De Nieuwsbegriples van deze week is een blokles. De tekst gaat over de hevige

Transcriptie

1 Handleiding niveau D De Nieuwsbegriples van deze week is een blokles. De tekst gaat over de hevige bosbranden in Australië. In een blokles komen alle leesstrategieën geïntegreerd aan bod. Om de vorderingen van de leerlingen te volgen, kunt u om de zes weken de sneltoets informatieve teksten afnemen. U kunt deze week SIT 3 versie 2 afnemen. Lees voor de afname-instructies de handleiding bij de sneltoets op Wij verzamelen toetsscores op de SIT om deze toetsen te valideren. Wilt u meewerken aan dit onderzoek? Laat het ons weten via nieuwsbegrip@cedgroep.nl. Onderwerp Bosbranden in Australië Strategie Blokles (alle strategieën) Sleutelschema Tabel Intelligenties Verbaal-linguïstische (woordknap) intelligentie Clib-niveau 91/8+ Leerdoelen waaraan in Uit het referentiekader taal, domein lezen van zakelijke deze les aandacht wordt teksten: besteed De leerlingen leggen relaties tussen de tekstuele informatie en meer algemene kennis (2F) De leerlingen leggen relaties tussen tekstdelen (2F) De leerlingen kunnen de bedoeling van tekstgedeeltes en/of specifieke formuleringen duiden (2F) De leerlingen kunnen systematisch informatie zoeken op basis van trefwoorden (2F) De leerlingen kunnen elementen uit de tekst beknopt samenvatten (2F) De leerlingen trekken conclusies n.a.v. een (deel) van de tekst (3F) Doelwoorden voor Nieuwsbegrip XL Dit zijn de woorden uit de D-tekst waarmee deze week online woordenschatoefeningen gemaakt kunnen worden, plus de woorden van het aanpalende niveau (C) de ravage het inferno het inferno mobiliseren de autoriteiten nagenoeg een race tegen de klok de brandhaard in de as leggen aanwakkeren in het leven roepen prognosticeren de prioriteit de neerslag pagina 1 van 5 pagina 1 van 5

2 ergens vraagtekens bij zetten ophoesten op de been brengen verantwoord lering uit iets trekken de revue passeren evalueren de onachtzaamheid Voor elke leerling: de tekst Nog geen slachtoffers te betreuren bij hevige bosbranden Australië (niveau D); bijbehorende opdrachten voor niveau D; het stappenplan met woordhulp (op de website bij Download & print, tabblad Stappenplannen); het stappenplan Luisteren en kijken (op de website bij Download & print, tabblad Stappenplannen) voor de scholen die de filmpjes gebruiken; eventueel rolkaarten voor de leerlingen (op de website bij Download & print, tabblad Overig); Eventueel enkele kopieën van het antwoordenblad (achteraan deze handleiding). Neem de algemene handleiding door (op de website bij Download & print, tabblad Handleidingen). klassikaal/in duo s of groepjes in duo s/groepjes in duo s/groepjes 1. Neem vlot de uitleg met de leerlingen door. Als het goed is, is deze werkwijze hun volkomen vertrouwd. 2. Laat de leerlingen naar de titel, kopjes en illustratie bij de tekst kijken en hun voorspelling doen. (Gebruik hierbij de digibordtool Voorspellen.) 3. Laat de leerlingen in groepjes van 4 leerlingen werken. 4. Controleer tot slot met de leerlingen de voorspellingen. 1. De leerlingen maken de eerste subopdracht met hun groepje dat bij opdracht 1 is gevormd. 2. Bij de tweede subopdracht gaat het nog sterker dan bij de eerste om het afleiden van de betekenis uit de context. Bij de vier vragen is contextinformatie in te zetten om tot betekenisconstructie te komen, ook als het woord of begrip in kwestie voor de leerlingen onbekend is. Zorg dat de leerlingen zo veel mogelijk hardop voordoen hoe ze aan hun antwoord komen. Doe de ronde langs de groepjes en controleer of zij deze werkwijze toepassen. 1. Bij vraag 1 gaat het om het onderbrengen van informatie uit de tekst in een tabel. Als de leerlingen internet bij de hand hebben, dan kunnen ze actuele informatie opzoeken en eventueel doorrechercheren op andere data van de rampen die met elkaar vergeleken kunnen worden. pagina 2 van 5 pagina 2 van 5

3 2. Bij vraag 2 gaat het om het vinden van de namen van de rampdagen in de tekst en het verklaren van de namen. 3. Bij vraag 3 gaat het om het verbinden van informatie uit de tekst aan informatie van een landkaart (die leerlingen ook moeten lezen ). 4. Bij vraag 4 t/m 9 gaat het om het interpreteren van de tekst, het maken van inferenties, het leggen van relaties tussen tekstdelen en het samenvatten en in eigen woorden formuleren van informatie. 5. Bij vraag 10 gaat het erom dat ze het tekstfragment (dat oorspronkelijk afkomstig is uit de brontekst) zowel op inhoudelijke als formele gronden kunnen plaatsen in de tekst. in groepjes en klassikaal De leerlingen krijgen de opdracht een debat te voeren. Laat de leerlingen deze opdracht uitvoeren wanneer u daar ruimte voor kunt creëren binnen het curriculum. Hanteer uw eigen regels ten aanzien van het voeren van debatten en het beoordelen/nabespreken. Geef leerlingen voldoende leestijd en perk de debattijd strikt af. Zet teams van 4 leerlingen tegenover elkaar en herhaal dit drie of vier keer, al naar gelang de klassengrootte. De kijk- en luistervragen bij het Nieuwsbegripfilmpje van het Jeugdjournaal kunt u downloaden bij Download & print van deze week. pagina 3 van 5 pagina 3 van 5

