 & 2 Digitale methode 1F Spelling: verdubbeling en verenkeling. 1F Spelling: vorming van het bijvoeglijk naamwoord. 1F Werkwoordspelling waarvan een deel
Nadere informatieRegistratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2
Registratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2 Mondelinge taalvaardigheid: aanbod doelen voor groep 1 en 2 verwerkt in de kleuterthema s Woordenschat en woordgebruik Th 1 2 3 4 5 6 totaal uitbreiden van
Nadere informatieBekijk bij een boek: Titel Flaptekst Inhoudsopgave Voorwoord Auteur. Lees de voorkeursplaatsen: Stel vast:
Samenvatting door M. 1142 woorden 21 oktober 2013 5,6 7 keer beoordeeld Vak Methode Nederlands Nieuw Nederlands Leesdoel Leesstrategie Aanpak Snel vaststellen of een tekst bruikbaar of interessant is voor
Nadere informatieBegrijpend lezen, lessenserie. voor het VO
Begrijpend lezen, lessenserie voor het VO Handleiding Antwoorden Jeltje Harnmeijer Hedy van Hemert Voorwoord en Handleiding Inleiding Voor u ligt de lessenserie Begrijpend lezen, ontwikkeld door Jeltje
Nadere informatie