Hartkatheterisatie. Wilhelmina Kinderziekenhuis

Transcriptie

1 Wilhelmina Kinderziekenhuis Hartkatheterisatie

2 Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders 2 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar 4 Hartkatheterisatie 6 Hoe werkt je hart? 8 Wat gebeurt er bij een hartkatheterisatie? 13 Tips 31 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding 34 Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie doorgeven per patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl 1

3 Inleiding voor ouders Een onderzoek of behandeling in een ziekenhuis kan een ingrijpende gebeurtenis zijn. Uw kind voelt zich misschien niet goed of heeft zelfs pijn. Het krijgt te maken met verschillende behandelaars en hoort allerlei medische termen. Wij vinden het belangrijk u en uw kind hierbij goed te begeleiden. Lees de folder eerst zelf. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek daarna samen of alles duidelijk is. Als u korte vragen stelt over de tekst, kunt u nagaan of uw kind de informatie begrepen heeft. Achterin deze folder staat hoe u uw kind kunt voorbereiden en begeleiden bij de hartkatheterisatie. Deze folder is bedoeld om uw kind voor te bereiden op de hartkatheterisatie. Maar ook om ú te informeren over wat er gaat gebeuren. Begrijpelijke informatie is nodig. Het geeft vaak meer zekerheid en vertrouwen. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts vertelt: Waarom uw kind een hartkatheterisatie krijgt Hoe we de hartkatheterisatie doen Thuis stellen kinderen meestal meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. U weet welke informatie uw kind begrijpt en kan verwerken. Deze folder helpt u bij de voorbereiding. 2 3

4 Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar Tips Een onderzoek in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleegkundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op het onderzoek. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt. Wie beslist: jij, je ouders of samen? Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO). Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt. Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis. Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen. Wil je meer weten? Ben je ouder dan 12 jaar Dan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar wat gebeurt er als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op 4 5

5 Hartkatheterisatie Binnenkort kom je in het WKZ voor een hartkatheterisatie. Dit lange woord korten we af als HC. De dokter onderzoekt dan hoe het met jouw hart gaat of hij onderzoekt wat de oorzaak is van jouw klachten. Bij een HC schuift de dokter een dun hol slangetje (de katheter) via een bloedvat (meestal in je lies) tot in je hart. Er zijn twee soorten hartkatheterisaties: 1) een diagnostische hartkatheterisatie De dokter bekijkt je hart dan heel goed. 2) een interventionele hartkatheterisatie De dokter voert dan een behandeling uit. Voor een HC moet je een paar dagen in het ziekenhuis blijven. Je komt meestal op afdeling Leeuw in het WKZ te liggen. De opname duurt meestal drie dagen: de voorbereidingsdag de dag van de hartkatheterisatie de ontslagdag Dan mag je weer naar huis. Als je meer wilt weten over het hart, dan kun je dat hieronder lezen. Als je meteen wilt lezen hoe de hartkatheterisatie gaat, ga dan naar pagina 13. De dokter bespreekt van tevoren met jou welke hartkatheterisatie jij krijgt. Het is heel belangrijk dat je helemaal stil ligt tijdens een HC. Dat is erg moeilijk. Daarom word je van tevoren onder narcose gebracht. Narcose wil zeggen dat je gaat slapen met behulp van medicijnen zodat je niks van een ingreep voelt. We noemen dit wel slapen, maar het is natuurlijk geen gewone slaap. Als je onder narcose bent, kun je namelijk niet uit jezelf wakker worden. De dokter die jou de slaapmedicijnen geeft, noemen we een cardio-anesthesioloog. Hij zorgt voor jou als je onder narcose bent en zorgt ervoor dat je weer wakker wordt als de HC klaar is. We noemen hem ook wel de slaapdokter. Je merkt dus zelf niets van de HC. 6 7

