Bezinningsbijeenkomst Heilig Avondmaal, 4 december Opdat wij nu tot onze troost des Heeren Avondmaal mogen houden!

Transcriptie

1 Bezinningsbijeenkomst Heilig Avondmaal, 4 december Opdat wij nu tot onze troost des Heeren Avondmaal mogen houden! Tot onze troost! Het Heilig Avondmaal is tot onze troost gegeven! Niet tot schrik, angst en beven dus! Het Heilig Avondmaal kan een heilige(!) spanning oproepen, iets wat ik persoonlijk bepaald geen slechte zaak vind, maar het wil beslist niet bedoelen de mens in heftige onrust en kwellende angsten ten onder te houden! Integendeel! Het doel van het Heilig Avondmaal, alsook van de noodzakelijke zelfbeproeving is: troost! Angst heeft nog nooit iets goeds uitgewerkt. Het aankweken van angst nog minder! Vergis ik mij, wanneer ik stel, dat dit in het verleden wel meermalen gebeurd is. In het pastoraat is die angst wel waarneembaar! Zeker het Heilig Avondmaal is heilig! We mogen de heiligheid ervan niet ontkennen, maar ook niet zo sterk en overtrokken benadrukken, dat de wrange vrucht van de angst wordt gezaaid en misschien zelfs wel wordt gekoesterd. Dat laatste leidt tot immuniteit. Juist het tegendeel wordt daarmee bereikt, want men gaat Gods instellingen verwaarlozen en Gods liefde en genade verachten! Men bijt zich vast in een traditie, die niet van de Traditie met een hoofdletter T is te herleiden! Een tegenovergesteld gevaar is, dat wij het deelnemen aan het Heilig Avondmaal een troostgrond voor onze zaligheid gaan maken, schrijft ds. H. Visser in zijn mooie boekje: Tot Mijn gedachtenis!, waarvan ik bij de voorbereiding van deze avonden dankbaar gebruik maak! De deelname wordt eruit gelicht en soms, net als met de Doop wel gebeurd, als grond en basis van onze zaligheid gezien! Ik ben toch gedoopt! Ik ga toch aan het Heilig Avondmaal! Wat kan mij nog gebeuren? Dat is een andere heilloze weg, die wel wordt bewandeld! Het Avondmaal is tot onze troost! Het doel van de zelfbeproeving is tot onze troost aan het Heilig Avondmaal deelnemen!

2 Troost! Een kenmerkend begrip in de tijd van de Reformatie, waarin mensen werden opgezweept door een harde kerkleer en winstgevende aflaat-praktijken! Als vanzelf gaan onze gedachten uit naar zondag 1 van onze Heidelberger: Wat is uw enige troost in leven en in sterven? De enige troost is, dat ik in leven en in sterven met lichaam en ziel, niet mijn(!) maar mijn getrouwe Zaligmaker Jezus Christus eigen ben, die met Zijn dierbaar bloed voor al(!) mijn zonden volkomen betaald, en mij uit alle heerschappij van de duivel verlost heeft! Is dat niet dezelfde troost, die het Heilig Avondmaal in de tekenen van brood en wijn zichtbaar maakt en doet proeven en smaken!! Hij gebonden om mij te ontbinden?! Die troost wil het H.A. doen genieten! De zelfbeproeving wil tot die troost uitdrijven. Dat gaat niet altijd langs een rustige weg. Integendeel: tijdens de zelfbeproeving kan het goed stormen, zeker, wanneer we aan onze valse troostbronnen worden ontdekt en die voor onze ogen uitdrogen en wegen, die ons zo lief zijn, worden afgesneden. Daarover straks meer! Maar houdt dit eerst vast: Zelfbeproeving en Heilig Avondmaal: ze willen ons niet van de troost beroven, maar juist die schenken! Het is trouwens niet alleen de Heidelberger, die ons op de troost wijst! Ook het Doopformulier doelt erop, wanneer het gebed voor de bediening van de Doop wordt ingeluid, met deze woorden: opdat wij dan deze heilige ordening van God tot Zijn eer en tot onze troost uitrichten mogen! Ja, zegt iemand onder ons! Dat vind ik nog een heel andere verwoording! Daar wordt Gods eer vooropgesteld: tot Gods eer en tot onze troost! Is het Avondmaalformulier niet teveel op ons mensen gericht?! Het moet toch altijd en overal om Gods eer te doen zijn? Dat is waar! Maar wordt juist de Heere God niet het grootst en het hoogst verheerlijkt in het zalig maken van zondaren, wanneer al een zondaar tot bekering komt? Wie onteert God meer, dan die in ongehoorzaamheid zijn levensweg vervolgt, Gods genade veracht, Christus bloed onrein acht en Zijn uitnodiging ter zijde schuift?! Gods eer en onze troost! Ze zijn niet in tegenspraak met elkaar! Ze zijn veelmeer in overeenstemming met elkaar. Ze vloeien als t ware in elkaar over! De Heilige Geest staat in voor dat proces! De Heilige Geest, Die bij uitstek De Trooster is, is met name Degene, die de Heere Jezus verheerlijkt: Die zal Mij verheerlijken! Hoe: door onze leeg te kloppen, en arm te maken en in Christus armen uit te drijven, opdat wij Hem gaan omhelzen en Zijn weldaden in geloof gaan aannemen! Is dat niet tot Gods eer en tot onze troost? Wat is nu de weg tot die troost? Het Formulier is er niet onduidelijk over: Ons is voor alle dingen van node: ten eerste, dat wij ons te voren recht beproeven!

3 Recht beproeven! Zelfbeproeving leidt tot de troost! Ik zei al: zelfbeproeving kan veel onrust teweeg brengen, maar het mag nooit in zelfkwelling ontaarden, schrijft ds. Visser! Hij maakt in dit verband onderscheid tussen zelfbeschouwing en zelfbeproeving! In de zelfbeschouwing wordt de mens op zichzelf teruggeworpen. Men zoekt dan de reinheid en zuiverheid bij zichzelf! Redenen, bij zichzelf om aan te gaan! Calvijn wijst dit ten enenmale af! Wie de mens via de weg van de zelfbeschouwing tot een waardig eten wil toebereiden, pijnigt en kwelt de arme gewetens op vreselijke wijze! Want, indien het er om gaat, dat wij onze waardigheid van onszelf moeten hebben, dan is het met ons gedaan, aldus Calvijn! Slechts wanhoop en dodelijk verderf wacht ons! Ook al zouden wij er naar streven met alle krachten, dan zouden we toch niets anders bereiken, dan dat wij eerst dan het aller onwaardigst zullen zijn, wanneer we ons het meest inspannen om de waardigheid te zoeken! Zo schrijft Calvijn in zijn Institutie! Zelfbeschouwing of zelfbeproeving! Bij zelfbeschouwing blijft de mens bij zichzelf steken en is de wanhoop nabij! Zelfbeproeving beoogt iets heel anders! Zelfbeproeving is dan ook ten diepste geen actie van de mens op eigen houtje! Integendeel! De ware zelfbeproeving is een actie van de Heilige Geest! De Heilige Geest overtuigt ons van zonde, gerechtigheid en oordeel! Onze zondige daden op hun merites beoordelen, onze zondige aard als schuld belijden, onze armoede en naaktheid voor God uitzeggen: het is allemaal het werk van de Geest! Maar zelfbeproeving is meer! De Geest overtuigt niet alleen van zonde, maar ook van gerechtigheid! De Heilige Geest leidt ons niet alleen door de diepe schachten van ons zondig bestaan en leven, het brengt ons met onze zonden en nood ook op de kruisheuvel Golgotha, aan de voeten van de Heiland, onze Heere Jezus! Van het zien op onszelf, gaan wij op Hem zien! Als met het volk Israël, dat door de vurige slang is gebeten, op de koperen slang mocht leren zien! Maar bij U is vergeving: onze zonden vergeven, alleen om het lijden en sterven van Christus! Gelooft ons hart dat? Maar bij U is vergeving!, opdat gij gevreesd wordt! Prachtig, hoe in Ps. 130 het 2e en 3e punt van de zelfbeproeving aan elkaar worden verbonden! Maar bij U is vergeving! Opdat Gij gevreesd wordt! De Geest toetst onze gangen of wij ook gezind zijn voortaan met ons gehele leven, waarachtige dankbaarheid jegens God, de Heere te bewijzen! Nu, dan kom ik er helemaal niet meer goed van af! Dat is waar! Dat is nu net de bedoeling van de zelfbeproeving, dat we niet langer teruggeworpen worden op onszelf, maar op God! Niet op onze woorden en gedachtegangen, maar op Gods Woorden en Zijn gedachten! Ik verwacht de HEERE, mijn ziel verwacht en ik hoop op Zijn Woord! We gaan belijden, wat in het formulier zo treffend is uitgedrukt: Want wij komen niet tot dit Avondmaal om daarmee te betuigen, dat wij in onszelf volkomen en rechtvaardig zijn, maar integendeel, aangezien wij ons leven buiten onszelf in Jezus Christus zoeken, zo bekennen we daarmee, dat wij midden in de dood liggen!

4 Is dat de weg tot de troost? Midden in de dood te liggen? Nee, de troost is: de zaligheid buiten onszelf vinden in Jezus Christus! De zelfbeproeving wil uitlopen op een vinden, een gemeenschap hebben met Christus! De apostel Paulus bedoelt niet anders, wanneer hij in 1 Cor.11 schrijft: de mens beproeve zichzelf en ete alzo van dit brood! Beproeve en ete! Er staat dus niet: de mens beproeve of hij van dit brood eten zal of niet, maar hij beproeve zich en ete! Een door de Geest van God geleid proces, blijft niet ergens steken, maar leidt tot de Dis, naar de troost! Niet maar oppervlakkig! Wie dat denkt, rekent niet met de Heilige Geest! Die doet de Geest tekort! Laat de Geest in de zelfbeproeving maar waken en besturen! Dan vergist u zich niet! Dan eet en drinkt u zich ook beslist niet een oordeel! Nee, dan gaat u en ik, dan gaan wij het tot dat einde, tot dat doel richten, waartoe het de Heere Christus verordineerd en ingesteld heeft, nl. tot Zijn gedachtenis! Om de troost te ontvangen moeten we het doel in de gaten houden! Het doel van het Heilig Avondmaal is Christus gedachtenis. Er is toch bij niemand anders enige troost te vinden, dan bij Christus alleen?! Onze troost ligt verankerd in Zijn bitter lijden en sterven. Daarom ook het Sursum Corda(!), vlak voor de bediening: omhoog de harten! Wie op zichzelf ziet, vindt geen troost! Op zijn zonden al helemaal niet, maar op zijn of haar geloof evenmin! Dat schiet aan alle kanten tekort! Aangevochten en te klein! Zien op Christus alleen! In het zien op Christus ontvangen wij troost! In Zijn wonden ligt onze genezing! Dat mogen we elke zondag horen, en nu ook komende zondag gaan proeven, om zo ons zwakke en aangevochten geloof te versterken en te bemoedigen! Tot Zijn gedachtenis! Christus heeft dit Heilig Avondmaal verordineerd en ingesteld! De uitnodiging is dan ook niet vrijblijvend! Gods liefdesbevel wacht op antwoord, op gehoorzaamheid. De troost wordt alleen ontvangen in de weg van de gehoorzaamheid. Wie niet gehoorzaam is, moet ook niet op troost rekenen! Gehoorzaamheid en troost zijn aan elkaar verbonden! Ik sluit af met een citaat van W. Teelinck, een van de belangrijkste figuren uit de Nadere Reformatie ( ). Hij schrijft in zijn boekje: De zelfbeproeving tot het H.A.: Waarom wederstaat gij dan Zijn uitgedrukt bevel? Ontving gij niet reeds Zijn H. Doop: en komt gij niet tot het gehoor van Zijn Woord: en heeft niet dezelfde Heere, Die de Doop en de prediking verordende, ook het Heilig Avondmaal ingesteld en u bevolen dat te onderhouden? Scheidt dan niet wat God heeft verbonden en samengevoegd: vreest veelmeer, dat gij, zo handelende, zult gescheiden worden van de Almachtige! Tot hiertoe! We lazen: Psalm 130 en Johannes 16 : 5 15!

5 Discussievragen bezinningsbijeenkomst Heilig Avondmaal, 4 december 2008: 1. Welke gevoelens roept het Heilig Avondmaal en de deelneming eraan, bij u/jou op? Is de angst, waarover in de inleiding gesproken werd, u/jou geheel vreemd? 2. Opdat wij nu tot onze troost des Heeren Avondmaal mogen houden!welke troost wordt bedoeld? Bespreek die troost met elkaar! Probeer zo concreet mogelijk te zijn! 3. Zelfbeproeving is de weg tot de troost! Geeft die weg juist niet veel onrust? Aan welke gevaren staan we bloot? Wat houdt ons op de weg? 4. Het Heilig Avondmaal is door Christus verordineerd en ingesteld. Met welk doel? Wat, wanneer wij ons er aan onttrekken? Wat, wanneer wij er gehoorzaam aan mogen zijn?! Een fijn en opbouwend gesprek toegewenst!