Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Raad voor Concurrentievermogen Nr. 45 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 17 mei 2004 De vaste commissie voor Economische Zaken 1, heeft over de brief van de minister van Economische Zaken d.d. 10 mei 2004 inzake de geannoteerde agenda voor de Raad voor Concurrentievermogen van 17 en 18 mei a.s. de regering de navolgende vragen voorgelegd. De vragen alsmede de daarop gegeven antwoorden zijn hieronder afgedrukt. Voorzitter van de commissie, Hofstra Griffier van de commissie, Tielens-Tripels 1 Samenstelling: Leden: Crone (PvdA), Hofstra (VVD), voorzitter, Schreijer-Pierik (CDA), ondervoorzitter, Atsma (CDA), Timmermans (PvdA), Vendrik (GL), Ten Hoopen (CDA), Slob (CU), Van den Brink (LPF), Duyvendak (GL), Kortenhorst (CDA), Hessels (CDA), Gerkens (SP), Van Velzen (SP), Varela (LPF), Algra (CDA), Van Fessem (CDA), Aptroot (VVD), Blom (PvdA), Smeets (PvdA), Douma (PvdA), De Krom (VVD), Van der Laan (D66), Heemskerk (PvdA), Van Dam (PvdA), Dezentjé Hamming (VVD) en Van Egerschot (VVD). Plv. leden: Tichelaar (PvdA), Örgü (VVD), De Nerée tot Babberich (CDA), Van Hijum (CDA), Koenders (PvdA), Vos (GL), De Vries (CDA), Van der Vlies (SGP), Hermans (LPF), Van Gent (GL), Verburg (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), vacature SP, De Ruiter (SP), Van As (LPF), De Haan (CDA), Van Dijk (CDA), Blok (VVD), Samsom (PvdA), Van Dijken (PvdA), Van Heteren (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Giskes (D66), Tjon-A-Ten (PvdA), Waalkens (PvdA), Szabó (VVD) en Weekers (VVD). KST tkkst ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 2004 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 45 1

2 1 Wat is de impact van de voorgestelde richtlijn interne markt voor de diensten voor de Nederlandse situatie waar tot op heden nog geen BNC-fiche over is ontvangen? Wanneer kan de Kamer de impactanalyse van deze richtlijn voor de Nederlandse situatie ontvangen? Het door u gememoreerde BNC-fiche is 11 mei jl. naar de Kamer verzonden. In dit fiche staat ook beschreven wat de te voorziene gevolgen zijn van de kaderrichtlijn diensten op nationale wetgeving, beleid en uitvoering. Momenteel vindt nog interdepartementale afstemming plaats en verdere uitwerking van de mogelijke gevolgen voor Nederland. Het kabinet zal dan haar positie bepalen. Uiteraard wordt de kamer hierover zo snel mogelijk geïnformeerd. 2en3 Kan de minister tijdens de komende raad meer aandacht besteden aan de staatssteun die, nog steeds in 27% van alle staartsteun die de Europese Commissie opspoort aan directe ondersteuning van sectoren zoals de ontwikkelingen in de scheepsbouw in Spanje, de tendensen die waar te nemen zijn in Italië ten aanzien van Alitalia en zo zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen, de interne markt verstoren en het Nederlandse bedrijfsleven schaden? Is de minister bereid nog tijdens het Nederlands voorzitterschap een aanvalsplan te presenteren om de staatssteun te bestrijden en een dergelijk plan tijdens een van de komende raadsvergaderingen in te brengen en als conclusies van het voorzitterschap te laten aanvaarden? Kan de minister de Kamer hierover een brief sturen? Met u ben ik van mening dat het absolute niveau van Staatssteun die besteed wordt aan steun bestemd voor specifieke sectoren in de EU nog te hoog is. Echter van het percentage van 27% steun voor specifieke en ad hoc doeleinden is nog een aanzienlijk gedeelte afkomstig van (langjarige) steun aan de kolenindustrie in Duitsland, Spanje en Frankrijk. Zo n 11% van de totale steun in de EU (exclusief spoorwegen) gaat naar deze sector. Ten aanzien van de door u genoemde Spaanse scheepsbouw heeft de Commissie op 12 mei jl. een besluit genomen om een substantieel deel van de steun die Spanje heeft verleend aan herstructurering van de Spaanse scheepsbouw niet verenigbaar met het Verdrag te verklaren. Ik zal in mijn interventie in de Raad de noodzaak tot modernisering van het staatssteunkader onderschrijven en oproepen de steun die gegeven wordt zoveel mogelijk te richten op innovatie en R&D. Met betrekking tot de door u gevraagde aandacht voor staatssteun tijdens het voorzitterschap wil ik verwijzen naar de talrijke initiatieven die de Commissie sinds eind 2003 heeft genomen om het staatssteuncontrolebeleid te vereenvoudigen en transparanter te maken. Ik heb hiervoor grote waardering. Ik heb aarzeling om op dit tijdstip verdere specifieke acties op staatssteungebied te agenderen, mijns inziens moeten dit soort acties passen in algemene debatten zoals over concurrentievermogen. 4 Mag een ondernemer die bezig is met een product, waarvoor in een andere lidstaat een EU-patent is aangevraagd gewoon doorgaan, omdat het octrooi nog niet in zijn taal vertaald zou zijn? Werkt dit geen rechtsongelijkheid in de hand? Het gaat hier om oog hebben voor de kwetsbare positie van kleine ondernemers die geen Frans, Duits of Engels (talen waarin het Gemeenschaps- Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 45 2

