GEDACHTEWISSELING VERSLAG. namens de Subcommissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid uitgebracht door mevrouw Tinne Rombouts

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "GEDACHTEWISSELING VERSLAG. namens de Subcommissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid uitgebracht door mevrouw Tinne Rombouts"

Transcriptie

1 Zitting februari 2007 GEDACHTEWISSELING over de publicatie Erven van de Toekomst (Stedula), samenvatting van vijf jaar wetenschappelijk onderzoek over duurzame landbouw in Vlaanderen VERSLAG namens de Subcommissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid uitgebracht door mevrouw Tinne Rombouts 2762 LAN

2 2 Samenstelling van de commissie: Voorzitter: de heer Jos De Meyer. Vaste leden: de heren Stefaan Sintobin, Frans Wymeersch; de heer Jos De Meyer, mevrouw Tinne Rombouts; de heer Jacky Maes, mevrouw Els Robeyns; de heren Karlos Callens, Jul Van Aperen. Toegevoegde leden: de heer Jef Tavernier; de heer Mark Demesmaeker. Zie: 105 ( ) Nr. 1: Beleidsnota Nr. 2 en 3: Met redenen o

3 3 Stuk 1099 ( ) Nr. 1 DAMES EN HEREN, De Subcommissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid hield op 30 januari 2007 een gedachtewisseling met de heer Frank Nevens, projectleider van het steunpunt Duurzame Landbouw (Stedula) over de publicatie Erven van de Toekomst. I. TOELICHTING DOOR DE HEER FRANK NEVENS (STEDULA) De heer Frank Nevens vindt het een hele eer dat hij het boek van Stedula mag komen voorstellen. Het is altijd de bedoeling geweest van het Steunpunt om dit werk zo veel mogelijk voor te stellen. Dit boek is een samenvatting van de resultaten en de werkwijze na vijf jaar wetenschappelijk onderzoek naar duurzame landbouw in Vlaanderen uitgevoerd door Stedula. De spreker zal niet ingaan op alle details. De tabellen staan op de cd-rom en in afzonderlijke publicaties. De opzet was een boek maken dat door iedereen gelezen en begrepen kan worden. Het eerste hoofdstuk heet Duurzame ontwikkeling, een werkwoord. Het bevat het kader. Stedula heeft hard gewerkt aan indicatoren voor duurzame landbouw omdat indicatoren een belangrijk deel zijn van de initiële opdracht, die het in 2002 kreeg van mevrouw Vera Dua, de toenmalige minister voor Landbouw. De opdracht luidde duurzame landbouw concretiseren. Het eerste hoofdstuk schetst de evolutie van de Stedulavisie op duurzame ontwikkeling toegepast op de Vlaamse land- en tuinbouw. De schets toont aan dat indicatoren daar eigenlijk maar een deel van uitmaken. Indicatoren zijn handig als volginstrument. Belangrijker is een visie. Waar wil de Vlaamse landen tuinbouw naartoe? Eenmaal het doel bekend is, moet een strategie afgesproken worden gebaseerd op de huidige toestand. Dat zijn voorwaarden om uit te maken of de geplande acties geschikt zijn om het vooropgestelde doel te bereiken. Goede indicatoren beletten dat wordt afgeweken. Op bladzijde 25 van het boek staat een belangrijke figuur die aangeeft hoe Stedula werkte. Aan de universiteit zijn er verschillende disciplines die elk een eigen doelstelling nastreven. Multidisciplinair werken betekent dat een gezamenlijke doelstelling wordt nagestreefd. Interdisciplinair werken betekent dat de probleemstelling gezamenlijk wordt opgemaakt. Men werkt samen aan een project om een gezamenlijke doelstelling te bereiken. Transdisciplinair werken betekent dat de eigen wetenschappelijke discipline verlaten wordt om samen te werken met alle betrokken stakeholders. Transdisciplinair werken was belangrijk. Stedula heeft tijdens het onderzoek met zo veel mogelijk betrokkenen gesproken. De betrokkenen waren zowel boeren als landbouwverenigingen, wetenschappers en mensen uit de administratie en het beleid. Transdisciplinair werken zal een kernbegrip blijven in de kenniseenheid Landbouw en Maatschappij van ILVO (Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek). Een aantal Stedula-medewerkers maakt sedert begin januari deel uit van ILVO. De jaarlijkse Stedulamiddelen uit het beleidsdomein Landbouw zijn volledig overgeheveld naar ILVO. De kenniseenheid Landbouw en Maatschappij van het ILVO bestaat voorts uit medewerkers van het voormalige Centrum voor Landbouweconomisch Onderzoek. Het tweede hoofdstuk gaat over het visieproject Op grond van morgen. Stedula heeft dat visieproject een drietal jaar geleden met zo veel mogelijk stakeholders uitgewerkt. Sedert dit project is afgesloten, is niet veel meer gebeurd met dit project omdat Stedula te veel andere zaken te doen had. Toen de Boerenbond zijn eigen toekomstvisie voorstelde, is gebleken dat een en ander is blijven hangen van dit project. Project 2016 van de Boerenbond ligt in het verlengde van het visieproject Op grond van morgen. Stedula wil beide projecten vergelijken om te komen tot een brede toekomstvisie. De spreker haalt de Nederlandse toekomstvisie als voorbeeld aan. Hoofdstuk twee vat het project Op grond van morgen samen. Het omschrijft de twee grote bedrijventypes en landbouwsystemen: kleinschalige partnerschappen en grootschalige ketenbedrijven. Partnerschappen spelen op lokale identiteit. Verbrede landbouwdoelstellingen vinden er hun plaats. Ketenbedrijven spelen op kwaliteit en schaalvergroting. Ze richten zich op de bovenlokale markt of op de wereldmarkt. Ook in Project 2016 van de Boerenbond komen deze twee types terug. De hoofdstukken drie, vier en vijf gaan over de indicatoren. Het derde hoofdstuk gaat over de ecologische aspecten van duurzame landbouw. Het vierde hoofdstuk behandelt de sociale aspecten en het vijfde de economische.

