Wat is moe? Onderzoek en behandeling voor vermoeidheid na kanker. Primaire uitkomstmaten: Vermoeidheid
|
|
- Dries van der Wolf
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Onderzoek en behandeling voor na Marlies Peters en Marieke Gielissen Wat is moe? Nijmeegs Kenniscentrum voor Chronische Vermoeidheid, Universitair Medisch Centrum St Radboud Nijmegen Primaire uitkomstmaten: Vermoeidheid Checklist Individuele Spankracht (CIS) Subschaal : ernst ervaren (8 items) CGT voor na ik voel me moe Ik voel me fit Ja dat klopt X Nee, dat klopt niet Hoeveel ziekte-vrije patiënten ervaren ernstige sklachten? Ja dat klopt X Nee, dat klopt niet Range 8 56 Score >= 35 : ernstig vermoeid 40 Internationale literatuur Prevalentie: uitgezet tegen tijd sinds behandeling % Waar komt de vandaan? Is er een relatie tussen de klachten en de voorafgaande behandeling? 0 2,5 3 3,5 4, > 16 --> 24 jaar sinds behandeling
2 Servaes P, Verhagen C, Bleijenberg G. in cancer patients during and after treatment: prevalence, correlates and interventions. Eur J Cancer 2002; 38: Prue G, et al. Cancer-related fatigue: a critical appraisal. Eur J Cancer 2006; 42: studies onderzochten relatie tussen behandelkarakteristieken en geen relatie wel relatie chemotherapie dosis 2 0 aantal cycli chemotherapie 2 0 type bestraling 1 0 hoeveelheid bestraling 1 0 duur van behandeling 5 0 gebruik van tamoxifen 3 0 duur van ziekenhuisverblijf studies onderzochten relatie tussen behandelkarakteristieken en geen relatie soort behandeling 10 3 wel relatie minder bij een minder zware behandeling 17 studies onderzochten relatie tussen ziektekarakteristieken en geen relatie wel relatie aard diagnose 6 0 tumor grootte 2 0 tumor stadium 9 0 aantal betrokken lymfeklieren studies onderzochten relatie tussen ziektekarakteristieken en geen relatie wel relatie tijd sinds diagnose 7 1 meer bij patiënten bij wie de tijd sinds diagnose korter is Welke factoren houden de sklachten in stand?
3 Ontstaansfactoren en instandhoudende factoren bij na Ontstaansfactoren en instandhoudende factoren bij na MOE MOE Uitlokkende factoren Instandhoudende factoren Uitlokkende factoren Instandhoudende factoren behandeling van behandeling van onvoldoende verwerking verhoogde disfunctionele opvattingen over verstoorde slaap-waakritme verstoorde enpatroon verminderde contacten en meer behoefte aan steun na Cognitieve Achtergrondinformatie gedragstherapie over bij patiënten met na behandeling van na en steun en 12 sessies gedurende 6 maanden Diagnostiek - verhaal van patiënt - vragenlijsten Inventarisatie van instandhoudende factoren Therapie is sterk persoonsgericht CGT voor na CGT voor na Individueel behandelplan: patiënt A na Individueel behandelplan: patiënt B na en steun en en steun en hervatten dagelijkse en en werk hervatten dagelijkse en en werk
4 na Onderdeel 1 Verwerking van en behandeling PTSS symptomen: herbeleving en vermijding en steun en Reactivering door gebeurtenissen in de omgeving Onderdeel 1 Verwerking van en behandeling Doel: Patiënt kan het feit dat hij heeft gehad en de behandeling ervoor een plek geven in zijn leven en is er niet meer voortdurend mee bezig Werkwijze: uitvoerig bespreken van wat patiënt heeft meegemaakt gerichte schrijfoefeningen bepaalde ervaringen laten bespreken met belangrijke anderen na en steun en Onderdeel 2 Verhoogde Onderdeel 2 Verhoogde Angst is bij elke ex-patiënt aanwezig Doel: De een mogelijk overheerst niet meer Extreme is niet hetzelfde als een verhoogd algemeen angstniveau Werkwijze: Expliciteren van de gedachten aan een mogelijk Patiënt met zijn arts laten bespreken hoe groot de kans op is
5 na en steun en Onderdeel 3 opvattingen over Attributies aan /behandeling Het kan niet anders dan dat de door de chemo komt. Dit heeft zoveel kapot gemaakt in mijn lichaam Onderdeel 3 opvattingen over Werkwijze: Uitleg over het onderscheid tussen uitlokkende en instandhoudende factoren Er is wel iets aan te doen na en steun en Onderdeel 4 Slaap-waakritme Onderdeel Behandelmodule 4 4 Slaap-waakritme Opstaan en bedtijd / 12 dagen Instellen van biologische klok Onregelmatig slaap- waakritme Tijd opstatijden 12 bedtijden 10 Overdag slapen vr za zo ma di wo do vr za zo ma di dagen
