Orde van Vlaamse Balies

Transcriptie

1 Orde van Vlaamse Balies Standpunt i.v.m. het wetsontwerp tot wijziging van de artikelen 81, 104, 569, 578, 580, 583, 1395 van het Gerechtelijk Wetboek (Parl. St. Kamer , nr. 1310) Standpunt i.v.m. het wetsontwerp houdende bepalingen betreffende de termijnen, het verzoekschrift op tegenspraak en de procedure van collectieve schuldenregeling (Parl. St. Kamer , nr. 1309) I. Wetsontwerp tot wijziging van de artikelen 81, 104, 569, 578, 583, 1395 van het Gerechtelijk Wetboek (Parl. St. Kamer , nr. 1310) 1. Algemeen ziet de OVB de noodzaak niet in om de bevoegdheid inzake collectieve schuldenregeling over te hevelen naar de arbeidsgerechten des te meer gezien deze materie niet aansluit bij de eigenlijke bevoegdheid van de arbeidsgerechten. Het is niet omdat de collectieve schuldenregeling een sociale maatregel kan worden genoemd dat deze procedure ook van nature tot de materie van het sociaal recht zou behoren. De beslagrechter heeft de taak, in het kader van de beoordeling van uitvoeringsmaatregelen, te waken over een adequate bescherming van de schuldenaar tegen zijn schuldeisers. De beslagrechter mag evenwel niet de rechten van de schuldeisers uit het oog verliezen. De beslagrechter lijkt de meest aangewezen figuur te zijn om een evenwicht te bewerkstelligen tussen de schuldenaar en zijn schuldeisers. 2. De OVB stelt vast dat bij de totstandkoming van de wet van 5 juli 1998 betreffende de collectieve schuldenregeling en de mogelijkheid van verkoop uit de hand van de in beslag genomen onroerende goederen (B.S. 31 juli 1997) de toekenning van ook maar enige bevoegdheid inzake collectieve schuldenregeling aan de arbeidsgerechten in geen geval werd overwogen. De bevoegde rechter in deze materie is de beslagrechter 1. 1 Wetsontwerp betreffende de collectieve schuldenregeling en de mogelijkheid van verkoop uit de hand van de in beslag genomen onroerende goederen (Parl. St. Kamer , nr. 1073/1) en wetsontwerp tot wijziging van de artikelen 628 en 1395 van het Gerechtelijk Wetboek (Parl. St. Kamer , nr. 1074/1), Toelichting, Krachtlijnen van het ontwerp, 10. 1

2 3. De OVB sluit zich in grote lijnen aan bij het standpunt ter zake van de OBFG, zoals verwoord in haar nota De OVB benadrukt evenwel dat het argument als zou de voorgestelde overheveling de werklast van de arbeidsrechtbanken verhogen, dient te worden genuanceerd 3. De OVB stelt vast dat de draagkracht van de arbeidsrechtbanken verschillend is van gerechtelijk arrondissement tot gerechtelijk arrondissement. I.g.v. overheveling van de procedure van collectieve schuldenregeling van de rechtbank van eerste aanleg naar de arbeidsrechtbank zal in ieder geval de werkdruk voor de griffies in belangrijke mate toenemen. 5. Wars van de vraag welke instantie de werklast die gepaard gaat met de behandeling van de dossiers betreffende de collectieve schuldenregeling kan dragen, rijst de vraag wie de meest geschikte rechter is om zich over deze aangelegenheden te buigen. In dat verband merkt de OVB in het algemeen op dat de procedure inzake collectieve schuldenregeling weinig problemen stelt in de praktijk. De vraag rijst waarom de procedure dient te worden gewijzigd. Beslagrechters organiseren doorgaans bijkomende zittingen per week indien dit noodzakelijk is om achterstand te voorkomen. De OVB pleit ervoor om de materie van de collectieve schuldenregeling voor te behouden aan de beslagrechter, die in deze materie is gespecialiseerd. De beslagrechters dienen over voldoende middelen te beschikken om deze procedure naar behoren te kunnen behartigen. Desgevallend dient het aantal beslagrechters in de rechtbank van eerste aanleg te worden verhoogd en dienen bijkomende middelen aan deze rechters te worden toegekend. 2 OBFG, Projet d observations de l O.B.F.G. relativement à deux projets de loi. 3 Ibidem, p2 : ( ) il retardera durant plusieurs mois (au mieux) le fonctionnement quotidien dus contentieux, entraînera une désorganisation et créera un retard dans la gestion des dossiers en cours et l instruction des nouvelle requêtes ( )». 2

