Instructiedocument bij monitoringformat Handvest Gezonder Voedingsaanbod op scholen

Transcriptie

1 Instructiedocument bij monitoringformat Handvest Gezonder Voedingsaanbod op scholen De ondertekenaars van het Handvest werken samen met individuele scholen in het Voortgezet Onderwijs en het Middelbaar Beroepsonderwijs aan het bereiken van een gezonder aanbod van voeding en dranken op scholen door middel van een stap voor stap aanpak. Dit wordt in kaart gebracht door middel van een monitoringformat. De individuele resultaten van de monitoring zijn vertrouwelijk en zullen alleen worden gedeeld met het ministerie van VWS. Voor uitingen m.b.t. de resultaten zullen alleen de resultaten op geaggregeerd niveau (van alle Handvestpartijen tezamen) worden gebruikt. Het doel van het format is om twee keer per jaar te monitoren welke stappen de Handvestpartijen zetten (kwalitatief en kwantitatief) richting een gezonder voedingsaanbod op scholen. Voor wat betreft de kwantitatieve gegevens wordt op deze manier bijgehouden welke verbeteringen er optreden in het totale aanbod (balie en automaten), om tot de 75-25% verdeling te komen. Daarnaast wordt inzichtelijk welke verschuiving binnen de productgroepen optreedt naar zoveel mogelijk voorkeur en middenweg producten. Het monitoringformat bevat zeven tabbladen, zie hieronder welke u moet invullen: In te vullen door: 1. Algemene gegevens iedereen 2. AANBOD-kwantitatief cateraars, cateringconcepten, automatenleveranciers 2A. AANBOD- verkoop OPTIONEEL! cateraars, cateringconcepten, automatenleveranciers 3. PRODUCENT-kwantitatief producenten 3A. PRODUCENT-verkoop OPTIONEEL! producenten 4. AANBOD+PROD.-kwalitatief cateraars, cateringconcepten, automatenleveranciers, producenten 5. Maatschappelijke organisaties GGD Nederland, MBO Diensten, Voedingscentrum Het format wordt twee keer per jaar ingevuld: 1x voor de zomer (over het eerste deel van het schooljaar), en 1x na de zomer (over het tweede deel van het schooljaar). Als nulmeting zien wij de gegevens van het jaar Om deze reden worden alle Handvestpartijen gevraagd voor de zomer 2013 het format in te vullen over het jaar 2012 en over de eerste helft van Hieronder wordt een korte instructie gegeven voor het invullen van het monitoringformat.

2 Tabblad 1. Algemene gegevens Dit tabblad bevat alle algemene gegevens en moet door alle Handvestpartijen worden ingevuld. Tabblad 2. AANBOD-kwantitatief Tabel 1 wordt ingevuld om inzichtelijk te maken hoe de verdeling is in het aanbod tussen basis- en niet basisvoedingsmiddelen en het inzicht in de verhouding tussen voorkeur, middenweg en uitzonderingsproducten. Het assortiment is in 13 categorieën verdeeld, voor elke productgroep één. Vul per productgroep in hoeveel verschillende soorten er daarvan worden aangeboden. Invullen van de tabellen binnen het tabblad gaat over het samengenomen totale aanbod van voeding en dranken op school; dit betekent het totaal van zowel de kantine als alle automaten binnen een schoollocatie. Invullen van de tabellen gaat op basis van het aanbod op het totaal aantal schoollocaties waar wordt gecaterd en/of geleverd. Er wordt dus een gemiddelde van het totale aanbod van alle scholen genomen. Tabel 2 heeft betrekking tot het Vinkje (voorheen Ik kies bewustlogo). Hierin worden alle producten ingevuld die worden aangeboden èn voorzien zijn van het Vinkje. Het groene Vinkje staat op basisvoedingsmiddelen en het blauwe Vinkje staat op niet-basisvoedingsmiddelen. Voorbeeld: Hoeveel soorten bruin brood telt het assortiment? Stel, er worden alleen bruine volkoren pistoletjes, maar wel met verschillende soorten beleg aangeboden. In het format wordt dat dan ingevuld bij de productgroep brood. Volkorenbrood is een voorkeursproduct dus daar kan het getal ingevuld worden van het aantal verschillende volkoren pistoletjes dat wordt aangeboden. Mocht het aanbod bijvoorbeeld bestaan uit een volkoren pistoletje kaas, ham en gezond, dan wordt in het format het cijfer 3 ingevuld bij brood voorkeur. Om erachter te komen of een product voorkeur, middenweg of uitzondering is, staan verderop in dit document de richtlijnen voor iedere productgroep. Tabblad 2A. AANBOD-verkoop Deze gegevens kunnen optioneel worden ingevuld. Het gaat hier om het totaal aantal verkochten producten per categorie. Tabblad 3. PRODUCENT-kwantitatief Vul alle soorten en varianten producten in die u levert op scholen, en geef aan of ze voorkeur, middenweg of uitzondering zijn. Gebruik getallen, geen kruisjes. Tabblad 3A. PRODUCENT-verkoop Deze gegevens kunnen optioneel worden ingevuld. Kopieer de lijst uit tabblad 3. en geef het totaal aantal verkochten producten op. Tabblad 4. AANBOD+PROD.-kwalitatief Hier kunnen alle overige stappen richting een gezonder voedingsaanbod op scholen door cateraars, cateringconcepten, automatenleveranciers en producenten worden ingevuld. Let op: Bij de kwalitatieve vragen is de toelichting erg belangrijk. Vul daarom naast het getal 1 t/m 5 ook in wat er precies aan stappen zijn gezet. 2

3 Tabblad 5. Maatschappelijke organisaties Hier kunnen de organisaties: Voedingscentrum, MBO Diensten, Platform sport en bewegen, GGD Nederland kun inspanningen m.b.t. een gezonder voedingsaanbod invullen. Let op: Bij de kwalitatieve vragen is de toelichting erg belangrijk. Vul daarom naast het getal 1 t/m 5 ook in wat er precies aan stappen zijn gezet. 3

4 BIJLAGE: en criteria voorkeur, middenweg en uitzondering Hoe vult u de kwantitatieve gegevens in? Het assortiment is in 13 categorieën/productgroepen verdeeld. Vul per productgroep in hoeveel verschillende soorten er worden aangeboden in aantallen. Omdat het Handvest uitgaat van stap voor stap aanpak is het ook belangrijk om te zien welke stappen er worden gemaakt richting voorkeur en middenweg producten binnen de productgroepen. Kijk daarom goed in welke categorie een product valt. Hieronder volgen voorbeelden en alle criteria per productgroep.(richtlijnen Voedselkeuze Vaak kan het format op basis van voorbeelden al ingevuld worden. 1) Brood Alle soorten volkoren brood, Alle soorten bruin en mueslibrood, volkoren knäckebröd meergranenbrood, krentenbol Alle soorten witbrood, maisbrood, koffiebroodje, croissant, krentenbrood, knäckebröd VV: 1,1 g/100 g VV: 1,1 g/100 g VV: > 1,1 g/100 g TV: 0,1 g/100 g TV: 0,1 g/100 g TV: > 0,1 g/100 g VZ: 2,4 g/100 kcal VZ: 1,3 g/100 kcal VZ: < 1,3 g/100 kcal Na: 500 mg/100 g Na: 500 mg/100 g Na: > 500 mg/100 g TS: 2,5 g/100 g TS: 13en% TS: > 13 en% 2) Groente Alle soorten onbewerkte groente (als tomaat, sla, komkommer, paprika) Alle soorten bewerkte groente, gepureerde groente (als tomatenpuree) Alle soorten groente a la crème of groente met saus, augurken Onbewerkte groente VV: 1,1 g/100 g VV: > 1,1 g/100 g TV: 0,1 g/100 g TV: > 0,1 g/100 g VZ: 1,3 g/100 kcal VZ: < 1,3 g/100 kcal Na: 200 mg/100 g Na: > 200 mg/100 g TS: 2,5 g/100 g TS: > 2,5 g/100 g 4

5 3) Fruit Alle soorten vers, diepvries, blik/glas fruit zonder toegevoegde suikers Vruchtenpuree (knijpfruit, moes) zonder toegevoegde suikers Fruit in blik/glas met toegevoegde suikers Onbewerkte groente VV: 1,1 g/100 g VV: > 1,1 g/100 g TV: 0,1 g/100 g VZ: 1,3 g/100 kcal Na: 200 mg/100 g TS: 2,5 g/100 g TV: > 0,1 g/100 g VZ: < 1,3 g/100 kcal Na: > 200 mg/100 g TS: > 2,5 g/100 g Vruchtensappen mogen met de basis (fruit) worden meegerekend als; zij minimaal 98% fruit bevatten. Daarbij moet het sap verkregen zijn uit persing en niet uit mixen. sappen Deze sappen kunnen per VV: 1,1 g/100 g VV: > 1,1 g/100 g definitie geen A-product zijn, omdat niet het totale eetbare gedeelte van het uitgangsproduct aanwezig is. TV: 0,1 g/100 g TV: > 0,1 g/100 g VZ: 0,75 g/100 kcal VZ: < 0,75 g/100 kcal Na: 100 mg/100 g Na: > 100 mg/100 g TS: niet toegevoegd TS: wel toegevoegd EN: 50 kcal/100ml EN: > 50 kcal/100ml 4) Zuivel voorbeelden Magere melk, karnemelk, magere yoghurt, magere kwark zonder toegevoegde suikers, magere vla, magere vruchten yoghurt Halfvolle melk, halfvolle yoghurt, magere vruchtenkwark Alle soorten volle melk, volle yoghurt, vla, pudding en yoghurtdranken met toegevoegde suikers, chocolademelk VV: 0,5g/100 g VV: 1,3 g/100 g VV: > 1,3 g/100 g TV: niet toegevoegd TV: niet toegevoegd TV: wel toegevoegd Na: 100 mg/100 g Na: 100 mg/100 g Na: > 100 mg/100 g TS: niet toegevoegd TS: 5 g/100 g TS: > 5 g/100 g 5

6 5) Beleg: Kaas/vlees/vis 10+, 20+ en 30+ kaas, mager rundvlees, mager varkensvlees, kipfilet, alle soorten verse vis en gerookte vis, rosbief, beenham, magere knakworst, varkensfricandeau mozzarella, kip met vel, knakworst, vissticks 45+ kaas en hoger zoals Goudse kaas, roomkaas, 60+brie, gehakt, alle soorten worst, salami, schouderham, bacon, lekkerbek, kibbeling kaas VV: 12g/100 g VV: 16 g/100 g VV: > 16 g/100 g TV: niet toegevoegd TV: niet toegevoegd TV: wel toegevoegd Na: 900 mg/100 g Na: 900 mg/100 g Na: > 900 mg/100 g TS: niet toegevoegd TS: niet toegevoegd TS: wel toegevoegd vlees (bewerkte vleesproducten, als vleeswaren op brood) VV: 4 g/100 g VV: 13 en% VV: > 13 en% TV: niet toegevoegd TV: niet toegevoegd TV: wel toegevoegd Na: 900 mg/100 g Na: 900 mg/100 g Na: > 900 mg/100 g TS: 2,5 g/100 g TS: 2,5 g/100 g TS: > 2,5 g/100 g vis Onbewerkte vis, schaal- en schelpdieren Bewerkte vis, schaal- en schelpdieren en Bewerkte vis, schaal- en schelpdieren en VV: 30% van totaal vet VV: > 30% van totaal vet TV: 0,1 g/100 g TV: > 0,1 g/100 g Na: 450 mg/100 g Na: > 450 mg/100 g TS: niet toegevoegd TS: wel toegevoegd 6) Vetten en oliën Halvarine, margarine < 70% vet, vloeibare bak- en braadproducten, olie, vloeibaar frituurvet Zachte margarine > 70% vet Roomboter, harde margarine, hard bak- en braad- en frituurvet VV: 16g/100 g VV: 30% van totaal vet VV: > 30% van totaal vet TV: 1,3 en% of 1 g/100 g TV: 1,3 en% TV: >1,3 en% Na: 160 mg/100 g Na: 160 mg/100 g Na: > 160 mg/100 g TS: niet toegevoegd TS: niet toegevoegd TS: wel toegevoegd 6

7 7) Drank die meetellen met de basisvoedingsmiddelen Water, koffie en thee zonder suiker, (fris)dranken met minder dan 4 kcal per 100 ml (cola light, sinas zero, etc.) (fris)dranken met maximaal 30 kcal per 100 ml (fruitdrank light, sommige icetea, etc.) Koffie met suiker en volle koffiemelk die meetellen met niet basisvoedingsmiddelen Bestaat niet Bestaat niet (fris)dranken met meer dan 30 kcal per 100 ml; (regular fris, vruchtendrank en energiedrankjes) Voorkeur (basis) Middenweg (basis) Uitzondering (niet basis) EN: 4 kcal/100ml EN: 30 kcal/100ml EN: > 30 kcal/100ml VV: niet toegevoegd VV: 1,1 g/100 g VV: > 1,1 g/100 g TV: niet toegevoegd TV: 0,1 g/100 g TV: > 0,1 g/100 g Na: 20 mg/100 g Na: 20 mg/100 g Na: > 20 mg/100 g Alcohol: <0,5% Alcohol: <0,5% Alcohol: 0.5% 8) Snacks Snacks zijn alle bladerdeegproducten, frituurproducten, ovensnacks, chips en ijs Alle snacks met minder dan 75 kcal per portie (= verpakkingseenheid) Alle snacks met minder dan 110 kcal per portie (=verpakkingseenheid) Alle snacks met meer dan 110 kcal per portie (=verpakkingseenheid) 9) Snoep Snoep zijn alle candybars, koeken, graanrepen, zakjes snoep, snoeprollen, kauwgom Alle snoep met minder dan 75 kcal per portie (= verpakkingseenheid) Alle snoep met minder dan 110 kcal per portie (=verpakkingseenheid) Alle snoep met meer dan 110 kcal per portie (=verpakkingseenheid) 10) Soepen Binnen de richtlijnen voor De Gezonde Schoolkantine wordt als uitgangscriteria alleen het aantal kcal/gram soep aangehouden, op basis hiervan kan een soep ingedeeld worden als voorkeur (basis), middenweg (basis) of uitzondering (niet basis). Voorkeur (basis) Middenweg (basis) Uitzondering (niet basis) Alle soepen met minder dan 30 Alle soepen tussen 30 en Alle soepen met meer dan 100 kcal kcal per 100 gram (bouillon) 100 kcal per 100 gram per 100 gram 7