6 Onderdeel 4 Slaap-waakritme Doel: Patiënt heeft een regelmatig slaap-waakritme na Werkwijze: Uitleggen en opnieuw instellen van de biologische klok en steun en Classificeren Classifying physical van activity with an actometer een actometer Classificeren van met een actometer Grote verschillen in in Relatief Relatief actief Laag actief Onderdeel 5 Activiteiten Doel: Patiënt is in staat op een voor hem passend niveau actief te zijn zonder extreme Werkwijze Maak onderscheid tussen laag- en relatief actief Laag actief: geleidelijke dagelijkse opbouw van en Relatief actief: eerst basisniveau van en, daarna geleidelijke opbouw van en
7 na en steun en Onderdeel Behandelmodule 6 6 Sociale support steun en and social interactions Onderdeel Behandelmodule 6 6 Sociale support steun en and social interactions * steun discrepantie ernstig moe na behandeling voor borst niet moe na behandeling voor borst Doel: Patiënt heeft reële verwachtingen ten aanzien van zijn omgeving Werkwijze: Discrepantie tussen ervaren steun en verwachting bespreken Andere houding aanleren Partner erbij betrekken Behandelmodule 6 Social support and social interactions Randomised controlled trial Wat is het effect van deze behandeling? Definitie: Bij een RCT worden patiënten door middel van loting (of te wel randomisatie) verdeeld over de te onderzoeken behandeling en een controlegroep Groep 1: ½ jaar cognitieve gedragstherapie Groep 2: ½ jaar wachtlijst
8 Baseline gegevens CGT (N=50) WL (N=48) % man 54 % 48 % Baseline gegevens CGT (N=50) WL (N=48) Tijd na einde behandeling (jaren) gemiddelde (sd) 5.5 (4.3) 4.6 (3.4) Leeftijd (jaren) gem. range Behandeling % (n) chirurgie chemotherapie radiotherapie 78% (39) 60% (30) 54% (27) 88% (42)* 85% (41)* 48% (23)* Duur van de behandeling (mnd) gemiddelde (sd) 6.5 (6.8) 7.1 (6.0) Diagnose in CGT en wachtlijst Effect CGT op (CIS- ernst ervaren ) % (n) CGT (N=50) WL (N=48) borst testistumor hematologische overige solide tumoren 30% (15) 31% (15) 24% (12) 27% (13) 20% (10) 13% ( 6) 26% (13) 29% (14) gem. sscore_cis baseline 6 mnd Completers CGT n=38 WL n=44 * P < % patiënten niet meer moe na 6 maanden (CIS-fatigue < 35) Effect CGT op (SIP 8-totaal) Completers 1200 Completers % Sickness Impact Profile CGT n= 38 WL n= 44 0 CGT Wachtlijst * P < baseline 6 mnd * P < 0.001
9 Wat zegt de patiënt zelf? Top 5: beschrijvend Wat zegt de patiënt zelf? Top 5: beschrijvend voormeting Frustrerend Ontmoedigend Ergerlijke Aanhoudende Uitputtende voormeting Frustrerend Ontmoedigend Ergerlijke Aanhoudende Uitputtende nameting Tijdelijke Normale Ergerlijke Voldoening gevende Aangename Follow-up effect van CGT Is het effect blijvend? CGT WL TOTAAL Patiënten CGT afgerond (n) Tijd na afronding CGT (jaren) gemiddelde range 1.9 (1.0) Gemiddelde s-score Follow-up effect CGT op (CIS- ernst ) 7 Completers CGT n=68 baseline na CGT 1.9 jaar na afronding CGT Sickness Impact Profile Follow-up effect van CGT op (SIP 8-total) Completers CGT n=68 baseline na CGT 1.9 jaar na afronding CGT
10 Conclusie Cognitieve gedragstherapie is een effectieve behandeling voor lang na behandeling van Wat kan de verpleegkundige doen? Kenmerken Achtergrondinformatie begeleiding over door verpleegkundigen na behandeling bij van na Signaleren van probleem Signaleren van het probleem na Erkenning van na Heeft u last van? Hoe vaak heeft u last van? Advies geven:brochure Vermoeidheid na van de KWF bestrijding Welke gevolgen heeft de voor uw dagelijkse leven? Verkorte VermoeidheidsVragenlijst VVV Casuïstiek Mw. C. gaat over het algemeen op dezelfde tijd naar bed, behalve in. het weekend. s Ochtends staat ze wisselend op, ze laat dat afhangen van hoe ze zich voelt. s Middags gaat ze op de bank liggen slapen omdat ze anders de dag niet goed door komt
11 na en steun en Slaap-waakritme Opstaan en bedtijden navragen (eventueel dagboek gebruiken) Voorbeeld: Gaat u alle avonden op dezelfde tijd naar bed? Staat u alle ochtenden op dezelfde tijd op? Hoe ziet uw slaappatroon er nu uit? Ging u voordat u ziek werd, ook overdag wel eens naar bed? Slaap-waakritme Stimuleren van een regelmatig slaapwaakritme Voorbeeld: Het is belangrijk dat u probeert elke dag op dezelfde tijd naar bed te gaan en op te staan. Tijdens de behandeling had u misschien extra rustmomenten nodig, zoals slapen overdag. Maar na het beëindigen van de behandeling kan dit weer het best worden afgebouwd. Casuïstiek Mw. T. Het is altijd op de achtergrond aanwezig. Ik ben altijd al een zorgelijk type, dat weet ik wel, maar als ik eraan denk dat ik weer kan krijgen raak ik in paniek. Vooral als ik aan mijn kinderen denk kan die angst zich voordoen. Het houdt me teveel bezig. na en steun en Verhoogde Signaleren van bij patiënt. Voorbeeld: Maakt u zich zorgen dat de weer terug zal komen? Hoe vaak bent u in gedachten bezig dat de bij u terug kan komen?
