Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Openbaar vervoer Nr. 159 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 29 mei 2007 De vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat 1 heeft op 19 april 2007 overleg gevoerd met staatssecretaris Huizinga-Heringa van Verkeer en Waterstaat over: de brief van de minister van Verkeer en Waterstaat inzake de ov-chipkaart d.d. 20 februari 2007 (23 645, nr. 151). Van dit overleg brengt de commissie bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissie 1 Samenstelling: Leden: Van der Staaij (SGP), Snijder-Hazelhoff (VVD), Mastwijk (CDA), Duyvendak (Groen- Links), Roland Kortenhorst (CDA), voorzitter, Koopmans (CDA), Gerkens (SP), Van der Ham (D66), Nicolaï (VVD), Haverkamp (CDA), De Krom (VVD), Samsom (PvdA), Dezentjé Hamming (VVD), ondervoorzitter, Roefs (PvdA), Jansen (SP), Cramer (ChristenUnie), Roemer (SP), Koppejan (CDA), Vermeij (PvdA), Madlener (PVV), Besselink (PvdA), Ouwehand (PvdD), Polderman (SP), Tang (PvdA) en De Rouwe (CDA). Plv. leden: Van der Vlies (SGP), Boekestijn (VVD), Bilder (CDA), Van Gent (GroenLinks), Hessels (CDA), Jager (CDA), Van Bommel (SP), Koşer Kaya (D66), Neppérus (VVD), Van Gennip (CDA), Aptroot (VVD), Crone (PvdA), Van Baalen (VVD), Smeets (PvdA), Van Gijlswijk (SP), Anker (ChristenUnie), Van Leeuwen (SP), Knops (CDA), Depla (PvdA), Agema (PVV), Jacobi (PvdA), Thieme (PvdD), Lempens (SP), Waalkens (PvdA) en Van Heugten (CDA). Mevrouw Roefs (PvdA) is een groot voorstander van de ov-chipkaart die gemak voor de reiziger paart aan sturingsmogelijkheden voor de overheid om openbaar vervoer aantrekkelijk te maken en gratis te maken voor doelgroepen, waaronder de zestien- en zeventienjarige mbo ers. Over de techniek maakt zij zich geen zorgen meer maar wel over de invoeringsproblemen nu nog niet alle vervoerders een contract hebben afgesloten voor hard- en software. Zijn de problemen financieel van aard of spelen ook andere zaken een rol? De elf eisen van de consumentenorganisaties beschouwt mevrouw Roefs als een leidraad. Hoe gaat de staatssecretaris zorgen dat aan die eisen wordt voldaan? Hoe zit het hierbij met de omgang door NS met de Wet op de Persoonsgegevens en met de overige medewerking door NS op het punt van het plaatsen van poortjes, het hanteren van twee systemen en het gebruik van de ov-chipkaart op de hsl? Reizen met een begeleider is voor blinden en slechtzienden geen oplossing. De heer Roemer (SP) vindt dat de ov-chipkaart een enorme kans voor het openbaar vervoer kan zijn mits die voor de gebruiker klantvriendelijker, eerlijker en gemakkelijker is. Hij constateert dat de invoering nog niet goed verloopt nu elke vervoerder zijn eigen kaart kent. Dat noodzaakt tot het gebruik van verschillende chipkaarten, hetgeen Trans Link Systems afraadt: het saldo kan dan van beide kaarten worden afgeschreven. Voert de staatssecretaris voldoende regie? De tariefdifferentiatie en de opheffing van kortingsregelingen en retourkaartjes maken de situatie voor de reiziger niet eerlijker. Garandeert de staatssecretaris dat reizigers door de invoering van de ov-chipkaart niet duurder uit zullen zijn en nooit twee keer een opstaptarief betalen en dat de zorgen van visueel gehandicapten KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2007 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

2 spoedig zijn weggenomen? Is de staatssecretaris van plan de regie te voeren door met vervoerders bindende afspraken te maken en door reizigers en de ov-ambassadeur meer te betrekken bij de invoering van de ov-chipkaart? De heer Duyvendak (GroenLinks) maakt zich zorgen over een woud aan tarieven en kaartjes in het stads- en streekvervoer, met allerlei verschillende kortingen, dal- en spitsuren en abonnementen. Tot 1 januari 2009 is er overeenstemming over enige harmonisatie, maar na die datum niet. Reizigers weten dan vooraf niet meer wat hun reis zal kosten, waarvan de prijs per moment, per dag en per leeftijdsgroep kan verschillen. Reizigers die nu met een retourtje of een abonnement reizen hebben straks geen voordeel meer. Is de staatssecretaris bereid tot een wetswijziging om alsnog te kunnen ingrijpen in de tariefvorming bij het stads- en streekvervoer? Is zij bereid om het retourtje en de railrunner alsnog in te voeren bij het op saldo reizen? Wil zij tariefverhogingen in het openbaar vervoer tegengaan en wil zij ervoor zorgen dat bij het op saldo reizen automatisch de laagste prijs wordt afgeboekt? Is het juist dat NS serieus overweegt om af te zien van de poortjes en hoe oordeelt de staatssecretaris hierover in het licht van de sociale veiligheid? Wat is er juist van het bericht dat NS overweegt om op stoptreinen vijfhonderd