Beperkte opleidingsbeoordeling

Transcriptie

1 BEOORDELINGSRAPPORT Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Accountancy voltijd en duaal Hogeschool Utrecht

2

3 Lange Voorhout ED Den Haag T (070) F (070) I E info@hobeon.nl BEOORDELINGSRAPPORT Beperkte opleidingsbeoordeling hbo-bacheloropleiding Accountancy voltijd en duaal Hogeschool Utrecht CROHO nr Hobéon Certificering Datum 20 januari 2014 Auditteam R.J.M. van der Hoorn, MBA, cmc (voorzitter) M. Paur, RA, MMO L.N.M. Straathof RA B. Schakenbos Secretaris R.G. Peters

4

5 INHOUDSOPGAVE 1. BASISGEGEVENS 1 2. SAMENVATTING 3 3. INLEIDING 7 4. OORDELEN OP NIVEAU VAN DE STANDAARDEN 9 5. ALGEMEEN EINDOORDEEL AANBEVELINGEN 25 BIJLAGE I Scoretabel 27 BIJLAGE II Beroeps- en opleidingsprofiel hbo accountancy BIJLAGE III Schematisch overzicht opleidingsprogramma 31 BIJLAGE IV Programma, werkwijze en beslisregels 33 BIJLAGE V Lijst geraadpleegde documenten 41 BIJLAGE VI Overzicht auditteam 43

6

7 1. BASISGEGEVENS NAAM INSTELLING status instelling (bekostigd of rechtspersoon voor hoger onderwijs) resultaat instellingstoets kwaliteitszorg NAAM OPLEIDING (zoals in croho) Hogeschool Utrecht bekostigd Positief advies; besluit NVAO op datum audit nog niet genomen. Accountancy registratienummer croho domein/sector croho oriëntatie opleiding niveau opleiding graad en titel Economie hbo Bachelor Bachelor of Economics aantal studiepunten (ec s) 240 afstudeerrichtingen onderwijsvormen 1 locatie varianten geen Voltijd: competentiegericht Duaal: competentiegericht, werkplekgerelateerd Utrecht Voltijd en duaal relevant lectoraat Financieel-economische Advisering bij Innovaties datum audit / opleidingsbeoordeling 9 en 10 september Hieronder worden bijvoorbeeld verstaan: afstandsonderwijs, werkplek gerelateerd onderwijs, flexibel onderwijs, competentiegericht onderwijs of onderwijs voor excellente studenten. Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.01

8 Basisgegevens hbo-bacheloropleiding Accountancy, voltijd en duaal 2 Instroom (aantal) voltijd duaal uitval (percentage) uit het eerste jaar voltijd duaal uit de hoofdfase voltijd duaal rendement (percentage) Voltijd Duaal docenten (aantal + fte) aantal Fte voltijd + duaal 13 10,30 opleidingsniveau docenten (aantal) 6 Bachelor Master PhD. voltijd + duaal docent student ratio 7 propedeuse hoofdfase voltijd + duaal 1 : 30,1 1 : 32,6 contacturen (aantal) 8 (excl. tentamenperiodes) 1 e jaar 2 e jaar 3 e jaar 4 e jaar voltijd 14,6 13,4 13,5 12 * duaal Bij het afstudeerproject in het 4 e jaar krijgt de student totaal 24 uur docentbegeleiding Bron: Basisgegevens opleidingsbeoordeling Indicatoren en definities, Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie, 11 september 2012 Het aandeel van het totaal aantal bachelorstudenten (eerstejaars ho) dat na één jaar niet meer bij de opleiding staat ingeschreven, zo mogelijk voor de laatste zes cohorten. Het aandeel van de bachelorstudenten die zich na het eerste studiejaar opnieuw bij de opleiding inschrijven (herinschrijvers) dat in de nominale studieduur zonder het diploma te hebben behaald alsnog uitvalt uit de opleiding, zo mogelijk voor de laatste drie cohorten. Het aandeel van de bachelorstudenten die zich na het eerste studiejaar opnieuw bij de opleiding inschrijven (herinschrijvers) dat het bachelordiploma haalt in de nominale studieduur + één jaar, zo mogelijk voor de laatste drie cohorten. Het aantal docenten (onderwijzend personeel) met een hbo, master en PhD). De verhouding tussen het totaal aantal ingeschreven studenten en het totaal aantal fte s aan onderwijzend personeel van de opleiding in het meest recente studiejaar. Het gemiddeld aantal klokuren per week aan geprogrammeerde contacttijd, voor ieder jaar van de opleiding. Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.02