12 Verhoogde Casuïstiek Terugkoppeling van de patiënt naar de oncoloog, patiënt kan bij arts toetsen of zijn gedachten over de kans op realistisch zijn Voorbeeld: Ik merk dat u zich zorgen maakt of de ziekte weer terug is. Hebt u dit al eens met uw arts besproken? De arts kan u uitleggen wat de kansen hierop zijn Mw. C. in een gezin met kinderen ben je altijd druk, het huishouden gaat door, Als het niet meer gaat ga ik maar even zitten, vaak gaat het dan helemaal niet meer. En dan heb ik ook nog de zorg voor mijn moeder. Als ik die opzoek in het verzorgingscentrum, moet ik daar toch ook de boel schoonmaken. Mijn moeder kan het niet en het personeel komt er niet aan toe. na en steun en Activiteiten Navragen hoe actief een patiënt is Voorbeeld: Laag actieve patiënten: patiënten zijn bang om moe te worden en bewegen te weinig opbouw van en Fluctuerend actieve patiënten: patiënten zijn geneigd tot pieken terugbrengen van en (geen pieken meer) en daarna opbouwen Sociale en navragen: prioriteiten stellen Casuïstiek Mw. C. ik was al moe toen ik de had. Tijdens de chemotherapie werd dat erger. Het kan niet anders of de chemo moet wel iets in mijn lichaam beschadigd hebben. Hoe kan het anders dat ik zo moe ben gebleven? na en steun en
13 opvattingen over opvattingen over Vragen naar : Wat is volgens u de oorzaak van de aanhoudende sklachten? Uitleg over het onderscheid tussen uitlokkende en instandhoudende factoren Vragen naar self- (gevoel van controle over klachten): Denkt u zelf de te kunnen beïnvloeden? Vragen naar catastroferend denken: Wat denkt u als u weer die extreme ervaart? Er is wel iets aan te doen. Behandelingsmogelijkheden bespreken: Patiënt zelf: KWF-brochure na Herstel en Balans Cognitieve gedragstherapie voor na, Casuïstiek Dhr M. : op mijn werk hebben ze het er nooit meer over, alsof er nooit wat gebeurd is. Ze snappen niet dat ik zo moe kan zijn. Soms zegt een collega dat ik zo wit zie en vraagt dan of ik moe ben. Alsof hij dat niet weet. na en steun en Sociale steun & Navraag doen naar de verwachtingen van de patiënt van zijn omgeving Als verwachtingen irreëel zijn dan meer realistische verwachtingen ten aanzien van omgeving bevorderen. Patiënt dient een andere houding ten opzichte van zijn omgeving aan te nemen: ophouden met begrip en steun te verwachten Uit slachtofferrol stappen en vertrouwen in eigen mogelijkheden terugwinnen. Casuïstiek Mw. v.d. M. is geëmotioneerd en vertelt: iedereen zegt dat het zo ingrijpend was. Zo heb ik het niet beleefd. Met spoed werd ik geopereerd, daarna moest ik van alles en nog wat regelen. Ik had geen tijd om na te denken. Het leven gaat door. Ik begrijp niet dat ik nu zo heftig reageer.
14 na en steun en Verwerking van en behandeling Vaststellen of er sprake is van verwerkingsproblematiek Voorbeeld: Denkt u nog vaak aan de periode waarin de ontdekt en behandeld werd? Hoe vaak denkt u aan deze periode? Hoe voelt u zich daarbij? Verwerking van en behandeling Kenmerken Achtergrondinformatie begeleiding over door verpleegkundigen na behandeling bij van na Stimuleren van de patiënt om te praten met iemand uit zijn omgeving over wat hij rondom heeft meegemaakt Signaleren van het probleem na Voorbeeld: Een goede manier om dit een plek in u leven te geven is door erover te praten. Het zou helpen als u het hele verhaal van A tot Z een keer aan iemand vertelt. Erkenning van na Advies geven:brochure Vermoeidheid na van de KWF bestrijding Cognitieve gedragstherapie voor VNK na Herstel en Balans Vraag naar de duur van de Iedere patiënt zou na behandeling van het programma Herstel en Balans moeten kunnen volgen Kans op herstel van is in het 1e jaar na behandeling van het grootst Indien na 1 jaar nog extreem vermoeid: Cognitieve gedragstherapie voor na, Nijmeegs Kenniscentrum Chronische Vermoeidheid Nijmeegs Kenniscentrum Chronische Vermoeidheid UMC St Radboud Mercator I Toernooiveld EC Nijmegen tel fax nkcv@umcn.nl
Moe?! Wat is moe? De ene vermoeidheid is de andere niet: Vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning
Moe?! De ene is de andere niet: Vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning Vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren Herstelperiode langer dan na normale Vragenlijst voor
Nadere informatieAchtergrondinformatie. Hoe is het beloop van vermoeidheid na kanker? Internationale literatuur Prevalentie: uitgezet tegen tijd sinds behandeling
Achtergrondinformatie Ongeveer 99% van alle patiënten ervaart tijdens de behandeling van Drie maanden na de behandeling van heeft 2-4% van de ziektevrije patiënten last van ernstige Hoe is het beloop van
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij het chronisch vermoeidheidssyndroom en CGT bij chronische vermoeidheid na kanker
Expert Centre Chronic NKCV Fatigue Cognitieve gedragstherapie bij het chronisch vermoeidheidssyndroom en CGT bij chronische vermoeidheid na kanker Prof. dr. Gijs Bleijenberg, klinisch psycholoog en hoofd
Nadere informatieVermoeidheid na kanker. Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht
Anneke van Wijk, GZ psycholoog Helen Dowling Instituut Utrecht Helen Dowling Instituut: Begeleiding bij kanker voor (ex-) kankerpatienten en hun naasten: Onder andere: Individuele begeleiding Lotgenotengroepen
Nadere informatieIs cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie?