6 Hoe werkt je hart? Het hart pompt bloed rond. De hele dag door, elke dag weer. Het bloed stroomt door heel veel grote en kleine bloedvaten naar alle delen van je lichaam. Onderweg geeft het bloed zuurstof en voedingsstoffen af en haalt het koolzuurgas en afvalstoffen op. Hierdoor kunnen alle organen en spieren hun werk goed doen. Het hart is heel belangrijk. We noemen het ook wel de motor van ons lichaam! Waar zit het hart? Het hart zit in je borstkas. Iets links van het midden. Het zit veilig achter je ribben. Daardoor beschadigt het niet snel als je valt of als je je ergens aan stoot. Het hart is een holle spier, ongeveer zo groot als je gebalde vuist. Dat blijft altijd zo. Het hart groeit namelijk met je mee. Baby s hebben dus een klein hart, volwassenen een groot hart. De bloedsomloop Het hart is opgedeeld in een linker- en een rechterhelft. Elke helft heeft bovenin een boezem en onderin een kamer. Tijdens de reis door je lijf komt het bloed twee keer langs je hart. De kleine bloedsomloop In de kleine bloedsomloop stuurt het hart bloed naar de longen om zuurstof op te halen. Dit stuk van de reis begint in de rechterkamer. Vanuit de rechterkamer gaat het bloed via de longslagaders naar de longen. Daar neemt het bloed zuurstof op. Die zuurstof heb jij via je longen ingeademd. Koolzuurgas (een afvalstof) wordt afgegeven. Dat adem je weer uit. Vanaf de longen stroomt het bloed met zuurstof door de longaders weer naar het hart. Het komt dan in de linkerboezem en dan in de linkerkamer De grote bloedsomloop In de linkerkamer begint het tweede stuk van de reis. Dat noemen we de grote bloedsomloop. Vanuit de linkerkamer komt het bloed in de lichaamsslagader. Deze heet de aorta. Vanuit de aorta gaat het bloed naar de andere delen van je lichaam. Via de onderste en de bovenste holle ader komt het bloed dan weer in de rechterboezem. Daar gaat het weer door naar de rechterkamer. Klaar voor de volgende ronde! Eén keer maakt het een korte weg. Die noemen we de kleine bloedsomloop. Eén keer neemt het een lange route. Die noemen we de grote bloedsomloop. 8 9

7 Kloppen Het hart trekt samen en ontspant daarna weer. Door deze beweging ontstaat de kracht die nodig is om het bloed het hele lichaam door te pompen. De pompbeweging noemen we de hartslag of het kloppen van het hart. Hoe groter en sterker de hartspier is, hoe minder vaak hij samentrekt en ontspant om het bloed door het lichaam te pompen. Dat zie je als je de hartslag van mensen van verschillende leeftijden met elkaar vergelijkt. Bij pasgeboren baby s klopt het hart zo n 120 keer per minuut. Bij kinderen en jongeren is dat 80 tot 100 en bij volwassenen 60 tot 70 keer per minuut. Het bloed gaat dus steeds maar rond! Volg de pijlen maar eens met je vinger: rechterboezem rechterkamer longslagader longen linkerboezem linkerkamer aorta rest van het lichaam rechterboezem etc. bovenste- en onderste holle ader Tussen de boezems en de kamers zitten kleppen. Het zijn een soort sluisdeuren die maar naar één kant open kunnen. Ze zorgen ervoor dat het bloed niet terug kan stromen. Tussen de kamers en de slagaders zitten ook zulke kleppen. Besturingssysteem In je hart zit een besturingssysteem dat ervoor zorgt dat de boezems en de kamers samentrekken. In dit systeem zitten twee zenuwknopen: de sinusknoop de AV-knoop De sinusknoop regelt het ritme van je hartslag. Hij stuurt kleine elektrische stroompjes naar de boezems. Die trekken daardoor samen. De stroompjes komen in de boezems aan bij de AV-knoop. Deze tweede knoop is de stroomverdeler: hij houdt de stroompjes heel even vast en verspreidt ze dan via een bundel zenuwdraden razendsnel over de kamers. Hierdoor trekken de kamers net iets later samen dan de boezems

