Datum: 10 oktober 2013 Betreft: Achtergrondinformatie voor de raadsbijeenkomst op 17 oktober

Transcriptie

1 Memo Postregistratienummer: 2013i01513 Aan: Raadsleden Datum: 10 oktober 2013 Betreft: Achtergrondinformatie voor de raadsbijeenkomst op 17 oktober Achtergrondinformatie voor de raadsbijeenkomst op 17 oktober 2013 Het primaire doel van de bijeenkomst met de gemeenteraad is om een ideaalbeeld te schetsen van waar we bij de uitwerking van scenario naar streven. Kortom, waar willen wij in Leiderdorp naar toe met de uitwerking van scenario 3? Dit doen we aan de hand van een drietal thema s: toegang, gebiedsgebonden werken en sturingsmodel. Het gaat, binnen die context, om: 1. Het informeren over en meenemen in de ontwikkelingen met betrekking tot de uitwerking van scenario 3; 2. Het verkrijgen van input vanuit de raad en richtinggevende uitspraken; 3. Vergroting van het draagvlak. Planning 20:00 20:05 Opening, door Michiel v.d. Eng Korte toelichting doel van de bijeenkomst en werkwijze 20:05 20:20 Presentatie stand van zaken, door Wim van Poelgeest Algemene informatie over de drie transities: landelijke, (sub)regionale en lokale ontwikkelingen. 20:20 22:00 Bespreking thema s, onder leiding van Wim van Poelgeest Pamela Pols leidt thema s kort in. Discussie, vragen en meningvorming vooral door en tussen raadsleden en wethouders. 20:20 20:45 Bespreking thema toegang 20:45 21:10 Bespreking thema gebiedsgebonden werken 21:10 21:35 Bespreking thema sturingmodel 21:35 22:00 Terugkoppeling en nabranders Aangezien nog niets is besloten, heeft de raad ruimte om ten behoeve van de verdere uitwerking zijn ideeën, voorstellen, aandachtspunten en kanttekeningen mee te geven. Wel is afstemming met de andere gemeenten nodig, om te voorkomen dat we te veel uit de pas gaan lopen. 1

2 Inleiding Bij de uitwerking van de transities willen wij toewerken naar een hervorming en innovatie op het sociaal domein. We hanteren daarbij de volgende uitgangspunten: ondersteuning dichter bij huis organiseren, integrale ondersteuning (op diverse leefdomeinen), versterken informele ondersteuning en preventie, meer uitgaan van de eigen mogelijkheden en het sociale netwerk van mensen en maatwerk passend op de vraag van het gezin/de cliënt. Het is belangrijk om met elkaar een helder beeld te krijgen wat het eindplaatje is waar we naar toe willen werken in Leiderdorp. Aan de hand van de volgende thema s proberen we hierin een beter beeld met elkaar te formuleren. Thema s Toegang Onder toegang verstaan we het proces vanaf het moment waarop inwoners zich melden of worden gemeld met een ondersteuningsvraag. Toegang is de deur naar het antwoord op de (hulp)vraag. Binnen de toegang wordt informatie/advies gegeven, vindt de vraagverheldering plaats en wordt indien nodig een arrangement samengesteld. Toegang hoeft niet per se één deur of één loket te zijn. De gemeente zorgt ervoor dat de ondersteuning aan de burger integraal en op een laagdrempelige wijze wordt aangeboden. Uitgangspunt is dat daarbij ook nadrukkelijk wordt gekeken naar wat de hulpvrager zelf of met inzet van zijn sociale netwerk kan bijdragen (eigen kracht). Uitgangspunten bij toegang - Bij de inrichting van de 3D s is gekozen om de natuurlijke weg van de burger met een vraag leidend te laten zijn. Als iemand een vraag heeft zal hij/zij daar in eerste instantie aankloppen bij een voor hem vertrouwde plek. Dit kan de huisarts, een goede buur, het CJG, de school, het werkplein en zelfs het internet zijn. Heel veel vragen kunnen en worden op deze wijze afgevangen en opgelost. - Daarnaast is de mate van overlap in gebruik tussen de 3 domeinen belangrijk voor de inrichting van de toegang. Hoe groot is de groep die met meerdere domeinen te maken heeft? Dit wordt voor Leiderdorp de komende tijd in kaart gebracht. Uit gegevens die Leiden heeft verzameld blijkt deze overlap minder groot dan vooraf verondersteld. Dit beeld zal voor Leiderdorp naar alle waarschijnlijkheid niet heel anders zijn. De overlap tussen de domeinen zit vooral bij niet zelfredzame volwassenen, mensen met een psychiatrische aandoening en licht verstandelijk beperkten. Dit zijn met name doelgroepen die zich vaak niet zelf melden bij een loket, maar via verwijzing binnenkomen. Belangrijk is dus dat mogelijke verwijzers op de hoogte zijn van waar iemand verder kan worden geholpen indien dit nodig is en men niet van het kastje naar de muur wordt gestuurd. De bestaande (vang)netwerken (OGGZ netwerk, zorgnetwerken e.d.) bieden hiervoor voorlopig nog een basis. De vraag is of deze niet langzaam kunnen worden afgebouwd als de gebiedsgebonden teams functioneren. De toegangsloketten binnen het sociaal domein Bij de uitwerking van het sociale domein gaan we uit van drie natuurlijke toegangspoorten: - het CJG voor ouders en jeugdigen; - het werkplein voor werkzoekenden en de digitale aanvraag voor een uitkering; - het sociaal gebiedsgebonden team voor zorg en welzijn. Ouders en jeugdigen zijn al bekend met het CJG het is een natuurlijke plek geworden om aan te kloppen met vragen over de opvoeding, e.d. Op het terrein van werk en inkomen is 2

