Gezamenlijk stimuleringsprogramma medezeggenschap cliënten. De veldpartijen: ActiZ, BTN, FO, GGZ Nederland, LOC, LSR, NFU, en NVZ

Transcriptie

1 Gezamenlijk stimuleringsprogramma medezeggenschap cliënten Uitkomst van overleg De veldpartijen: ActiZ, BTN, FO, GGZ Nederland, LOC, LSR, NFU, en NVZ overwegende dat zij gehoor hebben gegeven aan het verzoek van de minister en de staatssecretaris van VWS, zoals geformuleerd in hun brief van 13 januari 2009, om met elkaar in overleg te treden over de financiering van cliëntenraden; dat zij tevens met elkaar in overleg zijn getreden over het instemmingsrecht van cliëntenraden in het algemeen en in het bijzonder ten aanzien van voorgenomen besluiten over fusie en over bouw; dat zij voorts met elkaar in overleg zijn getreden over de structuur van de medezeggenschap van cliënten van zorgorganisaties; dat zij de overige onderdelen van de medezeggenschapsparagraaf uit de Wet cliëntenrechten zorg (Wcz), waar onder de reikwijdte, niet hebben besproken zodat het ieder van hen, al dan niet in onderlinge overeenstemming, vrij staat de medezeggenschaps- of participatiearrangementen te bepleiten die zijns inziens bij zijn branche passen; stellen hierbij vast dat hun overleg tot overeenstemming heeft geleid over de volgende punten, die door partijen als een samenhangend geheel worden beschouwd, ten aanzien van medezeggenschap in het algemeen: a. dat zij een medezeggenschapscode gaan opstellen waarin zij voor de praktijk relevante onderwerpen, zoals de rol van cliëntenraden bij besluiten over fusie en over renovatie en nieuwbouw alsmede de toepassing van de bij punt d. bedoelde modelregeling, nader uitwerken ten einde de medezeggenschap van cliënten van zorgorganisaties te bevorderen; b. dat zij het ministerie van VWS zullen vragen de geschillenregeling in de Wcz vorm te geven naar analogie van artikel 36 van de Wet medezeggenschap scholen, zodat cliëntenraden en zorgaanbieders van uitspraken van 1

2 een commissie van vertrouwenslieden in beroep kunnen gaan bij de Ondernemingskamer; ten aanzien van de financiering van cliëntenraden: c. dat het voor het goede bestuur van zorgorganisaties wenselijk is dat cliëntenraden zich onafhankelijk kunnen opstellen ten opzichte van de raad van bestuur; d. dat een goede regeling van de faciliteiten, de ondersteuning en de financiële middelen waarover cliëntenraden kunnen beschikken een voorwaarde is waaraan voldaan moet zijn om een onafhankelijke opstelling van cliëntenraden mogelijk te maken en dat zij het ministerie van VWS zullen vragen de wettelijke basis daarvan in de Wcz te vervangen door de tekst van bijlage A; e. dat zij gezamenlijk een modelregeling voor de financiering van cliëntenraden op hoofdlijnen hebben opgesteld, naar het voorbeeld van de modelregelingen die in de geestelijke gezondheidszorg en de curesector zijn ontwikkeld en waarin onderscheiden worden: faciliteiten, een budget voor reguliere werkzaamheden, ambtelijke ondersteuning / coaching, scholingskosten, kosten lidmaatschap organisatie cliëntenraden en kosten van het raadplegen van een deskundige en van het voeren van rechtsgedingen; f. dat in de modelregeling is vastgelegd dat het redelijk is dat leden van centrale cliëntenraden ten minste vijf dagdelen per jaar scholing kunnen volgen en dat het redelijk is dat leden van lokale cliëntenraden ten minste drie dagdelen per jaar scholing kunnen volgen; g. dat in de modelregeling de kosten die een cliëntenraad en centrale cliëntenraad redelijkerwijs kunnen maken voor de scholing worden geobjectiveerd, bijvoorbeeld door een bedrag per dagdeel te bepalen dat de cliëntenraad aan scholing kan besteden, of door een percentage van de loonsom voor scholing te bestemmen; h. dat in de modelregeling wordt vastgelegd dat de gezamenlijke cliëntenraden moeten kunnen beschikken over adequate ondersteuning door een functionaris zoals een ambtelijk secretaris en / of een coach; 2