8 Een hartafwijking Een hartafwijking betekent dat het hart anders is dan een gezond hart. Er kunnen drie dingen aan de hand zijn: Er zit een bouwfout in het hart. De hartkamers zijn bijvoorbeeld te klein of de aders zijn verkeerd op het hart aangesloten. Soms werken de hartkleppen niet goed. Of er zit een gaatje in de wand tussen de boezems of de kamers. De hartspier is ziek. Het hart kan niet zo goed samentrekken, waardoor het minder krachtig pompt. Het hartritme is verstoord. Het besturingssysteem van het hart is beschadigd. Het hart klopt daardoor te snel, te langzaam of onregelmatig. Deze aandoening noemen we een hartritmestoornis. Wat gebeurt er bij een hartkatheterisatie? Als je onder narcose bent, begint de dokter met de hartkatheterisatie. In de lies (de plek tussen je buik en je bovenbeen) brengt de dokter met een speciale priktechniek een sheath aan in een holle ader of lichaamsslagader. Een sheath is een plastic buisje van 5 tot 10 cm lang. Als het buisje goed zit, schuift de dokter door dit buisje een dun hol slangetje naar binnen. Dit slangetje noemen we een katheter. Het slangetje komt tot in het hart. Als de dokter de rechter harthelft wil bekijken, gaat het slangetje via de onderste holle ader naar de rechterboezem en de rechterkamer. Dan van de rechterkamer naar de longslagader. Als de dokter de linker harthelft wil bekijken, gaat het slangetje via de slagader (arterie) in de lies naar de lichaamslagader (aorta) en komt uit in de linkerkamer. De diagnostische hartkatheterisatie Bij een diagnostische HC wil de dokter meer te weten komen over je hart en bloedvaten. Bijvoorbeeld: Hoe hard jouw hart je bloed door je boezems en kamers pompt. We meten dan de verschillende drukken in je hart. Hoeveel zuurstof er in je bloed zit (saturatie meten)

9 Hoeveel bloed je hart per minuut pompt (cardiac output). Hoe jouw hart en grote bloedvaten er uit zien en hoe ze hun werk doen. Met contrastvloeistof kunnen we je hart en bloedvaten zien met een röntgenapparaat. We maken hier een filmpje. Dit heet een angiografie. Ook kan er met contrastmiddel een 3D-afbeelding van je hart gemaakt worden. We kunnen dan goed zien hoe het precies uitziet. De interventionele hartkatheterisatie Bij een interventionele hartkatheterisatie voert de dokter een behandeling uit. Meestal heb je bij een aangeboren (congenitale) hartafwijking een operatie nodig, maar soms kan het dus ook met een katheter gedaan worden. Dit heeft een aantal voordelen: Je hoeft niet aangesloten te worden aan een hart-longmachine. Je borstkas hoeft niet te worden geopend. Je hebt geen litteken op je borst. Je herstelt sneller. Vóór de hartkatheterisatie Wat moet je van te voren weten? Je blijft drie dagen in het ziekenhuis, meestal op afdeling Leeuw. Kom je van thuis, neem dan mee naar het ziekenhuis.. Voor de voorbereidingsdag: je medicijnen (als je die gebruikt) je knuffel of iets anders dat belangrijk voor je is iets om te doen. Bijvoorbeeld een boek of je MP3-speler iets te eten of te drinken voor jezelf en je ouders (als je op de polikliniek bent) Voor de opname: je medicijnen (als je die gebruikt) je knuffel of iets anders dat belangrijk voor je is iets om te doen. Bijvoorbeeld een boek of je MP3-speler gewone kleren (bovenkleding) ondergoed, pyjama s, pantoffels of slippers zeep, kam, tandpasta en tandenborstel Dit moet je ook bij je hebben: bericht van de opname ziekenfonds- of verzekeringspapieren inentingspapieren en groeiboekje eventueel dieetvoorschriften, -preparaten of producten Je mag eventueel je eigen rolstoel meenemen (zorg dat je naam en adres erop staat)