Nijmeegs Kenniscentrum Is cognitive gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom ook effectief als groepstherapie? Jan-Frederic Wiborg, Jose van Bussel, Agaat van Dijk, Gijs Bleijenberg, Hans
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieGewoon moe of toch niet zo gewoon?
LATER voor LATER Gewoon moe of toch niet zo gewoon? Jacqueline Loonen Guido Haex 31-10-2015 Gewoon moe? Wat is vermoeidheid? Vermoeidheid is een subjectief gevoel. Bij gezonde personen is vermoeidheid
Nadere informatieGeen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten. Joyce Vermeer 21 September 2018
Geen energie, moe, ernstig vermoeid, uitgeput Bij (ex) oncologische patienten Joyce Vermeer 21 September 2018 Oefening Ga eens met je blik naar binnen Let op de beweging van je adem. Hoe is het eigenlijk
Nadere informatieBREATH Online zelfhulpprogramma voor vrouwen met borstkanker
BREATH Online zelfhulpprogramma voor vrouwen met borstkanker prof. dr. Judith Prins drs. Sanne vd Berg- dr. Marieke Gielissen dr. Nelleke Ottevanger Medische Psychologie UMC St Radboud Nijmegen 8 maart
Nadere informatie1. Introductie 2. Feiten over vermoeidheid 3. Persoonlijke ervaringsverhaal 4. Tips en adviezen 5. Hulp en steun
Thea Brouwer 1. Introductie 2. Feiten over vermoeidheid 3. Persoonlijke ervaringsverhaal 4. Tips en adviezen 5. Hulp en steun Ervaringsdeskundige kanker en vermoeidheid Nederlandse Federatie van Kankerpatiënten
Nadere informatieDia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1
Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Effecten en verklarende mechanismen Juliane Menting Nivel, Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg NKCV, Nederlands
Nadere informatieNationaal AYA Jong & Kanker Platform
Nationaal AYA Jong & Kanker Platform www.aya4net.nl Kanker gerelateerde vermoeidheid Een aanhoudend, subjectief gevoel van uitputting gerelateerd aan kanker of aan de behandeling ervan, dat interfereert
Nadere informatieVermoeidheid bij kanker
Vermoeidheid bij kanker Vermoeidheid bij kanker Vermoeidheid bij kanker is een veel voorkomend probleem. Het heeft met veel verschillende dingen te maken. Door chemotherapie en radiotherapie neemt het
Nadere informatieAHI OK Patiënt niet Wat nu?
AHI OK Patiënt niet Wat nu Mw. dr. Hennie Janssen, longarts & somnoloog Kempenhaeghe Centrum voor Slaapgeneeskunde Waar komen onze Apneu patiënten vandaan AHI OK Patiënt niet Wat nu normaal 1 Hersenactiviteit
Nadere informatieKanker is niet voor watjes
Kanker is niet voor watjes SPKS 22 september 2018 2 ele Helen Dowling Instituut Mensen met kanker en hun naasten helpen de ziekte emotioneel te verwerken specialistische psychologische zorg (1100 cliënten
Nadere informatieVermoeidheid als laat effect na behandeling van kanker
Vermoeidheid als laat effect na behandeling van kanker Jacqueline Loonen, Annet Bongaerts Radboudumc Expertisecentrum Late effecten na Kanker 18-11-2017 Wat is vermoeidheid? Vermoeidheid is een subjectief
Nadere informatiePOST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS
POST TRAUMATISCH STRESS SYNDROOM PTSS Inleiding Schokkende gebeurtenissen zoals ongelukken, lichamelijk of seksueel geweld, huiselijk geweld, incest, natuurrampen en oorlogsgeweld kunnen wonden en kwetsingen
Nadere informatieZelfmanagement bij kanker
Zelfmanagement bij kanker Presentatie voor de Werkgroep Fysiotherapie & Oncologie Midden- Nederland 6 november 2012 Dr. Marije van der Lee Programma Wat doet het Helen Dowling Instituut (HDI)? Wat biedt
Nadere informatieAan de slag met vermoeidheid bij kanker. Hugo Lemmens Coach Ervaringsdeskundige
Aan de slag met vermoeidheid bij kanker Hugo Lemmens Coach Ervaringsdeskundige Doel & onderwerpen Het specifieke van deze vermoeidheid: Kenmerken, feiten Oorzaken, effecten Hoe zit het bij jou? Wat herken
Nadere informatieVermoeidheid bij kanker
Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE Onderdeel bij kanker COLONCARE 2 Inhoud Inleiding... 4 Mogelijke oorzaken... 4 Tips... 5 Adressen... 8 3 Inleiding Meer dan de helft van alle mensen die kanker
Nadere informatieChronische vermoeidheid: Revalidatie of cognitieve gedragstherapie? Dr. Desirée Vos-Vromans
Chronische vermoeidheid: Revalidatie of cognitieve gedragstherapie? Dr. Desirée Vos-Vromans Onderzoeksgroep: Prof. Rob Smeets Prof. André Knottnerus Dr. Ivan Huijnen Drs. Nieke Rijnders Dr. Albère Köke
Nadere informatieOncologie en Fysiotherapie
Oncologie en Fysiotherapie Voorprogramma Regionale Ledenvergadering RGF Maasvallei Hub Dautzenberg & Piet Slangen, 19 mei 2010 Wat gebeurt er achter de schermen. Wat gebeurt er voor de schermen. IKL IKL-
Nadere informatieDe vermoei(en)de puber. Brita de Jong en Tjalling de Vries Kinderarts sociale pediatrie, algemeen kinderarts Medisch Centrum Leeuwarden
De vermoei(en)de puber Brita de Jong en Tjalling de Vries Kinderarts sociale pediatrie, algemeen kinderarts Medisch Centrum Leeuwarden Wij hebben geen financiële belangen geen andere financiële ondersteuning
Nadere informatieKANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT
KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID WAT TE DOEN? CARLA AGASI-IDENBURG, MSC,PT U BENT NIET ALLEEN. Toehoorders 50 40 30 20 10 0 KANKER GERELATEERDE VERMOEIDHEID (OVER)LEVEN EEN DING MOET IK MIJN VERMOEIDHEID
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur
Nadere informatieVermoeidheid bij kanker
Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE Onderdeel bij kanker COLONCARE 2 Inhoud Inleiding...4 Mogelijke oorzaken...4 Tips...5 Adressen...8 3 Inleiding Meer dan de helft van alle mensen die kanker hebben
Nadere informatieIs het proces van verandering tijdens cognitieve gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom hetzelfde voor vermoeidheid en pijn?