3 II. Wetsontwerp houdende bepalingen betreffende de termijnen, het verzoekschrift op tegenspraak en de procedure van collectieve schuldenregeling (Parl.St. Kamer , nr. 1309) 6. Artikelen 2, 4 en 5 van het wetsontwerp Wat betreft de problematiek van de aanvang van de termijnen na een kennisgeving van de beschikking van toelaatbaarheid (art. 2 van het wetsontwerp) en het voorstel tot veralgemening van het verzoekschrift op tegenspraak bij de arbeidsrechtbank (artikelen 4 en 5 van het wetsontwerp), kan worden verwezen naar het standpunt van de OVB dat zij op 3 maart 2004 reeds overmaakte aan de minister van Justitie Artikel 7 van het wetsontwerp art. 1675/8, 2 e lid Ger. W. : beroepsgeheim De OVB stelt de vraag waarom de wetgever in deze materie wenst af te wijken van de gemene regels inzake het beroepsgeheim van de advocaat, zoals bepaald in art. 458 SW. De advocatuur kan in geen geval en onder geen enkel beding tolereren dat de rechter het beroepsgeheim kan opheffen. De OVB stelt voor om het tweede lid van art. 1675/8, 2 e lid Ger. W. te schrappen en toepassing te maken van de gemeenrechtelijke, strafrechtelijk gesanctioneerde bepaling van art. 458 SW. In dat verband verwijst de OVB naar haar advies i.v.m. het arrest van het Arbitragehof van 3 mei 2000 (nr. 46/2000) betreffende de beroepen tot vernietiging van art. 1675/8, 2 e lid Ger. W. en i.v.m. een voorstel van de minister van Justitie tot wijziging van art. 1675/8, 2 e lid Ger. W., zoals aan de minister van Justitie overgemaakt op 23 februari Algemeen is de OVB van oordeel dat het behoud van een tweede lid van art. 1675/8, 2 e lid Ger. W., zoals thans door de regering voorgesteld, opnieuw een discriminatie in het leven roept, gezien een analoge bepaling niet terug te vinden is in andere wetgeving zoals de faillissementswetgeving. 4 zie bijlage : Orde van Vlaamse Balies, standpunt m.b.t. een wetsontwerp dat de veralgemening beoogt van het gebruik van het verzoekschrift op tegenspraak voor alle materies die tot de bevoegdheid van de arbeidsrechtbanken behoren, zoals aan de minister van Justitie overgemaakt op 3 maart zie bijlage : Orde van Vlaamse Balies, standpunt i.v.m. het arrest van het Arbitragehof van 3 mei 2000 (nr. 46/2000) betreffende de beroepen tot vernietiging van art. 1675/8, 2 e lid Ger. W. en i.v.m. een voorstel van de minister van Justitie tot wijziging van art. 1675/8, 2 e lid Ger. W., zoals aan de minister van Justitie overgemaakt op 23 februari