4 4 De ecologische aspecten zijn meer dan het nutriëntenprobleem. Ze gaan in de eerste plaats over het natuurlijke systeem waarop land- en tuinbouw gebaseerd zijn. Als de kwaliteit van dat systeem achteruitgaat, zijn verliezen onvermijdelijk. Een gezond ecosysteem is fundamenteel voor de ecologische duurzaamheid. Nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen komen in deze context aan bod. Er is gezocht naar degelijke indicatoren op bedrijfsniveau en op sectorniveau. Energiegebruik komt in deze context ook aan bod. Stedula heeft in het begin van zijn werking het nieuws gehaald met een kritische studie over biomassa en energiegewassen als hernieuwbare energiebronnen. Stedula blijft bij zijn standpunt: energiegewassen zijn een mogelijke landbouwbijdrage aan het tegengaan van broeikasgassen. Er is veel ruimte nodig om genoeg koolzaad te kweken en in Vlaanderen is geen ruimte over. Het gewas moet in rotatie gezet worden. Het moet bemest en beschermd worden. Het totaalbeeld is niet zo rooskleurig. Als Vlaanderen koolzaad wil inzetten, is een paar tienduizend hectare nodig. In Frankrijk of Duitsland zijn honderdduizenden hectares beschikbaar en in gebruik voor energiegewassen. In hoofdstuk vier dat handelt over de sociale aspecten van duurzame landbouw heeft Stedula het niet over het klassieke element imago. Men heeft zich wel afgevraagd wat sociale duurzaamheid voor de boer zelf betekent. De studie over beroepstrots is in dat opzicht baanbrekend omdat voor het eerst wetenschappelijk onderzoek is verricht naar de interne sociale duurzaamheid in de Vlaamse land- en tuinbouw. De literatuur daarover is beperkt. Deze studie is een belangrijke stap in het meer concreet maken van dit aspect. De externe aspecten van sociale duurzaamheid zijn bijvoorbeeld de zorg voor het landschap. Er is nagegaan hoe het landschap wordt gepercipieerd door experten, landbouwers of recreanten. De bedoeling daarvan is een methodiek onder de knie te krijgen. Een ander aspect naast landschap en landschapsbeleving is dierenwelzijn. Er zijn twee protocollen ontworpen om dierenwelzijn te meten op een varkensbedrijf en op een melkveebedrijf. Bedoeling daarvan is een einde te stellen aan de discussie daarover en concreet aan de slag te gaan. Er wordt gezocht hoe deze protocollen breder toegepast kunnen worden. Een aantal boeren past het al toe en ziet het als een zinvol instrument. Hoofdstuk vijf dat gaat over economische duurzaamheid heet bvba De Boer. Economische duurzaamheid gaat niet over het inkomen want het inkomen is een sociale parameter. Economie gaat over de toegevoegde waarde in combinatie met productiviteit en efficiëntie. Er zijn grote verschillen tussen bedrijven en sectoren. De productiefactoren kunnen op een veel efficiëntere manier ingezet worden. Met al deze aspecten is vervolgens een duurzaamheidsster gemaakt die dienst doet als volginstrument (hoofdstuk zes). De ster bevat indicatoren voor sociale, economische en ecologische duurzaamheid in één bedrijf. Elke indicator is onderverdeeld in verschillende deelaspecten. De bedoeling is om één integrerend instrument te maken. Aanvankelijk stond men sceptisch tegenover dit instrument. Een groep boeren uit het Meetjesland heeft inmiddels bevestigd dat het wel degelijk een zinvol instrument is. Ze werken ermee en vragen geregeld om het nog verder uit te werken aan de hand van hun suggesties. Stedula beschouwt de ster als een zinvol instrument dat kan bijdragen tot meer ondernemerschap. Stedula heeft ondernemerschap als vierde aspect toegevoegd aan de economische, ecologische en sociale dimensie. Bedrijven zullen in de toekomst over een voldoende dosis ondernemerschap moeten beschikken om duurzaam te zijn. Visievorming, strategie en management zijn belangrijke aspecten van ondernemerschap. Zo moeten bedrijfsgegevens bijgehouden worden. Nogal wat landbouwbedrijven werken zonder bedrijfseconomische boekhouding. Als er wel een boekhouding is, wordt er maar weinig mee aangevangen. Hoofdstuk zeven bevat de conclusies. De manier waarop alles is samengevat symboliseert de Stedulawerking. Er is gekozen voor creativiteit. Op bladzijde 239 staat een tekening die alles samenvat. Een en ander wordt verduidelijkt in de voorafgaande bladzijden. De tekening is gemaakt door een professionele kunstenares. ILVO zal eveneens zo veel mogelijk een beroep doen op creativiteit uit andere disciplines en sectoren. Vervolgens gaat de spreker in op de basisopdracht van de kenniseenheid Landbouw en Maatschappij van ILVO. Hij haalt daarvoor de heer Joris Relaes, kabinetschef van Vlaams minister-president en minister van Landbouw Yves Leterme, aan. ILVO moet de toekomst verkennen van een aantal deelsectoren en subsectoren van de Vlaamse land- en tuinbouw. Die verkenningen moet het beleid en de sector een

5 5 Stuk 1099 ( ) Nr. 1 leidraad bezorgen. De leidraad zal duidelijk maken welke acties gepast zijn om actuele problemen op te lossen, maar ook welke acties geschikt zijn om het toekomstbeeld te realiseren. Op dit ogenblik wordt het programma van de kenniseenheid Landbouw en Maatschappij geschreven. Dat gebeurt in overleg met de opdrachtgever, namelijk administratie en kabinet. Vanaf het begin worden degelijke afspraken gemaakt over de probleemstelling en de oplossing. De performantie-indicatoren zullen daardoor hoog zijn. De overstap van de universiteit naar ILVO is niet eenvoudig voor Stedula. De medewerkers van Stedula voelen zich ietwat gevangen als ambtenaar. Het vertrouwen is er wel ondanks de verschillende bedrijfsculturen. De spreker ziet voldoende mogelijkheden om tot een nieuwe dynamiek te komen. II. VRAGEN EN OPMERKINGEN VAN DE LEDEN De heer Stefaan Sintobin zegt dat dit boek een aantal beleidsvoorstellen doet. Hoe zal men ervoor zorgen dat die voorstellen in beleid omgezet worden? Voorts merkt hij op dat de situatie snel kan veranderen in de land- en tuinbouwsector. Bestaat de kans niet dat suggesties snel voorbijgestreefd zullen zijn? De heer Jos De Meyer merkt op dat vooral op lange termijn wordt gedacht. Hij vindt enige beleidsrelevantie toch belangrijk. Op welke manier wordt gerapporteerd? Het denkwerk is bijzonder interessant, maar het Vlaams Parlement zou een en ander moeten kunnen volgen. De heer Frank Nevens antwoordt dat men altijd op de hoogte kan blijven dankzij de website en nieuwsbrieven. Ook Stedula heeft kabinet en administratie al gevraagd wat gebeurt met de voorstellen. De heer Relaes heeft geantwoord dat de voorstellen niet in beleid worden omgezet. Ze zijn wel van strategisch belang voor de toekomst. Een en ander wordt achter de hand gehouden. Toen de opdracht kwam om een nieuwe kenniseenheid Landbouw en Maatschappij bij het ILVO op te richten, heeft de spreker voorgesteld de opdracht ervan samen met de overheid op te stellen om de beleidsrelevantie ervan te verhogen. De spreker gaat ervan uit dat alles wat ILVO doet, beleidsrelevant is. Dat was voor Stedula niet eenvoudig omdat men op een universiteit afgerekend wordt op basis van wetenschappelijke publicaties. Beleidsmakers zijn echter geïnteresseerd in adviezen. Dat Stedula uit de universiteit verdwijnt, vindt de spreker daarom positief. Aangezien alle handelingen voortaan beleidsrelevant moeten zijn, is het nauwe contact met de opdrachtgever een goede zaak. De druk om te publiceren valt weg. De spreker heeft voorgesteld om het communicatieverloop als fundamenteel project naar voren te schuiven. Hij stelt voor te onderzoeken hoe voorstellen tot bij landbouwers en beleidsmaker geraken. Welke gegevens wil de beleidsmaker? Hoe zorgt men ervoor dat de juiste boodschap op de juiste plaats terechtkomt? In Nederland onderzoeken professoren voltijds de landbouwcommunicatie. Dat voorstel is niet aanvaard door de ILVO-top omdat er een communicatiedienst is. Toch zal nagedacht worden over de communicatie van elk project. Uit een gesprek met de heer Relaes heeft de spreker geleerd dat wetenschappers en beleidsmakers anders denken over communicatie. Een en ander dient volgens hem op elkaar afgestemd te worden. De afspraak is om tegen juni 2007 samen en in nauw overleg een definitief programma op te stellen voor de komende twee jaar. Door nauw overleg moet duidelijk worden welke informatie de wetenschappers precies moeten leveren en welke behoeftes de wetenschappers hebben om degelijk te kunnen onderzoeken. ILVO (Landbouw en Maatschappij) mag niet louter een backoffice worden van de administratie. Er wordt geprobeerd vanaf het begin rekening te houden met dit aspect van beleidsrelevantie. Stedula deed dat niet genoeg. Wellicht vanwege de universitaire achtergrond. Universiteitsprojecten hebben andere vereisten. De terughoudendheid was aanvankelijk groot toen Stedula aankondigde boeren uit te nodigen. Uit een doorlichting van het landbouwonderzoek in Vlaanderen bleek dat het Steunpunt zich te kwetsbaar opstelde. Consultants raadden aan muren te bouwen. Dat bevestigde het voornemen van Stedula om zo goed mogelijk te communiceren en zo open mogelijk te werken. De spreker geeft toe dat ondanks de open communicatie onderzoeken nooit onmiddellijk worden toegepast. Mevrouw Tinne Rombouts vraagt welke concrete zaken de landbouwer uit dit boek kan halen. Welke beleidsopties ziet de spreker in het boek? De heer Frank Nevens antwoordt dat het boek geen pasklare tips bevat. De landbouwers uit het Meetjesland en het Brugse Ommeland werken onder begeleiding met de duurzaamheidsster. De ster was in eerste instantie bedoeld voor melkveehouders. Aan andere versies wordt gewerkt. Het verwondert de spreker dat heel creatief wordt omgesprongen met die ster. De landbouwers weten bijvoorbeeld goed wat een mine-