Is het proces van verandering tijdens cognitieve gedragstherapie voor het chronisch vermoeidheidssyndroom hetzelfde voor vermoeidheid en pijn? Lotte Bloot, MSc Marianne Heins, Phd Rogier Donders, Phd Gijs
Nadere informatieWetenschappelijk Onderzoek
Wetenschappelijk Onderzoek Onderzoeker in de Klas Marlies van Nimwegen Radboud Ziekenhuis Nijmegen Wat gaan we doen vandaag Wie is wie Wetenschaps quiz Onderzoek naar vermoeidheid Experiment doen Afsluiting
Nadere informatieOp weg naar getrapte zorg voor het chronisch vermoeidheidssyndroom: Een implementatie studie.
Op weg naar getrapte zorg voor het chronisch vermoeidheidssyndroom: Een implementatie studie. Margreet Worm-Smeitink 1, Lotte Bloot 1, Marcia Tummers 1, Saskia van Es 2, Michel Wensing 3, Hans Knoop 1
Nadere informatieDe begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)
Improving Mental Health by Sharing Knowledge De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa de Weerd, Henny Sinnema, Bauke Koekkoek, Ton van Balkom,
Nadere informatieSeksualiteit. De zoektocht naar intimiteit na diagnose. Vanessa Gryspeerdt 11 februari 2017
Seksualiteit De zoektocht naar intimiteit na diagnose Vanessa Gryspeerdt 11 februari 2017 Kanker en seksualiteit 1 e opzicht: tegengesteld Seksualiteit: plezier en ontspanning Kanker: zorgen en spanning
Nadere informatieNet de diagnose gekregen
Net de diagnose gekregen Vragen die u kunt stellen Hieronder vindt u een lijst met vragen die in verschillende stadia van het onderzoek, de behandeling en de verzorging van patiënten van pas komen. Deze
Nadere informatieAVL symposium 11 juni 2015 Eva Balkenende, arts onderzoeker CVV AMC e.m.balkenende@amc.nl
Fertiliteitspreservatie bij borstkanker, wat zijn de mogelijkheden? AVL symposium 11 juni 2015 Eva Balkenende, arts onderzoeker CVV AMC e.m.balkenende@amc.nl Achtergrond borstkanker Incidentie 2012: 14.296
Nadere informatieROM met de OQ-45. Kim la Croix, sheets: Kim de Jong. Discover the world at Leiden University
ROM met de OQ-45 Kim la Croix, sheets: Kim de Jong Vraag Gebruikt u op dit moment de OQ-45? a. Nee, maar ik overweeg deze te gaan gebruiken b. Ja, maar ik gebruik hem nog beperkt c. Ja, ik gebruik hem
Nadere informatiePsychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD
Psychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD Gertrude van den Brink, arts onderzoeker kinder MDL Erasmus MC Sophia Prof. J.C. Escher, kinderarts maag-darm-leverziekten CCUVN Familiedag, 20-10-2018
Nadere informatieCharlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014
Charlotte Penders, Verpleegkundig Specialist Marc Kamps, Medisch Maatschappelijk Werker 17 december 2014 Zorgpad Casus Cervixcarcinoom Follow up Supportive care Soorten zorg in de psychosociale ondersteuning
Nadere informatieDuurzame Re-integratie
Duurzame Re-integratie van mensen met aanhoudende vermoeidheidsklachten Margot Joosen Monique Frings-Dresen Judith Sluiter Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde
Cognitieve gedragstherapie voor MSgerelateerde vermoeidheid Marieke Houniet- de Gier, Gz-psycholoog/ cognitief gedragstherapeut/ promovenda Afdeling Medische Psychologie + afdeling Revalidatiegeneeskunde
Nadere informatieInhoud. Nieuw in de NHG Standaard Angst. Vraag 2. Vraag 1. Vraag 3. Nieuw in de NHG standaard in beleid. Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie
Inhoud Nieuw in de NHG Standaard Angst Christine van Boeijen PAO H 2012 Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie En verder Wat hebt u geleerd? Vraag 1 Waarmee presenteert een patient met een angststoornis
Nadere informatiePROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee?