10 Wat laat je thuis? waardevolle voorwerpen als sieraden en horloges geld mobiele telefoon (je hebt een eigen telefoon op je kamer en mobiele telefoons verstoren de ontvangst) laptop of andere waardevolle spullen Er zijn op je kamer geen kastjes die je kunt afsluiten. De dag voor de hartkatheterisatie: de voorbereidingsdag Je komt één dag voordat de HC plaatsvindt naar het WKZ. Samen met je ouder(s). Als je op maandag je HC krijgt, kom je meestal op donderdagmiddag naar de polikliniek voor de voorbereidingen. Als je klaar bent ga je naar huis. Zondagavond kom je dan weer terug. De verpleegkundige vertelt je precies waar je moet zijn en hoe laat je er moet zijn. Je ziet best veel mensen op de voorbereidingsdag: Een verpleegkundige Zij stelt een aantal vragen aan jou en je ouders(s) en zij schrijft dat op zodat iedereen in het WKZ weet wie jij bent. Dit noemen we de anamnese. Ze doet ook een paar controles bij je zoals gewicht, lengte, bloeddruk, temperatuur, pols, ademhaling en saturatiemeting. Een afdelingsarts Hij doet een lichamelijk onderzoek. Hij luistert bijvoorbeeld naar je hart. Een pedagogisch medewerker Zij vertelt jou en je ouders precies wat je gaat meemaken als je naar de HC-kamer gaat, hoe je onder narcose gaat en hoe het is als het klaar is. Ze bespreekt met je wat jij en je ouders zelf kunnen doen om het zo prettig mogelijk te maken, wat je kunt doen als je pijn hebt of bang bent. Als je op een andere dag dan maandag je HC krijgt, kom je de dag ervoor al naar het ziekenhuis. Dit is meestal afdeling Leeuw. Je blijft dan slapen op de afdeling. Wat gebeurt er allemaal op de voorbereidingsdag? Je meldt je samen met je ouder(s) bij het opnamebureau, locatie WKZ - 1e verdieping. Een medewerker kijkt of jouw gegevens kloppen, zoals je adres. Je gaat naar afdeling Leeuw op de 2e verdieping of naar de polikliniek cardiologie-receptie nr. 14. In je brief staat waar je naar toe moet

11 Een cardio-anesthesioloog (slaapdokter) Met hem spreek je af hoe je onder narcose gaat. Dat kan met een kapje of met een prik. Je kunt ook van tevoren een drankje of een pilletje krijgen. Dat helpt om rustiger of minder bang te zijn. Dit noemen we pre-medicatie. Kijk voor meer informatie in de folder Narcose. Een kindercardioloog Hij bespreekt nog een keer met jullie wat er gaat gebeuren. Als je nog vragen hebt, stel die dan! Een laborant Meestal krijg je van de verpleegkundige een formulier voor het laboratorium om bloed af te laten nemen. Je gaat samen met je ouder(s) naar het laboratorium (receptie 12) voor een vingerprik of een prik in je arm. Ben je op de polikliniek en ben je nieuwsgierig naar hoe afdeling Leeuw er uit ziet? Overleg dan met de verpleegkundige of de pedagogisch medewerker om alvast een kijkje te nemen! De dag van de hartkatheterisatie Op de voorbereidingsdag hoor je wat je allemaal meemaakt op de dag van de hartkatheterisatie. In de folder Narcose lees je hoe het gaat als je onder narcose gaat. Je leest daar ook hoe het gaat op de dag dat je geopereerd wordt. Voor alle duidelijkheid vertellen we het hier nog een keer in het kort. Op afdeling Leeuw Je krijgt op elke voet met stift een kruisje op een plek waar je hartslag te voelen is. Zo kunnen we na de HC controleren of je bloed nog goed doorstroomt in je been. Je mag s ochtends niet meer eten en drinken. Dat heet nuchter zijn. Je krijgt een operatiejasje aan en een naambandje om. Misschien krijg je een drankje, pilletje of zetpil. Als je aan de beurt bent, ga je in bed of bij je ouder op de arm. Jullie gaan samen naar de wachtruimte (holding) bij de operatiekamers

