Naar Gods beeld gemaakt. Preek over zondag 3.

Transcriptie

1 Naar Gods beeld gemaakt. Preek over zondag 3. Je bent terecht gekomen in deel III van een serie leerdiensten waarin we aan de hand van het leerboek van de kerk, de Heidelbergse Catechismus, worden meegenomen naar antwoorden op de grote vragen van het leven. [dia 1] Het eerste deel leerde ons vragen naar ons grootste geluk. Waar leef je voor en waar sterf je voor? Het antwoord was: ik leef vanuit het geloof dat ik van Jezus ben. Deel vroeg door: waarom is Jezus zo belangrijk voor je? Waarvoor is Hij de oplossing? Antwoord: omdat ik merk in de praktijk van mijn dagelijkse leven dat ik vanuit mezelf niet doe waarvoor ik gemaakt ben. Ik ben gemaakt om uit liefde te leven. Uit mezelf lukt dat niet. Daarvoor heb ik Jezus nodig. Zijn leven, zijn dood, zijn opstanding. We eindigden toen wat pessimistisch: naar mijn aard ben ik erop uit om God en mijn naaste te haten. De bijbel noemt het verlies van onschuld, schuld en de catechismus noemt een gebrek aan liefde, haat. Dat is scherp, maar consequent. Er is zou je kunnen zeggen, geen middle ground. Geen tussenoplossing. Als het klopt dat er een God is, en als Hij werkelijk God is dan is het voor mij alles of niks. Voor óf tegen. We pakken vanmiddag de draad weer op bij deel III. De catechismus stelt drie duidelijke vragen, die we volgens mij het beste dan ook maar in drie stappen kunnen behandelen. Als motto boven de preek van vanmiddag heb ik een uitspraak van Jezus gezet [dia 1]: Wat geboren is uit een mens is menselijk, en wat geboren is uit de Geest is geestelijk (Johannes 3,6). De eerste vraag: Heeft God de mens dan zo slecht en verkeerd gemaakt? [dia 2 leeg scherm] Even beginnen bij de vraag. Vaak vragen wij ons af hoe het bestaan lijden en van zoveel verschrikkelijke dingen te rijmen zijn met het bestaan van een goede God. Het leerboek redeneert net even anders. In plaats van meteen verwijtend omhoog te kijken, kijkt de gelovige hier als het ware verbijsterd naar zichzelf. Zo als je na een crash om je heen kan kijken en je vraagt je af: wat is hier fout gegaan. Je weet wel, na een uit-de-hand-gelopen ruzie. Het begon misschien met iets onbenulligs. Maar toen hoe kon het zo gierend uit de hand lopen? Natuurlijk slaat de vraag wel terug op God, die alles gemaakt heeft. Dat is duidelijk. Laten we voor de duidelijkheid het voorbeeld gebruiken van een vliegtuig-crash. Ik weet nog goed dat toen wij naar Hoofddorp verhuisden, vlak voor Schiphol een vliegtuig neerstortte. Nog een geluk dat dit in een weiland gebeurde, want als je weet hoeveel wegen en gebouwen daar in de buurt staan dan besef je dat het nog erger had kunnen zijn.