9 2. SAMENVATTING Typering De hbo-bacheloropleiding Accountancy leidt op de functies van de hbo-accountant : leveren van assurance, voeren van administraties, samenstellen van financiële overzichten, alsmede het leveren van financieel-economisch en organisatorisch advies. Afgestudeerden treden, zelfstandig gevestigd of in dienst van een administratiekantoor, op als financieel dienstverlener in het niet-controleplichtige deel van het midden- en kleinbedrijf. De afgestudeerde bachelor adviseert ondernemers en is in staat op operationeel niveau een bijdrage te leveren aan alle wettelijke controletaken. De hbo-opleiding kan dienen als vooropleiding voor de beroepen van Accountant-Administratieconsulent (AA) of Register Accountant (RA), die bereikbaar worden door een post-hbo of universitaire vervolgstudie. 1. Beoogde eindkwalificaties De opleiding Accountancy is, meer dan welke andere hbo-bacheloropleiding ook, ingebed in wet- en regelgeving. Naast de WHW heeft de opleiding te maken met de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta) en de Wet op het Accountantsberoep. Voorts zijn EU-richtlijnen van toepassing. Vanuit de Wet op het Accountantsberoep is de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) ingesteld, die de eindtermen heeft vastgesteld voor accountantsopleidingen in Nederland. Voor de kernvakken geldt een landelijk schriftelijk examen. Vanaf 2016 zal de opleiding de graad Bachelor of Business Administration (BBA), als opvolger van Bachelor of Economics, afgeven aan afgestudeerden. De Utrechtse opleiding heeft deze veranderingen vastgelegd in de beoogde eindkwalificaties. Hierin zijn het kunnen uitvoeren van toegepast onderzoek en kennis van de internationale accountantspraktijk als eindterm opgenomen. Het panel heeft de eindkwalificaties bestudeerd en is tot het oordeel gekomen dat deze zowel de voltijds als duale variant voldoen aan de eisen die gesteld mogen worden aan een hbo-accountancy opleiding en derhalve voldoende zijn. 2. Onderwijsleeromgeving Het curriculum van de voltijd en duale variant is gebaseerd op twee hbo-competenties en zes domein-competenties die landelijk zijn vastgesteld. De domeincompetenties zijn vertaald naar beroepsproducten. Deze zijn uitgangspunt voor de opleiding, die is opgezet in een gezamenlijke propedeuse met andere opleidingen in het economische domein en een hoofdfase. Het onderwijs is thematisch en ingedeeld in vier blokken per jaar, waarin theoretische concepten worden behandeld en de student vaardigheden ontwikkelt die hij in projecten integraal toepast. De opleiding houdt het programma actueel. Docenten hebben contacten met het werkveld door o.a. stagebezoeken. Een groot deel is, en voor de duale variant zijn allen, werkzaam in de beroepspraktijk. De beroepenveldcommissie is in 2013 herstart. De opleiding monitort in voldoende mate de actuele beroepsontwikkelingen en borgt die in het programma. Ten aanzien van het aspect van internationalisering leven bij vertegenwoordigers van het werkveld verschillende meningen. De opleiding weet dit en volgt doelbewust het hogeschoolbrede beleid, om haar afgestudeerden voldoende kennis van en feeling met internationale en interculturele ontwikkelingen mee te geven. Competenties met betrekking tot het uitvoeren van toegepast onderzoek worden in het onderwijsprogramma doorgevoerd. Het sedert twee jaren bestaande lectoraat speelt hierin een belangrijke rol. De opleiding heeft een grote uitstroom gekend van studenten die niet geschikt of gemotiveerd leken om de studie met succes af te ronden. De opleiding heeft daarom een numerus fixus ingesteld en maatregelen genomen om de instroom te reguleren. Dit gebeurt via een daarop gericht intake-proces. De opleiding zal deze maatregelen verder aanscherpen en verwacht hierdoor een rendementsverbetering te kunnen bereiken. De studieloopbaan is geïntegreerd in het programma. De toenemende zelfstandigheid van de student is uitgangspunt en het slb-programma reflecteert deze: het eerste jaar verplicht en daarna naar behoefte van de student of op aangeven van de docent. Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.03