12 In de holding Eén van je ouders en de pedagogisch medewerker of verpleegkundige doen een schort aan, blauwe slofjes over de schoenen en zetten een speciale muts op. De medewerkers van de operatiekamer (met een groen pak en een muts) komen jullie ophalen. Meestal stellen ze nog wat vragen aan jou en je ouders. In de HC-kamer In de HC-kamer zie je veel apparatuur en een smal bed op één poot. We noemen dit de onderzoekstafel. Boven de onderzoekstafel hangt een grote lamp. Over de tafel heen hangt een groot röntgenapparaat. De dokters en verpleegkundigen dragen speciale, groene pakken en een muts. Ze nemen jou, één van je ouders en de pedagogisch medewerker of verpleegkundige mee naar de HC-kamer. Je bed wordt zo dicht mogelijk bij de onderzoekstafel gereden. De slaapdokter zegt of je op de operatietafel mag gaan liggen of zitten. Als het kan mag je dit zelf doen, anders helpt iemand je. Soms wordt je bed bij de ingang van de HC-kamer neergezet. Je ouder mag je dan dragen of je mag zelf naar binnen lopen

13 Je krijgt vier monitor-stickers op je borst en bovenbeen geplakt. Je krijgt een plakker met daarin een klein lampje op je vinger of teen geplakt. Soms krijg je om je bovenarm een band om je bloeddruk te controleren. Je krijgt de narcose met een kapje of een prik of met een infuus dat je al hebt. Als je slaapt gaat je vader of moeder terug naar afdeling Leeuw. De dokter gaat de HC doen. Lisanne (11jaar): Ik vond het maar een raar idee dat de dokter in mijn hart ging kijken met een slangetje in mijn lies. Gelukkig heb ik er niets van gemerkt!. Voor ouders - U kunt bij uw kind aanwezig zijn bij het in slaap gaan tijdens de narcose in de HCkamer. - U kunt aanwezig zijn bij het ontwaken van uw kind uit de narcose op de uitslaapkamer. - Het kan zijn dat uw kind ondanks alle voorbereidingen in paniek raakt. In deze situatie besluit de anesthesioloog om uw kind snel onder narcose te brengen en deze stressvolle situatie zo kort mogelijk te houden. - Uw kind kan onrustig gaan bewegen wanneer het bijna onder narcose is. Dit kan erbij horen. Uw kind is zich dit niet meer bewust. - Sommige kinderen sluiten niet direct hun ogen, dit kan een vreemde indruk maken. Het lijkt dan of uw kind nog bij bewustzijn is. Maar dat is dan niet zo. - Het onder narcose gaan van uw kind kan ook voor u een emotionele gebeurtenis zijn. Mocht u denken dit niet aan te kunnen, meld dit dan op de voorbereidingsdag. - Voor u als ouder is de dag van de ingreep vaak een spannende dag met lange wachttijden. Het kan u daarom steun bieden om samen met een voor u vertrouwd persoon te zijn. - Bent u zwanger? Dan kan het zijn dat het niet raadzaam is uw kind op de operatiekamer te begeleiden. Meld het op de voorbereidingsdag. - Het is belangrijk dat u zelf hebt gegeten als u uw kind begeleidt bij het krijgen van de narcose. U kunt duizelig worden als u een lege maag heeft. U kunt uw kind dan niet (meer) goed steunen. Wanneer uw kind niet meer bij bewustzijn is (onder narcose), vraagt de cardioanesthesioloog u samen met de pedagogisch medewerker de operatiekamer te verlaten