4 8. Artikel 8 van het wetsontwerp kennisgeving van de beschikking van toelaatbaarheid De in art. 8 van het wetsontwerp voorgestelde wijziging van art. 1675/9 Ger. W. is een praktische tegemoetkoming aan de realiteit. Door de eerder technische wijziging van dit artikel krijgt ook de raadsman van de verzoeker en de persoon waarmee de verzoeker wettelijk samenwoont kennis van de beschikking van toelaatbaarheid. De OVB verwijst naar de artikelen 1475 t.e.m B.W., zoals ingevoegd bij wet van 23 november 1998 tot invoering van de wettelijke samenwoning. Van wettelijk samenwonen is onder meer slechts sprake indien twee personen een verklaring van wettelijke samenwoning hebben afgelegd d.m.v. een geschrift dat tegen ontvangstbewijs wordt overhandigd aan de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeenschappelijke woonplaats, en waarvan melding wordt gemaakt in het bevolkingsregister. De OVB merkt op dat onder de notie wettelijk samenwonende niet de persoon ressorteert die geen samenlevingscontract heeft ondertekend of weliswaar een samenlevingscontract heeft ondertekend samen met de verzoeker van de collectieve schuldenregeling maar van wie de samenlevingsovereenkomst niet is geregistreerd door de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeenschappelijke woonplaats. De OVB stelt voor om de notie wettelijke samenwoont, zoals bepaald in het voorgestelde artikel 8 van het wetsontwerp te vervangen door samenwoont. In dit verband kan verwezen worden naar art. 1675/4, 2, 6 Ger.W. waarin wordt bepaald dat de naam, voornamen, beroep, woonplaats en geboortedatum van ( ) de met de verzoeker samenwonende(n) dienen te worden vermeld. 9. Artikel 9 van het wetsontwerp Art. 9 van het wetsontwerp voert terecht de verplichting in hoofde van de schuldbemiddelaar in om niet alleen kennis te nemen van de beslagberichten op naam van de schuldenaar maar ook van de op naam van de schuldenaar geregistreerde gegevens in de Centrale voor Kredieten aan Particulieren van de Nationale Bank van België. Verder stemt de OVB in met de in art. 1675/10 Ger. W. uitdrukkelijk bepaalde voorziening van (gedeeltelijke) kwijtschelding van belastingsschulden en schulden bij sociale zekerheidsinstanties en sociale verzekeringskassen. Het voorstel tot aanvulling van art. 1675/10 Ger. W. met een 3bis is een afdoende oplossing voor het probleem dat zich in 90 % van de gevallen van collectieve schuldenregeling voordoet. Gezien fiscale administratie, sociale verzekeringskassen en sociale zekerheidsinstanties doorgaans weigeren om zelfs nog maar een kleine fractie van hun schuldvordering kwijt te schelden, dringt zich dikwijls ten onrechte 4

5 een gerechtelijke aanzuiveringsregeling op waarbij de schuldeisers minder zouden terugbetaald krijgen dan voorgesteld bij minnelijke aanzuiveringsregeling, die veelal werd aanvaard door alle andere schuldeisers. Zulks is niet billijk en onlogisch met als gevolg dat de beslagrechters deze weigering in de praktijk doorgaans kwalificeren als rechtsmisbruik. Door de voorgestelde aanvulling van art. 1675/10 Ger. W. worden talrijke gerechtelijke aanzuiveringsregelingen vermeden en zal in ieder geval de werklast die door deze praktijken ontstaat in hoofde van de beslagrechter aanzienlijk verlagen. 10. Artikel 10 van het wetsontwerp De OVB is voorstander van een verlenging van de periode om een minnelijke aanzuiveringsregeling uit te werken van vier tot zes maanden. De aanvraag van een gerechtelijke aanzuiveringsregeling dient zoveel mogelijk te worden vermeden. 11. Artikel 11 van het wetsontwerp Gerechtelijke aanzuiveringsregelingen, gebaseerd op art. 1675/12 Ger. W. hebben een duurtijd van maximaal vijf jaar. De regering stelt voor om deze termijn van vijf jaar te verlengen en verwijst als rechtsgrond naar art. 51 Ger. W De OVB benadrukt evenwel dat art. 51 Ger. W. in de context van de collectieve schuldenregeling verkeerd wordt toegepast. De wetgever kan onmogelijk de toepassing van art. 51 Ger. W. in het kader van de procedure betreffende de collectieve schuldenregeling wettelijk bestendigen met eenvoudige verwijzing naar de praktijk waarbij de beslagrechters dit artikel inroepen in geval van gerechtelijke aanzuiveringsregeling bij gebreke aan een betere wettelijke bepaling. Art. 51 Ger. W. is geen betalingstermijn maar een wettelijke termijn waaraan proceshandelingen worden onderworpen. De OVB is voorstander voor een verlenging van de termijn van vijf jaar, zonder evenwel te verwijzen naar art. 51 Ger. W De OVB erkent desalniettemin dat het wenselijk kan zijn om toe te staan dat de duurtijd van de gerechtelijke aanzuiveringsregeling zoals bepaald in art. 1675/12 Ger. W. meer dan vijf jaar kan bedragen. Zoals in de toelichting bij art. 11 van het wetsontwerp terecht wordt opgemerkt, is het van belang dat een schuldenaar die een gezinswoning afbetaalt waarvan de maandelijkse aflossingen voor hypothecair krediet lager zijn dan de huurprijs die hij zou moeten betalen voor een gelijkaardige woning, de kans zou krijgen om op zijn uitdrukkelijk en gemotiveerd verzoek een aanzuiveringsregeling door de rechter te laten uitwerken met een looptijd van meer dan vijf jaar zodat hij een eigen gezinswoning vooralsnog kan behouden. Er moet overwogen worden of een deel van de oplossing alvast niet erin kan bestaan om de hypothecaire afbetaling, die niet hoger is dan een normale huurprijs om het 5