10 De stagebegeleiding voor voltijd studenten bestaat uit bezoeken van docenten aan het stageverlenende kantoor, reflecties van de student en beoordeling daarvan door de docent en is adequaat geregeld. Duale studenten volgen het propedeuseprogramma van de voltijd variant en studeren vanaf het tweede jaar twee dagen per week, terwijl zij drie dagen werken. De beoordeling van de werksituatie geschiedt aan de hand van helder geformuleerde criteria; de competenties die de duale student verwerft gedurende zijn werkervaring leveren 48 EC op. Het panel merkt op dat de beoordeling van de werksituatie zou kunnen worden versterkt door ze te laten uitvoeren door een onafhankelijk examinator. Het personeel is kwalitatief en kwantitatief voor zijn taak berekend. Alle docenten hebben een mastergraad en een groot deel is in de accountantspraktijk werkzaam. De voorzieningen waar studenten en docenten gebruik van kunnen maken zijn adequaat, zowel de huisvesting, de bibliotheek en de ict-omgeving. Uit tevredenheidsmetingen blijkt dat de studenten in grote mate tevreden zijn over het programma, de docenten, de studiebegeleiding en de voorzieningen. Het programma van zowel de voltijd als duale variant is naar de mening van het panel toereikend voor het behalen van de beoogde eindkwalificaties. De competentiematrices sluiten aan op zowel de generieke domeincompetenties als op de beroepscompetenties, alsmede bij de CEA-eindtermen. Het panel merkt op dat dit laatste nog aan transparantie kan winnen en bij een aantal vakgebieden nog aanscherping nodig is. De onderwijsondersteunende processen en de middelen die de opleiding inzet, zijn in zowel de voltijds als duale variant allemaal voldoende. Het panel beoordeelt daarom de onderwijsleeromgeving voor zowel de voltijd als duale variant als voldoende. 3. Toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties De faculteit heeft een verbeterplan opgesteld voor het ontwikkelen en implementeren van een systeem van toetsen en beoordelen en borgen van het niveau van eindwerkstukken. Hiervoor zijn middelen en menskracht beschikbaar gesteld. De opleiding heeft eisen gesteld ten aanzien van validiteit, betrouwbaarheid, efficiency en transparantie van toetsen. Het panel heeft het bestaan van toetsmatrijzen kunnen verifiëren. De toetskwaliteit is naar het oordeel van het panel voldoende geborgd in de daarvoor vastgelegde procedures. Het panel heeft toetsen en beoordelingen gezien en vastgesteld dat de beoogde eindkwalificaties zichtbaar daarin zijn. Daarmee stelt het panel vast dat de toetsen aantoonbaar aansluiten bij de eindtermen en dat aandacht wordt besteed aan de reikwijdte, de actualiteit en de spreiding in de inhoud van de toetsen. Het panel ziet dat de examencommissie aan kracht moet winnen en haar rol in de borging van de kwaliteit zal moeten versterken. Het panel ziet wel dat de opleiding inmiddels is gestart met het verbeterplan en verwacht dat binnen één jaar de resultaten daarvan in de eindwerkstukken zichtbaar zullen zijn. De opleiding scoort positief op de landelijke OAT-toets en bereikt daarin een hoger percentage ten opzichte van andere AC opleidingen. Doorslaggevend voor het panel is zijn oordeel over het niveau van de eindwerkstukken van voltijdstudenten die het heeft gezien. Op grond van zijn beoordeling van deze eindwerkstukken komt het panel tot het oordeel dat het gerealiseerde eindniveau van de voltijd opleiding Accountancy ten tijde van de audit onvoldoende is. Het gerealiseerde niveau van de duale variant is, op basis van wat het panel heeft gezien in de Proeven van Bekwaamheid, wel voldoende. Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.04

11 Algemene conclusie: conform de beslisregels van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) onvoldoende voor voltijd; voldoende voor duaal. Standaard 1: voldoende voor voltijd en duaal Standaard 2: voldoende voor voltijd en duaal Standaard 3: onvoldoende voor voltijd, voldoende voor duaal Den Haag, 20 januari 2014 R.J.M. van der Hoorn, voorzitter R.G. Peters, secretaris Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.05

12 Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.06

13 3. INLEIDING 3.1 Karakteristiek van de opleiding Positie De opleiding Accountancy valt organisatorisch binnen het cluster Finance & Accounting van de Faculteit Economie & Management (FEM) van de Hogeschool Utrecht (HU) en is onderdeel van de HU Business School Utrecht. Binnen dit cluster worden ook de opleidingen Bedrijfseconomie (BE) en Financial Services Management (FSM) verzorgd. Het cluster neemt deel in het Kenniscentrum Innovatie en Business, alsmede in het lectoraat Financieel Eonomische Advisering bij Innovaties. Er is een inhoudelijke relatie tussen de opleidingen BE, FSM en AC door de Learning Community Finance & Accounting. Het doel van deze community is de basis van professionele kennis, kunde en vaardigheden voor docenten te verdiepen. De faculteit kent een brede propedeuse voor de drie genoemde en andere economische voltijdsopleidingen; het programma van deze propedeuse wordt in overleg tussen de opleidingen vastgesteld. De opleiding wordt aangeboden in de voltijds- en duale variant Actuele situatie bij de opleiding Gedurende de audit wordt duidelijk dat de opleiding AC uit een dal komt. Door managementwisselingen heeft het enkele jaren ontbroken aan voldoende aansturing van de docenten. Dit resulteerde in relatieve stilstand met betrekking tot diverse ontwikkelingen. Op het moment dat dit werd (h)erkend is de opleidingsmanager Bedrijfseconomie eind 2012 door de faculteitsdirectie ook belast met de aansturing van de opleiding Accountancy en is de zaak weer gaan draaien. In het docentencorps hebben daarna wisselingen plaatsgevonden; bij de opleiding zijn op 1 september 2013 vier nieuwe docenten gestart. Er is door het faculteitsmanagement een meerjarenplan opgesteld, dat zich richt op het terugbrengen van het onderwijs bij onderwijsteams, het verbeteren van de kwaliteit van docenten, het implementeren van toegepast onderzoek in het onderwijs en het versterken van de verbinding met het beroepenveld. Het doel daarbij is het verbeteren van de onderwijskwaliteit en het vergroten van studiesucces Aansturing De opleiding wordt aangestuurd door de budgetverantwoordelijke opleidingsmanager. Deze neemt deel aan het strategisch overleg binnen en buiten de faculteit. Onder hiërarchische leiding van deze opleidingsmanager werken de docenten als docent, als cursusbeheerder en als programmaleider. Als cursusbeheerder dragen zij zorg voor de kwaliteit van cursussen, coördineren zij tentamens, roosterzaken en andere administratieve zaken. Als programmaleider zijn zij verantwoordelijk voor een samenhangende set van cursussen en maken zij daarover functionele afspraken met cursusbeheerders en docenten Profiel van de bachelor accountant De hbo-bacheloropleiding Accountancy leidt op voor beroepen binnen de financieeladministratieve dienstverlening met een specifieke focus op de assurance functie van de accountant. Daarnaast worden de studenten opgeleid om een rol te kunnen spelen bij het voeren van administraties, het samenstellen van financiële overzichten en het leveren van financieel-economisch en organisatorisch advies. Afgestudeerden kunnen, zelfstandig gevestigd of in dienst van een administratiekantoor, optreden als financieel dienstverlener in het nietcontroleplichtige deel van het midden- en kleinbedrijf. De bachelor accountant verricht alle administratieve werkzaamheden van de niet-controleplichtige onderneming, adviseert ondernemers en is in staat op operationeel niveau een bijdrage te leveren aan de uitvoering van alle (wettelijke) controletaken. 9 In het CROHO staat ook een Ad-variant geregistreerd. In de Ad variant zijn geen studenten ingeschreven. Deze variant wordt afgebouwd en daarom niet beoordeeld in de onderhavige audit. Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.07