14 Na de hartkatheterisatie Uitslaapkamer Na de HC ga je in je eigen bed naar de uitslaapkamer. Meestal merk je niet eens dat je daarheen wordt gebracht, omdat je nog slaapt. In de uitslaapkamer mag één van je ouders bij je komen zitten. Meestal zijn er meer kinderen met hun ouders. Er zijn in de uitslaapkamer dokters en verpleegkundigen. De monitorstickers en de saturatiemeter heb je nog steeds. Zo kunnen ze je goed in de gaten houden. Je moet daarom ook in je bed blijven liggen. Voor ouders Overleg altijd eerst met de verpleegkundige van de uitslaapkamer of uw kind op schoot mag. Pak uw kind niet zomaar uit bed. Wat merk je als je wakker wordt? Op de plek in je lies waar de HC gedaan is, zit een drukpleister: de safeguard. Dit is een grote pleister met in het midden een doorzichtig ballonnetje dat het wondje van de prik dichtdrukt. Het zorgt ervoor dat het wondje niet gaat nabloeden. De drukpleister kan vervelend aanvoelen. Dat komt omdat het ballonnetje in je lies drukt. De drukpleister mag er meestal na 8 uur af. De verpleegkundige zal er steeds een klein beetje lucht uithalen. Net zolang totdat hij helemaal leeg is. Soms heb je in plaats van een safeguard een drukverband. Dat mag er pas de volgende dag af. Je hebt een infuus. Dit is nodig om je vocht en soms medicijnen te geven. Misschien voel je je niet zo lekker, ben je misselijk of heb je pijn in je lies. Zeg het tegen je vader of moeder of tegen de verpleegkundige als er iets is. Ze kunnen er dan rekening mee houden of je extra medicijnen geven. Hoe het bij jou zal gaan? Dat is moeilijk van tevoren te zeggen. Als je wakker genoeg bent, komt een verpleegkundige jullie halen om terug naar de verpleegafdeling te gaan

15 Op de afdeling Eten en drinken Als je wilt mag je weer drinken en eten. Vraag het aan de verpleegkundige. Het infuus Als je weer goed zelf kunt drinken en eten, wordt het infuus afgekoppeld, het lange slangetje wordt er dan afgehaald. Het naaldje en het verband blijft wel zitten tot de volgende morgen. In je bed blijven Je hebt na een HC ongeveer zes uur bedrust. Dat betekent dat je moet blijven liggen. Het wondje in je lies kan dan goed dichtgaan. De verpleegkundige controleert regelmatig jouw bloeddruk, het infuus en de drukpleister. Je blijft tot de volgende ochtend aangesloten aan de monitor om je hartslag en eventueel je saturatie in de gaten te houden. Voor ouders Nog dezelfde dag komt de kindercardioloog met u praten. Hij vertelt over het verloop van de hartkatheterisatie en wat zijn bevindingen na de hartkatheterisatie zijn. Soms is het nodig de gegevens eerst binnen het team (kindercardiologen, kindercardiochirurgen en cardio-anesthesiologen) te bespreken. De uitslag van die bespreking wordt dan later aan u meegedeeld. Ayoub (7 jaar): De pleister in mijn lies vond ik heel vervelend, hij drukte zo. Toen ik terug was op de afdeling, moest ik in bed blijven liggen. Maar dat viel heel erg mee. Ik had hele leuke DVD s gekregen, daardoor was de tijd zo voorbij! De volgende dag De dag na de HC mag je meestal weer naar huis. De verpleegkundige verwijdert s morgens het infuus. Soms is het nodig om nog een onderzoek te doen, bijvoorbeeld een echo, een ECG (hartfilmpje) of een röntgenfoto te maken. Als alles klaar is, mag je naar huis. Dat is meestal tussen 9.00 en uur. De uitslag / het resultaat Op de dag van de HC komt de cardioloog aan jou en je ouders vertellen wat hij gezien heeft of wat hij gedaan heeft. Soms moet hij eerst nog met andere artsen overleggen, dan duurt het wat langer voordat je iets hoort. Voordat je naar huis gaat, hoor je wanneer je terug moet komen op de polikliniek