6 6 ralenbalans is en zijn het eens met de geschetste problemen. Door samen te zitten, leren ze van elkaar. De spreker zegt dat er ontzettend veel indicatoren zijn. Een indicator is echter alleen zinvol als hij aanzet om iets te doen. De ervaring met de landbouwers heeft de spreker geleerd dat er mogelijkheden zijn. De landbouwers zijn de ster bijvoorbeeld al zelf aan het aanpassen. Ze schuiven zelf parameters naar voren. Een volgende stap is nagaan hoe verschillende groepen landbouwers duurzame landbouw zien. Er zijn bijvoorbeeld regionale verschillen. Een instrument als de ster is geschikt om mensen in beweging te zetten zonder duidelijke instructies te geven. Landbouwers krijgen enkel aanwijzingen. De ster geeft aan waarover ze eens moeten nadenken. Ze moeten zelf zoeken naar de oplossing die ideaal is voor hun bedrijf. De landbouwers zijn creatief en ondernemend. Ze moeten samen managen en professioneel bezig zijn. Ze moeten ervaringen delen en samen oplossingen zoeken. Mevrouw Tinne Rombouts zegt dat de ster landbouwers moet aanzetten om na te denken over innovatieve ideeën. De ster schuift geen ideale parameters en indicatoren naar voren. Voorts vraagt ze of de twee groepen landbouwers die er al mee werken intensief worden begeleid. De heer Frank Nevens antwoordt dat ideale indicatoren niet bestaan. De vraag is of de indicatoren aanzetten tot beweging in de juiste richting. Zorgen ze er bijvoorbeeld voor dat zuiniger en efficiënter wordt omgesprongen met energie en nutriënten? Voorts stelt hij dat de twee groepen aanvankelijk zijn begeleid maar niet intensief. Er is één begeleider voor de twee groepen. Ondertussen kennen sommige landbouwers het systeem misschien beter dan de begeleider. Begeleiding is nodig maar de spreker vermoedt dat het systeem na verloop van tijd autonoom zal functioneren omdat het de boeren motiveert. De proefgroep is geen doorsnee groep boeren. Het zijn landbouwers die sowieso al meer gegevens bijhouden. Na verloop van tijd moet de bedrijfsboekhouding zodanig zijn opgesteld dat ze op het einde van het jaar weergeeft in welke mate de ster is ingevuld. De manier waarop gewasbeschermingsmiddelen- en kunstmestgebruik nu worden geregistreerd, volstaat niet. De heer Jos De Meyer merkt op dat een en ander afhangt van de ambitie van dit boek. Willen de schrijvers een maatschappelijk debat over het boek? Het boek dient niet als voorlichting voor de sector. Het kan wel tot een debat leiden over de plaats van land- en tuinbouw in de samenleving of tot een debat over de vraag wat de samenleving van land- en tuinbouw verwacht. Dat vergt volgens de voorzitter een doelgerichte aanpak. De syndicale organisaties, landbouworganisaties en vrouwenorganisaties zouden dit programma in hun vormingsaanbod kunnen opnemen. Het debat moet ook doordringen in middens als de Stichting Lodewijk de Raet. De heer De Meyer verwijst in dat opzicht naar een nota over duurzaamheid die enkele jaren geleden is opgesteld door twee professoren en de heer Relaes. Het heeft lang geduurd vooraleer duurzaamheid als toekomstvisie werd aanvaard. Dergelijk proces vergt enorm veel energie. De heer Frank Nevens antwoordt dat dit punt behandeld wordt in het boek. Hij beaamt dat dit proces veel energie en geduld zal vergen. Op grond van morgen is besproken met vrouwenorganisaties. De reacties kwamen echter veel later. Een aantal ideeën zijn doorgesijpeld in het Project 2016 van de Boerenbond, waaraan medewerkers van Stedula een bijdrage hebben geleverd. De spreker stelt dat de studie ook wordt voorgesteld op een studiedag van de Stichting Lodewijk de Raet. Het verloop van dergelijke processen wordt bestudeerd door de transitiekunde. Hij benadrukt dat het werk niet als af wordt beschouwd. De heer Jef Tavernier beaamt dat dergelijk proces tijd vergt. Landbouwonderwijs speelt ook een belangrijke rol. De heer Frank Nevens antwoordt dat onderzocht is hoe het idee van duurzame landbouw jonge mensen kan bereiken. Onderwijs is een mogelijkheid. Daarnaast zijn er bijvoorbeeld de jeugdbewegingen. De bedoeling was om dat beperkte onderzoek verder uit te werken binnen de communicatieopdracht van ILVO. De Boerenbond en KVLV dachten er aan om van het project Op grond van morgen een cd-rom maken geschikt voor presentaties in de afdelingen. Dat is ook nu een optie. De spreker vraagt het Vlaams Parlement om ILVO en het kabinet Landbouw duidelijk te wijzen op het

7 7 Stuk 1099 ( ) Nr. 1 belang van onderzoek naar communicatie. Het kan de performantie-indicatoren van het onderzoek verhogen. De spreker vindt het immers belangrijk dat onderzoek wordt toegepast. Omdat ILVO met belastingsgeld werkt, moet het een zo groot mogelijke maatschappelijke relevantie nastreven. De voorzitter dankt de spreker. De verslaggever, Tinne ROMBOUTS De voorzitter, Jos DE MEYER

GEDACHTEWISSELING. over het onderzoek van het Steunpunt Duurzame Landbouw (Stedula) naar de beroepstrots bij Vlaamse land- en tuinbouwers VERSLAG

GEDACHTEWISSELING. over het onderzoek van het Steunpunt Duurzame Landbouw (Stedula) naar de beroepstrots bij Vlaamse land- en tuinbouwers VERSLAG Zitting 2005-2006 24 januari 2006 GEDACHTEWISSELING over het onderzoek van het Steunpunt Duurzame Landbouw (Stedula) naar de beroepstrots bij Vlaamse land- en tuinbouwers VERSLAG namens de Subcommissie

Nadere informatie

VERZOEKSCHRIFT. over genetisch gewijzigde organismen en biologische gewassen VERSLAG

VERZOEKSCHRIFT. over genetisch gewijzigde organismen en biologische gewassen VERSLAG Zit ting 2004-2005 24 november 2004 VERZOEKSCHRIFT over genetisch gewijzigde organismen en biologische gewassen VERSLAG namens de Subcommissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid uitgebracht door

Nadere informatie

over de agenda van de komende Europese Ministerraden Landbouw en Visserij en het Belgische EU-voorzitterschap

over de agenda van de komende Europese Ministerraden Landbouw en Visserij en het Belgische EU-voorzitterschap stuk ingediend op 783 (2010-2011) Nr. 1 8 november 2010 (2010-2011) Gedachtewisseling over de agenda van de komende Europese Ministerraden Landbouw en Visserij en het Belgische EU-voorzitterschap Verslag

Nadere informatie

VERSLAG VAN DE VLAAMSE REGERING. Vlaamse vinger aan de Europese pols. Overzicht van voor Vlaanderen belangrijke EU-dossiers in 2007.

VERSLAG VAN DE VLAAMSE REGERING. Vlaamse vinger aan de Europese pols. Overzicht van voor Vlaanderen belangrijke EU-dossiers in 2007. Stuk 51-A (2006-2007) Nr. 2 Zitting 2006-2007 24 april 2007 VERSLAG VAN DE VLAAMSE REGERING Vlaamse vinger aan de Europese pols Overzicht van voor Vlaanderen belangrijke EU-dossiers in 2007 Januari 2007

Nadere informatie

over de ex-ante-evaluatie Impact hervorming Europees landbouwbeleid op biologische landbouw in Vlaanderen

over de ex-ante-evaluatie Impact hervorming Europees landbouwbeleid op biologische landbouw in Vlaanderen stuk ingediend op 1880 (2012-2013) Nr. 1 21 januari 2013 (2012-2013) Gedachtewisseling over de ex-ante-evaluatie Impact hervorming Europees landbouwbeleid op biologische landbouw in Vlaanderen Verslag

Nadere informatie

ONTWERP VAN DECREET. houdende diverse bepalingen inzake landbouw, leefmilieu en natuur en ruimtelijke ordening

ONTWERP VAN DECREET. houdende diverse bepalingen inzake landbouw, leefmilieu en natuur en ruimtelijke ordening Stuk 1863 (2012-2013) Nr. X Zitting 2012-2013 ONTWERP VAN DECREET houdende diverse bepalingen inzake landbouw, leefmilieu en natuur en ruimtelijke ordening Hoofdstuk 16. Decreet houdende de organisatie