14 3.2 Vorige accreditatie en vervolgacties De opleiding is in 2007 geaudit, wat leidde tot een positief oordeel en tot accreditatie die loopt tot 31 december De resultaten van die audit en daarop volgende acties zijn de volgende: Doelstellingen Opleiding: tweemaal goed, eenmaal voldoende. Het auditpanel maakte geen aanmerkingen bij deze standaarden. Acties: de opleiding is gestart met het inventariseren van noodzakelijke programmawijzigingen om aan te kunnen sluiten bij het landelijke ontwikkelde nieuwe profiel van de Bachelor in Business Administration. Dit proces van BBA-proof maken van het programma is tijdens de audit gaande. Programma: driemaal goed, vijfmaal voldoende. Het auditpanel maakte geen opmerkingen en deed geen aanbevelingen met betrekking tot deze standaarden. Acties: met ingang van collegejaar is het studieprogramma aangepast zodat alle cursussen vanaf dat moment worden aangeboden in eenheden van 5 EC. Onderzoek en communicatie zijn toegevoegd aan de vaardighedenleerlijn. Veranderingen in de eisen van de Commissie Eindtermen Accountancy (CEA) hebben geleid tot inhoudelijke aanpassingen. De CEA is ingesteld vanuit de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta). Studieloopbaanbegeleiding loopt nog steeds als rode draad door het programma, maar hieraan zijn geen EC s meer verbonden. In het collegejaar heeft de FEM een nieuw toetsbeleid ontwikkeld en geïmplementeerd. Personeel: tweemaal goed, eenmaal voldoende. Het auditpanel maakte ook hier geen opmerkingen en deed geen aanbevelingen met betrekking tot deze standaarden. Acties: de deskundigheid van het personeel heeft doorlopend de aandacht. Er is ruimte voor na- en bijscholing op tal van gebieden. Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.08

15 4. OORDELEN OP NIVEAU VAN DE STANDAARDEN Beoogde eindkwalificaties Standaard 1: De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat inhoud, niveau en oriëntatie betreft geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Toelichting NVAO: De beoogde eindkwalificaties passen wat betreft bachelor niveau en hbo-oriëntatie binnen het Nederlands kwalificatieraamwerk. Zij sluiten bovendien aan bij de actuele eisen die in internationaal perspectief vanuit het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan de inhoud van de opleiding. Bevindingen Inbedding in wet- en regelgeving: vernieuwing van het beroeps- en opleidingsprofiel De opleiding AC heeft, naast de Whw, te maken met de Wet op het Accountantsberoep (WAB). Voorts is de Wet toezicht Accountantsorganisaties van invloed op de functie van accountants. Binnen het werkveld is de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA) werkzaam, met een publiekrechtelijke status. De NBA stelt het landelijke beroepsprofiel op. Vanuit de Wet op het Accountantsberoep is de Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) ingesteld, die de eindtermen heeft vastgesteld op het niveau van de wettelijke controle door een Registeraccountant (RA) of een Accountant-Administratieconsulent (AA). EU-richtlijnen omtrent wettelijke controles van jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen zijn vertaald naar de Nederlandse situatie, waarbij per vakgebied eindtermen zijn vastgesteld. Voor de kernvakken kent de opleiding het landelijk vastgestelde examen, de zogenaamde OverAlltoets (OAT). Alle accountantsopleidingen, dus ook de hbo-bacheloropleidingen hebben zich aan deze eindtermen te houden. De relatieve vrijheid van een bacheloropleiding om een eigen opleidingsprofiel te definiëren is daarmee ingeperkt. Vernieuwing van het landelijke beroeps-en opleidingsprofiel: de BBA-graad Landelijk is de afspraak gemaakt dat in het economisch domein wordt toegewerkt naar de internationaal goed herkenbare graad van Bachelor of Business Administration (BBA). De opleidingen binnen de FEM zullen vanaf 2016 deze graad afgeven. Het nieuwe landelijke beroeps- en opleidingsprofiel hbo Accountancy 2012 is gebaseerd op de BBA eindtermen. (zie hiervoor bijlage II). In de functies die voor de bachelor accountant bereikbaar zijn, staan de volgende beroepstaken centraal: (1) administratieve dienstverlening, (2) fiscale dienstverlening, (3) controle en (4) advisering. Het auditpanel heeft dit opleidingsprofiel bestudeerd en besproken met de opleiding. Het panel heeft geconstateerd dat de opleiding naast het landelijke opleidingsprofiel ook de CEAeindtermen als uitgangspunt neemt, ook al zijn deze eindtermen op zich al verankerd in het landelijke profiel. Naar de verankering van deze CEA-eindtermen in het opleidingsprofiel heeft het panel moeten zoeken. Het panel ziet dat de opleiding het landelijke opleidingsprofiel 2012 tot de hare heeft gemaakt en bezig is dit nieuwe profiel te implementeren. In de gezamenlijke propedeuse moet het programma al het cursusjaar op BBA-competenties zijn geschoeid. In de gesprekken met werkveldvertegenwoordigers en alumni hoort het panel meermalen dat het schriftelijke taalgebruik en de vaardigheid om zich uit te drukken in de Engelse taal van hbo-afgestudeerden onvoldoende zijn. Het panel hoort dat het aantal hbo-bachelor accountants dat in dienst treedt van de grote kantoren (de big 4 ) afneemt, o.a. omdat hun schriftelijk taalgebruik niet voldoende is. Een andere vertegenwoordiger, werkend voor het MKB, merkt op dat de afgestudeerde de vaardigheid moet bezitten om een goede managementletter te schrijven voor een mkb-klant. Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.09