3 het gezamenlijke loket in Leiden een natuurlijke toegang. Voor zorg en welzijn is het loket meer versnipperd (Wmo-loket, welzijnsinstelling) en is het de bedoeling dat de nieuw te vormen gebiedsgebonden teams een duidelijk loket gaan vormen. Gezien de omvang van Leiderdorp is het heel goed mogelijk het CJG en het gebiedsgebonden team aan elkaar te koppelen (fysiek of wel in de backoffice). Zo zouden we naar een toegangspoort voor de leeftijdsgroep kunnen komen. Ook vanuit het domein werk zullen taken en functies worden ondergebracht bij het wijkteam, om zo de integrale ondersteuning te versterken. Het kiezen voor meerdere toegangspoorten zegt overigens niets over (de mate van) integraal werken. Eén zelfde werkwijze Belangrijk is dat als iemand bij een van de toegangspoorten aanklopt er op één zelfde wijze integraal naar de vraag wordt gekeken. Is het een enkelvoudige vraag of speelt er ook op andere leefdomeinen een probleem? Vraagverheldering zal zoveel mogelijk via dezelfde methodiek moeten plaatsvinden. Is er specifieke deskundigheid nodig om tot goede afspraken te komen voor de oplossing, dan wordt deze bij het gesprek betrokken om tot een integraal arrangement/oplossing te komen. Zo kan het zijn dat iemand vanuit werk bij het gesprek aanschuift dat met een hulpvrager bij het gebiedsgebonden team plaatsvindt. Bij multidisciplinaire hulpvragen moet de methodiek 1 cliënt (gezin), 1 plan, 1 regisseur, de standaard aanpak zijn. Uit onderzoek (maatschappelijke kosten-baten analyse frontlinewerkers Friesland) blijkt de klant, als dit goed wordt toegepast, veel tevredener te zijn met de geboden ondersteuning. Vragen: 1. Kunt u zich vinden in het uitganspunt om zoveel mogelijk bij een vraag op hulp en/of informatie de natuurlijke weg van de burger te volgen? Of vindt u dat de gemeente dit moet stroomlijnen? 2. Kunt u zich vinden in de gedachte van meerdere toegangspoorten op het sociaal domein? Of vind u dat dit zoveel mogelijk via één loket moet lopen? 3. Kunt u zich vinden in de wijze waarop de verbinding wordt gelegd tussen de toegangspoorten? Is deze methodische verbinding voldoende? 4. Kunt u zich vinden in het uitwerken van de gedachte een toegangspoort voor de leeftijdsgroep te realiseren in Leiderdorp (fysiek of in de backoffice)? Wat dient volgens u geïntegreerd te worden in dit loket? 5. Welke voor- en nadelen ziet u bij deze ideeën? Sociale gebiedsgebonden teams (sociale wijkteams) Omdat de term wijk qua volume niet passend is op Leiderdorp spreken wij liever over sociale gebiedsgebonden teams. Deze teams moeten bijdragen aan een beter op elkaar afgestemde dienstverlening aan burgers die het alleen niet redden. Er moet meer gebruik worden gemaakt van wat burgers zelf kunnen organiseren, al dan niet gebruik makend van hun sociale omgeving en netwerk (eigen kracht). Er moet integraler worden gewerkt, beter gebruik worden gemaakt van nabije voorzieningen en de zorg moet meer gericht zijn op het resultaat. Het team levert basisondersteuning in het gebied. Welke ondersteuning is afhankelijk van de keuze die de gemeente (op basis van professionele adviezen) maakt. Het team vormt daarnaast de oren en ogen van het gebied, werkt preventief en is zichtbaar bij burgerinitiatieven. Het team vervult een rol bij het in gang zetten van de meer complexe ondersteuning die zij zelf niet levert. Het team geeft informatie en advies (informatiepunt) aan alle inwoners die dit nodig hebben. Een groot deel van die vragen wordt overigens, zoals wij eerder aangaven, via andere kanalen al opgevangen. 3