4 1. Woord het fenomeen (r. 8) het inferno (r. 13) lering trekken uit (r. 46) evalueren (r. 47) het toevluchtsoord (r. 56) veronachtzamen (r. 61) genereren (r. 71) de onachtzaamheid (r. 77) doorgaans (r. 98) Betekenis het verschijnsel de hevige brand, de hel leren van, wijzer worden van achteraf beoordelen, onderzoeken de plaats waar je zolang in veiligheid bent niet letten op, verwaarlozen opwekken, voortbrengen de slordigheid, de onoplettendheid gewoonlijk, meestal 1. Betekenisverklaring vanuit de context a) Vanuit het begrip dam en de context dat de brandweer dit met een vuurzee doet, zullen de meeste leerlingen zonder veel moeite concluderen dat de betekenis inperken of kleiner maken moet zijn. Sta met hen stil bij de doorgezette beeldspraak: zee en dam. b) De term aanwakkeren wordt in alle gevallen in combinatie met termen voor brand of vuur gebruikt. Uit de context wordt in alle gevallen duidelijk dat het om groter maken, of feller doen branden moet gaan. c) Het woord prognosticeren wordt gebruikt in combinatie met (zomer)weer. Elders in de tekst (r. 40, 41) worden de synonieme termen verwachten, voorspellen gehanteerd. d) De bast van de boom is dik en de kruin zit hoog; op basis van deze aanwijzingen word je als lezer in de richting van de betekenis van beide begrippen gestuurd (tot op heden) Verwoeste natuur (in ha) ha onbekend onbekend Aantal huizen verwoest 2400 ruim 2100 enkele tientallen Aantal doden Mogelijk zijn de onbekende gegevens wel op te halen van internet, evenals meer vergelijkingsgegevens. 2. In 1983 ging het om 16 februari (de precieze datum wordt niet in de tekst vermeld), Ash Wednesday (Aswoensdag, eigenlijk een christelijke gedenkdag), en in 2009 ging het om 7 februari, Black Saturday (Zwarte Zaterdag). Beide namen verwijzen naar de verwoestende werking van de branden. pagina 4 van 5 pagina 4 van 5

5 3. a) De leerlingen moeten de deelstaten South Australia en Victoria hebben gemarkeerd, met als epicentrum de bergketen ten noordoosten van Adelaide. b) Australië heeft zes deelstaten die goed uit het kaartje zijn af te leiden: Western Australia, Northern Territory, South Australia, Queensland, New South Wales en Victoria. 4. a) Factor 1: Door het Sky report en de waarschuwing die de NSW Rural Fire Service had doen uitgaan, had het publiek al kunnen weten dat er voor de komende zomer (die in Australië op 21 december begint) zware bosbranden waren voorspeld; men had zich daar dus tenminste mentaal op kunnen voorbereiden. Factor 2: Het rapport van de onderzoekscommissie naar de dingen die begin 2009 fout waren gegaan, legde de vinger op de zere plek: de informatievoorziening was totaal niet op orde, waardoor men het publiek niet adequaat kon informeren over de dreigende gevaren. b) In de paragraaf Brandweer kan weinig uitrichten stelt de woordvoerder van de brandweer dat een belangrijke prioriteit ligt bij het informeren van het publiek: We zijn niet bezig het vuur te blussen, maar willen de bevolking zo snel mogelijk informeren over hoe het vuur zich ontwikkelt, zodat mensen verantwoorde besluiten kunnen nemen (r ) 5. a) De Australische benadering komt hierop neer: vluchten als het niet anders kan, maar als het even kan eigen huis en haard verdedigen en redden. b) Enerzijds wil men de Australiër niet dwingen huis en haard in de steek te laten, maar anderzijds wil men door adequate voorlichting de Australiër informeren over de reële gevaren. hybride betekent ongeveer tweeslachtig ; in dit geval staat dat voor het vasthouden aan erkenning van de vrijheid van het individu, maar tegelijkertijd het individu beschermen tegen zichzelf en met zachte hand dwingen te vertrekken als het gevaar te groot wordt. 6. a) Het effect van water op bosbranden is remmend. Het effect van wind is brandbevorderend. b) Het versterkende effect dat plaatsvindt bij een hevige brand komt hierop neer: het opstijgen van hete gassen door de felle brand trekt koude, zuurstofrijke lucht aan en dat levert een sterke wind op. 7. a) Blikseminslag zou je kunnen rekenen tot de natuurlijke veroorzakers van bosbrand. b) Nog een voorbeeld uit deze groep: door zonlicht ontstaat bijvoorbeeld door een weggegooide glazen fles lenswerking, waardoor brand ontstaat. 8. Er worden twee voorbeelden van het nut van bosbranden genoemd: (a) voor de reuzensequoia is het noodzakelijk dat de zaden (deels) worden verbrand; (b) de zaden van de eucalyptusboom openen zich pas bij grote hitte; de wortels van deze boom zijn in staat een bosbrand te overleven. 9. Over de reuzensequoia wordt verteld dat het een boom is, dat het een zeer grote boom is, met dikke bast en hoge kruin, dat het noodzakelijk is dat de zaden deels worden verbrand. Wat niet wordt verteld is dat de bijnaam van deze boom mammoetboom is, dat het de hoogste boom ter wereld is waarvan de grootste exemplaren aan de kuststreek van San Francisco staan. 10. De alinea over de melanophila acuminata past in de laatste paragraaf die geheel gewijd is aan waar bosbranden goed voor zijn het zal duidelijk zijn dat de beschreven kever bosbranden nodig heeft om zich voort te planten, net als twee boomsoorten, die gedijen bij bosbranden. De alinea past wellicht het beste ná de beschrijving van de bomen (dus na regel 98). pagina 5 van 5 pagina 5 van 5