16 Bijwerkingen Mogelijke bijwerkingen van de narcose Tijdens een narcose krijg je een buisje in je keel, dat helpt om te ademen. Soms heb je daardoor wat keelpijn of ben je wat hees als je wakker wordt. Dat gaat na een poosje weer over. Door de slaapmedicijnen kun je wat misselijk zijn of moet je overgeven. Je kunt hiervoor medicijnen krijgen van de verpleegkundige in de uitslaapkamer of op de afdeling. Soms kan het even duren voordat je je weer helemaal de oude voelt. Dit is normaal. Mogelijke bijwerkingen van de HC Na een HC kun je last hebben van je lies. De plek waar geprikt is, kan pijnlijk zijn. Dit is weer over als het wondje genezen is. Het kan zijn dat je langer medicijnen nodig hebt. Bijvoorbeeld bij een infectie. Je moet dan langer blijven. Heel soms is het nodig om toch meteen een hartoperatie te doen. Je gaat dan daarna naar afdeling Pelikaan. Dit is de kinder-intensive care. Wil je meer van deze afdeling weten, kijk dan op bij De afdelingen - Pelikaan. Als je naar afdeling Pelikaan gaat, ga je niet eerst naar de uitslaapkamer. Als je genoeg bent opgeknapt, ga je weer terug naar de verpleegafdeling. Mogelijke complicaties van de narcose Ernstige complicaties door de narcose komen tegenwoordig nog maar heel weinig voor. Complicaties Mogelijke complicaties van de HC Zelfs wanneer een medische behandeling helemaal goed is gedaan ( volgens het boekje ), kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties. Ook bij een HC gaan de dingen soms anders dan de bedoeling is. Gelukkig gebeurt dit niet zo vaak. Wat kun jij merken van een complicatie? Als het wondje in je lies weer gaat bloeden, wordt het opnieuw afgedrukt. Als je teveel bloed verliest, krijg je een bloedtransfusie. Dat betekent dat je extra bloed via je infuus krijgt. Dit komt gelukkig bijna nooit voor

17 Wat mag wel, wat mag niet Tips Thuis mag je bijna alles weer gewoon doen. Na een week mag je ook weer naar school. In de eerste week na een HC kun je beter nog niet gaan sporten. In je lies zit een klein wondje dat moet genezen. Daarom mag je na één dag weer douchen. Na drie dagen mag je weer in bad of zwemmen. Als het wondje in je lies gehecht is, mag de huisarts de hechting na één week verwijderen. Als het wondje weer gaat bloeden, zeg het tegen je ouders. Zij weten wat ze dan moeten doen. Voor ouders - Als het wondje gaat bloeden, dient u het goed af te drukken en contact op te nemen met het ziekenhuis. - Bij eventuele andere klachten, bijvoorbeeld een zwelling, dient u contact op te nemen met de huisarts. Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Hij of zij kan je helpen als je bang bent of pijn hebt. Hieronder staan meer tips. Bespreek van tevoren wat jij graag wilt. Probeer zoveel mogelijk te ontspannen: doe samen een ontspanningsoefening. Bijvoorbeeld afwisselend spieren aanspannen en ontspannen. De pedagogisch medewerker kan je daarbij helpen. Neem iets mee om je af te leiden. Je kunt maar aan één ding tegelijk denken! Bijvoorbeeld een knuffel, boek of je MP3-speler. Bedenk met je ouder een verhaal of maak vakantieplannen. Rustig ademhalen kan helpen als je bang bent of pijn hebt. Diep inademen door je neus, tot drie tellen en dan weer uitblazen. Misschien vind je het fijn om een hand vast te houden. Of om je te laten masseren of zachtjes op je huid te laten kriebelen. Bedenk van te voren alvast waar je over wilt dromen tijdens de narcose 30 31