3 i. dat in de medezeggenschapscode de kwalificaties van de ambtelijk secretaris nader kunnen worden omschreven; j. dat de veldpartijen uiterlijk ultimo 2009 de modelregeling zullen presenteren aan hun achterbannen en het gebruik ervan zullen aanbevelen en dat zij dit in het najaar van 2010 en 2011 opnieuw zullen doen; k. dat de veldpartijen de modelregeling in 2012 zullen evalueren; l. dat geschillen over de toepassing van de modelregeling door de commissies van vertrouwenslieden kunnen worden beoordeeld; ten aanzien van het instemmingsrecht van cliëntenraden; m. dat het instemmingsrecht een passend middel is om cliëntenraden invloed te geven op besluiten van de zorgaanbieder over voor cliënten geldende regelingen en over onderwerpen die van rechtstreeks belang zijn voor cliënten; n. dat een instemmingsrecht van cliëntenraden ten aanzien van voorgenomen besluiten tot fusie geen passend instrument is om cliëntenraden invloed te geven op die besluiten; o. dat zij het ministerie van VWS zullen vragen cliëntenraden ten aanzien van voorgenomen besluiten tot fusie een adviesrecht te geven en te waarborgen dat de cliëntenraad gedurende het hele besluitvormingstraject bij besluiten over fusie wordt betrokken door in de Wcz op te nemen dat de zorgaanbieder verplicht is dit te regelen en deze regeling onder het instemmingsrecht van de cliëntenraad te laten vallen; p. dat zij het ministerie van VWS zullen vragen in de Wcz op te nemen dat een fusievoorstel, zoals bedoeld in art. 2:312 BW, dat betrekking heeft op een fusie waarbij een zorgaanbieder is betrokken, een cliënteneffectrapportage bevat; q. dat veldpartijen nader overleg zullen voeren over de wenselijke vorm van fusietoezicht in de zorgsector en de rol van cliëntenraden daarbij; r. dat zij het ministerie van VWS zullen vragen het instemmingsrecht van de cliëntenraad bij besluiten over het langetermijnhuisvestingsplan te ver- 3

4 vangen door een adviesrecht ten aanzien van besluiten over het algemeen huisvestingsbeleid, voor zover dat betrekking heeft op locaties die bestemd zijn voor het verlenen van zorg aan cliënten; s. dat zij het ministerie van VWS zullen vragen het instemmingsrecht van cliëntenraden bij renovatie en nieuwbouw van gebouwen, waaronder de in de gebouwen aanwezige faciliteiten, preciezer te beschrijven, zodat onder het instemmingsrecht vallen: * voorgenomen besluiten tot vaststelling van het programma van eisen; * belangrijke besluiten over de inrichting van een locatie; dat de koppeling van het instemmingsrecht aan de vaststelling van het programma van eisen waarborgt dat de uitkomsten van het leefwensenonderzoek daarin adequaat vertaald worden; t. dat zij het ministerie van VWS zullen vragen in de toelichting bij de Wcz te vermelden dat een sociaal plan een voor cliënten geldende regeling inhoudt en derhalve om die reden onder het instemmingsrecht van de cliëntenraad valt; u. dat zij het ministerie van VWS zullen vragen in de Wcz te waarborgen dat de cliëntenraad gedurende het hele besluitvormingstraject bij besluiten over renovatie en nieuwbouw wordt betrokken door de zorgaanbieder de verplichting te geven dit te regelen en deze regeling onder het instemmingsrecht van de cliëntenraad te laten vallen; v. dat zij in onderling overleg handreikingen zullen ontwikkelen ten aanzien van de verschillende manieren waarop cliëntenraden bij de besluitvorming over bouw kunnen worden betrokken; ten aanzien van de structuur van de medezeggenschap van cliënten; w. dat zij VWS zullen verzoeken de Wcz aan te passen conform de bij deze uitkomst van overleg gevoegde bijlage B. Bijlagen A. Tekstvoorstel financiering cliëntenraden B. Tekstvoorstel structuur medezeggenschap 4

5 Bijlage A Wettekst financiering cliëntenraden Artikel 40 Lid 1, 2 en 3 Wcz vervangen door: 1. De zorgaanbieder stelt de faciliteiten beschikbaar die de cliëntenraad voor de vervulling van zijn taak redelijkerwijs nodig heeft. 2. De kosten die redelijkerwijs nodig zijn voor de vervulling van de taak van de cliëntenraad komen ten laste van de zorgaanbieder. 3. (lid 4 Wcz) 4. (lid 5 Wcz) 5