16 Het panel is de mening toegedaan dat de opleiding zich dit moet aantrekken. Hier ligt een kans voor de opleiding om zich in de beoogde eindtermen te profileren. Onderzoeksvaardigheden In 2012 heeft de Werkgroep Onderzoeksleerlijn Accountancy van het AC-scholenoverleg de specifieke competenties benoemd met betrekking tot onderzoek, waaraan de afgestudeerde bachelor accountant moet gaan voldoen. Zie hiervoor eveneens bijlage II. Het panel heeft deze onderzoekscompetenties besproken met het lectoraat dat sinds twee jaar bestaat, met docenten en het werkveld. De opleiding heeft deze competenties nog niet geheel verwerkt in het onderwijsprogramma, maar is hier mee bezig. Duidelijk is dat het lectoraat en de kenniskring hierin een belangrijke taak gaan vervullen. Een specifiek op dit terrein geschoolde lector is hiervoor zeer recent aangetrokken. De opleiding heeft de landelijk geformuleerde onderzoekscompetenties toegevoegd aan de beoogde eindtermen. Het panel kan instemmen met de geformuleerde onderzoekscompetenties als beoogde eindtermen, omdat deze naar hun expert-oordeel voldoen aan de eisen die in de accountancypraktijk worden gesteld. Internationalisering De hogeschool heeft hogeschool-breed internationale oriëntatie van haar studenten in het vaandel staan. De faculteit en opleiding hebben het aspect van internationalisering als speerpunt benoemd. Vertegenwoordigers van het werkveld hebben een uiteenlopende opvatting over de noodzaak of wenselijkheid om aandacht te schenken aan de internationale context waarin de accountant kan komen te werken. De grote accountants-kantoren kennen wel internationale aspecten in hun werk; bij de kleinere kantoren is dat niet of nauwelijks het geval. De opleiding volgt de hogeschool-brede opdracht om zorg te dragen voor een internationale oriëntatie van haar studenten en formuleert het kunnen werken van haar afgestudeerden in een internationale omgeving als een beoogde eindkwalificatie. Weging en Oordeel (onvoldoende / voldoende / goed / excellent) Het panel stelt vast dat de opleiding bezig is met het BBA-proof maken van het programma, in de lijn van het nieuwe landelijk vastgestelde beroeps- en opleidingsprofiel uit Het aspect van toegepast onderzoek is hierin in voldoende mate meegenomen. De daarbij geformuleerde eindtermen passen naar het oordeel van het panel bij het hbo-bachelorniveau. Wat de internationalisering betreft stelt het panel vast dat het werkveld daarover geen eenduidige opvatting heeft. Evenwel neemt de opleiding, gegeven de hogeschoolbrede missie, de eindtermen zoals die door de hogeschool zijn geformuleerd, over als doelstelling voor haar opleiding. Het panel vindt het juist, dat de opleiding daarin haar eigen koers kiest. De eindkwalificaties die de opleiding beoogt te bereiken hebben in belangrijke mate betrekking op het vervullen van de functie van externe accountant voor grotere en kleinere bedrijven. Zij nemen de relevante gedrags- en beroepsregels die gelden voor accountants als uitgangspunt en omvatten de eindtermen op het door de CEA vastgestelde niveau. Het panel is van oordeel dat de beoogde eindkwalificaties op zorgvuldige wijze zijn geformuleerd door het AC-scholenoverleg en qua bachelor en hbo-oriëntatie aansluiten bij het Nederlandse kwalificatieraamwerk en bij datgene wat het vakgebied en het werkveld eisen. De opleiding heeft deze voor zowel de voltijd als de duale variant overgenomen. De eindtermen voldoen naar het oordeel van het panel voor beide varianten in voldoende mate aan de vereiste bachelor en hbo-oriëntatie en aan de criteria die de CEA heeft geformuleerd. Het bieden van inzicht in de kwantitatieve en kwalitatieve aansluiting van de eindtermen op de CEA-criteria kan beter. Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.010