Nadere informatie

Studiedag Vrouwen innoveren en inspireren op het platteland. 18 oktober 2011

Studiedag Vrouwen innoveren en inspireren op het platteland. 18 oktober 2011 TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW, ZEEVISSERIJ EN PLATTELANDSBELEID Studiedag Vrouwen innoveren en inspireren op het platteland

Nadere informatie

VERZOEKSCHRIFT. over een oplossing voor de gelijkwaardigheidserkenning van de diploma s psychologie van de Open Universiteit Nederland/Vlaanderen

VERZOEKSCHRIFT. over een oplossing voor de gelijkwaardigheidserkenning van de diploma s psychologie van de Open Universiteit Nederland/Vlaanderen Stuk 2134 (2008-2009) Nr. 1 Zitting 2008-2009 2 maart 2009 VERZOEKSCHRIFT over een oplossing voor de gelijkwaardigheidserkenning van de diploma s psychologie van de Open Universiteit Nederland/Vlaanderen

Nadere informatie

VERZOEKSCHRIFT. over voorrang bij inschrijving in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel volgens het decreet gelijke onderwijskansen-i (GOK) VERSLAG

VERZOEKSCHRIFT. over voorrang bij inschrijving in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel volgens het decreet gelijke onderwijskansen-i (GOK) VERSLAG Stuk 2094 (2008-2009) Nr. 1 Zitting 2008-2009 9 februari 2009 VERZOEKSCHRIFT over voorrang bij inschrijving in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel volgens het decreet gelijke onderwijskansen-i (GOK)

Nadere informatie

SALV Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij

SALV Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij SALV Strategische Adviesraad voor Landbouw en Visserij ADVIES naschoolse opleidingsinitiatieven in de landbouwsector SALV, 18 januari 2013(nr.2013-01) Contactpersoon SALV: Dirk Van Guyze SALV-advies naschoolse

Nadere informatie

VOORSTEL VAN RESOLUTIE. van mevrouw Tinne Rombouts en de heren Karlos Callens, Jos Bex, Patrick Lachaert, André Van Nieuwkerke en Erik Matthijs

VOORSTEL VAN RESOLUTIE. van mevrouw Tinne Rombouts en de heren Karlos Callens, Jos Bex, Patrick Lachaert, André Van Nieuwkerke en Erik Matthijs Stuk 1683 (2007-2008) Nr. 2 Zitting 2007-2008 23 juni 2008 VOORSTEL VAN RESOLUTIE van mevrouw Tinne Rombouts en de heren Karlos Callens, Jos Bex, Patrick Lachaert, André Van Nieuwkerke en Erik Matthijs

Nadere informatie

VERZOEKSCHRIFT. over duo-opleidingen in het deeltijds beroepssecundair onderwijs VERSLAG

VERZOEKSCHRIFT. over duo-opleidingen in het deeltijds beroepssecundair onderwijs VERSLAG Stuk 1738 (2007-2008) Nr. 1 Zitting 2007-2008 9 juni 2008 VERZOEKSCHRIFT over duo-opleidingen in het deeltijds beroepssecundair onderwijs VERSLAG namens de Commissie voor Onderwijs, Vorming, Wetenschap

Nadere informatie

betreffende alternatieven voor dierproeven

betreffende alternatieven voor dierproeven 613 (2015-2016) Nr. 2 ingediend op 4 mei 2016 (2015-2016) Verslag namens de Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening, Energie en Dierenwelzijn uitgebracht door Wilfried Vandaele over het

Nadere informatie

6133/16 pro/pau/mt 1 DG B LIMITE NL

6133/16 pro/pau/mt 1 DG B LIMITE NL Raad van de Europese Unie Brussel, 4 maart 2016 (OR. en) 6133/16 ONTWERPNOTULEN 1 Betreft: LIMITE PV/CONS 5 AGRI 69 PECHE 43 3446 e zitting van de Raad van de Europese Unie (LANDBOUW EN VISSERIJ), gehouden

Nadere informatie

vergadering C90 LAN5 zittingsjaar 2009-2010 Handelingen Commissievergadering Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid

vergadering C90 LAN5 zittingsjaar 2009-2010 Handelingen Commissievergadering Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid vergadering C90 LAN5 zittingsjaar 2009-2010 Handelingen Commissievergadering Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid van 20 januari 2010 2 Commissievergadering nr. C90 LAN5 (2009-2010) 20

Nadere informatie

VERZOEKSCHRIFT. over de leerplicht tot het bekomen van een diploma of vaardigheid dienstbaar aan de samenleving of arbeidsmarkt VERSLAG

VERZOEKSCHRIFT. over de leerplicht tot het bekomen van een diploma of vaardigheid dienstbaar aan de samenleving of arbeidsmarkt VERSLAG Stuk 797 (2005-2006) Nr. 1 Zitting 2005-2006 31 maart 2006 VERZOEKSCHRIFT over de leerplicht tot het bekomen van een diploma of vaardigheid dienstbaar aan de samenleving of arbeidsmarkt VERSLAG namens

Nadere informatie

Duurzaamheid en de ster binnen het project Sterk met Melk

Duurzaamheid en de ster binnen het project Sterk met Melk Duurzaamheid en de ster binnen het project Sterk met Melk Dinsdag 17 juni, Oedelem Dit Leader+ project wordt medegefinancierd door de Europese Unie en het Departement Landbouw en Visserij van de Vlaamse

Nadere informatie

Voorstel van resolutie. betreffende een actieplan voor het behoud van de honingbij en van de wilde bij in Vlaanderen

Voorstel van resolutie. betreffende een actieplan voor het behoud van de honingbij en van de wilde bij in Vlaanderen stuk ingediend op 1340 (2011-2012) Nr. 1 27 oktober 2011 (2011-2012) Voorstel van resolutie van de heren Karlos Callens, Dirk Peeters en Jos De Meyer, mevrouw Els Robeyns en de heer Mark Demesmaeker betreffende

Nadere informatie

Brussel, 8 juli 2009 07082009_SERV-advies projecten VSDO. Advies. Projecten Vlaamse strategie duurzame ontwikkeling

Brussel, 8 juli 2009 07082009_SERV-advies projecten VSDO. Advies. Projecten Vlaamse strategie duurzame ontwikkeling Brussel, 8 juli 2009 07082009_SERV-advies projecten VSDO Advies Projecten Vlaamse strategie duurzame ontwikkeling 1. Inleiding Op 8 juni 2009 werd de SERV om advies gevraagd over de fiches ter invulling

Nadere informatie

VERZOEKSCHRIFT. namens de Commissie voor Onderwijs, Vorming, Wetenschap en Innovatie uitgebracht door mevrouw Kathleen Helsen en de heer Jef Tavernier

VERZOEKSCHRIFT. namens de Commissie voor Onderwijs, Vorming, Wetenschap en Innovatie uitgebracht door mevrouw Kathleen Helsen en de heer Jef Tavernier Zitting 2004-2005 6 april 2005 VERZOEKSCHRIFT over het opnemen van een bezoek aan Breendonk in de eindtermen van het secundair onderwijs VERSLAG namens de Commissie voor Onderwijs, Vorming, Wetenschap

Nadere informatie

VERZOEKSCHRIFT. over een eerste Vlaamse rookvrije dag op 31 mei 2009 VERSLAG

VERZOEKSCHRIFT. over een eerste Vlaamse rookvrije dag op 31 mei 2009 VERSLAG Zitting 2008-2009 25 maart 2009 VERZOEKSCHRIFT over een eerste Vlaamse rookvrije dag op 31 mei 2009 VERSLAG namens de Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin uitgebracht door mevrouw Vera Jans

Nadere informatie

ONTWERP VAN DECREET. houdende wijziging van diverse bepalingen inzake financiën en begroting als gevolg van het bestuurlijk beleid

ONTWERP VAN DECREET. houdende wijziging van diverse bepalingen inzake financiën en begroting als gevolg van het bestuurlijk beleid Stuk 825 (2005-2006) Nr. 1 Zitting 2005-2006 28 april 2006 ONTWERP VAN DECREET houdende wijziging van diverse bepalingen inzake financiën en begroting als gevolg van het bestuurlijk beleid 1879 FIN Stuk

Nadere informatie

VERSLAG VAN DE VLAAMSE REGERING. Vlaanderen in Actie: Doorbraken 2020 VERSLAG VAN DE VLAAMSE REGERING

VERSLAG VAN DE VLAAMSE REGERING. Vlaanderen in Actie: Doorbraken 2020 VERSLAG VAN DE VLAAMSE REGERING Stuk 2058 (2008-2009) Nr. 7 Zitting 2008-2009 23 maart 2009 VERSLAG VAN DE VLAAMSE REGERING Vlaanderen in Actie: Doorbraken 2020 VERSLAG VAN DE VLAAMSE REGERING Pact 2020: Een nieuw toekomstpact voor Vlaanderen

Nadere informatie

PLANNING OP HET VLAAMSE PLATTELAND. WAT LEERT ONDERZOEK?