8 11) Sauzen Indien een saus door de bereider wordt toegevoegd en niet meer dan 5 gram bevat per broodje/dubbele boterham/salade mag het meegerekend worden met de basis (voorkeur). Indien er meer gram saus gebruikt wordt, telt dit mee met de niet basis en gelden de volgende criteria Voorkeur (niet basis) Middenweg (niet basis) Uitzondering (niet basis) EN: 100 kcal/100 g EN: 350 kcal/100 g EN: > 350 kcal/100 g VV: 1,1 g/100 g VV: 30% van totaal vet VV: > 30% van totaal vet TV: 0,1 g/100 g TV: 1,3 en% TV: > 1,3 en% Na: 450 mg/100 g Na: 750 mg/100 g Na: > 750 mg/100 g TS: 2,5 g/100 g TS: 11 g/100 g TS: > 11 g/100 g 12) Broodbeleg (zoet) Indien er niet meer dan 15 gram broodbeleg wordt gebruikt per broodje/dubbele boterham dan mag dit meegeteld worden met de basis (voorkeur). Indien er meer gram broodbeleg gebruikt wordt, telt dit mee met de niet basis en gelden de volgende criteria Voorkeur (niet basis) Middenweg (niet basis) Uitzondering (niet basis) EN: 200 kcal/100 g EN: 350 kcal/100 g EN: > 350 kcal/100 g VV: 13 en% VV: 13 en% VV: > 13 en% TV: 1,3 en% TV: 1,3 en% TV: > 1,3 en% Na: 400 mg/100 g Na: 400 mg/100 g Na: > 400 mg/100 g TS: 2,5 g/100 g TS: 30 g/100 g TS: > 30 g/100 g 13) Samengestelde producten Samengestelde producten zijn producten die niet makkelijk te ontleden zijn in losse componenten. Invullen van het format moet dan op basis van de receptuur en de bijbehorende onderstaande richtlijn. Aan de hand van de totale voedingsdeclaratie kan het product dan ingevuld worden als voorkeur, middenweg of uitzondering. van samengestelde producten zijn; wraps, maaltijdsalade, hamburger, pizza warme maaltijden; pizza, maaltijdsalade, pastasalade Voorkeur Middenweg uitzondering EN: kcal/portie of EN: kcal/portie of EN: < 400 of >700 kcal/portie of EN : kcal/totale maaltijd EN: kcal/totale maaltijd EN: < 550 of > 950 kcal/totale maaltijd VV: 10 en% VV: 13 en% VV: > 13 en% TV: 1,0 en% TV: 1,3 en% TV: > 1,3 en% VZ: 1,3 g/100 kcal VZ: 1,3 g/100 kcal VZ: < 1,3 g/100 kcal groente 150g/portie groente 150g/portie groente < 150g/portie Na: 160 mg/100 g Na: 2,2 mg/kcal Na: > 2,2 mg/kcal TS: 10 en% TS: 13 en% TS: > 13 en% 8

9 voor gemengde salades Voorkeur Middenweg uitzondering EN: 110 kcal/100 g EN: 110 kcal/100 g EN: > 110 kcal/100 g VV: 1,8 g/100 g VV: 2,6 g/100 g VV: > 2,6 g/100 g TV: 0,1 g/100 g TV: 0,1 g/100 g TV: > 0,1 g/100 g VZ: 1 g/100 g VZ: 0,8 g/100 g VZ: < 0,8 g/100 g Na: 100 mg/100 g Na: 170 mg/100 g Na: > 170 mg/100 g TS: 10en% TS: 13en% TS: > 13en% voor broodmaaltijden als; hamburger, voorverpakte sandwiches Belegde broodjes: 350 kcal/portie, Ontbijt: kcal Lunch: kcal Belegde broodjes: 350 kcal/portie Ontbijt: kcal Lunch: kcal Belegde broodjes: > 350 kcal/portie Ontbijt: < 200 of > 350 kcal Lunch: <350 of > 600 kcal VV: 9 en% VV: 13 en% VV: > 13 en% TV: 1,3 en% TV: 1,3 en% TV: > 1,3 en% VZ: 1,3 g/100 kcal VZ: 0,8 g/100 kcal VZ: < 0,8 g/100 kcal Na: 160 mg/100 g Na: 1,9 mg/kcal Na: > 1,9 mg/kcal TS: 10en% TS: 13 en%& TS: > 13 en% groente 50g/portie Belegde broodjes bij voorkeur als losse componenten invullen. (Dus bij de productgroepen brood, vetten & oliën en beleg) Een broodje met een frituur product wordt altijd als een snack (niet basis) ingedeeld. 9