6 Bijlage B Wettekst structuur medezeggenschap Artikel 33 Deze paragraaf is uitsluitend van toepassing op zorgaanbieders die zorg verlenen als omschreven bij of krachtens de Algemene Wet Bijzondere ziektekosten, dan wel andere zorg voor zover die gepaard gaat met verblijf van cliënten gedurende een of meer etmalen in een accommodatie en die in de regel zorg bieden aan meer dan 25 cliënten. Toelichting De verplichting om een cliëntenraad in te stellen is voor zorgaanbieders met een gering aantal cliënten niet goed uitvoerbaar. De korte afstand tussen de leiding van de organisatie en de cliënten maakt ook de behoefte aan een cliëntenraad in kleine organisatie minder. Het betreft hier in het bijzonder kleinschalige thuiszorgorganisaties. Artikel (lid 1 Wcz) 2. De zorgaanbieder stelt een cliëntenraad in ten behoeve van zijn cliënten. 3. De zorgaanbieder stelt tevens een cliëntenraad in ten behoeve van de cliënten van iedere locatie waar in de regel aan tenminste 25 cliënten zorg geboden wordt als omschreven bij of krachtens de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. De zorgaanbieder stelt voorts een cliëntenraad in ten behoeve van de cliënten van iedere locatie waarin in de regel aan tenminste 15 en ten hoogste 24 cliënten zorg wordt geboden als omschreven bij of krachtens de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, tenzij de meerderheid van de cliënten van de locatie, de voorkeur geeft toepassing van artikel 35A. 4. De zorgaanbieder stelt, naast de cliëntenraad of cliëntenraden die hij instelt op basis van het tweede of het derde lid, cliëntenraden in als dit bevorderlijk is voor de goede toepassing van deze wet. 5. Een cliëntenraad behartigt de gemeenschappelijke belangen van de cliënten ten behoeve van wie hij is ingesteld. 6

7 6. De zorgaanbieder regelt met betrekking tot iedere cliëntenraad die hij instelt tenminste: a. het aantal leden; b. de wijze waarop de leden benoemd dan wel gekozen worden; c. welke personen benoembaar dan wel verkiesbaar zijn; d. de zittingsduur van de leden. 7. Indien de zorgaanbieder meerdere cliëntenraden heeft ingesteld, is de cliëntenraad, zoals bedoeld in het tweede lid, de cliëntenraad waaraan de zorgaanbieder advies of instemming moet vragen op grond van artikel 38 en 39, voor zover het een voorgenomen besluit betreft dat van belang is voor de meerderheid van de cliënten ten behoeve van wie cliëntenraden zijn ingesteld. Voor zover het andere voorgenomen besluiten betreft, zijn de cliëntenraden zoals bedoeld in het derde lid de cliëntenraden waaraan de zorgaanbieder advies of instemming moet vragen op grond van artikel 38 en 39, met dien verstande dat voor zover het een besluit betreft dat alleen van belang is voor de cliënten van één locatie, de cliëntenraad van die locatie de cliëntenraad is waaraan de zorgaanbieder advies of instemming moet vragen op grond van artikel 38 en (lid 5 Wcz) 9. Een cliëntenraad regelt schriftelijk zijn werkwijze met inbegrip van zijn vertegenwoordiging in en buiten rechte, de wijze waarop hij contact onderhoudt met de cliënten ten behoeve van wie de cliëntenraad is ingesteld en de besluitvorming over het werkplan en de begroting van de cliëntenraad, met inbegrip van de wijze waarop de cliëntenraad de cliënten ten behoeve van wie hij is ingesteld bij die besluitvorming betrekt. De cliëntenraad informeert de zorgaanbieder en de cliënten ten behoeve van wie hij is ingesteld over deze regeling. 10. (lid 7 Wcz) Toelichting Lid 2 Iedere zorgaanbieder waarop het medezeggenschapshoofdstuk van de Wcz van toepassing is moet volgens deze bepaling een cliëntenraad instellen. In organisaties waarin daarmee volstaan kan worden zal deze cliëntenraad gewoon cliëntenraad heten, in organisaties waarin op grond van het derde of vierde lid meerdere cliëntenraden zijn ingesteld zal deze cliëntenraad centrale cliëntenraad worden genoemd. 7

8 Lid 3 De term locatie is in deze tekst niet gedefinieerd, de betekenis van deze term in het spraakgebruik zal doorgaans voldoende duidelijk zijn wanneer sprake is van een locatie en wanneer niet. Waar dit discussie oplevert en partijen er niet uitkomen kan de commissie van vertrouwenslieden een uitspraak doen. De verplichting om een cliëntenraad in te stellen is beperkt tot die locaties die zorg bieden aan tenminste 25 cliënten. Voor locaties met minder dan 15 cliënten hoeft geen cliëntenraad te worden ingesteld, hier kunnen de cliënten (of hun vertegenwoordigers) persoonlijk rechtstreeks bij de gang van zaken in de locatie betrokken worden. Artikel 35A voorziet in een regeling van dit overleg. In locaties met tussen de 15 en 24 cliënten kan een keuze gemaakt worden door de cliënten. Als de meerderheid van de cliënten kiest voor een cliëntenraad moet de zorgaanbieder die instellen. De cliënten kunnen echter ook voor de rechtstreekse medezeggenschap kiezen, waarin artikel 35A voorziet. De toepassing van het derde lid is niet beperkt tot locaties met een verblijfsfunctie, ook bijvoorbeeld activiteitencentra zijn volgens deze bepaling verplicht een cliëntenraad in te stellen. Lid 4 Deze bepaling geeft de zorgaanbieder de ruimte om naast de cliëntenraden die hij op grond van het tweede of derde lid moet instellen, cliëntenraden in te stellen op andere niveaus in de organisatie. Deze ruimte wordt begrensd door het criterium voor de toepassing van de wet bevorderlijk. Cliëntenraden die het niet eens zijn met de instelling van cliëntenraden op grond van deze bepaling kunnen de commissie van vertrouwenslieden vragen te beoordelen of aan dit criterium is voldaan. Als een zorgaanbieder geen cliëntenraden instelt op basis van deze bepaling en een op basis van het tweede of derde lid ingestelde cliëntenraad het in het belang van een goede toepassing van de wet bevorderlijk acht dat dit wel gebeurt, kan deze dit eveneens voorleggen aan de commissie van vertrouwenslieden. Het criterium en de systematiek zijn ontleend aan de Wor. Lid 7 Deze bepaling is van toepassing op organisaties waar meerdere cliëntenraden zijn gevormd en regelt de verdeling van bevoegdheden tussen deze cliëntenraden. Lid 9 Deze bepaling draagt de cliëntenraad op niet alleen zijn vertegenwoordiging in en buiten rechte te regelen, maar tevens de wijze waarop hij contact onderhoudt met 8

9 zijn achterban, in het bijzonder waar het de vaststelling van het werkplan en de begroting betreft. Artikel 35A 1. De zorgaanbieder stelt de cliënten van een locatie, waarvoor geen cliëntenraad is ingesteld op grond van het bepaalde in het derde lid van artikel 35, tenminste tweemaal per jaar in de gelegenheid om gezamenlijk met hem bijeen te komen. Hij is voorts verplicht met de cliënten bijeen te komen wanneer tenminste een vierde van hen daartoe een met redenen omkleed verzoek doet. 2. Tijdens de in het eerste lid bedoelde vergaderingen worden de aangelegenheden aan de orde gesteld waarvan de zorgaanbieder of cliënten van de locatie overleg wenselijk achten. Iedere cliënt is bevoegd over deze aangelegenheden voorstellen te doen en standpunten kenbaar te maken. 3. Tijdens de in het eerste lid bedoelde vergaderingen wordt tenminste eenmaal per jaar de algemene gang van zaken in de locatie besproken. De zorgaanbieder informeert de cliënten daarbij over zijn plannen ten aanzien van de locatie voor de komende periode. 4. De cliënten worden door de zorgaanbieder, tijdens een vergadering zoals bedoeld in het eerste lid, in de gelegenheid gesteld advies uit te brengen dan wel in te stemmen met voorgenomen besluiten over de onderwerpen genoemd in artikel 38 en 39 voor zover het besluiten betreft die uitsluitend betrekking hebben op de locatie. Toelichting Dit artikel regelt het overleg met cliënten van kleine locaties waarvoor geen cliëntenraad is ingesteld. Het artikel voorziet in een vorm van rechtstreekse medezeggenschap naar analogie van de personeelsvergadering, zoals geregeld in artikel 35B Wet op de ondernemingsraden. 9