conducteurs weg te halen na invoering van de ov-chipkaart? De heer Mastwijk (CDA) gelooft nog steeds in de ov-chipkaart en pleit voor een goede balans tussen snelle en degelijke invoering. Gelooft de staatssecretaris nog in implementatie per 1 januari 2009? Komen er voldoende punten voor aankoop en opladen van de kaart? Zullen poortjes en automaten worden aangepast aan gehandicapten en ouderen? De anonieme oplaadkaart mag niet duurder worden dan de persoonsgebonden kaart. Wat zal Trans Link Systems vergoeden wanneer verlies van een kaart wordt gemeld? Wat is het gemiddelde opstaptarief bij NS? Is het systeem in staat om een retour te registreren? De heer Cramer (ChristenUnie) is blij met de mogelijkheid van het thuis opladen en uitlezen van de ov-chipkaart. Hoe ziet de staatssecretaris de rol van de decentrale overheden bij het voorkomen van een woud aan verschillende regelingen die ten koste gaan van het gemak voor de klant? Bij overstappen van ene vervoermiddel op het andere moet het niet nodig zijn opnieuw langs een poortje te gaan. De privacy is nog niet goed geregeld. De heer Cramer is bezorgd over het bericht dat NS de chipkaart voor andere doeleinden wil gebruiken dan alleen voor de reis. Hoe zal het ministerie hiermee omgaan in de discussie met NS, andere vervoermaatschappijen en decentrale overheden? Kan de staatssecretaris de Kamer hierover informeren na het mobiliteitsberaad op 10 mei? Kan de staatssecretaris het probleem oplossen dat meerdere ov-chipkaarten tegelijk worden afgeboekt bij het passeren van een poortje? De heer Cramer pleit voor een eenduidige vormgeving van kaarten en randapparatuur. De heer De Krom (VVD) beoordeelt het reizigersgemak van de ov-chipkaart als positief. De verantwoordelijkheden moeten bij de decentrale overheden blijven maar de staatssecretaris moet de regie voeren voor een zo eenvoudig mogelijk systeem. De heer De Krom is voor tariefdifferentiatie vanwege de voordelen voor klanten. NS mag alleen gegevens voor marketing gebruiken wanneer klanten daarvoor toestemming hebben gegeven. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

3 Antwoord van de staatssecretaris De staatssecretaris ziet goede regie als een absolute voorwaarde voor het slagen van de ov-chipkaart. De vervoerbedrijven testen in de regio Rotterdam het centrale backoffice. In die regio is door de communicatiecampagne het aantal gebruikers van de ov-chipkaart gestegen tot transacties per dag. De betrouwbaarheid van het backoffice is gestegen van 80% tot 99,5%. De staatssecretaris heeft vertrouwen in een landelijke uitrol van het backoffice. In februari is NS gestart met de verspreiding van de ov-chipkaart onder vaste klanten, met als doel 2 miljoen kaarten eind dit jaar. De gezamenlijke vervoerbedrijven hebben het bedrijf Districhip opgericht voor een distributienet. Decentrale overheden werken samen met de vervoerbedrijven aan de invulling van het netwerk voor distributie van saldo- en reisproducten via de ov-loketten, automaten, internet en aanvullende verkooppunten. Over tijdige implementatie moet meer duidelijkheid komen bij het bestuurlijk overleg op 10 mei. Voor de overgang van strippenkaart naar ov-chipkaart is opbrengstneutraliteit afgesproken. De chipkaart zal het openbaar vervoer dus niet duurder maken. Onderlinge afspraken van decentrale overheden omvatten handhaving van bestaande kortingen voor kinderen en ouderen, handhaving van eenzelfde opstaptarief en introductie van vastrechtkaarten ter vervanging van abonnementen. Verder is afgesproken wat landelijk onder dal- en spitsuren zal vallen. Het streven is dat NS zich daarbij aansluit. De voorstellen worden nu ter advisering voorgelegd aan de decentrale consumentenorganisaties, waarna de provinciale staten en de regioraden zich erover moeten uitspreken. Nog steeds is het streven invoering uiterlijk per 1 januari Wanneer 10 mei de systeemtest of de distributie onvoldoende blijkt, zal de staatssecretaris de evaluatie naar voren halen. Wanneer in juni de decentrale overheden niet op streek blijken met de implementatieplannen zal zij zich beraden op de invoeringsdatum en op een grotere druk op de decentrale overheden. NS voert de ov-chipkaart in met inachtneming van de de privacywetgeving. De problemen met poortjes voor visueel gehandicapten zijn opgelost. In Rotterdam worden geleidelijnen aangelegd. Persoonlijke chipkaarten kunnen worden uitgerust met een autoreload, zodat de gebruikers niet naar de automaat of het loket hoeven. Voorts zijn er sprekende computers voor saldo-informatie. De staatssecretaris zal de komende maanden met de organisaties van blinden en slechtzienden overleggen. Over de eisen van reizigers wordt regelmatig overlegd