2. Op 20 november 2006 heeft de Groep ontwikkelingssamenwerking na een aantal besprekingen overeenstemming bereikt over de bijgaande tekst.

Transcriptie

1 RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 21 november 2006 (24.11) (OR. en) 15407/06 DEVGEN 292 RELEX 812 ACP 215 SAN 242 NOTA I/A-PUNT van: het secretariaat-generaal aan: het Coreper/de Raad Betreft: Wereldaidsdag (1 december 2006) - Ontwerp-verklaring van de EU 1. Op 23 oktober 2006 heeft het voorzitterschap, na overleg met de Commissie, de ontwerpverklaring van de EU "Hiv/aids aanpakken: verdere vooruitgang boeken" ingediend met het oog op bekendmaking ervan op de Wereldaidsdag (1 december 2006). 2. Op 20 november 2006 heeft de Groep ontwikkelingssamenwerking na een aantal besprekingen overeenstemming bereikt over de bijgaande tekst. 3. Het Comité van permanente vertegenwoordigers zou de Raad derhalve kunnen verzoeken de ontwerp-verklaring van de EU in de bijlage tijdens de zitting van 28 november 2006 aan te nemen teneinde deze op de Wereldaidsdag (1 december 2006) in Brussel en Helsinki te kunnen bekendmaken /06 pau/ngs/ld 1

2 ONTWERP- VERKLARING VAN DE EU "HIV/AIDS AANPAKKEN: VERDERE VOORUITGANG BOEKEN" Algemeen beeld van hiv/aids in 2006 Wereldaidsdag Brussel/Helsinki, 1 december Over de gehele wereld zijn bijna 39 miljoen mensen besmet met hiv en aids. De aidsepidemie is een van de grootste problemen voor de verwezenlijking van de millenniumdoelstellingen. Een alomvattende langetermijnreactie op aids, waarbij een evenwicht tot stand wordt gebracht tussen de behoefte aan universele toegang tot preventie, zorg en steun, is van essentieel belang, net als de integratie van die reactie in een algemeen ontwikkelingskader ter ondersteuning van nationale prioriteiten. 2. In 2006 waren er een aantal bemoedigende ontwikkelingen: In het UNAIDS-verslag van 2006 over de mondiale aidsepidemie wordt gesteld dat de epidemie minder snel in omvang toeneemt dan voorheen; De dalende trend van het aantal mensen met hiv heeft zich in delen van Zuidoost-Azië voortgezet en er zijn recentere dalingen vastgesteld in delen van India en sommige Afrikaanse en Caribische landen. Bijzonder opmerkelijk hierbij is dat dit gedeeltelijk kan worden toegeschreven aan een gunstige gedragswijziging van jongeren ten aanzien van preventie; Het aantal behandelde personen is toegenomen; Nieuwe, van de vrouw uitgaande preventiemethoden worden ontwikkeld en leveren belovende resultaten op; In mei heeft de Wereldgezondheidsvergadering de mondiale strategie voor preventie en beheersing van seksueel overdraagbare aandoeningen aangenomen, een belangrijke aanvulling op het beleidsdocument van UNAIDS en haar werkplan betreffende de intensivering van de hiv-preventie; In oktober heeft de algemene vergadering van de VN er nota van genomen dat in het raamwerk van de millenniumdoelstellingen streefcijfers moeten worden opgenomen om de vooruitgang met betrekking tot de universele toegang tot reproductieve gezondheidszorg en aidsbehandelingen te volgen /06 pau/ngs/ld 2