18 Heb je een Pijnpaspoort*? Laat dan zien hoe jij het graag wilt. Heb je geen Pijnpaspoort*? Bedenk dan van tevoren wat jij wilt. Bijvoorbeeld een kapje of prik. En bedenk ook alvast wat jou dan helpt. Bijvoorbeeld kijken/niet kijken. Of tellen. Als je iets wilt weten of iets niet snapt, mag je het altijd vragen. * Het Pijnpaspoort is een klein boekje waarin je kunt opschrijven wat jou helpt als je pijn hebt of bang bent. Je laat het aan de mensen in het ziekenhuis zien als je dat nodig vindt, bijvoorbeeld voordat je een prik krijgt. Zij kunnen dan rekening houden met jouw wensen, zonder dat je het steeds weer hoeft te zeggen. De pedagogisch medewerker kan je hier meer over vertellen. Wil je meer weten? Heb je nog vragen? Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent. Voor vragen over de HC kun je bellen met afdeling Leeuw: telefoonnummer (alleen overdag) of telefoonnummer Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Je ouders kunnen deze nummers ook bellen. Kijk dan op:

19 Voor ouders: voorbereiding en begeleiding Hoe kunt u uw kind voorbereiden Hieronder staan algemene adviezen. U kunt zelf inschatten wat bij uw kind past. Kies een rustig moment voor de voorbereiding. Bijvoorbeeld niet vlak voor het slapen gaan. Zorg dat er tijd is voor uw kind om vragen te stellen. Begin bij jonge kinderen niet te vroeg met voorbereiden. Ze hebben een ander tijdsbesef dan volwassenen. Jonge kinderen leven in het hier en nu. Een paar dagen van tevoren is meestal vroeg genoeg. Zorg wel dat er voldoende tijd is om er nog eens op terug te komen. Herhaling is belangrijk. Bij oudere kinderen kunt u wat eerder beginnen. Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is. Vraag hoe uw kind tegen de hartkathererisatie aan kijkt en hoe het zich voelt. Uw kind kan bang zijn of pijn hebben. Bespreek thuis alvast wat uw kind kan helpen. Bijvoorbeeld een hand vast houden, een MP3-speler met muziek meenemen. Wat vertelt u en hoe Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld. Vraag wat uw kind al weet over het de hartkathererisatie. Let erop dat uw kind de informatie goed begrijpt en verwerkt. Vooral jonge kinderen kunnen gaan fantaseren over het ziekenhuis. Geef vooral bij jonge kinderen niet alle informatie tegelijk. Leg geen nadruk op nare dingen, maar vertel er wel eerlijk over. Vertel alleen over wat uw kind bewust meemaakt tijdens het onderzoek. Dus over alles wat het ziet, voelt, hoort, ruikt en proeft. Laat dingen zien als u over het ziekenhuis vertelt. Doktersspulletjes bijvoorbeeld. Of gebruik boeken en internet. Via kan uw kind alvast een kijkje nemen in het ziekenhuis. Betrek de andere kinderen van het gezin bij de voorbereiding. Dan weten zij ook wat er met hun broertje of zusje gaat gebeuren

20 Hoe kunt u uw kind begeleiden Neem lievelingsspeelgoed, een knuffel en/of een (voorlees)boek mee. U mag verwachten dat u duidelijke informatie krijgt. Stel gerust vragen als u of uw kind iets niet begrijpt. Hebt u extra advies nodig voor de voorbereiding of begeleiding van uw kind? Dan kunt u contact opnemen met een pedagogisch medewerker van het WKZ, via het Secretariaat Pedagogische Zorg: op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot uur telefoonnummer Tips voor uzelf Blijf zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger. Richt uw aandacht op uw kind. Zorg dat uw kind er ook bij betrokken blijft als u met de arts of verpleegkundige praat. Zo geeft u uw kind de aandacht die het nodig heeft. Een goede voorbereiding zorgt voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Thuis of in het ziekenhuis. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund. Schrijf hier je aantekeningen 36 37

21 38 39

22 Schrijf hier je aantekeningen Colofon Divisie Kinderen, locatie WKZ oktober 2011, UMC Utrecht KITE

23 UMC Utrecht Locatie WKZ Lundlaan EA Utrecht Tel