2 Een van de eerste dingen is dan: zoeken naar de zwarte doos. Wat is er precies gebeurd? Hoe heeft het zover kunnen komen. Was er sprake van een materiaalfout of menselijk falen? Zo n soort vraag stelt het leerboek ook hier: zit de chaos in onze genen? Heeft God bij de schepping soms een materiaalfout gemaakt? Of is er sprake van menselijk falen? Het antwoord is: nee. God heeft: de mens goed en naar zijn beeld gemaakt, dat wil zeggen: in ware gerechtigheid en heiligheid, opdat hij God, zijn schepper, naar waarheid kennen, Hem van harte liefhebben en met Hem in de eeuwige heerlijkheid leven zou, om Hem te loven en te prijzen. Je zou dat antwoord, net als vraag & antwoord 1, eigenlijk uit je hoofd moeten leren. God heeft alles goed gemaakt. Jou dus ook. Je bent geen materiaalfout. Geen ongelukje. Geen bijproduct van een toevallige explosie. Ooit, uit het niets. En God zag dat het goed was, dat is het grote refrein van Genesis 1. Bijna goddelijk, staat er in psalm 8. Naar het beeld van God. Om op God te lijken, zijn beeld uit te dragen hier op aarde. Zoals een zoon of dochter trots kan zijn op vader of moeder en op hem of haar kan lijken in allerlei opzichten, zo ben je als mens ook gemaakt! De oplettende lezer herkent bovendien een grote lijn in de catechismus, waar ik vanmiddag met nadruk op wijs. Ieder mens is gemaakt om profeet, priester en koning te zijn. Profeet om God naar waarheid te kennen. Hem te kennen zoals Hij is. In zijn gerechtigheid en heiligheid. Zoals Adam Eva voorging in het leven met God in Genesis 2. Nadat God de eerste mens (Adam) had voorgehouden: van alle bomen mag je eten, behalve van de ene, maakte God Eva. Adam mocht haar vervolgens wegwijs maken in Gods goede schepping. Kijk Eva: alles is ons door God gegeven, behalve die ene boom, God is te vertrouwen. Echt. We zijn nu een paar eeuwen verder. Johannes schrijft: Niemand heeft God ooit gezien maar de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft hem doen kennen. Wij zijn nu profeten, voor zover wij mensen, onze kinderen, vrienden vertellen van Jezus. Van het goede nieuws dat God in Jezus mens werd zodat jij een mens weer zou worden zoals je bedoeld bent: bijna goddelijk. Priester Hem van harte liefhebben. Een priester offert. Die heeft zijn of haar leven gewijd aan de dienst van God. Tijd, aandacht, mooie woorden, intieme momenten, geld: voor God, uit liefde. Koning met Hem ( ) leven. In ons mens-zijn zit iets koninklijks ingebakken. Regeren, dat is met Hem leven. Het leerboek trekt deze lijn helemaal door van de eerste mensen, naar Jezus Christus en van Hem naar die in Hem geloven. [dia 3]

3 Jullie zijn stuk voor stuk gemaakt om God te kennen, Hem lief te hebben met God te leven. Hij de hoogste profeet. En ook: enige priester door het offer van zijn eigen leven te brengen. En eeuwig Koning. Door Hem zijn wij profeten, als wij Jezus Naam belijden (van Hem getuigen). Priesters als wij ons leven aan Hem offeren (Hem liefhebben). En koningen, als wij tegen de zonde in ons leven vechten om voor altijd met Hem leven. Dat was het eerste. [dia 4 leeg scherm] God heeft iedereen goed gemaakt. Niemand van ons moet dwangmatig zondigen. God heeft geen materiaalfouten gemaakt. Tweede vraag, logisch: waaruit komt deze (onze) verdorven aard dàn voort? Antwoord: uit de val en de ongehoorzaamheid van onze voorouders. Het woord dat de kerk hiervoor bedacht heeft, is erfzonde. Maar hoe zit dat? Ik zei net: niemand van ons moet dwangmatig zondigen. Zo zijn wij niet gemaakt. Mensen hebben altijd een keuze, waarvoor wij dan ook verantwoordelijk gehouden worden. Wij zijn geen dieren. Een leeuw moet verscheuren, een bloedzuiger moet bloed zuigen. Daarvoor kan je ze moeilijk verantwoordelijk houden. Bij mensen is dat anders. God houdt mensen verantwoordelijk voor hun eigen keuzes en gedrag, juist omdat Hij geen materiaalfouten gemaakt heeft. Dat is het bijzondere van de bijbel. Het hoge mensbeeld. Je bent een prachtig, maar ook een verantwoordelijk mens. In tegenstelling tot wat sommigen beweren. Ik hoorde Dick Swaab een poosje geleden in een interview spreken over de illusie van de vrije wil. In wij zijn ons brein schrijft hij het citaat komt voor zover ik kan nagaan van de Schotse dichter en auteur ( ) Alexander Smith [dia 5]: het leven is een seksueel overdraagbare terminale ziekte met dodelijke afloop. ie altijd eindigt met de dood. Met andere woorden: je hebt eigenlijk niks te kiezen. Je bent het product van je hersenen, van je ontwikkeling, je genetisch materiaal en dat materiaal is nu eenmaal defect. [dia 6 leeg scherm] Het moeilijke van vraag & antwoord 7 is dus niet dat er van alles mis is. Volgens mij ook niet dat er een verband wordt gelegd tussen ons en onze voorouders. Iedereen kan wel begrijpen dat gebeurtenissen in het verleden overgedragen worden tot in het heden. En van een groep op de enkeling. Bijvoorbeeld: als Feyenoord verliest straalt dat over op de Feyenoord-supporter, zeker als je duidelijk laat merken dat je er een bent. Zo is het ook in families. Dingen die misgaan in de familiesfeer hebben gevolgen voor familieleden. Het lastige is wél de stelling dat ziekte, uit de hand gelopen ruzies, gevoelens van eenzaamheid, armoede, rampen dat als we de zwarte doos helemaal terugspoelen blijkt dat het allemaal geen gevolgen zijn van een programmeerfout, maar van menselijk falen.