6 gezin te huisvesten volgens de normen van de menselijke waardigheid, te aanzien als boedelschuld Verder oppert de OVB een andere formulering voor het voorgestelde art. 1675/12, 4 Ger. W. Het voorgestelde art. 1675/12, 4 Ger. W. luidt dan als volgt : Met inachtneming van artikel 1675/3, derde lid, kan de rechter wanneer hij de regeling opstelt, bij bijzonder gemotiveerde beslissing afwijken van de artikelen 1409 tot 1412, zonder dat de bedragen, toegekend aan of aangewend in het voordeel van de verzoeker samen lager kunnen zijn dan de bedragen bedoeld in artikel 14 van de wet van 26 mei 2002 betreffende de maatschappelijke integratie. Het bedrag dat aan de schuldenaar wordt toegekend, betreft niet alleen het leefgeld maar ook alle boedelschulden. De formulering zoals nu bepaald, zou op een andere manier kunnen worden geïnterpreteerd In de voorgestelde tekst wordt verkeerd de notie beslist vermeld i.p.v. beschikt. 12. Artikel 13 van het wetsontwerp De OVB stelt voor om het voorgestelde art. 1675/13bis Ger. W. te schrappen. Door invoering van de mogelijkheid van een volledige kwijtschelding van de schulden zonder aanzuiveringsregeling wordt de doelstelling van de collectieve schuldenregeling volledig op de helling gezet. Situaties waarbij de inkomsten zeer laag zijn en de boedelschulden zeer hoog (b.v. a.g.v. ziekte) kunnen in de praktijk worden opgelost door de maandelijkse inhouding van een symbolisch bedrag gedurende een minimumtermijn van drie jaar. Een absoluut minimum aan inspanning blijft vereist. Bovendien merkt de OVB op dat weliswaar in principe alle schulden kunnen worden kwijtgescholden, zelfs fiscale of penale boeten. Drie schulden kunnen echter niet worden kwijtgescholden zodat van een totale kwijtschelding nooit sprake kan zijn. Het betreft volgende schulden : - Nog niet vervallen onderhoudsgeleden - Schadevergoeding voor het herstel van lichamelijke schade veroorzaakt door een misdrijf - Restschulden na faillissement 13. Opnieuw wordt ten onrechte verwezen naar art. 51 Ger. W. in het voorgestelde art. 1675/13bis, 3 Ger. W. 6