3 3. Het aanpakken van hiv/aids is in de Europese consensus inzake ontwikkeling van 2005 vastgelegd als een horizontale kwestie die in alle beleidssectoren, ontwikkelingsaspecten en humanitaire reacties moet worden geïntegreerd. Aldus wordt een solide grondslag gevormd voor de beleidscoherentie voor ontwikkeling en wordt ervoor gezorgd dat de doelstellingen inzake ontwikkelingssamenwerking niet worden ondermijnd of tenietgedaan door ander beleid met een impact op ontwikkelingslanden. 4. De EU heeft nota genomen van de aanbevelingen inzake hiv/aids van de begin oktober in Helsinki gehouden conferentie over beleidscoherentie voor ontwikkeling en streeft naar grotere interne en externe coördinatie van maatregelen om de epidemie aan te pakken, deels door uitvoering van het Europees actieprogramma voor externe maatregelen tegen hiv/aids, malaria en tuberculose De EU bevestigt nogmaals haar engagement voor universele toegang tot alomvattende preventieprogramma's, behandeling, zorg en steun, zoals wordt gesteld in de politieke verklaring inzake hiv/aids van de bijzondere zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties van juni 2006, waarin opnieuw de nadruk wordt gelegd op alomvattende preventie, met inbegrip van seksuele en reproductieve gezondheidszorg, en ook de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, stigmatisering en discriminatie, de behoeften van jongeren en kwetsbare groepen aan bod komen. Wij rekenen erop dat het proces betreffende de vaststelling van streefcijfers op nationaal vlak met het oog op universele toegang, als verwacht, tegen het einde van dit jaar zal zijn afgerond. Met het oog op samenhang met een op de mensenrechten gebaseerde aanpak en een doeltreffender resultaat van de werkzaamheden, moeten wij ervoor zorgen dat de civiele maatschappij, met inbegrip van personen met hiv en aids, wordt voorgelicht en een actieve rol speelt bij het vaststellen en monitoren van de nationale doelstellingen inzake universele toegang, teneinde de achterstand in de dienstensector voor jongeren, vrouwen en alle kwetsbare groepen in te lopen en hun regeringen ter verantwoording te kunnen roepen. 1 Mededeling van de Commissie aan de Raad en het Europees Parlement "Een Europees actieprogramma voor externe maatregelen tegen hiv/aids, malaria en tuberculose ( ) (COM (2005) 179 def.) en Raadsconclusies van 24 mei 2005 (doc. 9278/05) /06 pau/ngs/ld 3

4 6. Tegen de achtergrond van deze mondiale verbintenissen en voortbouwend op de verklaring van de EU van 2005 ter ondersteuning van een alomvattende en empirisch onderbouwde aanpak inzake hiv-preventie 2 zijn er voor ons bepaalde gebieden van bijzondere zorg die permanente behartiging en versterkte steun van de EU vereisen, namelijk de feminisatie van de epidemie en het geringe aanbod aan alomvattende preventie en behandelingsprogramma's voor jongeren, zwangere vrouwen en kwetsbare groepen, teneinde een van de meest vernietigende gevolgen van hiv/aids, te weten het tot wees maken van kinderen, te verminderen. De hiv/aidsepidemie heeft het gezicht van een jongere, meestal een vrouw 3 7. Wereldwijd stijgt het aantal hiv-geïnfecteerden sneller onder vrouwen en meisjes dan onder mannen. Mondiaal beschouwd is thans de helft van de hiv-geïnfecteerden vrouwen. Naast biologische factoren zijn vrouwen en meisjes op sociaal en economisch vlak kwetsbaarder voor een hiv-besmetting wegens de sekse-ongelijkheid en het veronachtzamen en miskennen van hun rechten. De gelijkheid en zelfbeschikking van vrouwen is een fundamenteel sociaal probleem en een conditio sine qua non voor billijke ontwikkeling en hiv-preventie. Er moeten dringend krachtige maatregelen worden genomen. 8. Hiv wordt meestal overgedragen door seksueel contact. Niettemin hebben meisjes en vrouwen geen controle over aangelegenheden die verband houden met hun seksualiteit en hun seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. Ervoor zorgen dat meisjes en vrouwen toegang tot seksuele en reproductieve gezondheidszorg en rechten krijgen moet centraal staan in onze reactie op de pandemie. Daartoe is het van essentieel belang dat de gezondheidszorgstelsels die vertrouwelijke, vrijwillige counselling en tests, behandeling, zorg en steun kunnen bieden, worden versterkt als onderdeel van een alomvattende dienstverlening op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheidszorg en hiv/aids. 2 3 Doucment 14925/05 van de Raad van de EU van "HIV Prevention for an AIDS Free Generation" Wat de punten 8 en 9 betreft, kan worden verwezen naar document 9278/05 van de Raad van de EU van "Een Europees actieprogramma ter bestrijding van hiv/aids, malaria en tuberculose door middel van externe maatregelen - Conclusies van de Raad", en naar de verklaring van Malta in bijlage II van dat document /06 pau/ngs/ld 4