4 De context waarin het team opereert: 5% heeft complexe hulpvraag 15% heeft behoefte aan basis generieke ondersteuning 80% van de huishoudens is zelfredzaam en zelfstandig Het team vervult de functies: signaleren, verwijzen, vraagverheldering, opstellen arrangementen, korte snelle interventies, regie en monitoring. Hiermee richt het gebiedsgebonden team zich op alle inwoners van Leiderdorp, waarbij met name de 80% zelfredzame inwoners worden aangesproken om zich meer in te zetten ten behoeve van de minder zelfredzame inwoners. Als het gaat om de generieke ondersteuning richt het team zich op de vraagverheldering en het samen met de cliënt opstellen van een arrangement. Bij de 5% complexe vraagstukken zal aan de hand van de methodiek 1 cliënt/gezin, 1 plan, 1 regisseur, integrale ondersteuning worden verleend. Hoe het gebiedsgebonden team wordt vormgegeven is afhankelijk van de functies die je erin wilt hebben, demografische factoren en de mate waarin zware problematiek voorkomt. Anderzijds zijn inhoudelijke overwegingen vanuit de gemeente: zoals mate van specialisatie (en daarmee het meer naar de voordeur halen van de keten), de (minimale en maximale) omvang van de teams en de keuze welke domeinen geïntegreerd worden binnen het sociaal gebiedsgebonden team. Op basis van een nadere analyse van de populatie zal nadere invulling worden gegeven aan het gebiedsgebonden werken. Vragen 1. Hoe kijkt u aan tegen het gebiedsgebonden werken in Leiderdorp? 2. Welke functies moeten er minimaal in een gebiedsgebonden team komen? 3. Welke randvoorwaarden zou u formuleren aan het werken met een gebiedsgebonden team? 4

5 Sturingsmodel De nieuwe werkwijze en gedachten binnen het sociaal domein vragen om een omslag van een theoretisch model naar een sturingsinstrument in de praktijk. Veel gemeenten zullen de komende jaren gaan experimenteren met het gebiedsgebonden werken en de nieuwe waarden en het meten van de resultaten. De instrumenten die gemeenten hier voor nodig hebben, zijn nog volop in ontwikkeling. Het vraagt om een cultuurverandering (een kanteling) van het veld, van de organisaties, van de professionals en van de gemeente. We zullen samen aan de slag moeten, van elkaar moeten leren en al doende transformeren. Het biedt ruimte voor innovatie, maar kan ook leiden tot onzekerheid en defensief gedrag. De gemeente draagt bij dit alles de verantwoordelijkheid én de financiële risico s. Bij sturing zijn er twee knoppen waar je aan kunt draaien: - de knop van financiën, door goede prijsafspraken te maken of over te gaan naar populatie-gebonden budgetten, et cetera; - de knop waarbij je invloed uitoefent op het volume: op de (mate van) toegang naar de (specialistische) ondersteuning. Bij de uitwerking van scenario 3 gaan we uit van gefaseerd model, waarbij de gemeente in eerste instantie nog een substantiële rol vervult. In de eerste fase houdt de gemeente de regie op zowel de financiën als op het volume (toegang) naar zwaardere vormen van ondersteuning. In de tweede fase zullen verantwoordelijkheden voor een belangrijk deel en onder voorwaarden worden overgedragen aan de professionals/de gebiedsgebonden teams. De regie komt daarmee op afstand te staan. De specialistische hulp/ondersteuning wordt door de gemeente ingekocht. Dit geldt voor zowel jeugd als op het terrein van de Wmo. Bij jeugd kan het Jeugd- en gezinsteam, dat de diagnostiek van de specialistische jeugdzorg verzorgt, virtueel het ingekochte aanbod inzetten. Op complexe en duurdere arrangementen binnen de Wmo willen wij zicht blijven houden. De ervaring die hiermee wordt opgedaan moet leiden tot een goed inzicht in de vraag en de daarmee samenhangende kosten. Een andere belangrijke overweging die hierbij een rol speelt is de benodigde transformatie van het veld. De veranderingen zullen gevolgen hebben voor de afzonderlijke organisaties en hun bedrijfsvoering/personeel. We willen gedurende deze cruciale fase voorkomen dat dit een negatieve invloed heeft op de nieuwe werkwijze. Vragen 1. Kunt u zich vinden in de fasering van het sturingsmodel, waarbij in de eerste fase de gemeente nog sterk op de regierol gaat zitten om de transformatie van het veld vorm te geven? 2. Deelt u de gedachte dat op basis van ervaring toegewerkt gaat worden (in de tweede fase) naar sturing op afstand? Denk daarbij aan de sturingsmogelijkheden op volume en financiën. 3. Hoe wilt u uw eigen rol (in kaderstellende en controlerende functie) ingevuld zien binnen de drie decentralisaties? 5