PROs in de praktijk 1: Wat doen we ermee? Prof. dr Jolanda de Vries Hoogleraar Kwaliteit van leven in de medische setting GZ-psycholoog en Medisch manager afdeling medische psychologie St Elisabeth ziekenhuis
Nadere informatieWAAROM ERGOTHERAPIE ONDERSCHEIDEND IS BINNEN DE ONCOLOGISCHE REVALIDATIE
WAAROM ERGOTHERAPIE ONDERSCHEIDEND IS BINNEN DE ONCOLOGISCHE REVALIDATIE VOORSTELLEN ANDY VAN LUTTIKHUIZEN ERGO- EN FYSIOTHERAPEUT CORINE RIJPKEMA ERGOTHERAPEUT/ GEZONDHEIDSWETENSCHAPPER 2 IK HOU VAN
Nadere informatie34 DE PSYCHOLOOG / DECEMBER 2018 ERNSTIGE VERMOEIDHEID NA BEHANDELING VAN BORSTKANKER HARRIËT ABRAHAMS
34 DE PSYCHOLOOG / DECEMBER 2018 HARRIËT ABRAHAMS Eén op de zeven vrouwen krijgt in haar leven de diagnose borstkanker. Door verbeteringen in de borstkankerscreening en behandeling overleven steeds meer
Nadere informatieEnergieverdeling & coaching
Energieverdeling & coaching Jantina Kroese, MSc/ Ergotherapeut Ruth Kuiper, maatschappelijk werk nov 2017 Indeling Verwachtingen Brainstorm Theorie Interventies maatschappelijk werk en ergotherapie Meetinstrumenten
Nadere informatieInternettherapie voor CVS
Internettherapie voor CVS Anthonie Janse Jan F. Wiborg Hans Knoop De weg naar internettherapie -CGT voor CVS is effectief CGT voor CVS % patiënten met minder klachten 90 80 CGT Controlegroep 70 60 50 40
Nadere informatieKennishiaten en onderzoek Oncologische revalidatie in Nederland: een overzicht. Dr. Miranda J. Velthuis Adviseur Integraal Kankercentrum Nederland
Kennishiaten en onderzoek Oncologische revalidatie in Nederland: een overzicht Dr. Miranda J. Velthuis Adviseur Integraal Kankercentrum Nederland Historisch perspectief: onderzoek oncologische revalidatie
Nadere informatieOmgaan met chronische verm index:omgaan met chronische verm index :39 Pagina. Voorwoord 13
Inhoud Voorwoord 13 1 Wat is er aan de hand? 17 Twee typerende voorbeelden 17 Vermoeidheid 19 Vermoeidheid als een nuttig signaal 19 Vermoeidheid en stress 20 Vermoeidheid bij een ziekte 20 Vermoeidheid
Nadere informatieCALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP
CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP WAAROM CALM? Ongeveer 25% van de oncologische patiënten in de palliatieve fase ontwikkelt een depressie of aanpassingsstoornis.
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie als ingrediënt van oncologische revalidatie; praktijkvoorbeeld
Cognitieve gedragstherapie als ingrediënt van oncologische revalidatie; praktijkvoorbeeld Symposium Oncologische revalidatie IKNL, 16 november 2011 Monique de Lugt, klinisch psycholoog-psychotherapeut
Nadere informatieDe behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)
Improving Mental Health by Sharing Knowledge De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Annemein Kemps, Henny Sinnema VGCT najaarscongres 2013 INHOUD
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) Mammacare
Patiënteninformatiedossier (PID) Mammacare onderdeel VERMOEIDHEID INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 Mogelijke oorzaken... 4 Tips... 5 Adressen... 8 2 Inleiding Meer dan de helft van alle mensen die kanker hebben
Nadere informatieBehandelprogramma chronische pijn. Almere
Behandelprogramma chronische pijn Almere Voor wie is het behandelprogramma zinvol? Als eerdere behandelingen zoals fysiotherapie of een operatie niet geholpen hebben komen mensen met chronische pijn vaak
Nadere informatieHet slaapcentrum voor kinderen
Het slaapcentrum voor kinderen Informatie voor patiënten F0749-4310 mei 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatieSarcoïdose. & vermoeidheid. Vermoeidheid is één van de belangrijkste klachten bij sarcoïdose.
Sarcoïdose & vermoeidheid Vermoeidheid is één van de belangrijkste klachten bij sarcoïdose. www.sarcoidose.nl Iedereen kent het gevoel van vermoeidheid. Na inspanning, aan het eind van de dag. Hoewel iedereen
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornis Cluster C
Persoonlijkheidsstoornis Cluster C Deze folder geeft informatie over de diagnostiek en behandeling van cluster C persoonlijkheidsstoornissen. Wat is een cluster C Persoonlijkheidsstoornis? Er bestaan verschillende
Nadere informatieAltijd moe... Jochem Verdonk
Altijd moe... Jochem Verdonk Onderwerpen Wat is ME/CVS? Soorten vermoeidheid Gevolgen vermoeidheid Omgaan met vermoeidheid Leven met vermoeidheid Tips Wat is ME/CVS? ME: Myalgische Encefalomyelitis myalgisch:
Nadere informatiePIJN BIJ KANKER SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE. Inhoudsopgave 1. Inleiding
SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE PIJN BIJ KANKER Inhoudsopgave. Inleiding. Pijn bij kanker. Gevolgen van pijn. Slaap en vermoeidheid. Bewegen. Stemming. Behandeling van pijn. Pijnstillers. Doorbraakpijn.