met consumenten, vervoerders en overheden. Prijsverhoging in de spits vindt de staatssecretaris geen goed idee. De minister zal het onderzoek van NS hiernaar toetsen aan de vervoersconcessie. De decentrale overheden zijn verantwoordelijk voor de tarieven. De producten van andere vervoerders kunnen op de chipkaart van NS, maar niet omgekeerd. De minister zal voorstellen van NS toetsen aan de vervoersconcessie voor het hoofdrailnet, die beschermde kaartsoorten kent, waarvoor NS is gehouden aan de tariefruimte, en zal overleggen met NS over het behoud van retourtjes. De poortjes gaan pas dicht nadat de staatssecretaris van ov-bedrijven de zekerheid heeft dat de reizigers een ov-chipkaart hebben. In de introductiefase is er personeel bij de poortjes voor hulp en informatie. Er komen voldoende oplaadpunten. Het instaptarief van NS nu 7,50 is nog niet vastgesteld. Verlies van de chipkaart kan direct worden gemeld, waarna tram, trein en metro de kaart direct blokkeren. De staatssecretaris zal bij het eerstvolgende overleg met decentrale overheden en vervoerders onder de aandacht brengen wie het risico draagt van reizen na verliesmelding en hoe eenduidigheid in kleurgebruik en vormgeving van Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

4 kaarten en randapparatuur wordt bereikt. De prijs van de anonieme en de persoonsgebonden kaarten wordt gelijk. De staatssecretaris is niet bekend of vijfhonderd conducteurs van de stoptreinen zullen verdwijnen, maar weet wel dat personeel na invoering van de ov-chipkaart zich meer zal richten op de service. Het gerucht dat NS zou stoppen met poortjes is haar niet ter ore gekomen. Zij gaat ervan uit dat NS de implementatie op de Schiphollijn en de Flevolijn verzorgt, gevolgd door het overige hoofdrailnet. Nadere gedachtewisseling Mevrouw Roefs (PvdA) wil graag de resultaten van het overleg op 10 mei vernemen. Zij is blij met de toezegging dat de staatssecretaris de regie voert maar wil weten hoe zij dat zal doen. Zij vraagt een uitspraak van de staatssecretaris over tariefdifferentiatie die bijdraagt aan aanpak van de file- en klimaatproblemen. De heer Roemer (SP) vraagt wanneer de ov-chipkaart ook voor de taxibranche kan worden ingevoerd. De heer Duyvendak (GroenLinks) vraagt de staatssecretaris te letten op het signaal van het verdwijnen van de vijfhonderd genoemde conducteurs en op dat van het afzien van poortjes bij een slecht uitvallende test. De heer Mastwijk (CDA) wil graag na 10 mei de uitkomsten van het overleg van de staatssecretaris vernemen. Hij heeft liever een goed geaccepteerde kaart per 1 juli 2009 dan een slecht geaccepteerde kaart per 1 januari Hij stelt voor een saldolezertje bij de ov-chipkaart te voegen. De heer Cramer (ChristenUnie) constateert dat invoering per 1 januari 2009 technisch geen probleem is maar afhangt van de politieke wil. In dit licht is hij blij met de inzet van de staatssecretaris. De heer De Krom (VVD) wil vasthouden aan de invoeringsdatum 1 januari De staatssecretaris merkt op dat de ov-chipkaart ook in de hsl kan worden gebruikt. Haar regierol omvat in deze fase verheldering van de implementatieplannen van decentrale overheden. In mei en juni komt hierover en over de aanpak van NS meer duidelijkheid. Zij wil vasthouden aan de invoeringsdatum 1 januari 2009, met de kanttekening dat dit een hoge ambitie is en dat zij in mei en juni zal nagaan wat daarvoor nodig is. De taxibranche is niet betrokken bij de afspraken over de invoering per 1 januari 2009 maar kan daarna wel volgen, hetgeen ook onderwerp van gesprek is met de branche. Het belang en het gemak van de reiziger staan ook voor haar voorop, met als doel meer reizigers in het openbaar vervoer. Het nadeel van het genoemde saldolezertje is dat daarmee ook het saldo van de kaart van een ander kan worden afgelezen. De staatssecretaris houdt vast aan de afgesproken halfjaarlijkse rapportage en zal de Kamer voor het zomerreces informeren over de implementatie. Toezeggingen De staatssecretaris zal de komende maanden met de organisaties van blinden en slechtzienden overleggen; de staatssecretaris zal bij het eerstvolgende overleg met decentrale overheden en vervoerders onder de aandacht brengen wie het risico Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr

5 draagt van reizen na melding van verlies en hoe eenduidigheid in kleurgebruik en vormgeving van kaarten en randapparatuur wordt bereikt; de staatssecretaris zal de Kamer voor het zomerreces informeren over de implementatie. De voorzitter van de vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat, De Krom De griffier van de vaste commissie voor Verkeer en Waterstaat, Roovers Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr