REGRES BRANDSCHADE OP PARTICULIER BIJ GEBREK AAN BEROEP OP BEDRIJFSREGELING BRANDREGRES

Transcriptie

1 REGRES BRANDSCHADE OP PARTICULIER BIJ GEBREK AAN BEROEP OP BEDRIJFSREGELING BRANDREGRES De wet geeft brandverzekeraars het recht van verhaal na uitkering van een schade, doch de branche heeft daar beperkt gebruik van gemaakt om verhoudingen tussen met name particulieren niet te verstoren door het inluiden van regresacties. Sedert 1984 hebben brandassuradeuren zich regresbeperkingen opgelegd, hetgeen in Europe in deze branche vrij uniek is. De eerste editie die werd gepubliceerd heette Bindend Besluit Regres en na een aantal aanpassingen is per 1 januari 2014 de huidige regeling Bedrijfsregeling Brandregres ( BBr ) van kracht geworden. Sinds 1 januari 2014 kent de branche een nieuwe Bedrijfsregeling Brandregres. De BBr 2014 is van toepassing op brandschadegevallen ontstaan na 1 januari Eén van de belangrijkste verschillen met de vorige brandregresregeling is dat de BBr 2014 brandverzekeraars alleen nog verhindert regres te nemen op particulieren en de niet-particuliere huurder die uitsluitend in hun particuliere hoedanigheid aansprakelijk zijn voor de betreffende schade. (Overigens uitgezonderd de gevallen als genoemd in artikel 2 BBr 2014 waaronder opzet.) Voor de zakelijke markt is de bestaande regeling gewijzigd en een belangrijke reden daarvoor is dat het niet voor de hand ligt geen regres te nemen op bedrijven die brandgevaarlijke werkzaamheden uitvoeren en die om die reden in feite een prikkel tot het nemen van extra brandpreventieve maatregelen zouden missen. Partijen die niet onder het begrip particulieren van de BBr 2014 vallen, zijn daarmee blootgesteld aan regresacties van brandverzekeraars. Het is op dit moment gissen naar de omvang van de gevolgen voor de brandregrespraktijk van de BBr De kans op een forse regresclaim is toegenomen evenwel bestond deze kans altijd al. Niet alle Nederlandse brandverzekeraars hadden (en hebben) zich verbonden aan de BBr 2014 en voorgaande brandregresregelingen. Daarnaast hebben buitenlandse verzekeraars zich niet verbonden aan brandregresregelingen. Kortom, ook vóór 1 januari 2014 bestond er een kans dat bedrijven maar ook particulieren werden geconfronteerd met een brandregresclaim. Een schrijnend voorbeeld hiervan levert het arrest van het Gerechtshof Arnhem Leeuwarden van 10 december (ECLI:NL:GHARL:2013:9404 inzake Coöperatie Univé Oost U.A.) Ironisch genoeg gewezen vlak voor het inwerking treden van de BBr 2014 waarmee in de branche 1

2 juist een discussie was ontstaan over de (verhoogde) kans van forse regresclaims op bedrijven. Het arrest De casus doet wat knullig aan. De privépersoon in kwestie probeerde nestelende vogels in de dakrand van haar woning te verjagen met rook. Hiervoor gebruikte zij een brandende of rokende (hierover is bij het Hof gediscussieerd) prop papier en hield zij deze prop in of onder (wederom een punt van discussie) het ventilatiekanaal in haar toilet. Het ventilatiekanaal kwam uit onder het dak van de buren, dat bestond uit dakpannen met daaronder een isolatielaag van riet. Op dezelfde dag breekt er brand uit in de woning van de buren met schade aan de woning en de inboedel. De brandverzekeraar van de woning en de inboedel, Coöperatie Univé Oost U.A. heeft de schade vergoed en is het regres gestart. Coöperatie Univé Oost U.A. was namelijk in ieder geval ten tijde van de brand niet gebonden aan de toenmalige BBr. Opvallend aan dit arrest is dat partijen in hoger beroep strijden over - voor de aansprakelijkheid - zeer wezenlijke feiten terwijl de daarvoor aangevoerde stellingen niet of nauwelijks zijn onderbouwd. Het enige dat vaststaat, is dat het betreffende ventilatiekanaal uitkwam onder het dak van de buren en dat de privépersoon dit niet wist. Partijen zijn het voorts erover eens dat de poging tot het uitroken van de vogels op dezelfde dag werd ondernomen als de dag waarop brand bij de buren uitbrak. Hoeveel tijd zou zijn verstreken tussen het uitroken en het uitbreken van brand blijkt niet uit het arrest. Het Hof overweegt dat aan de verzekerde kan worden toegegeven dat Univé geen technisch onderzoek heeft laten uitvoeren naar de oorzaak van de brand. Er was derhalve ook geen onderzoek verricht naar mogelijke (andere) oorzaken van de brand, zoals kortsluiting, vuurwerk, vandalisme of roken. Eén van de belangrijkste door de verzekerde gevoerde verweren is het ontbreken van causaal verband tussen het uitroken en de schade. Het Hof heeft het verweer ter zake het causaal verband als onvoldoende verworpen, r.o 4.12: 2

3 Aan [eiseres] kan worden toegegeven dat Univé geen technisch onderzoek heeft laten uitvoeren naar de oorzaak van de brand. De omstandigheden dat [eiseres] heeft gehandeld als hierboven omschreven, welk handelen het aanzienlijke risico inhield dat brand zou ontstaan, en dat de brand op dezelfde dag is gevolgd, brengen evenwel mee dat de kans dat de brand een gevolg is geweest van die handeling van [eiseres] zo groot moet worden geacht dat Univé, bij gebreke van enige indicatie voor een andere oorzaak, nader onderzoek naar dergelijke andere oorzaken redelijkerwijs achterwege heeft kunnen laten. De kans dat zich tegelijkertijd nog een andere mogelijke oorzaak van de brand heeft voorgedaan, mag verwaarloosbaar klein worden geacht. Derhalve moet worden aangenomen dat de brand het gevolg is geweest van het handelen van [eiseres] ( ). Univé heeft geen technisch onderzoek laten verrichten. De privépersoon (kennelijk en hoogstwaarschijnlijk) ook niet. Het causaal verband is slechts aangenomen op de stelling van de privépersoon dat zij op dezelfde dag als de brand vogels heeft geprobeerd uit te roken en de beoordeling van het Hof dat deze handeling een aanzienlijk risico op brand kan inhouden. Een toch wat magere onderbouwing mede gezien het gebrek aan onderbouwing van de relevante feiten zoals hiervoor genoemd. Voorts is opvallend dat het Hof aan de privépersoon niet de gelegenheid heeft geboden om bewijs te leveren van haar stellingen of tegenbewijs ter afzwakking van de stellingen van Univé. Mogelijk heeft het Hof bij deze beoordeling een rol laten spelen dat in de procedure was komen vast te staan dat eiseres verzekerd was tegen wettelijke aansprakelijkheid. Uit het arrest blijkt niet alleen dat het ontbreken van de bescherming door een BBr (bijvoorbeeld de huidige BBr 2014) grote financiële gevolgen kan hebben voor de aangesproken partij. Het arrest is ook een klinkend voorbeeld van hoe belangrijk feitenonderzoek technisch en/of tactisch is. Univé had geen technisch onderzoek laten verrichten maar dit werd haar niet verweten omdat Univé geen indicatie had van een andere oorzaak. Een twijfelachtige redenering omdat de partij die geen belang heeft bij het vinden van een andere oorzaak niet snel een indicatie voor zo n 3

4 andere oorzaak aanwezig zal vinden, danwel een dergelijke indicatie niet ten gronde zal willen uitzoeken. Door het gebrek aan bescherming tegen regresvorderingen voor brandschade zouden partijen alerter kunnen zijn ten aanzien van (verbetering van) preventiemaatregelen tegen brand. Het maakt partijen ook alert op het hebben van juiste en voldoende verzekeringsdekking tegen brandregresclaims en het hebben van een verzekering tegen wettelijke aansprakelijkheid. Waar niet direct aan zal worden gedacht is het nut (of beter: de noodzaak) van het laten uitvoeren van volledig en gedegen onderzoek naar onder meer de oorzaak van de brand. Daarbij moet niet alleen worden gedacht aan het feitenonderzoek dat de verzekeraar kan laten uitvoeren. Ten eerste staat het de verzekeraar vrij om naar eigen inzicht wel of geen onderzoek te laten uitvoeren. Ten tweede is de verzekeraar vrij in het bepalen van de omvang van het onderzoek. Uit het arrest volgt ten derde dat het niet of niet volledig uitvoeren van onderzoek door de verzekeraar niet per se in het nadeel van de verzekeraar behoeft te worden uitgelegd. Al met al voldoende reden zeker bij omvangrijke brandschades om als aangesproken of potentieel aan te spreken partij zelf onderzoek te laten verrichten. Terugkijkend naar het arrest is het niet ondenkbaar dat er uit technisch onderzoek mogelijk was gebleken dat er wel indicaties aanwezig waren voor een andere oorzaak, of dat er zelfs een andere oorzaak kon worden vastgesteld. Veel zaken zijn niet uitgezocht zoals de tijdstippen van het uitroken en het ontstaan van de brand, de ontstaanslocatie van de brand en niet te vergeten de oorzaak, het ventilatiekanaal zelf en de kans dat een rokende prop papier die alleen voor het kanaal zou zijn gehouden (op welke afstand?) ook echt tot brand van in dit geval het isolatiemateriaal van het dak heeft geleid. Er zou op zijn minst genomen voldoende twijfel kunnen zijn ontstaan op basis waarvan het Hof niet had kunnen oordelen dat de kans dat de brand een andere oorzaak had verwaarloosbaar klein moet worden geacht. In dit geval droeg Univé de bewijslast van haar stelling dat de privépersoon de brand had veroorzaakt. Het is zeer de vraag of zij in dat geval ook haar vordering toegewezen had gekregen. De BBr 2014 zal partijen alert (moeten) maken op preventie, verzekeringsdekking en schaderegeling. Brand als gevolg van het uitroken van vogels is een vrij unieke situatie maar met - volgens het NIVRE branden in 2013 die goed waren voor 4

5 een totaal schadebedrag van 636 miljoen euro is het wachten op de eerste regresclaim. Tenslotte heeft het Hof in deze zaak het oordeel van de rechtbank overgenomen dat bij gebreke van Univé s binding aan de BBr op de wettelijke regeling terzake moet worden teruggevallen en dat niet kan worden gezegd dat het nemen van regres, zoals uit de wettelijke regeling voortvloeit, in strijd komt met redelijkheid en billijkheid. Ook niet in het licht van de omstandigheid dat een aantal verzekeraars daarover andere afspraken heeft gemaakt in het BBr. Van Steenderen Mainport Lawyers Martina Smit maart