Nadere informatieSportief bewegen na kanker. Kanker
Sportief bewegen na kanker Kanker Sportief bewegen na kanker...................................... Bewegen: goed en nog leuk ook! Regelmatig bewegen heeft een positieve invloed op de gezondheid en is nog
Nadere informatieHoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het
Samenvatting Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het individu als op populatieniveau. Effectieve
Nadere informatieSport & Bewegen bij Parkinson. Arlène Speelman & Marlies van Nimwegen
Sport & Bewegen bij Parkinson Arlène Speelman & Marlies van Nimwegen ParkinsonNet Jaarsymposium November 2012 Wie staan er voor u: Arlène Speelman Fysiotherapeut & Bewegingswetenschapper Onderzoeker ParkFit
Nadere informatiePsychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct
Psychologische behandeling voor SOLK-patiënten door de POH-GGZ: resultaten van een rct Kate Sitnikova 8 november 2018 Amsterdam UMC Locatie VUmc Afdeling Huisartsgeneeskunde & Ouderengeneeskunde Sheet
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek naar Q- koorts
Wetenschappelijk onderzoek naar Q- koorts Mede dankzij de steun van Q- support vindt er onderzoek naar Q- koorts plaats. Q- support heeft 2 miljoen van haar budget uitgegeven aan ondersteuning van wetenschappelijk
Nadere informatieInternetbehandeling voor depressie bij MS: een pilotstudie
Internetbehandeling voor depressie bij MS: een pilotstudie Rosa Boeschoten, MSc promovendus/psycholoog Projectleden: Dr. P. van Oppen Prof. dr. J. Dekker Prof. dr. B. Uitdehaag Prof. dr. P. Cuijpers Prof.
Nadere informatieVERMOEIDHEID BIJ MS Oorzaken, werkingsmechanismen en revalidatiebehandeling VERMOEIDHEID DEFINITIE VERMOEIDHEID
VERMOEIDHEID BIJ MS Oorzaken, werkingsmechanismen en revalidatiebehandeling Mw.dr. Jetty van Meeteren, Revalidatiearts, Rijndam, RVE Erasmus MC VERMOEIDHEID Komt bij 60 tot 80% van de patienten voor Het
Nadere informatieE-coach behandeling voor patiënten met reumatoïde artritis en psoriasis
E-coach behandeling voor patiënten met reumatoïde artritis en psoriasis Sylvia van Beugen MSc, Maaike Ferwerda MSc, s.beugen@mps.umcn.nl m.ferwerda@umcn.nl Afdeling Medische Psychologie UMC St Radboud
Nadere informatieCognitieve gevolgen van kankerbehandeling Bas van de Weg, revalidatiearts Revant
Cognitieve gevolgen van kankerbehandeling Bas van de Weg, revalidatiearts Revant Alles wat voorheen automatisch ging, kost me nu inspanning 1. Cognitie en chemotherapie Verschillende soorten even schadelijk
Nadere informatieVermoeidheid. Geen gewone vermoeidheid. Herkent u dit ook?
29-3-2018 1578 Vermoeidheid Deze folder is bedoeld voor mensen die gedurende hun ziekte te maken hebben met onverklaarbare en/of langdurige vermoeidheid zonder dat daar een behandeling voor is. Er zijn
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie voor vermoeidheid na kanker: een behandel protocol.
Cognitieve gedragstherapie voor vermoeidheid na kanker: een behandel protocol. Bleijenberg G 1, Gielissen M. 1, Bazelmans E. 1, Berends T. 1, en Verhagen C 2. Kenniscentrum Chronische Vermoeidheid 1 en
Nadere informatieDepressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,
Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling
Nadere informatie1 Revalidatie bij kanker
De ziekte kanker is ingrijpend en kan uw leven flink overhoop halen. Tijdens en na de behandeling kunt u allerlei klachten krijgen. Soms gaat uw conditie achteruit. Misschien bent u moe, angstig of onzeker.
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN
ACUUT OPTREDENDE VERWARDHEID (DELIER) INFORMATIE VOOR PATIENT, FAMILIE EN BETROKKENEN Inleiding Uw familielid, partner of kennis is in Franciscus Gasthuis & Vlietland opgenomen. Hij of zij is opgenomen
Nadere informatieOncologische behandeling en fertiliteit. Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018
Oncologische behandeling en fertiliteit Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018 Disclosures Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieTraumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data. Paul Emmelkamp
Traumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data Ingrid Wigard Thomas Ehring Paul Emmelkamp Achtergrond Samenwerking PsyQ met Universiteit
Nadere informatiebehandelingen-bij-borstkanker/
https://www.isala.nl/patientenfolders/6682-borstkanker-pid-h3- behandelingen-bij-borstkanker/ Borstkanker (PID): H3 Behandelingen bij borstkanker Als borstkanker is vastgesteld, bespreekt een team van
Nadere informatieDelier in de laatste levensfase. Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase
Delier in de laatste levensfase Informatie voor naasten van patiënten met een delier in de laatste levensfase Inhoudsopgave Wat is een delier?... 3 Wat zijn kenmerken van een delier?... 3 Invloed op u
Nadere informatieKIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER
KIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER Informatie voor patiënten die betrokken willen worden bij de keuze tussen twee behandelplannen Afweging Bij het bestralen moet
Nadere informatieVermoeidheid bij CNA. hoe gaan we ermee om?
Vermoeidheid bij CNA hoe gaan we ermee om? Inhoud Wat is vermoeidheid? Wat is géén vermoeidheid? Hoe ervaart de cliënt vermoeidheid? Behandeling lichamelijke vermoeidheid Behandeling chronische vermoeidheid
Nadere informatieDuurzame Re-integratie
Duurzame Re-integratie van mensen met aanhoudende vermoeidheidsklachten Margot Joosen Monique Frings-Dresen Judith Sluiter Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid Academisch Medisch Centrum, Amsterdam
Nadere informatieAANMELDINGSFORMULIER ONCOLOGISCHE NAZORG HERSTEL & BALANS OF FYSIEKE TRAINING
AANMELDINGSFORMULIER ONCOLOGISCHE NAZORG HERSTEL & BALANS OF FYSIEKE TRAINING Om in aanmerking te komen voor Oncologische Nazorg dient u het aanmeldingsformulier invullen en binnen drie weken retourneren
Nadere informatiePIJN BIJ KANKER SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE
SUPPLEMENT INFORMATIEWIJZER ONCOLOGIE PIJN BIJ KANKER Pijn is een onaangenaam gevoel en kan grote invloed hebben op uw dagelijks leven. Pijn kan verschillende oorzaken hebben. Bij patiënten met kanker
Nadere informatieVermoeidheid bij MPD
Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale
Nadere informatieMindfulness bij somatoforme stoornissen. Hiske van Ravesteijn psychiater i.o.