5 9. De internationale gemeenschap en de nationale regeringen moeten zich buigen over de financiering, de gezondheidszorgstelsels en de politieke, sociale en culturele barrières met betrekking tot het gebruik van en de toegang tot voorzieningen op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheidszorg, zoals mannen- en vrouwencondooms, die onontbeerlijk zijn om vrouwen de mogelijkheid te bieden zichzelf en hun familie met de bestaande preventiemethoden tegen hiv te beschermen. Tevens van belang in deze context is dat mannen hun verantwoordelijkheid nemen. Deze acties zijn ook noodzakelijk om de weg te effenen naar het gebruik van nieuwe, veilige, van de vrouw uitgaande preventiemethoden, bijvoorbeeld de ontwikkeling van microbiciden. 10. Onvoldoende voedsel en inkomsten dwingen vrouwen en meisjes ertoe zich in uitermate risicovolle situaties te begeven, hetgeen hen kwetsbaarder voor een hiv-infectie maakt. Bij een toename van het aantal wezen en kwetsbare kinderen wordt een nog grotere last gelegd op de familiale en gemeenschapsnetwerken, in het bijzonder op vrouwelijke zorgverleners. Uitbreiding van de steun door de stelsels voor sociale bescherming te versterken en de getroffen gezinnen, vooral die met kinderen en ouderen, meer mogelijkheden te bieden voor stabielere middelen van bestaan, heeft een preventief effect en moet deel uitmaken van de reactie op aids. Voordeel halen uit preventie Het middelpunt van de epidemie ligt als voorheen in Afrika bezuiden de Sahara, maar Oost- Europa en Centraal-Azië worden geconfronteerd met één van de snelst groeiende hivepidemies ter wereld, die in grote mate wordt voortgestuwd door intraveneus drugsgebruik. Ook in de EU vormt hiv evenwel een probleem. De recente stijging van het aantal nieuwe infecties in veel lidstaten van de EU en de resultaten van de Eurobarometer 2005 tonen aan dat het kennisniveau met betrekking tot hiv in de EU dringend moet worden verbeterd en de preventieprogramma's in Europa nieuw leven moeten worden ingeblazen. 5 4 Met betrekking tot de punten 14 en 15, ibid. 5 De bestrijding van hiv/aids in de Europese Unie en de naburige landen wordt behandeld in de desbetreffende mededeling van de Commissie waarin prioriteiten voor acties tot eind 2009 worden vastgesteld (COM(2005) 654 def. van ) /06 pau/ngs/ld 5

6 12. Aangezien jaarlijks 4 miljoen mensen, van wie bijna de helft jonger zijn dan 25 jaar, met hiv worden besmet, roept de Europese Unie de internationale gemeenschap op om opnieuw sterk de nadruk te leggen op hiv-preventie en daarbij rekening te houden met gendergelijkheid en de mensenrechten. 13. Thans heeft mondiaal beschouwd minder dan één op vijf personen die het gevaar lopen met hiv te worden besmet, toegang tot elementaire preventieve dienstverlening. Het aanbod aan preventieve dienstverlening is bijzonder laag voor zwangere vrouwen, kinderen en kwetsbare groepen. De toegang tot preventie, zorg en behandeling wordt belemmerd door het ernstige tekort aan personele middelen in de gezondheidssector en tekortkomingen van de gezondheidszorgstelsels in de ontwikkelingslanden. De EU is volledig betrokken bij het vaststellen van strategische maatregelen om deze crisis te overwinnen. 14. Het concept van universele toegang, overeenkomstig een op de mensenrechten gebaseerde aanpak, houdt duidelijk in dat iedereen toegang moet hebben tot alomvattende seksuele opvoeding en informatie en diensten op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheidszorg en hivpreventie, een en ander empirisch onderbouwd, met inachtneming van beginselen inzake gelijkheid en non-discriminatie en met bijzondere aandacht voor het effect, waarbij wordt ingespeeld op de variabele dynamiek van de epidemie. 15. Betere preventie vereist een gecoördineerde inspanning om het nog altijd aanwezige gebrek aan universele toegang tot voorzieningen op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheidszorg, onder meer mannen- vrouwencondooms, te verhelpen. We moeten aanzienlijke middelen uittrekken voor diensten op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheidszorg, met inbegrip van voorzieningen en de ontwikkeling en verspreiding van microbiciden en andere van vrouwen uitgaande preventiemethoden en vaccins /06 pau/ngs/ld 6