17 Onderwijsleeromgeving Standaard 2: Het programma, het personeel en de opleidingsspecifieke voorzieningen maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde eindkwalificaties te realiseren. Toelichting NVAO: De inhoud en vormgeving van het programma stellen de toegelaten studenten in staat de beoogde eindkwalificaties te bereiken. De kwaliteit van het personeel en van de opleidingsspecifieke voorzieningen is daarbij essentieel. Programma, personeel en voorzieningen vormen een voor studenten samenhangende onderwijsleeromgeving. Bevindingen Reactie van het management op de situatie van stilstand Gedurende de audit zijn voor het panel in veel gesprekken de effecten duidelijk geworden van de relatieve stilstand die de opleiding heeft gekend en van de ambitie en het enthousiasme bij de verschillende gesprekspartners om een herstart te maken. Het meerjaren verbeterplan dat de faculteitsdirectie heeft opgesteld, is veelomvattend, maar is ten tijde van de audit nog niet uitgewerkt in concrete actiepunten met een tijdslijn en verwachte opbrengst per onderdeel. Voor de realisatie van dit plan zijn op faculteitsniveau wel al de benodigde menskracht en middelen vrijgemaakt, die mede worden ingezet ten behoeve van de verbeteragenda van AC. Het panel ziet dat de opleiding is gestart met het verbeterproces, maar naar het oordeel van het panel mag deze verbeteragenda explicieter worden geformuleerd en mag de daarbij behorende sturing op inzet van middelen en te bereiken resultaten meer zichtbaar worden. Het panel is van oordeel dat, indien dit proces op volle kracht wordt doorgezet naar verwachting binnen afzienbare tijd een andere opleiding in de markt staat, dan welke het panel nu ziet. Kenmerken van de opleiding De opleiding is competentiegericht, kent vier samenhangende leerlijnen (kennis, vaardigheden, integratie en reflectie) en een oriëntatie op het beroepenveld. Het curriculum is gebaseerd op twee hbo- en zes domeincompetenties die landelijk zijn vastgesteld. De domeincompetenties zijn vertaald naar beroepsproducten. De competenties zijn ingedeeld in drie niveaus op basis van complexiteit van taken, de context waarin deze worden uitgevoerd en de mate van zelfstandigheid van de student, die daarbij wordt gevraagd. Gedurende hun studie maken de studenten zich deze, in zwaarte oplopende, competenties eigen. Indeling van het programma; relatie met CEA-eindtermen Het onderwijs is thematisch van karakter en ingedeeld in vier blokken per jaar, waarin theoretische concepten worden behandeld, de student in trainingen vaardigheden ontwikkelt die hij in projecten integraal toepast. Het panel heeft onderzoek gedaan naar de aansluiting van het onderwijsprogramma op de CEAeindtermen. De opleiding heeft een kwantitatieve aansluiting gemaakt, welke echter aan transparantie kan winnen. Een kwalitatieve aansluiting, waarin blijkt waar in het curriculum de onderwerpen genoemd door de CEA per vak voorkomen, ontbreekt. Wel heeft het panel geconstateerd dat, omgekeerd, in een aantal studiehandleidingen is vermeld welke CEAonderwerpen in het betreffende studieonderdeel worden behandeld. Uit de analyse van de kwantitatieve aansluiting is gebleken dat alle door de CEA genoemde vakgebieden in voldoende mate aan de orde komen al worden niet in alle gevallen de door de CEA geëiste aantallen EC's gehaald. De opleiding bestaat uit een propedeuse- en hoofdfase en duurt vier jaar. De studielast bedraagt 240 EC s. In het tweede jaar volgen de voltijdstudenten een meeloopstage en in het vierde jaar een afstudeerstage. De hoofdfase kent geen profileringsprogramma in de vorm van minoren; de daarvoor beschikbare ruimte wordt gebruikt voor verdieping van de kernvakken voor het landelijke examen OAT. Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.011