PLANNING OP HET VLAAMSE PLATTELAND. WAT LEERT ONDERZOEK? PLANNING OP HET VLAAMSE PLATTELAND. WAT LEERT ONDERZOEK? Eva Kerselaers Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek 1 Participatieve ontwikkeling van een landbouwwaarderingsinstrument om rurale planning

Nadere informatie

VISSERIJ VERDUURZAAMT

VISSERIJ VERDUURZAAMT VISSERIJ VERDUURZAAMT.;.' Maatschappelijk Convenant in uitvoering van de doelstellingen van Vistraject 12015-2020 1 ~\".\ Vlaams~ ILVO!nstituul voor Landbouwen Vis5,erijonderzoek 'l~ \ overheid Rederscentrale

Nadere informatie

GEDACHTEWISSELING. over de Europese Ministerraden Landbouw en Visserij van 19 mei en van 23 en 24 juni 2008 VERSLAG

GEDACHTEWISSELING. over de Europese Ministerraden Landbouw en Visserij van 19 mei en van 23 en 24 juni 2008 VERSLAG Zitting 2007-2008 14 juli 2008 GEDACHTEWISSELING over de Europese Ministerraden Landbouw en Visserij van 19 mei en van 23 en 24 juni 2008 VERSLAG namens de Subcommissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid

Nadere informatie

over het rapport Transitie naar een duurzaam landbouw- en voedingssysteem in Vlaanderen: een systeemanalyse

over het rapport Transitie naar een duurzaam landbouw- en voedingssysteem in Vlaanderen: een systeemanalyse stuk ingediend op 1930 (2012-2013) Nr. 1 25 februari 2013 (2012-2013) Gedachtewisseling over het rapport Transitie naar een duurzaam landbouw- en voedingssysteem in Vlaanderen: een systeemanalyse Verslag

Nadere informatie

Evaluatie van Open Bedrijvendag

Evaluatie van Open Bedrijvendag Evaluatie van Open Bedrijvendag Departement Economie, Wetenschap en Innovatie Afdeling Strategie en Coördinatie Koning Albert II-laan 35 bus 10 1030 Brussel April 2011 Samenvatting De Open Bedrijvendag

Nadere informatie

VR DOC.1027/2

VR DOC.1027/2 VR 2015 0910 DOC.1027/2 Besluit van de Vlaamse Regering betreffende het subsidiëren van operationele groepen inzake het Europees Partnerschap voor Innovatie - netwerk voor de productiviteit en duurzaamheid

Nadere informatie

TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW, ZEEVISSERIJ EN PLATTELANDSBELEID

TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW, ZEEVISSERIJ EN PLATTELANDSBELEID TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VLAAMS MINISTER-PRESIDENT EN VLAAMS MINISTER VAN ECONOMIE, BUITENLANDS BELEID, LANDBOUW, ZEEVISSERIJ EN PLATTELANDSBELEID Voorstelling Landbouwrapport 2010 Het Vlaamse landbouwbeleid

Nadere informatie

Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken

Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken vergadering C234 OPE18 zittingsjaar 2010-2011 Handelingen Commissievergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken van 12 mei 2011 2 Commissievergadering nr. C234 OPE18 (2010-2011) 12 mei 2011

Nadere informatie

PLENAIRE VERGADERINGEN

PLENAIRE VERGADERINGEN AGENDA AANGEPAST PLENAIRE VERGADERINGEN Donderdag 10.07.2008 vanaf 14.00 uur Actuele vragen (Regl. art. 82) Voorstel van decreet Beraadslaging Voorstel van decreet van mevrouw Marleen Vanderpoorten houdende

Nadere informatie

Produced by WEMA VERGADEREN

Produced by WEMA VERGADEREN VERGADEREN VERGADEREN? - Lang bij elkaar zitten en praten over actuele onderwerpen? - Discussies voeren en meningen uitwisselen? Veel mensen krijgen na verloop van tijd een hekel aan vergaderen. Er wordt

Nadere informatie

De vragenlijst van de openbare raadpleging

De vragenlijst van de openbare raadpleging SAMENVATTING De vragenlijst van de openbare raadpleging Tussen april en juli 2015 heeft de Europese Commissie een openbare raadpleging gehouden over de vogel- en de habitatrichtlijn. Deze raadpleging maakte

Nadere informatie

Toespraak t.g.v. de uitreiking van Phytofar Instituut prijzen 2015

Toespraak t.g.v. de uitreiking van Phytofar Instituut prijzen 2015 Toespraak t.g.v. de uitreiking van Phytofar Instituut prijzen 2015 Joris Relaes Brussel, 5 november 2015 Waar ga ik het niet over hebben? Een vergeten verjaardag: 20 jaar WTO 1995-2015 Naar een geglobaliseerde

Nadere informatie

achtergrond hoofdstuk 1 Structuurvisie 2020 keuzes van visie naar uitvoering inbreng samenleving achtergrond ruimtelijk en sociaal kader bijlagen

achtergrond hoofdstuk 1 Structuurvisie 2020 keuzes van visie naar uitvoering inbreng samenleving achtergrond ruimtelijk en sociaal kader bijlagen 28 hoofdstuk 1 achtergrond Structuurvisie 2020 keuzes samenvatting achtergrond ruimtelijk en sociaal kader inbreng samenleving thematisch van visie naar uitvoering bijlagen zones 1 2 3 4 5 6 7 29 1.1 Inleiding

Nadere informatie

Stand van zaken van de Smart City -dynamiek in België: een kwantitatieve barometer

Stand van zaken van de Smart City -dynamiek in België: een kwantitatieve barometer Stand van zaken van de Smart City -dynamiek in België: een kwantitatieve barometer AUTEURS Jonathan Desdemoustier, onderzoeker-doctorandus, Smart City Institute, HEC-Liège, Universiteit van Luik (België)

Nadere informatie

AGENDA u 14.45u Resultaten van de Strategische Verkenning Jan Verheyen, Rebel Group

AGENDA u 14.45u Resultaten van de Strategische Verkenning Jan Verheyen, Rebel Group Michiel De Cleene AGENDA 13.45u - 14.00u Pilootprojecten: beleidsvoorbereidend ontwerpend onderzoek Stefan Devoldere, wnd. Vlaams Bouwmeester 14.00u 14.45u Resultaten van de Strategische Verkenning Jan

Nadere informatie

Inleiding. Doelstelling

Inleiding. Doelstelling Doelstelling Deze uitgave is een inleiding op de juridische argumentatieleer en is in het bijzonder bedoeld als leidraad en achtergrondinformatie bij de hoorcolleges van het opleidingsonderdeel Juridische

Nadere informatie

zittingsjaar 2013-2014 Handelingen Commissievergadering Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid

zittingsjaar 2013-2014 Handelingen Commissievergadering Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid vergadering C54 LAN3 zittingsjaar 2013-2014 Handelingen Commissievergadering Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid van 6 november 2013 2 Commissievergadering nr. C54 LAN3 (2013-2014) 6

Nadere informatie

COMMISSIEVERGADERINGEN

COMMISSIEVERGADERINGEN AGENDA AANPASSING COMMISSIEVERGADERINGEN De aanpassing betreft volgende vergaderingen Donderdag 19.03.2009-10:00 uur : Commissie voor Economie, Werk en Sociale Economie - 14:00 uur : Commissie voor Economie,

Nadere informatie

LANDBOUW EN VOEDING IN

LANDBOUW EN VOEDING IN LANDBOUW EN VOEDING IN VERLEDEN, HEDEN EN TOEKOMST Joris Relaes Kabinetschef Landbouw Kabinet minister-president Kris Peeters Agribex, Brussel 6 december 2013 De Vlaamse landbouw aan de vooravond van de

Nadere informatie

Hoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die

Hoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die Hoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die worden uitgevoerd om uit het gevonden bronnenmateriaal