3 octrooi wordt verleend) spreken. Het is onredelijk ondernemers die het Frans, Duits of Engels werkelijk niet machtig zijn, te confronteren met hoge schadevergoedingssommen omdat zij inbreuk maken op een octrooi waarvan zij het bestaan niet kende. Met name veel zuidelijke lidstaten wijzen op dit probleem. De in het voorstel neergelegde oplossing van dit probleem: zolang er nog geen vertaling is in de eigen landstaal, mogen bonafide ondernemers (die werkelijk geen Duits, Engels of Frans spreken) tegen het betalen van een bepaalde, redelijke vergoeding, nog enige tijd doorgaan met het gebruik van het geoctrooieerde. Dit is redelijk omdat de «inbreukmaker» vaak investeringen heeft gepleegd om een bepaald product te gaan produceren. Abrupt afbreken kan dan onbillijk zijn. In de praktijk zal dit probleem zich nauwelijks voordoen; er zijn heel weinig vertaalproblemen en heel veel bedrijven zullen nooit «bonafide» zijn, want dermate internationaal georiënteerd dat zij door een rechter geacht worden Frans, Duits en Engels te spreken. Het gaat hier om zeer incidentele gevallen. 5 Is niet aan een belangrijke ervaringsles uit het zesde kaderprogramma voorbij gegaan nl. dat uitsluitend onderzoeksinstellingen gebruik hebben gemaakt van deze fondsen en het bedrijfsleven nauwelijks aanvragen heeft ingediend? Kan dat probleem niet opgelost worden door alleen aanvragen van samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en onderzoeksinstellingen te honoreren en deze eis op Europees niveau vast te leggen? Kan worden nagegaan of de administratieve lastendruk verminderd kunnen worden? Het Kaderprogramma is bestemd voor onderzoek en technologische ontwikkeling. Daarbij hoort aandacht voor sterker fundamenteel onderzoek. En dat is ook belangrijk: een sterke, excellente onderzoeksbasis trekt veel kennisintensieve bedrijven en economische bedrijvigheid aan. Maar inderdaad: de deelname door het bedrijfsleven aan het Zesde Kaderprogramma valt tot nu toe tegen. Dit is met name een gevolg van de nieuwe instrumenten die in het zesde Kaderprogramma gehanteerd worden («Networks of Excellence» en «Integrated projects»). Deze leiden tot vorming van grote consortia die gepaard gaan met lange onderhandelingen over eigendomsrechten en dergelijke, en brengen een zwaar management met zich mee. Deze instrumenten van het zesde Kaderprogramma worden momenteel geëvalueerd. Voor het zevende Kaderprogramma moeten de uitkomsten worden meegenomen, waarbij gezocht moet worden naar eenvoudigere projectvormen. Terugdringen van de administratieve lasten speelt daarbij een belangrijke rol, zodat deelname voor bedrijfsleven in het algemeen een MKB in het bijzonder, eenvoudiger wordt. Daarnaast hamert Nederland constant op meer publiek-private samenwerking en het belang van innovatie. We zijn nu al in overleg met de Europese Commissie over hoe het Zevende Kaderprogramma deze onderwerpen beter zou kunnen stimuleren. Daarbij zetten we in op: Meer publiek-private samenwerking. Dit heeft geleid tot plannen voor oprichting van Europese Technologie Platforms. Deze platforms moeten op bepaalde technologieterreinen publieke en private partijen samenbrengen en zo investeringen in R&D en innovatie vergroten. De definitieve vorm die deze platforms krijgen is nog niet duidelijk, maar op meerdere terreinen worden initiatieven ondernomen om dergelijke platforms op te zetten. MKB en innovatie: Mede door onze intensieve contacten met de Commissie zal in de mededeling eliciet worden verwezen naar het belang van MKB voor innovatie. Wij zoeken met de Commissie naar manieren om deelname Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 45 3