18 Dit examen is een verplicht voorbereidend examen voor doorstroom naar de masterfase van de opleiding tot Register Accountant (RA) en post-hbo opleiding tot Accountant- Administratieconsulent (AA). De duale variant kent de voltijd propedeuse en vanaf het tweede studiejaar een cadans van drie dagen werken en twee dagen studeren. Het programma van de hoofdfase van de duale variant is grotendeels gelijk aan dat van de voltijd variant. In het duale hoofdfase-programma zijn enkele projecten uit de voltijd variant niet opgenomen, omdat de werkervaring van de student in de duale omgeving hiervoor in de plaats komt. De opleiding hanteert de volgende didactische uitgangspunten: 1 het leren staat centraal 2 de student is verantwoordelijk voor zijn eigen leerproces 3 de opleiding is een lerende organisatie: docenten en studenten leren met en van elkaar 4 het onderwijs werkt met realistische taken 5 de student wordt aangesproken als beginnend beroepsbeoefenaar. Het panel ziet dat het curriculum competentiegericht is opgezet, met samenhangende blokken die voor een groot deel dezelfde studielast kennen (5 EC s). Het panel vindt het, mét de studenten, een goede ontwikkeling dat wordt gewerkt aan een gelijke en herkenbare studielast per cursus en blok. Studenten merken daarover op dat hun planning makkelijker wordt. De blokken en de daarbinnen georganiseerde cursussen weerspiegelen de beoogde eindkwalificaties. Actueel houden van het curriculum, relatie met de beroepspraktijk Ontwikkelingen in het beroep van accountant en in de dienstverlening van accountantskantoren gaan snel. Belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen zijn: internationalisering, de centrale positie van kennis en informatie, toename van IT-mogelijkheden en de toenemende complexiteit van ondernemen in het MKB. Er ontstaat een scheiding tussen controle- en advieswerk en er zijn ingrijpende wijzigingen in (internationale) wet- en regelgeving, die hun invloed doen gelden op de beroepsuitoefening. Docenten zijn zich bewust van de snelle ontwikkelingen. Zij zien dat het werk bij de AAkantoren verschuift van controlewerk en administratieve dienstverlening naar advieswerk. Het panel hoort hierover: Wij zullen ons steeds meer op de advieskant moeten richten. Dat is al in diverse projecten en in de afstudeerlijn opgenomen. De opleiding werkt met een beroepenveldcommissie (bvc). In 2011 heeft deze commissie nog adviezen gegeven over aanpassingen in het curriculum, maar die zijn toen niet ter harte genomen door de opleiding. De commissie is in 2012, onder het oude management, niet bijeen geweest en recent in 2013 weer gestart met haar werkzaamheden. De leden van de bvc oriënteren zich nog op hun taak. Zij verwachten van de opleiding dat zij deze taak helder formuleert. Het panel ziet dat de samenstelling van de bvc adequaat is; er zijn bvc-leden van grote kantoren (de big 4 ) en vertegenwoordigers van kleinere kantoren die vooral het MKB bedienen. Het panel ziet dat, met de herstart van het overleg met de bvc, de opleiding in voldoende mate de actuele beroepsontwikkelingen monitort en borgt in het programma. Tijdens de audit blijkt dat de opleiding een beroep kan doen op een netwerk van werkveldvertegenwoordigers en alumni van goed niveau. Het panel adviseert de opleiding om dit waardevolle netwerk veel intensiever te gaan gebruiken en voorts om de input van stageverlenende accountantskantoren en vanuit duale werkplekken, die via docentcontacten tot haar komt, beter te benutten. Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.012

19 Internationalisering De internationale beroepscomponent is minder zichtbaar in het programma. De opleiding gebruikt enkele Engelstalige boeken. Behoudens in Curaçao volgen de studenten geen stages in het buitenland. Er worden wel stages gelopen bij kantoren in Nederland die contacten in het buitenland hebben; dit leidt dan tot cases die in het onderwijs gebruikt worden. Zo ziet het panel dat inmiddels een project is gestart, waarbij studenten via een skypeverbinding contact hebben met Deense en Finse studenten en een casus behandelen over de overname van een Deense bierbrouwerij door een Nederlandse. Aan dit door de opleiding Bedrijfseconomie geïnitieerde project nemen ook studenten AC deel. Het panel ziet dat aandacht wordt gegeven aan de verdere ontwikkeling van de internationale component en waardeert dat positief. Alumni zijn tevreden over het niveau van de opleiding. Wel merken alumni en studenten op dat hun kennis van het Engels en met name van vaktermen soms ontoereikend is. Een alumnus, die doorstudeert aan een universitaire masteropleiding zegt hierover: De bachelor sluit wel aan op de master. Maar het omschakelen naar Engelstalige colleges is moeilijk en met het scannen van een Engelstalige wetenschappelijke tekst ben ik dagen bezig. Het panel dringt er bij de opleiding op aan om, in de lijn van de eigen voornemens, aandacht te blijven geven aan het aspect internationalisering en dit uit te werken voor de bachelor accountancy. Betere beheersing van de Engelse taal verdient daarbij prioriteit. Schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid Vertegenwoordigers van het beroepenveld maken opmerkingen over de beperkte vaardigheid van stagiairs en alumni om een goed adviesrapport of een managementletter te schrijven. Zij adviseren, via de bvc, om hieraan meer aandacht te gaan besteden. Het panel heeft bij het lezen van afstudeerwerkstukken (zie ook Standaard 3) zelf vastgesteld dat het goed formuleren en helder schrijven vaak te wensen overlaten. Het panel dringt er bij de opleiding op aan om de signalen van het beroepenveld serieus te nemen en aandacht te geven aan de schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid van de student. Onderzoeksleerlijn Het opzetten en uitvoeren van toegepast onderzoek wordt nu stap voor stap doorgevoerd in het onderwijs. Het lectoraat, dat twee jaar geleden is gestart, speelt hierin een rol. Enkele promoverende docenten richten zich op de vakken onderzoeksmethodologie en -methodiek. De eerste resultaten daarvan zijn zichtbaar in de gezamenlijke propedeuse. Studenten moeten daarin een project uitvoeren en daarbij beginnen met het opstellen van een plan van aanpak. Het panel beoordeelt deze inspanningen positief en veronderstelt dat de verbinding tussen onderzoek en onderwijs in de naaste toekomst resultaten gaat opleveren en zichtbaar zal zijn in afstudeerwerken van voltijders en de proeven van bekwaamheid die duale studenten maken. Instroom en intake De opleiding heeft een grote instroom van formeel toelaatbare studenten (vwo, HAVO, mbo, 21+), die niet het niveau en/of de motivatie lijken te hebben om de opleiding succesvol te volgen en af te ronden. Dit resulteert in een hoge uitval in de propedeuse en een laag afstudeerrendement. Met de komst van de Wet Kwaliteit in Verscheidenheid (KiV) is het sinds 1 september 2013 mogelijk om de intake-procedure te verbeteren. De opleiding werkt al met een numerus fixus en met intake gesprekken, een digitaal assessment en summer courses voor het wegwerken van deficiënties op het terrein van Nederlands, Engels, economisch rekenen, wiskunde en bedrijfseconomie. De mogelijkheden die de wet KiV biedt zullen verder worden gebruikt om het studierendement te verbeteren. De opleiding kent geen verkort programma en geen vrijstellingen op basis van vooropleiding. De opleiding is naar het oordeel van het panel op de goede weg met het aanscherpen van de intake. Studieloopbaan Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.013