Nadere informatie

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING. Eindrapport van het Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan

NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING. Eindrapport van het Vlaams jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan DE VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING EN VLAAMSE MINISTER VAN CULTUUR, MEDIA, JEUGD EN BRUSSEL NOTA AAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Definitieve goedkeuring Eindrapport van het Vlaams jeugd-

Nadere informatie

Functionaliteitseconomie: Hefboom voor duurzame ontwikkeling in België? Samenvatting. Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling

Functionaliteitseconomie: Hefboom voor duurzame ontwikkeling in België? Samenvatting. Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling Functionaliteitseconomie: Hefboom voor duurzame ontwikkeling in België? Samenvatting Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling 1 P a g i n a F u n c t i o n a l i t e i t s e c o n o m i e : h e f b o o

Nadere informatie

Advies. over het ontwerp van kaderdecreet Vlaamse ontwikkelingssamenwerking

Advies. over het ontwerp van kaderdecreet Vlaamse ontwikkelingssamenwerking Brussel, 5 juli 2006 050706_Advies_kaderdecreet_Vlaamse_ontwikkelingssamenwerking Advies over het ontwerp van kaderdecreet Vlaamse ontwikkelingssamenwerking 1. Inleiding Op 24 mei 2006 heeft Vlaams minister

Nadere informatie

Beweging in veranderende organisaties

Beweging in veranderende organisaties Beweging in veranderende organisaties Kilian Bennebroek Gravenhorst Werken met vragenlijsten voor versterking van veranderingsprocessen PROFESSIONEEL ADVISEREN 5 Inhoud Voorwoord 7 Opzet van het boek 9

Nadere informatie

VOORSTEL VAN RESOLUTIE

VOORSTEL VAN RESOLUTIE Zitting 2006-2007 13 maart 2007 VOORSTEL VAN RESOLUTIE van de dames Sabine Poleyn en Els Robeyns en de heren Steven Vanackere, Joris Vandenbroucke, Kris Van Dijck en Herman Schueremans betreffende een

Nadere informatie

Voorstel van resolutie

Voorstel van resolutie stuk ingediend op 1610 (2011-2012) Nr. 1 9 mei 2012 (2011-2012) Voorstel van resolutie van de heer Karlos Callens, de dames Tinne Rombouts, Tine Eerlingen en Els Robeyns en de heren Marc Vanden Bussche

Nadere informatie

Vlaamse overheid Departement Economie, Wetenschap en Innovatie Afdeling Strategie en Coördinatie Koning Albert II-laan 35, bus 10 1030 Brussel

Vlaamse overheid Departement Economie, Wetenschap en Innovatie Afdeling Strategie en Coördinatie Koning Albert II-laan 35, bus 10 1030 Brussel Evaluatie van beleid en beleidsinstrumenten Protocol tussen de entiteit 1 verantwoordelijk voor de (aansturing van de) evaluatie en (de instelling verantwoordelijk voor) het beleidsinstrument Vlaamse overheid

Nadere informatie

betreffende een actieplan voor het behoud van de honingbij en van de wilde bij in Vlaanderen

betreffende een actieplan voor het behoud van de honingbij en van de wilde bij in Vlaanderen stuk ingediend op 1211 (2010-2011) Nr. 1 28 juni 2011 (2010-2011) Voorstel van resolutie van de heer Karlos Callens, de dames Gwenny De Vroe en Mercedes Van Volcem en de heren Dirk Van Mechelen en Sas

Nadere informatie

C86 SLAN6. Zitting december 2005 HANDELINGEN COMMISSIEVERGADERING SUBCOMMISSIE VOOR LANDBOUW, VISSERIJ EN PLATTELANDSBELEID

C86 SLAN6. Zitting december 2005 HANDELINGEN COMMISSIEVERGADERING SUBCOMMISSIE VOOR LANDBOUW, VISSERIJ EN PLATTELANDSBELEID C86 SLAN6 Zitting 2005-2006 13 december 2005 HANDELINGEN COMMISSIEVERGADERING SUBCOMMISSIE VOOR LANDBOUW, VISSERIJ EN PLATTELANDSBELEID Commissievergadering C86 SLAN6 13 december 2005 INHOUD Vraag om

Nadere informatie

Evaluatie van de Dag van de Klant

Evaluatie van de Dag van de Klant Evaluatie van de Dag van de Klant Departement Economie, Wetenschap en Innovatie Afdeling Strategie en Coördinatie Koning Albert II-laan 35 bus 10 1030 Brussel Maart 2011 Samenvatting De Dag van de Klant

Nadere informatie

Geachte leidend ambtenaren Geachte onderzoekers en wetenschappelijk medewerkers Beste medewerkers en collega s

Geachte leidend ambtenaren Geachte onderzoekers en wetenschappelijk medewerkers Beste medewerkers en collega s Geachte leidend ambtenaren Geachte onderzoekers en wetenschappelijk medewerkers Beste medewerkers en collega s Namens de Vlaamse Landmaatschappij heet ik u van harte welkom op de studiedag: Gebiedsgerichte

Nadere informatie

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 1. Persoonlijke gegevens Naam school:.. Provincie school: o Antwerpen o Limburg o Oost- Vlaanderen o Vlaams- Brabant o West- Vlaanderen Wat is je functie?

Nadere informatie

IWT: Seminarie 11.01.10. Enkele SBO-ervaringen Jef Van den Broeck prof.ir. KULeuven

IWT: Seminarie 11.01.10. Enkele SBO-ervaringen Jef Van den Broeck prof.ir. KULeuven IWT: Seminarie 11.01.10 Enkele SBO-ervaringen Jef Van den Broeck prof.ir. KULeuven SP2SP-spatial planning to strategic projects Strategische projecten zijn leer- en zoek- en transformatieprocessen met

Nadere informatie

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Beoordeling Afstudeeronderzoek eindfase 2014-2015 VT-DT ONDERZOEKSVERSLAG 1 Bijlage 5c Beoordelingsformulier onderzoeksverslag

Nadere informatie

Functionaliteitseconomie: Hefboom voor duurzame ontwikkeling in België? Samenvatting. Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling

Functionaliteitseconomie: Hefboom voor duurzame ontwikkeling in België? Samenvatting. Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling Functionaliteitseconomie: Hefboom voor duurzame ontwikkeling in België? Samenvatting Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling 1 P a g i n a F u n c t i o n a l i t e i t s e c o n o m i e : h e f b o o

Nadere informatie

ONTWERP VAN DECREET VERSLAG. namens de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media uitgebracht door de heer Carl Decaluwe

ONTWERP VAN DECREET VERSLAG. namens de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media uitgebracht door de heer Carl Decaluwe Zitting 2006-2007 4 april 2007 ONTWERP VAN DECREET houdende instemming met het samenwerkingsakkoord van 17 november 2006 tussen de Federale Staat, de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap en de Duitstalige

Nadere informatie

ILVO

ILVO IMAGO biedt een toolbox vol inspiratie om in je gebied aan de slag te gaan. Zo maak je letterlijk en figuurlijk (open) ruimte in je gebied. De vijf tools versterken elk op een Toolbox voor gebiedsgerichte

Nadere informatie

VERZOEKSCHRIFT. over een gratis Omnium Pas van De Lijn voor vervroegd gepensioneerden VERSLAG

VERZOEKSCHRIFT. over een gratis Omnium Pas van De Lijn voor vervroegd gepensioneerden VERSLAG Stuk 2019 (2008-2009) Nr. 1 Zitting 2008-2009 23 december 2008 VERZOEKSCHRIFT over een gratis Omnium Pas van De Lijn voor vervroegd gepensioneerden VERSLAG namens de Commissie voor Openbare Werken, Mobiliteit

Nadere informatie

moedigen. We streven immers naar een beleid dat de grenzen van de verschillende organisaties binnen de Vlaamse overheid overstijgt.

moedigen. We streven immers naar een beleid dat de grenzen van de verschillende organisaties binnen de Vlaamse overheid overstijgt. SPEECH SG OP DENKDAG GROENE ECONOMIE Welkom op deze eerste bijeenkomst die het departement Leefmilieu, Natuur en Energie organiseert onder de noemer groene economie. Groene economie is een kans om in te

Nadere informatie

Marleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden

Marleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden HANDOUT SCENARIO-ONTWIKKELING Marleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden SCENARIO-ONTWIKKELING I n h o u d Scenario-ontwikkeling 1 1 Wat zijn scenario s? 1 2 Waarom