4 Erfzonde, oké. Maar erfschuld, kan dat? Ben ik verantwoordelijk voor het falen van mijn voorouders? Wordt ik nu afgerekend op de verantwoordelijkheid die Adam & Eva hadden moeten nemen? Ik hoor gelovige mensen wel eens zeggen: ja, als ik daar in hun schoenen gestaan had, had ik precies hetzelfde gedaan. Maar dat blijft toch een beetje onbevredigend. En theoretisch. Misschien moeten we het wat dichter bij de realiteit houden. En zeggen: ik sta in hun schoenen. Ik ben mens. En ik maak dezelfde fouten. Zoals David na zijn zonde met Batseba niet schreef wat kan ik eraan doen, ik ben nu eenmaal zo. Maar: Ik was al schuldig toen ik werd geboren, al zondig toen mijn moeder mij ontving. Dat is geen theoretische belijdenis maar een ontdekking in de praktijk van het leven. Zo kan je na in bepaalde situaties diezelfde ontdekking doen: laten we eerlijk zijn. Ik ben geen lieverdje. Regelmatig bewijzen mijn daden dat ik net zo ben als diegenen die mij voorgingen. In zonden ontvangen en geboren worden betekent dus niet dat kleine baby tjes al zondigen. Maar wel dat er onder al die kleine baby tjes niet één te vinden is die later in zijn of haar leven niet bewijst ook zelf schuldig te zijn (psalm 14,3; 53,4) Laatste vraag: dus het wordt nooit wat? Nee, tenzij wij door de Geest van God opnieuw geboren worden. De Geest van God, dat is de Geest van Jezus. Ik zei net: onder al die kleine baby tjes is er niet één die niet ook zelf bewijst schuldig te staan tegenover God. Behalve Jezus. Hij was God volkomen toegewijd. Hoogste profeet, enig priester, eeuwig koning. Zijn gezindheid, zou je kunnen zeggen, hersteld van binnen uit wat er kapot ging. Door de Geest van God geboren worden. Vorige week ging het er al uitgebreid over. Gods Geest doet een beroep op de wil. Niet het verstand in de eerste plaats, of het gevoel. Maar daar waar het fout ging. De wil. En daarom is de vraag vanmiddag: wil jij geloven dat Jezus is gekomen om te herstellen wat kapot ging tussen jou en God? Wil jij vertrouwen? En dan ook echt leven uit het offer van Jezus, niet uit eigen kracht. Maar uit die van Hem? Hoe doe je dat? Ik moest even denken aan een kort fragment uit het grote verhaal van de Lord of the Rings. Op een gegeven moment zitten de Hobbits Sam en Frodo uitgeput op de grond. Ze zijn aan het einde van hun latijn en zien het (bijna) niet meer zitten. Dan vraagt de trouwe Sam aan Frodo: do you remember the Shire, Mr. Frodo? Binnenkort zal het lente zijn. De orchideeën zullen bloeien. De vogels nestelen [ ] Weet je nog hoe aardbeien smaken? En dan zegt Frodo: no Sam. Ik weet niet meer hoe eten smaakt. Of wat het geluid van water is. En hoe gras voelt. Ik ben naakt in het donker. [ ] Ik zie hem terwijl ik wakker ben.