7 14. Artikel 18 van het wetsontwerp Art. 1675/19, 2 e lid Ger. W. bepaald dat de staat van erelonen, emolumenten en kosten van de schuldbemiddelaar ten laste komt van de schuldenaar en bij voorrang wordt betaald. Tot nog toe worden deze erelonen, emolumenten en kosten slchets verhaald op het Fonds ter bestrijding van overmatige schuldenlast indien ze niet door de schuldenaar werden betaald. Thans wordt voorgesteld (art. 1675/19, nieuw 4 e lid Ger. W.) om aan de rechter de mogelijkheid te bieden om op verzoek van de schuldbemiddelaar, te bepalen wel gedeelte van de erelonen, emolumenten en kosten de schuldbemiddelaar ten laste kan leggen van het Fonds. De OVB stemt evenwel niet in met het voorstel van de OBFG om de emolumenten, kosten en erelonen van de schuldbemiddelaars steeds ten laste te leggen van het Fonds ter bestrijding van overmatige schuldenlast. Een groot deel van de betrokken schuldenaars beschikt wel over voldoende inkomsten en is dus perfect in staat om de kostprijs van de schuldbemiddeling ten laste te nemen. Het zou niet correct zijn om de maatschappij hiermee te belasten. Het lijkt eerder aangewezen om b.v. een inkomensgrens te bepalen waaronder de kosten, emolumenten en het ereloon van de schuldbemiddelaar steeds ten laste van het Fonds mogen worden gelegd. 15. Bijkomende voorstellen tot wijziging van de bepalingen van het Ger. W. betreffende de collectieve schuldenregeling De OBFG merkt op dat in art. 1675/17, 2 Ger. W. wordt bepaald dat de schuldbemiddelaar onafhankelijk moet zijn. Art. 1675/4, 2, 5 Ger. W. bepaalt dat in het verzoekschrift waarbij de collectieve schuldenregeling wordt gevorderd melding dient te worden gemaakt van de identiteit van de eventueel voorgestelde schuldbemiddelaar. De OBFG ontwaart een tegenstrijdigheid tussen beide bepalingen. De OVB sluit zich aan bij het voorstel van de OBFG tot schrapping van art. 1675/4, 2, 5 Ger. W. Deze schrapping heft vermelde tegenstrijdigheid op en voorkomt tevens dat bemiddelingsinstanties zichzelf voorstellen als schuldbemiddelaar. Zo kan in concreto verwezen worden naar bepaalde ocmw s die na een mislukte poging tot budgetbegeleiding, zichzelf opwerpen als schuldbemiddelaar. Dergelijke praktijken druisen in tegen het principe van de onafhankelijkheid van de schuldenaar, zoals bepaald in art. 1675/17, 2 Ger. W. 7

8 15.2. Art. 1675/3, 2 e lid Ger. W. bepaalt dat een minnelijke aanzuiveringsregeling door de rechter kan worden getroffen en dus een gerechtelijke aanzuiveringsregeling kan worden vermeden indien alle schuldeisers akkoord zijn met deze minnelijke aanzuiveringsregeling. De OBFG stelt voor om het strenge vereiste van unanimiteit in hoofde van de schuldeisers bij het verzoek tot minnelijke aanzuiveringsregeling door de schuldenaar af te zwakken door te bepalen dat een akkoord dat wordt gegeven door ministens ¾ van de schuldeisers volstaat om een gerechtelijke aanzuiveringsregeling te vermijden. De OVB stemt niet in met dit voorstel en is van oordeel dat de unanimiteit in hoofde van de schuldeisers dient behouden te blijven. De OVB is de mening toegedaan dat de figuur van het rechtsmisbruik volstaat om dergelijke misbruiken aan te pakken in hoofde van schuldeisers die halsstarrig weigeren hun akkoord te verlenen. In het bepaalde gevallen is het zelfs onmogelijk om een akkoord tot minnelijke aanzuiveringsregeling te krijgen van ¾ van de schuldeisers. Orde van Vlaamse Balies 31 januari