Nadere informatie

Inzetten op duurzame groei. Sonja De Becker Voorzitter Boerenbond

Inzetten op duurzame groei. Sonja De Becker Voorzitter Boerenbond Inzetten op duurzame groei Sonja De Becker Voorzitter Boerenbond 1 Visie In Vlaanderen is er blijvend plaats voor een sterke land- en tuinbouw, die ondernemers en hun gezinnen een volwaardig inkomen en

Nadere informatie

DOELSTELLING VOOR ONDERZOEK EN ONTWIKKELING

DOELSTELLING VOOR ONDERZOEK EN ONTWIKKELING COMMENTAAR 10 Kleurrijk Vlaanderen - 21 doelstellingen voor de 21 ste eeuw DOELSTELLING VOOR ONDERZOEK EN ONTWIKKELING 24 januari 2002 VRWB-R/COM-10 24 januari 2002 1/5 VRWB-R/COM-10 24 januari 2002 2/5

Nadere informatie

COMMISSIEVERGADERINGEN

COMMISSIEVERGADERINGEN AGENDA COMMISSIEVERGADERINGEN Geplande vergaderingen Woensdag 21.09.2011-09:45 uur : Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid Antoon Van Dyckzaal - 2 e verdieping - Stentofoonnummer : 0201

Nadere informatie

VLAAMS PARLEMENT VOORSTEL VAN RESOLUTIE. van de heer Felix Strackx. betreffende het terugdringen van het aantal abortussen in Vlaanderen VERSLAG

VLAAMS PARLEMENT VOORSTEL VAN RESOLUTIE. van de heer Felix Strackx. betreffende het terugdringen van het aantal abortussen in Vlaanderen VERSLAG Stuk 693 (1996-1997) Nr. 2 VLAAMS PARLEMENT Zitting 1998-1999 2 februari 1999 VOORSTEL VAN RESOLUTIE van de heer Felix Strackx betreffende het terugdringen van het aantal abortussen in Vlaanderen VERSLAG

Nadere informatie

GEDACHTEWISSELING VERSLAG. namens de Subcommissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid uitgebracht door mevrouw Veerle Heeren

GEDACHTEWISSELING VERSLAG. namens de Subcommissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid uitgebracht door mevrouw Veerle Heeren Zitting 2006-2007 6 maart 2007 GEDACHTEWISSELING over de resultaten van de Europese Raad voor Landbouw en Visserij van 29 januari 2007 en over de voorgestelde herziening van de Europese gemeenschappelijke

Nadere informatie

Competentieprofiel. Instituut voor Interactieve Media. Competentieprofiel studenten Instituut voor Interactieve Media vastgesteld juni 2006

Competentieprofiel. Instituut voor Interactieve Media. Competentieprofiel studenten Instituut voor Interactieve Media vastgesteld juni 2006 Competentieprofiel Instituut voor Interactieve Media Competentieprofiel studenten Instituut voor Interactieve Media vastgesteld juni 2006 Aangepast in maart 2009 Inleiding De opleiding Interactieve Media

Nadere informatie

"Efficiënt gebruik van hulpbronnen in Europa" Enquête onder de lokale en regionale overheden Samenvatting van de resultaten

Efficiënt gebruik van hulpbronnen in Europa Enquête onder de lokale en regionale overheden Samenvatting van de resultaten "Efficiënt gebruik van hulpbronnen in Europa" Enquête onder de lokale en regionale overheden Samenvatting van de resultaten Deze conclusies zijn gebaseerd op het verslag: "Beoordeling van het vlaggenschipinitiatief

Nadere informatie

Voorstel van resolutie

Voorstel van resolutie stuk ingediend op 141 (2009-2010) Nr. 2 16 november 2009 (2009-2010) Voorstel van resolutie van de heer Stefaan Sintobin en de dames Agnes Bruyninckx-Vandenhoudt en Linda Vissers betreffende de houding

Nadere informatie

Hoe kunnen melkveehouders bewegen naar een beter dierenwelzijn?

Hoe kunnen melkveehouders bewegen naar een beter dierenwelzijn? Hoe kunnen melkveehouders bewegen naar een beter dierenwelzijn? Jo Bijttebier 12/10/2011 Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Landbouw & Maatschappij www.ilvo.vlaanderen.be Beleidsdomein

Nadere informatie

Voor ik naar hier kwam, heb ik nog even een kijkje genomen op de. organisaties, vzw s die al dan niet dringend op zoek zijn naar

Voor ik naar hier kwam, heb ik nog even een kijkje genomen op de. organisaties, vzw s die al dan niet dringend op zoek zijn naar Vrijdag 3 december 2010 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Belgische medialaunch Europees Jaar 2011 Vrijwilligerswerk (enkel het gesproken woord telt) Dames

Nadere informatie

Voorstel Beleidskeuzes Landbouw & Platteland

Voorstel Beleidskeuzes Landbouw & Platteland Voorstel Beleidskeuzes Landbouw & Platteland Mechtilde Hennebert 3/10/2012 Departement Dienst Agenda 1. Situering 2. Strategische doelstellingen: Provincie Antwerpen 3. Tactische doelstellingen: Landbouw

Nadere informatie

Integrale Kwaliteitszorg met het CAF en BSC als ondersteunende systemen Patrick Van Hamme

Integrale Kwaliteitszorg met het CAF en BSC als ondersteunende systemen Patrick Van Hamme GOEDE PRAKTIJK/BONNE PRATIQUE Integrale Kwaliteitszorg met het CAF en BSC als ondersteunende systemen Patrick Van Hamme Doelstelling Kwaliteitszorg in de Stad Gent : Structuur Gemeenteraad College Schepenen

Nadere informatie

Het BOSFORUM. Een visie op bos en samenleving & het wetenschappelijk onderzoek daarover vanuit het middenveld

Het BOSFORUM. Een visie op bos en samenleving & het wetenschappelijk onderzoek daarover vanuit het middenveld Het BOSFORUM Een visie op bos en samenleving & het wetenschappelijk onderzoek daarover vanuit het middenveld Het Bosforum 1. Groepeert organisaties en experts uit de bos- en houtsector. 2. Wil bosbeleid

Nadere informatie

Commissie Economie, Mobiliteit en Grote Stedenbeleid

Commissie Economie, Mobiliteit en Grote Stedenbeleid Griffie Commissie Economie, Mobiliteit en Grote Stedenbeleid Datum commissievergadering : - DIS-stuknummer : 1521160 Behandelend ambtenaar : Hans Zwepink Directie/bureau : Griffie / PE Nummer commissiestuk

Nadere informatie

Ontwerp van decreet. Verslag. stuk ingediend op

Ontwerp van decreet. Verslag. stuk ingediend op stuk ingediend op 2114 (2012-2013) Nr. 2 5 november 2013 (2013-2014) Ontwerp van decreet tot instemming met de kaderovereenkomst inzake een breed partnerschap en samenwerking tussen de Europese Unie en

Nadere informatie

EVALUATIE 5 PROVINCIALE INFOSESSIES 'EUROPESE

EVALUATIE 5 PROVINCIALE INFOSESSIES 'EUROPESE Nota Ref: N62x-15-05b Brussel, 17 april 2015 EVALUATIE 5 PROVINCIALE INFOSESSIES 'EUROPESE SUBSIDIES VOOR DE SOCIALE ECONOMIE' 1 INFOSESSIES IN DE 5 PROVINCIES De voorbije maanden organiseerde Kenniscentrum

Nadere informatie

Het Innovatiekompas Inspiratie sessies Dr. Guy Bauwen

Het Innovatiekompas Inspiratie sessies Dr. Guy Bauwen Het Innovatiekompas Inspiratie sessies Dr. Guy Bauwen 1 Innovatiekompas Inspiratie Sessies Contacteer ons voor: Een voordracht om kennis te maken met het kompasmodel. Een workshop om het toepassen van

Nadere informatie

Tijd rijp voor verplichte scheidingsbemiddeling

Tijd rijp voor verplichte scheidingsbemiddeling Tijd rijp voor verplichte scheidingsbemiddeling Nieuwsbrief NGR 14.03.03 De Nederlandse Gezinsraad (NGR) constateert dat er een breed maatschappelijk draagvlak is voor verplichte scheidingsbemiddeling.