7 16. De overgrote meerderheid van kinderen met hiv werd door hun moeder besmet. Het algemeen aanbod van diensten om hiv-infectie bij kinderen te voorkomen, is onaanvaardbaar laag; slechts 9 % van de zwangere vrouwen hadden in 2005 toegang tot dergelijke diensten. Evenzo loopt de ontwikkeling en betaalbaarheid van diagnose-instrumenten en pediatrische geneesmiddelen en het behandelingsaanbod voor kinderen ver achterop bij hetgeen beschikbaar is voor volwassenen. De bestaande en nieuwe initiatieven om ervoor te zorgen dat kinderen universele toegang hebben tot een behandeling en tot diensten ter preventie van de overdracht van hiv van moeder op kind moeten op lange termijn worden gesteund en daarbij moet gepaste aandacht worden geschonken aan de versterking van de gezondheidsdiensten voor moeders. 17. Regeringen aarzelen vaak om diensten te verlenen aan kwetsbare groepen, waaronder mannen met homoseksuele contacten, prostituees, intraveneuze drugsgebruikers, gedetineerden, en ontkennen mogelijk zelfs hun bestaan. Aangezien drugsgebruik de epidemie voortstuwt, is duurzame toegang tot alomvattende programma's ter beperking van de schadelijke gevolgen voor de gezondheid net zo'n belangrijk instrument voor hiv/aidspreventie als de andere componenten van een alomvattende preventie. Zelfs wanneer dergelijke diensten voorhanden zijn, durven mensen zich uit angst voor stigmatisering en discriminatie niet aan te bieden voor counselling en tests, behandeling, zorg en steun. Als in deze realiteit geen verandering wordt gebracht, dan zou dat al onze preventie-inspanningen teniet kunnen doen. De weg vooruit 18. Hoewel zich een aantal bemoedigende ontwikkelingen hebben voorgedaan, blijft de situatie met betrekking tot hiv/aids op 1 december 2006 extreem dramatisch en staan we voor enorme uitdagingen. 19. Een evenwichtige aanpak om preventie en behandeling uit te breiden, is dringend noodzakelijk. Naar schatting zou behandeling alleen al wereldwijd 9 miljoen nieuwe infecties kunnen voorkomen. Een uitbreiding van zowel de preventie als de behandeling zou tegen miljoen nieuwe infecties voorkomen. Volgens een schatting van de Wereldbank leidt iedere aan preventieprogramma's gespendeerde dollar tot een besparing van 43 dollar aan behandelingskosten. 6 6 De Wereldbank, "The Economics of Effective AIDS Treatment - Evaluating Policy Options for Thailand", /06 pau/ngs/ld 7

8 20. Dit is de reden waarom de EU zich blijft inspannen en krachtig blijft lobbyen om ervoor te zorgen dat iedereen toegang heeft tot alomvattende informatie, voorzieningen en diensten inzake hiv-preventie. Teneinde voor toegang tot betaalbare behandelingen te zorgen, in het bijzonder wat betreft tweedelijnsgeneesmiddelen waarop een octrooi rust, moet absoluut de politieke wil worden gemobiliseerd om de volksgezondheid op mondiaal vlak boven commerciële belangen te plaatsen en ervoor te zorgen dat de binnen de WTO bereikte overeenkomsten daartoe bijdragen. 21. De EU zal actief blijven op het gebied van hiv/aids via een breed scala van zowel nationale als mondiale financieringsinstrumenten, onder meer het Wereldfonds voor de bestrijding van hiv/aids, tuberculose en malaria, dat het grootste deel van zijn middelen ontvangt van de Europese Unie. De EU is verheugd over de recente oprichting van UNITAID, de Internationale Faciliteit voor de aankoop van geneesmiddelen, die als innovatief financieringsmechanisme samen met haar partners, met name de WHO en het Wereldfonds, zal bijdragen tot universele toegang op gebieden met een gering aanbod, in het bijzonder pediatrische en antiretrovirale geneesmiddelen. 22. De EU zal zich blijven inspannen om ervoor te zorgen dat de bestaande instrumenten, met inbegrip van het Wereldfonds, de financiering faciliteren van het volledige gamma van de diensten en voorzieningen 7 die vereist zijn voor een alomvattende hiv- en aidsprogrammering, met inbegrip van universele toegang tot seksuele en reproductieve gezondheidszorg en gemarginaliseerde kwesties als hierboven besproken. Waar dit niet mogelijk is, moeten mogelijk andere instrumenten worden ontwikkeld. 23. De EU zal haar inspanningen blijven voortzetten om universele toegang te waarborgen en er tevens voor te zorgen dat de steunstructuur om de epidemie aan te pakken in overeenstemming is met de harmonisatie en onderlinge afstemming die is bedoeld in de Verklaring van Parijs van 2005 over doeltreffendheid van de steun. 7 Er kan worden verwezen naar document 9278/05 van de Raad van de EU van "Een Europees actieprogramma ter bestrijding van hiv/aids, malaria en tuberculose door middel van externe maatregelen - Conclusies van de Raad", en naar de verklaring van Malta in bijlage II van dat document /06 pau/ngs/ld 8

9 24. De EU wijst er nogmaals op dat sterk politiek engagement en leiderschap, in combinatie met meer financiële middelen, nodig zijn om hiv/aids zowel op mondiaal als nationaal niveau aan te pakken, en roept de internationale gemeenschap nogmaals op de in deze verklaring genoemd gemarginaliseerde kwesties aan te pakken. Op deze Wereldaidsdag moeten we verzekeren dat we onze belofte om voor universele toegang te zorgen, zullen nakomen. Wanneer we gezamenlijk optreden, zullen we aanzienlijke vooruitgang boeken /06 pau/ngs/ld 9