Mindfulness bij somatoforme stoornissen Hiske van Ravesteijn psychiater i.o. Mindfulness-based cognitieve therapie (MBCT) bij somatoforme stoornissen Onverklaarde lichamelijke klachten 20% Persisterende
Nadere informatieNonrespons en ernstige klachten bij OCD: richtlijnen herzien? Else de Haan PhD Lidewij Wolters PhD Amsterdam, the Netherlands
Nonrespons en ernstige klachten bij OCD: richtlijnen herzien? Else de Haan PhD Lidewij Wolters PhD Amsterdam, the Netherlands Behandeling OCS bij kinderen Cognitieve gedragstherapie (CGT) Combinatie CGT
Nadere informatieHet nazorgtraject. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven
Het nazorgtraject Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven In de afgelopen periode bent u behandeld voor borstkanker. Nu uw behandeltraject is afgesloten begint het nazorgtraject. Hieronder vindt u informatie
Nadere informatieErgotherapeutische Energiemanagement interventies en de effecten op vermoeidheid
Ergotherapeutische Energiemanagement interventies en de effecten op vermoeidheid Resultaten van een systematisch review en een toepassing voor de praktijk Lyan Blikman, MSc. Bewegingswetenschapper PhD
Nadere informatieCVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN
CVS, CHRONISCHE PIJN EN ANDERE FUNCTIONELE KLACHTEN DR. E.J. SULKERS, KINDERARTS ADRZ Symposium Nehalennia, 11 april 2013 MOEHEID KAN EEN SYMPTOOM ZIJN VAN EEN: - infectieziekte; - orgaanziekte (hart,
Nadere informatieKwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven. Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis
Kwaliteit van leven bij hartfalen: over leven of overleven Eva Troe, MANP Verpleegkundig Specialist Catharina ziekenhuis Mijn wil is sterker dan mijn grens. (Paula Niestadt) Definitie kwaliteit van leven/qol
Nadere informatiePatient met angststoornis(sen) Video - casus
Behandeling van angststoornissen in de eerstelijnszorg; effectiviteit en toepasbaarheid van Begeleide Zelfhulp Christine van Boeijen Symposium Geen paniek 2010 Voorstellen Christine van Boeijen, psychiater
Nadere informatieOver angst en chronische pijn
Over angst en chronische pijn Maurice Theunissen afdeling Anesthesiologie & Pijnbehandeling Maastricht UMC+ Ik ga naar huis.. Preoperatieve angst Angst Operatie Postoperatieve pijn Angst Acute pijn
Nadere informatieHerstel en Balans. Kanker zet je leven op zijn kop. De rol van de psycholoog. Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010
Herstel en Balans De rol van de psycholoog Maria Poppe GZ-psycholoog De Vruchtenburg maart 2010 Kanker zet je leven op zijn kop 1 Kanker, gevolgen voor de patiënt Heftige emoties. Verlies van controle
Nadere informatieVroeginterventie via het internet voor depressie en angst
Samenvatting 141 Vroeginterventie via het internet voor depressie en angst Hoofdstuk 1 is de inleiding van dit proefschrift. Internetbehandeling voor depressie en angst is bewezen effectief. Dit opent
Nadere informatieMindfulness : wat hebben patiënten met kanker eraan?
Mindfulness : wat hebben patiënten met kanker eraan? Prof dr Irma Verdonck-de Leeuw Vrije Universiteit Afdeling Klinische Psychologie VUmc / Cancer Center Amsterdam Afdeling Keel-, Neus- en Oorheelkunde
Nadere informatieSlaapproblemen. na kanker. Jessa Ziekenhuis vzw. Dienst kwaliteit. versie juli 2015 (object-id 16038)
Slaapproblemen Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! na kanker Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 33 55 11 Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke
Nadere informatieDelirium of delier (acuut optredende verwardheid)
Delirium of delier (acuut optredende verwardheid) In deze folder leest u wat een delirium is, wat de verschijnselen van een delirium zijn en leest u informatie over de behandeling en tips voor patiënten
Nadere informatieNiet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid. Jeugd en Gezin Gooi en Vechtstreek
Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat is ongeveer een derde van ons hele leven. Er zijn wel verschillen in de behoefte aan slaap. Waar de
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie op maat voor fibromyalgie Saskia van Koulil UMC St. Radboud Afdeling Medische Psychologie
Fibromyalgie Cognitieve gedragstherapie op maat voor fibromyalgie Saskia van Koulil UMC St. Radboud Afdeling Medische Psychologie Wijdverspreide pijn Etiologie grotendeels onbekend Hoge impact voor de
Nadere informatieIs de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat?
Is de therapeutische relatie in CGT voor CVS van belang voor het behandelresultaat? Hans Knoop Marianne Heins Gijs Bleijenberg CGT leidt tot een afname van klachten % patienten dat geen of duidelijk minder
Nadere informatie