Nadere informatie

Basisinformatie maatschappelijke opdracht

Basisinformatie maatschappelijke opdracht Nastreven van leergebiedoverschrijdende eindtermen Een kader om met het schoolteam aan de slag te gaan Basisinformatie maatschappelijke opdracht In dit deel wordt het wettelijk kader geschetst dat voor

Nadere informatie

Aanwezig : Julien Bogaert, Herman De Backer, Rik Sagaert, Ingrid Vyvey, Silvie Vanhoutteghem, Jeroen Terryn en Ann De Bruyckere. 1 Verwelkoming...

Aanwezig : Julien Bogaert, Herman De Backer, Rik Sagaert, Ingrid Vyvey, Silvie Vanhoutteghem, Jeroen Terryn en Ann De Bruyckere. 1 Verwelkoming... Dagelijks Bestuur W.O.A.S. Verslag Datum vergadering : Betreft : Dagelijks bestuur W.O.A.S. 8 november 2010, Provinciehuis Boeverbos Brugge, 10.00 uur Onze ref.: P10/8/2/14/6 Verslaggever: Ann De Bruyckere

Nadere informatie

Welzijnsoverleg Regio Gent - Memorandum. Ontwerp voorstel. Regionaal overleg Ouderen adviesraden Regio Gent 14 februari 2012

Welzijnsoverleg Regio Gent -   Memorandum. Ontwerp voorstel. Regionaal overleg Ouderen adviesraden Regio Gent 14 februari 2012 Memorandum Ontwerp voorstel Regionaal overleg Ouderen adviesraden Regio Gent overzicht 1. Beleidsplan versus memorandum 2. Wat is een memorandum? 3. Mogelijke structuur 1. Inleiding 2. Afgebakende thema

Nadere informatie

VERZOEKSCHRIFT. over de tewerkstelling van laaggeschoolden die een opleiding volgen bij de VDAB VERSLAG

VERZOEKSCHRIFT. over de tewerkstelling van laaggeschoolden die een opleiding volgen bij de VDAB VERSLAG Zitting 2004-2005 6 april 2005 VERZOEKSCHRIFT over de tewerkstelling van laaggeschoolden die een opleiding volgen bij de VDAB VERSLAG namens de Commissie voor Economie, Werk en Sociale Economie uitgebracht

Nadere informatie

Verslag: De dorpsbibliotheek: verleden of toekomst?

Verslag: De dorpsbibliotheek: verleden of toekomst? Verslag: WANNEER Donderdag 26 september 2013 LOCATIE t Kasteeltje Stationstraat 2, Denderleeuw INLEIDING Donderdagavond 26 september 2013 werd in t Kasteeltje in Denderleeuw een 2 e bijeenkomst georganiseerd

Nadere informatie

Gedachtewisseling. over de hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid na Verslag

Gedachtewisseling. over de hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid na Verslag stuk ingediend op 604 (2009-2010) Nr. 1 30 juni 2010 (2009-2010) Gedachtewisseling over de hervorming van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid na 2013 Verslag namens de Commissie voor Landbouw, Visserij

Nadere informatie

Geschiedenis en VOET

Geschiedenis en VOET Geschiedenis en VOET Per 1 september 2010 traden de nieuwe vakoverschrijdende eindtermen (VOET) in werking en vanaf 1 september 2011 zal de doorlichting de VOET meenemen in de focus van de scholen. De

Nadere informatie

Onderwijs in programmeren in het voortgezet onderwijs: een benadering vanuit de Pedagogical Content Knowledge

Onderwijs in programmeren in het voortgezet onderwijs: een benadering vanuit de Pedagogical Content Knowledge 153 Samenvatting Onderwijs in programmeren in het voortgezet onderwijs: een benadering vanuit de Pedagogical Content Knowledge Informatica is een vak dat de laatste 20 jaar meer en meer onderwezen wordt

Nadere informatie

van de heren Karlos Callens en Marc Vanden Bussche, de dames Mercedes Van Volcem en Lydia Peeters en de heer Sas van Rouveroij

van de heren Karlos Callens en Marc Vanden Bussche, de dames Mercedes Van Volcem en Lydia Peeters en de heer Sas van Rouveroij stuk ingediend op 1521 (2011-2012) Nr. 1 6 maart 2012 (2011-2012) Voorstel van resolutie van de heren Karlos Callens en Marc Vanden Bussche, de dames Mercedes Van Volcem en Lydia Peeters en de heer Sas

Nadere informatie

ILVO Klim-O-dag 20 april 2017

ILVO Klim-O-dag 20 april 2017 ILVO Klim-O-dag 20 april 2017 Klimaatonderzoek op ILVO: wie doet wat en waarom? 1 Programma 13.00 13.05 u Welkom Joris Relaes 13.05 13.15 u ELK wat en hoe? De coördinator legt uit. Sam De Campeneere 13.15

Nadere informatie

Inhoudstafel INLEIDING...2

Inhoudstafel INLEIDING...2 ontwerp ruimtelijk structuurplan Turnhout Inhoudstabel Inhoudstafel INLEIDING...2 DEEL 1 INFORMATIEF GEDEELTE...8 INLEIDING: ANALYSE VAN DE RUIMTELIJKE CONTEXT...11 HOOFDSTUK I: SITUERING & GESCHIEDENIS...12

Nadere informatie

Doorlopende leerlijn vaardigheden Frans ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid

Doorlopende leerlijn vaardigheden Frans ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid Doorlopende leerlijn vaardigheden Frans ERK (PO - havo/vwo) 2009 Streefniveaus en eindniveaus ERK per vaardigheid Kernvaardigheden PO Onderbouw havo en vwo Tweede fase havo Tweede fase vwo 1. Leesvaardigheid

Nadere informatie

Ex ante evaluatie van beleid en regelgeving: focus op impact assessments VEP studiedag 30 april 2010

Ex ante evaluatie van beleid en regelgeving: focus op impact assessments VEP studiedag 30 april 2010 Ex ante evaluatie van beleid en regelgeving: focus op impact assessments VEP studiedag 30 april 2010 «Ik wil mensen in armoede een transparant model aanreiken waarmee zij kunnen toetsen of een beleidsmaatregel

Nadere informatie

Woningmarkt in kaart brengen

Woningmarkt in kaart brengen Woningmarkt in kaart brengen Vlaamse beleidsprioriteit 1 De gemeente zorgt voor een divers en betaalbaar woonaanbod in functie van de woonnoden 1 De woningmarkt in de gemeente in kaart brengen, zowel de

Nadere informatie

Ring 1 met de Inspectie van het onderwijs

Ring 1 met de Inspectie van het onderwijs Vertegenwoordigers ring 1 Datum Auteur verslag secretaris Ring 1 met de Inspectie van het onderwijs Omschrijving Vergaderdatum en -tijd Vergaderplaats Overleg tussen de Inspectie en vertegenwoordigers

Nadere informatie

Mededeling Vlaamse Regering. Vlaams statistisch programma: samenstelling en goedkeuringsproces

Mededeling Vlaamse Regering. Vlaams statistisch programma: samenstelling en goedkeuringsproces Mededeling Vlaamse Regering Vlaams statistisch programma: samenstelling en goedkeuringsproces 1. Context Na het leggen van de grondvesten van een nieuw systeem van Vlaamse openbare statistieken door de

Nadere informatie

Praktijkcentra Dierlijke productie

Praktijkcentra Dierlijke productie Praktijkcentra Dierlijke productie Vlaamse overheid Departement Landbouw en Visserij Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling Landbouw en Visserij 1 Nood aan praktijkonderzoek? Veeteelt productiewaarde van

Nadere informatie

DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX

DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX FOCUS 2015 DE VLAAMSE LANDBOUWCONJUNCTUURINDEX RESULTATEN ENQUÊTE NAJAAR 2015 INHOUD 1. Vlaamse conjunctuurindex 2. Landbouw 3. Tuinbouw 4. Belemmeringen 5. Administratieve taken 6. Meer informatie 1.

Nadere informatie

Samen inclusief hoger onderwijs realiseren. Beleidsplan

Samen inclusief hoger onderwijs realiseren. Beleidsplan Samen inclusief hoger onderwijs realiseren Beleidsplan 2017-2019 Goedgekeurd door de stuurgroep dd. 20.03.2017 Voorwoord Het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO) zet met zijn beleidsplan samen inclusief

Nadere informatie