5 Sam: Laten we die ring wegdoen. Ik kan hem niet voor je dragen. Maar ik kan jou wel dragen. Kom, we gaan. Jezus heeft jouw schuld gedragen. De toorn van God waaronder wij eeuwig hadden moeten wegzinken (klassieke formulier voor de viering van het H. Avondmaal). En als je wilt dan draagt Hij jou. Het kwaad is vernietigd. De koning komt terug. Hem is gegeven alle macht, in de hemel en op aarde. Hij wil jou vanmiddag weer een etappe meenemen op weg naar de dag waarop Hij terugkomt. Ik zal straks nog een paar woorden wijden aan de manier waarop Hij dat vanmiddag wil doen, door de viering van het Heilig Avondmaal. Laten we eerst zingen, psalm 51 vers 1 en 4. Wij hebben net geluisterd naar de verkondiging van het Woord. We gaan nu over tot wat je zou kunnen noemen de bediening van het Woord, de viering van het Heilig Avondmaal. Geachte gasten in ons midden: Het heilig avondmaal is door Jezus Christus ingesteld voor allen die in Hem geloven. Daarom kunt u niet deelnemen als u geen belijdenis hebt afgelegd van uw geloof in Jezus Christus. Graag vertellen wij u de achtergrond en de reden van deze regel in onze gemeente. Neemt u na de dienst vrijmoedig contact met ons op. Christenen die hun geloof hebben beleden en lid zijn van andere kerken heten wij welkom, nadat wij met elkaar hebben kennisgemaakt. Als u dat voor deze dienst niet hebt gedaan en graag een volgende keer met ons meeviert, spreek ons dan buiten de diensten om even aan. De instelling van het avondmaal gaat terug op de HEER zelf. In de nacht waarin Jezus werd gearresteerd, nam Hij een een brood, sprak het zegengebed uit, brak het brood en gaf de leerlingen ervan met de woorden: Neem, eet, dit is mijn lichaam. En hij nam een beker, sprak het dankgebed uit en gaf hun de beker met de woorden: Drink allen hieruit, dit is mijn bloed, het bloed van het verbond, dat voor velen wordt vergoten tot vergeving van zonden. Vorige week preekte ds. van Veen over het werk van de Geest: bedrink u niet, want dat leidt tot uitspattingen, maar laat de Geest u vervullen (Ef. 5,18). Vervuld raken met de Geest, vertelde hij toen, gebeurt door een geregeld leven van gebed en bijbellezen. Ik voeg daar vanmiddag nog aan toe: avondmaal vieren. De Geest van Jezus wil vanmiddag deze maaltijd gebruiken om ons geloof te versterken. En er is een belangrijke overeenkomst tussen wijn en de Heilige Geest.

6 Hij gebruikt brood en wijn om ons één te maken met Jezus Christus die aan het kruis zijn lichaam en zijn bloed gegeven heeft voor de zijnen. De maaltijd maakt ons één met Jezus en met elkaar. De apostel Paulus schrijft: omdat we allemaal eten van hetzelfde brood wordt duidelijk dat wij, hoewel we met veel en verschillend zijn, toch leden zijn van één lichaam. Vanuit de viering van het avondmaal willen we elkaar dienen in de gemeente. Aan de maaltijd leren we de terugkeer van onze Heer Jezus verwachten. We vieren het in heilige, gespannen verwachting. Straks zal de Heer alle tranen uit onze ogen wissen en zal aan alle gebrokenheid en nood een einde gekomen zijn. En hij zal over alles en allen regeren.

7 Liturgie Opening van de dienst Gezang 145 Gebed Naar Gods beeld gemaakt - Preek over zondag 3 Psalm 51,3-5 Viering H. Avondmaal Gebed en Onze Vader Gezang 179a (geloofsbelijdenis in wisselzang) Gaande viering zingen psalm 143 Dankgebed Lied 437 Collecten Lied 409 Zegen