4 van MKB aan de kaderprogramma s te verbeteren. Daarbij kan gedacht worden aan het uitbreiden van het KP6-onderdeel CRAFT, dat speciaal op MKB gericht. Deze onderwerpen zullen ook tijdens het Nederlands EU-voorzitterschap worden geagendeerd, bijvoorbeeld tijdens de informele Raad voor Concurrentievermogen van 1 tot 3 juli in Maastricht en op de Conferentie «Investing in Research and innovation» in oktober. Op deze manier wordt hopelijk een goede voorzet gegeven voor het zevende Kaderprogramma. 6 Wat is mening van de minister over het rapport «vermindering van de administratieve lastendruk» door rapporteur L. Doorn en welke aanbevelingen neemt de minister mee naar de discussie over de raadsconclusies over de betere regelgeving? Is de minister bereid ook de wijzigingen die na het raadsoverleg in het oorspronkelijke wetgevingsvoorstel zijn aangebracht te onderwerpen aan een impactassessment? De Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad hebben in december vorig jaar een aantal afspraken gemaakt om de kwaliteit van Europese regelgeving te verbeteren. Het toetsen van regelgevingsvoorstellen op onder andere de toe- of afname van administratieve lasten die eruit voortvloeien is daarvan een belangrijk element, en zal inderdaad bijdragen aan een vermindering van de administratieve lastendruk en een verbetering van de kwaliteit van regelgeving. De Europese Commissie maakt al sinds begin 2003 dergelijke impact assessments. Omdat de voorstellen van de Europese Commissie soms nog flink worden aangepast door het Europees Parlement en de Raad is het van belang dat ook hun amendementen zo n impact assessment ondergaan. Het rapport van de heer Doorn beschrijft hoe het Europees Parlement dat in de toekomst zal gaan doen. De Raad heeft nog geen vergelijkbare procedure ontwikkeld, maar het is vanzelfsprekend wel van belang dat die er zoals in december is afgesproken wel snel gaat komen. Bij voorkeur gebeurt dit al onder het Ierse voorzitterschap, maar als dat niet lukt zal deze discussie onder Nederlands voorzitterschap worden afgemaakt. Daarbij moet de Raad niet opnieuw het wiel willen uitvinden, maar zoveel mogelijk putten uit de impact assessmentprocedures van de Europese Commissie en het Europees Parlement (het rapport-doorn). 7en8 Wat zijn de gevolgen van de verordening handhaving consumentenbescherming voor de Nederlandse situatie, daar waar de verordening verplicht tot het opzetten van een publieke autoriteit en in Nederland dergelijke zaken voornamelijk door private organisaties ter hand worden genomen? Hoe gaat de minister om met deze bepaling in het geval dat een publieke autoriteit uit een andere lidstaat een vraag stelt aan de Nederlandse publieke autoriteit over het gedrag van een bepaalde onderneming, de Nederlandse publieke autoriteit deze zaak voor wil leggen aan de private organisatie vanwege de grotere expertise, zij eerst toestemming moet vragen aan de vragende publieke autoriteit? Voor de zomer zal een toekomstgerichte visie op het consumentenbeleid aan de Kamer worden gezonden. In deze brief zal worden ingegaan op de gevolgen van de Verordening voor de Nederlandse situatie. Verder gaat de vraag kennelijk in op het later ingevoegde artikel 8.3a van het huidige voorstel voor de Verordening dat aangeeft dat indien een Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 45 4

5 buitenlandse publieke autoriteit aan de Nederlandse autoriteit verzoekt om gerechtelijke stappen te zetten tegen een bepaald in of vanuit Nederland opererend bedrijf, de Nederlandse publieke toezichthouder hiervoor een Nederlandse private partij kan inschakelen met een collectief actierecht (te denken valt bijvoorbeeld aan de Nederlandse Consumentenbond). Het gewijzigde artikel 8.3b van het huidige voorstel voor de Verordening geeft vervolgens aan dat de Nederlandse publieke autoriteit dit verzoek aan de private partij alleen met succes kan doorzetten indien ook de verzoekende buitenlandse publieke autoriteit akkoord is dat de ingeschakelde private partij de grensoverschrijdende inbreuk even effectief via de rechter kan doen staken als de Nederlandse publieke autoriteit zelf. Uiteraard behouden private organisaties hun collectieve actierecht om (collectieve) consumentenbelangen te behartigen. Zij kunnen net als nu het geval is naar de rechter stappen indien zij menen dat door hen behartigde belangen geschonden worden door in Nederland opererende bedrijven. De praktijk zal nog moeten uitwijzen hoe de publieke toezichthouder met de inzet van private organisaties bij de uitoefening van de bevoegdheden van de Verordening zal omgaan. 