20 De studieloopbaanbegeleiding (slb) staat in het teken van de groei in zelfstandigheid van de student. In het propedeusejaar is het volgen van de slb verplicht en draagt de slb bij aan de propedeutische functies: selectie, oriëntatie en verwijzing. In de hoofdfase is de slb erop gericht de student te helpen bij het maken van keuzes voor stage, afstuderen en excellentie en is de vorm coachend van karakter. De intensiteit van begeleiding neemt dan af en de student moet op eigen initiatief een beroep doen op de slb er. Hu-breed is een programma van eisen opgesteld voor studieloopbaanbegeleiding. Een van de eisen is dat elke slb er in de komende jaren gecertificeerd wordt. Studenten zeggen baat te hebben bij de studieloopbaanbegeleiding en geven hiervan concrete voorbeelden. Stagebegeleiding voltijd De voltijd opleiding kent twee stages. In het tweede studiejaar tijdens de meeloopstage begeleidt de slb er de student. Bij de afstudeerstage in het vierde jaar zorgt een vakdocent voor de begeleiding. De begeleidende docent brengt in de meeloopstage één en in de afstudeerstage twee bedrijfsbezoeken en heeft dan overleg met de bedrijfsmentor. De bedrijfsmentor zorgt voor een adequate begeleiding van de student in het bedrijf en geeft feedback door middel van een beoordelingsformulier. Deze beoordeling is adviserend bij de uiteindelijke beoordeling van de student. Het panel hoort van de studenten dat zij de begeleiding adequaat vinden. Doorstuderen Binnen de Hogeschool Utrecht zijn geen vervolgopleidingen voor accountancy. De CEA-eis om binnen de instelling periodieke afstemming te hebben is derhalve niet van toepassing. Incidenteel is er wel overleg tussen de opleiding en universitaire accountantsopleidingen. Er zijn afspraken met de Erasmus Universiteit en de Vrije Universiteit te Amsterdam over de mogelijkheid tot doorstuderen voor Utrechtse alumni. Personeel De kwaliteit van het onderwijzend personeel is sinds kort weer aan de maat. Er is afscheid genomen van een aantal docenten en een aantal nieuwe docenten is ingestroomd. De examencommissie heeft een examinator ontheven van zijn taak. De opleiding heeft een personeels-meerjarenplan. Alle docenten hebben de mastergraad en één van hen is gepromoveerd. Vier docenten moeten nog hun pedagogisch-didactische aantekening halen. De opleiding vraagt van docenten dat zij op twee van de drie terreinen: onderzoek, onderwijs en beroepspraktijk actief zijn, of zijn geweest. Uit een analyse van de cv s van de docenten blijkt dat ten tijde van de audit dit voor alle docenten geldt. Jaarlijks worden met elke medewerker drie resultaat gericht werken-gesprekken gevoerd. Individuele beoordelingen leiden tot een individueel opleidingsplan. De Learning Community is het vehikel dat wordt gebruikt voor de na- en bijscholing van docenten. Een aantal docenten heeft een promotievoucher en is bezig met zijn promotieonderzoek. In totaal is 3,9% van de bruto loonsom beschikbaar voor deskundigheidsbevordering. De voltijdstudenten zijn enthousiast over de mate waarin de docenten binding hebben met het werkveld, alhoewel zij ook zien dat bij een aantal oudere docenten die binding geringer is. De docenten vormen in de waarneming van het panel een enthousiast en overtuigend team. De voltijd en duale studenten zijn ook tevreden over de wijze waarop hun mening wordt gevraagd na elk onderwijsblok. Zij zien de resultaten van die enquêtes terug en zien dat daarmee iets wordt gedaan. Accountancy, Hogeschool Utrecht, versie 6.014