9 In hoeverre geven de octrooien op software gerelateerde uitvindingen ook de onderliggende elementaire processen een octrooirechtelijke bescherming? Zo ja, acht de minister dit wenselijk? Software «als zodanig» is niet octrooieerbaar en zal ook via de EG-richtlijn absoluut niet octrooieerbaar worden. De richtlijn harmoniseert de voorwaarden voor octrooiering van uitvindingen die met behulp van software in apparaten (computers) kunnen worden toegepast (geïmplementeerd). De richtlijn is alleen een positivering van de (ten opzichte van de VS restrictieve) Europese octrooipraktijk en vormt waar het Europees Octrooibureau soms niet helemaal consistent werkte verder eigenlijk veeleer een beperking van die praktijk. Deze aanpak lijkt mij wenselijk. 10 Klopt het dat het nieuwe voorstel geen van de amendementen bevat, die het Europees Parlement in de eerste lezing heeft ingediend? Zo ja, waarom is er toch besloten de richtlijn te steunen? In hoeverre kan de richtlijn nadelige effecten hebben op het MKB? Met de amendementen is waar mogelijk rekening gehouden. Vele amendementen bleken gewoonweg acceptabel. Andere konden in hun oorspronkelijke vorm niet worden overgenomen, maar konden wel anderszins worden meegenomen bij de herformulering van het richtlijnvoorstel. Niet meegenomen zijn de amendementen die in de kern de bedoeling van de ontwerprichtlijn zouden aantasten en die tot doel hadden om software-octrooiering in Europa de das om te doen. De Raad draagt daar een eigen verantwoordelijkheid voor, zeker in deze fase (te weten de eerste lezing) van de codecisieprocedure. Uw vraag ten aanzien van mogelijke effecten voor het MKB is bijzonder omdat de richtlijn de bestaande (restrictieve) Europese octrooipraktijk wil bestendigen, met het oog op een stabiel ondernemings- en innovatieklimaat. In die zin intervenieert de richtlijn niet in de diverse betrokken belangen. Eigenlijk schuilt hier de vraag onder of octrooiering als zodanig nadelige effecten heeft voor het MKB. Een passend antwoord gaat dit bestek te buiten. Rekening houdend met de nu voorliggende tekst van de ontwerp-richtlijn kan overigens met recht gesteld worden dat deze een verbetering voor het MKB inhoudt omdat het risico dat het Europese Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 45 5

6 Octrooibureau (dat uiteindelijk uitvoering geeft aan deze richtlijn) wordt beïnvloed door Amerikaanse gebruiken (octrooieerbaar is «everything under the sun made by man») wordt tegengegaan. 11 In de eerdere richtlijn was het niet mogelijk om business methods te patenteren en was er een duidelijke scheiding aangebracht tussen technische en niet technische uitvindingen. Blijft dat ook zo in het zogenaamde compromis voorstel? Dit onderscheid, dat overigens kenmerkend is voor het Europese denken over octrooiering ten algemene, blijft gehandhaafd. De inventiviteit van de uitvinding moet dus gelegen zijn in de technische aspecten ervan. 12 Strekt de bescherming van het octrooi zich alleen uit over de overlegde implementatie of ook over de gebruikte methodieken? De octrooibescherming strekt zich in ieder geval uit over de in computer geïmplementeerde uitvinding en zeker niet over de software als zodanig. Wel kan een octrooi worden verkregen op de software in combinatie met de daarmee gerealiseerde toepassing. Het gebruik van dezelfde software voor een geheel andere toepassing is octrooirechtelijk echter geheel vrij. 13 Is in het compromisvoorstel opgenomen dat de aanvrager aannemelijk moet maken dat experimenten zijn uitgevoerd? Een dergelijke bepaling is niet opgenomen. Op geen enkel gebied schrijft het octrooirecht een dergelijke bepaling voor. Wel moet een uitvinder, zoals in het algemeen geldt, beschrijven hoe de uitvinding werkt. 14, 15, 16 en 17 Waarom heeft de Europese Raad de in het Europees parlement aangenomen amendementen inzake de «Richtlijn octrooieerbaarheid in computers geïmplementeerde uitvindingen» naast zich neergelegd? Is het juist dat bedrijven als Philips, Siemens en Nokia de voorliggende richtlijn hebben aangeprezen? Zo ja, kunt u aangeven wat zij hebben gezegd en wat voor u de doorslag gaf om uw steun te verlenen aan de voorliggende Richtlijn? Is uw steun voor het voorliggende voorstel in overeenstemming met eerder door u ingenomen standpunten? Kunt u dit toelichten? Hoe wordt voorkomen dat de voorliggende richtlijn de poort opent voor Amerikaanse praktijken, waarbij grote concerns kleine concurrenten met hun softwareoctrooien dood drukken? Vragen 14 tot en met 17 waren niet binnen de afgesproken termijn binnen, en konden derhalve op deze korte termijn niet beantwoord worden. Indien nog steeds relevant zal ik dat alsnog doen in mijn brief aan uw Kamer met het verslag van de Raad voor Concurrentievermogen van 17 en 18 mei. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 45 6